1896
< |
18. vijek |
19. vijek
| 20. vijek
| >
< |
1860-e |
1870-e |
1880-e |
1890-e
| 1900-e
| 1910-e
| 1920-e
| >
<< |
< |
1892. |
1893. |
1894. |
1895. |
1896.
| 1897.
| 1898.
| 1899.
| 1900.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1896. (MDCCCXCVI) |
| Ab urbe condita | 2649. |
| Islamski | 1313–1314. |
| Iranski | 1274–1275. |
| Hebrejski | 5656–5657. |
| Bizantski | 7404–7405. |
| Koptski | 1612–1613. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1951–1952. |
| • Shaka Samvat | 1818–1819. |
| • Kali Yuga | 4997–4998. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4532–4533. |
| • 60 godina | Yang Vatra Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11896. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1896 (MDCCCXCVI) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
Događaji
Januar/Siječanj
- 2. 1. - Kraj neuspelog Jamesonovog upada u bursku Južnoafričku Republiku (Transvaal).
- 3. 1. - Krugerov telegram: nemački car Wilhelm II šalje telegram sa čestitkom predsedniku Transvaala Krugeru, što raspaljuje javnost u Britaniji.
- 4. 1. - Utah je 45. država SAD, uslov za prijem je bio unošenje zabrane poligamije u državni ustav..
- 5. 1. - Austrijske novine izveštavaju o otkriću rentgenskih zraka - početak velikog publiciteta u svetu.
- 6. 1. - Premijer Kolonije Rt dobre nade Cecil Rhodes prinuđen na ostavku zbog Jamesonovog upada.
- januar - Četvrti Anglo-Ašanti rat u današnjoj Gani: Britanci pod komandom Roberta Baden-Powella stigli u Kumasi, anektirali su teritorije Ašantija i Fantija.
- januar (po j.k.) - Arhimandrit Dionisije (Srbin) na čelu raško-prizrenske eparhije (ranije bio Grk).
Februar/Veljača
- 1. 2. - Premijera Puccinijeve opere "La Boheme" u Torinu (Italija).
- 3. 2. (22. 1. po j.k.) - Bugarski knez Ferdinand I da će njegov naslednik Boris biti kršten u pravoslavnoj veri - pomirenje sa Rusijom[1], nezadovoljstvo katoličkih rođaka.
- 14. 2. - Pojavila se knjiga Der Judenstaat Theodora Herzla: predlaže stvaranje jevrejske države.
- 15. 2. - Zakon o građenju timočke pruge u Srbiji.
- 26. 2. - Poslata prva razglednica sa motivom Beograda.
- februar - Proslava 70-godišnjice Svetozara Miletića u Zagrebu na kojoj učestvuje i hrvatska omladina - ubrzo zatim se udružuju u "Ujedinjenu hrvatsku i srpsku omladinu" (Pribićević, Banjanin, Lorković, Mazzura)[2].
Mart/Ožujak
- 1. 3. - Henri Becquerel otkrio da uranove soli emituju zrake koji deluju na fotografsku ploču - otkriće radioaktivnosti.
- 1. 3. - Bitka kod Adue, odlučujuća etiopska pobeda u Prvom italijansko-abesinskom ratu - odbranjena nezavisnost.
- 2. 3. - Sultan priznao Ferdinanda kao kneza Bugarske i guvernera Istočne Rumelije, narednih dana to čine i ostale sile.
- 9. 3. - Italijanski premijer Francesco Crispi prinuđen na ostavku.
- 24. 3. - Počeo s radom Zavod za farmakognoziju u Zagrebu, osnivač Julije Domac.
- 26. 3. - Osnovano Društvo srpskih stenografa.
April/Travanj
.jpg)
- 2. 4. (21. 3. po j.k.) - Srpski kralj Aleksandar Obrenović stigao u posetu Hilandaru, dobio Miroslavljevo jevanđelje na poklon.
- 6 - 15. 4. -
Prve Olimpijske igre novog doba, u Ateni, s 311 sudionika iz 13 zemalja. Inicijator (otac modernog olimpizma) je francuski baron Pierre de Coubertin, koji je oživljavanjem antičkog ideala natjecanja želio dati prinos razumijevanju naroda. Momčilo Tapavica osvojio bronzu u teniskom singlu za Ugarsku. - 20. 4. - Otvorena Gradska vijećnica u Sarajevu.
- 22. 4. (10. 4. po j.k.) - Đaci u Beogradu spalili mađarsku zastavu (tenzije od prethodne godine zbog zabrane uvoza svinja).
- 30. 4. - Prvi broj književnog časopisa "Zora" u Mostaru.
- proleće - Aleksandar posetio Grčku i Svetu Goru, dobio Miroslavljevo evanđelje.
Maj/Svibanj
- 1. 5. - Mozafaradin-šah Kadžar je novi vladar Irana (do 1907).
- 2. 5. - Otvorena prva linija Budimpeštanskog metroa, drugog na svetu.
- 7. 5. (25. 4. po j.k.) - Bugarski knez Ferdinand I stigao u posetu Beogradu.
- 18. 5. - Vrhovni sud SAD u slučaju Plessy v. Ferguson potvrdio ustavnost državnih zakona o segregaciji, po doktrini "zasebno ali jednako" (stoji do 1954).
- 18. 5. - Mubarak Al-Sabah je novi emir Kuvajta (do 1915) nakon što su ubijena njegova polubraća.
- 20. 5. - Osnovana Francuska Somalija (Côte française des Somalis, od 1967. Territoire français des Afars et des Issas, od 1977. nezavisni Džibuti).
- 24. 5. - U Beogradu, u okviru "Sokola", osnovana Loptačka sekcija - začetak fudbala u Kraljevini Srbiji (prva utakmica odigrana 31. 5. kod Kule Nebojše).
- 26. 5. - Osnovan Dow Jones Industrial Average.
- 27. 5. - Tornado opustošio Saint Louis (Missouri).
- 30. 5. - Hodinska katastrofa: stampedo na proslavi četiri dana nakon krunisanja cara Nikolaja II, poginulo 1360 ljudi.
Jun/Juni/Lipanj
.jpg)
- 1. 6. - U Zagrebu osnovano Hrvatsko filatelističko društvo.
- 4. 6. - Henry Ford napravio svoj prvi automobil - Ford Quadricycle.
- 6. 6. - Beograd, održana prva bioskopska predstava u kafani "Kod zlatnog krsta" (danas "Dušanov grad" na Terazijama). Datum je uzet za dan Jugoslovenske kinoteke.
- 7. 6. - Mahdistički rat: britansko-egipatska pobeda kod Firketa u severnom Sudanu.
- 15. 6. - Zemljotres Meiji-Sanriku 1896. u Japanu: u zemljotresu magnitude 8,5 i dva cunamija poginulo najmanje 22.000 ljudi.
- 17. 6. (5. 6. po j.k.) - "Srpske novine", zvanično glasilo Kraljevine Srbije, donele članak "Najnoviji fotografski iznalazak - Kinematograf".
- 27. 6. (15. 6. po j.k. - Vidovdan) - Crnogorski knjaz Nikola I Petrović u Beogradu, oduševljen doček[3].
Jul/Juli/Srpanj
- 1. 7. -
Potpisan ugovor o osnivanju Federacije Malajskih Država, savez četiri britanska protektorata na Malajskom poluostrvu. - 9. 7. - William Jennings Bryan kandidovan od Demokratske stranke za predsednika SAD; održao govor "Zlatni krst" u korist bimetalizma i slobodnog srebra.
- 29. 7. - Anadolska železnica produžena do Konye.
- jul (po j.k.) - Sporazum Srbije sa Ugarskom o izvozu svinja.
- jul - avgust - U sklopu Portinih reformi, u Staroj Srbiji radi inspekciona komisija za sudske, finansijske i policijske poslove.
- 26. 7. - 1. 8. - Četvrti kongres Internacionale u Londonu, "najburniji od svih kongresa".
.svg){kind=small}
Avgust/August/Kolovoz
_-_Kula_Sibinjanin_Janka.jpg)
- 9. 8. (28. 7. po j.k.) - Veliki radikalski zbor u Beogradu na Topčiderskom brdu - veliki broj prisutnih iz cele zemlje.
- 9. 8. - Otto Lilienthal fatalno povređen pri probnom letu.
- avgust - Počinje Filipinska revolucija protiv španske vlasti - završena uspešno 1898. u savezu sa SAD, ali praćena ratom sa bivšim saveznikom 1899-1902.
- 16. 8. - Otkriveno zlato u regionu Klondajk u kanadskoj provinciji Jukon - vest u ostatak sveta stiže tek sledeće godine (→ Zlatna groznica u Klondajku).
- 17. 8. - Bridget Driscoll je prvi pešak pregažen od automobila.
- 18. 8. - U Connstattu je Daimler-Motoren-Gesellschaft izazvao senzaciju, predstavivši prvo motorno teretno vozilo na svijetu. Vozač je još sjedio na otvorenom kao u kočiji.
- 18. 8. - U Nemačkoj donesen Građanski zakonik (Bürgerliches Gesetzbuch - BGB), na snazi od 1900.
- 20. 8. - Na zemunskom Gardošu otvorena Milenijumska kula - Kula Sibinjanin Janka.
- 26. 8. - Pripadnici Jermenske revolucionarne federacije zauzeli Otomansku banku u Carigradu kako bi skrenuli pažnju na Hamidove masakre.
- 27. 8. - Počeo i završio se najkraći rat u historiji ratovanja - Englesko-zanzibarski rat (oko 40 minuta).
Septembar/Rujan
- 13. 9. - Osnovan Savez lovačkih udruženja Kraljevine Srbije (ili 13.10.?).
- 22. 9. - Bečka vlada tek nakon 6 godina obznanila (u svezi s usvojenom saborskom odlukom od 6. studenoga 1890.) da se može u Zadru otvoriti nova gimnazija s hrvatskim nastavnim jezikom za školsku godinu 1897/98.
- 28. 9. (16. 9. po j.k.) - Vladari Austrougarske, Rumunije i Srbije u Oršavi prisustvuju otvaranju Sipskog kanala, koji olakšava plovidbu u Đerdapu.
Oktobar/Listopad
- 24. 10. - Venčanje Jelene Petrović i italijanskog prestolonaslednika Viktora Emanuela.
- oktobar (po j.k.) - Godišnja skupština radikala u Kragujevcu, Glavni odbor preuzima glavnu reč u vođenju stranke.
- oktobar - Zbor u Pirinas-džamiji prištinskih Albanaca koji se protive Portinim reformama, napadnute neke srpske kuće.
- 17. 10. - Praizvedba Čehovljeve drame "Galeb" u Sankt Peterburgu - prvo veče je prošlo katastrofalno.
Novembar/Studeni
- 3. 11. - SAD: republikanac William McKinley pobedio demokratu Bryana; smatra se da je ovim započet Četvrti partijski sistem u SAD (1896-1932) u kome su uglavnom dominirali republikanci (doba je poznato i kao Doba progresivizma, Progressive Era).
- 3. 11. (22. 10. po j.k.) - Zakon o izmenama ustrojstva Velike škole (priprema za Beogradski univerzitet).
- 7. 11. - U Brazilu otpočeo Rat Canudosa.
- 7. 11. - Nikolaj Mandić imenovan za mitropolita dabrobosanskog.
- oko 11. 11. - Katastrofalne poplave na Drini i njenim pritokama, potpuno prekriven Stari most u Višegradu (odnesena ograda), poplavljena Semberija.
- 15. 11. - Puštena u rad hidrocentrala na Nijagari, s primenjenim Teslinim polifaznim sistemom.
- 16. 11. - Prvi prijenos električne energije između dva grada (Niagara Fallsa i Buffala).
- 22. 11. - Antun Mahnić imenovan za krčkog biskupa (do 1920).
- 24. 11. - Osnovan Pedagoški muzej u Beogradu.
- novembar (po j.k.) - Nakon smrti skopskog mitropolita Metodija, Carigradska patrijaršija postavlja opet Grka, Amvrosija, mitropolita ohridskog, ali Srbi ga ne prihvataju.
- 30. 11. - Na Floridi uočeno "St. Augustinsko čudovište" - lešina džinovskog oktopoda ili ostaci kita.
Decembar/Prosinac
- 10. 12. - Praizvedba "Kralja Ibija" u Parizu uz veliko negodovanje publike.
- 22.12. (10.12. po j.k.) - U Srbiji Zakon o akcionim društvima.
- decembar (po j.k.) - Kralj Aleksandar u Beču odlikovao Benjamina Kalaja, ministra finansija Austrougarske i upravitelja Bosne i Hercegovine.
- decembar - Predstavnici 14 srpskih opština Bosne i Hercegovine šalju prvi memorandum dvorskoj kancelariji u Beču tužeći se na nepravde i nasilja i tražeći versku i školsku samoupravu, Kalaj radi na gušenju ovog pokreta[4].
- 26.12. (14.12. po j.k.) - Ostavka naprednjačke vlade Stojana Novakovića.
- 29.12. (17.12. po j.k.) - Vlada Đorđa Simića u Srbiji (formalno neutralna, preovlađuje uticaj radikala).
Kroz godinu
- U Ugarskoj proslava 1000 godina dolaska Mađara u Panoniju (srpskoj vladi bilo neprihvatljivo da se na otvaranju izložbe u Pešti nosi stara srpska zastava[3]).
- Osnovan etnološki časopis JAZU Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena (1995. izbrisano "Južnih Slavena").
- Đaci sarajevske gimnazije osnovali tajno društvo "Srpska svijest"[5].
- Jaša Tomić odslužio zatvorsku kaznu.
- U Srbiji formirano akcionarsko društvo za klanje i preradu stoke; privremena klanica u Nišu, pa u Beogradu.
- U kolubarskoj jami "Tvrdojevac" počelo kopanje uglja.
- Osnovano ogledno poljoprivredno dobro Božjakovina.
- Ivan Paspa otvorio u Zagrebu radionicu za proizvodnju baterija.
- Francuski kapital se angažuje u rudniku antimona u Zajači.
- U Beogradu podignut Dom Jevrema Grujića, danas spomenik kulture.
- Osnovan Peugeot.
- Scipione Riva-Rocci usavršio sfigmomanometar.
U toku
- Hamidovi masakri Jermena u Otomanskom carstvu (1894-96)
Rođenja
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- 1. 1. - Vukić Mićović, srpski hemičar, rektor BU, akademik SANU († 1981)
- 2. 1. - Dziga Vertov, filmski radnik († 1954)
- 14. 1. - John Rodrigo dos Passos, američki književnik († 1970.)
- 22. 1. - Sava Šumanović, srpski slikar († 1942)
- 23. 1. - Charlotte, velika vojvotkinja Luksemburga († 1985)
- 23. 1. - Nikola Cvejić, srpski operski pevač († 1987)
- 19. 2. - André Breton, književnik nadrealista († 1966)
- 10. 3. - Anka Krizmanić, hrvatska slikarica i grafičarka († 1987.)
- 25. 3. - Đuro Cvijić, rukovodilac KPJ († 1938)
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 3. 4. - Marko Orešković, učesnik Španskog rata i NOB, narodni heroj († 1941)
- 7. 4. - Mladen Stojanović, lekar, narodni heroj († 1942)
- 8. 4. - Ljubica Oblak-Strozzi, hrvatska pjevačica († 1981.)
- 15. 4. - Gerhard Fieseler, letački as, konstruktor aviona († 1987)
- 15. 4. - Nikolaj Semjonov, ruski fizičar i hemičar († 1986.)
- 16. 4. - Tristan Tzara, suosnivač dadaizma († 1963)
- 21. 4. - Ante Šercer, hrvatski liječnik († 1968.)
- 26. 4. - Ernst Udet, nemački letački as i general († 1941)
- 6. 5. - Rolf Maximilian Sievert, medicinski fizičar († 1966)
- 11. 5. - Josip Slavenski, kompozitor († 1955)
- 30. 5. - Howard Hawks, američki filmski redatelj († 1977.)
- 4. 6. - Jovan Šangajski, pravoslavni svetac († 1966)
- 6. 6. - Italo Balbo, fašistički lider, vazduhoplovni maršal († 1940)
- 7. 6. - Robert S. Mulliken, fizičar i hemičar, nobelovac († 1986)
- 19. 6. - Wallis Simpson, vojvotkinja od Windsora († 1986)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 14. 7. - Buenaventura Durruti, španski revolucionar i anarhista († 1936.)
- 15. 7. - Alfred Albini, hrvatski arhitekt († 1978.)
- 16. 7. - Trygve Lie, prvi generalni sekretar UN († 1968)
- 18. 7. - Kamilo Horvatin, član CK KPJ († 1938.)
- 7. 8. - Imre Nagy, mađarski političar († 1958.)
- 9. 8. - Léonide Massine, ruski plesač i koreograf († 1979)
- 27. 8. - Léon Theremin, pronalazač († 1993)
- 1. 9. - A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, osnivač pokreta Hare Krišna († 1977)
- 4. 9. - Antonin Artaud, glumac, pisac, pozorišni režiser († 1948)
- 5. 9. - Sima Milošević, lekar, učesnik NOB († 1943)
- 24. 9. - F. Scott Fitzgerald, književnik († 1940)
- 25. 9. - Sandro Pertini, predsednik Italije († 1990)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 8. 10. - Julien Duvivier, francuski filmski redatelj († 1967.)
- 26. 10. - Leposava Kangrga - Bela Krleža, kazališna glumica († 1981)
- 27. 10. - Margareta Petrovna Forman, balerina, pedagoginja, koreografkinja i redateljica († 1970.)
- 31. 10. - Ethel Waters, pevačica († 1977)
- 3. 11. - Sulejman Bajraktarević, putopisac, pjesnik i prepisivač Kur'ana († 1977)
- 10. 11. - Vladimir Vranić, matematičar († 1976)
- 10. 11. - Andreas Stihl, švajcarski pronalazač, osnivač firme († 1973)
- 16. 11. - Oswald Mosley, britanski fašista († 1980)
- 21. 11. - Dragutin Keserović, četnički vojvoda († 1945)
- 23. 11. - Klement Gottwald, predsednik Čehoslovačke SR († 1953)
- 1. 12. - Georgij Žukov, maršal SSSR († 1974)
- 6. 12. - Ira Gershwin, stihopisac († 1983)
- 14. 12. - Jimmy Doolittle, američki vazduhoplovni general († 1993)
- 16. 12. - Ivan Merz, blaženik († 1928)
- 16. 12. - Anna Anderson, lažna Anastasija († 1984)
- 21. 12. - Konstantin Rokosovski, maršal SSSR i Poljske († 1968)
- 27. 12. - Carl Zuckmayer, njemački književnik
Kroz godinu
- Alija Alijagić, komunistički revolucionar († 1922.)
Smrti
Januar/Siječanj – Jun/Lipanj
- 3. 1. - Miho Klaić, hrvatski političar i preporoditelj (* 1829.)
- 8. 1. - Paul Verlaine, francuski pjesnik (* 1844.)
- 8. 2. - Georgije Nikolajević, mitropolit dabrobosanski (* 1807)
- 20. 2. - Miloš Mile Dimitrijević, srpski pravnik, političari, predsednik Matice srpske (* 1824.)
- 27. 2. - Milojko Lešjanin, srpski general (* 1830)
- 28. 2. - Ante Starčević, hrvatski političar (* 1823)
- 1. 5. - Nasrudin-šah Kadžar, šah Irana (* 1831)
- 7. 5. - H. H. Holmes, serijski ubica (* 1861)
- 19. 5. - Karlo Ludovik, otac nadvojvode Franca Ferdinanda (* 1833)
- 20. 5. - Clara Schumann, njemačka pijanistica i kompozitor (* 1819)
- 24. 5. - Luigi Federico Menabrea, italijanski političar, general, matematičar (* 1809)
- 6. 6. - Milan Jovanović-Morski, lekar i književnik (* 1834)
- 13. 6. - Matija Mrazović, odvjetnik, političar i publicist (* 1824)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
- 1. 7. - Harriet Beecher Stowe, američka spisateljica i abolicionistkinja (* 1811.)
- 13. 7. - Friedrich Kekule, nemački hemičar (* 1829.)
- 16. 7. - Edmond Goncourt, francuski romanopisac, osnivač akademije (* 1822.)
- 10. 8. - Otto Lilienthal, pionir avijacije (* 1848)
- 13. 8. - John Everett Millais, slikar (* 1829)
- 18. 9. - Hippolyte Fizeau, fizičar (* 1819)
- 21. 9. - Olga Petrović Njegoš, kćerka Danila I (* 1859)
- 23. 9. - Ivar Aasen, norveški pisac (* 1813)
- 11. 10. - Anton Bruckner, austrijski orguljaš i kompozitor (* 1824)
- 16. 10. - Mojsije Veresić, bivši episkop negotinski (* 1835)
- 19. 10. - Šime Ljubić, hrvatski arheolog, povjesničar i biograf (* 1822.)
- 16. 11. - Josip Šokčević, bivši hrvatski ban (* 1811)
- 10. 12. - Alfred Nobel, švedski kemičar, pronalazač, filantrop, mirotvorac, kozmopolit i industrijalac (* 1833.)
- 30. 12. - José Rizal, nacionalni heroj Filipina (* 1861)
Kroz godinu
- Antonije Popović - Tonka, leskovački industrijalac (* 1843)
- Vasilije Kovačević, vođa iz Bosansko-hercegovačkog ustanka (* 1844)
Reference
- ↑ R. J. Crampton (12 March 1987). A Short History of Modern Bulgaria. CUP Archive. str. 38–. ISBN 978-0-521-27323-7.
- ↑ Between Nation and State: Serbian Politics in Croatia Before the First World War, by Nicholas J. Miller, p. 47
- ↑ 3,0 3,1 Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Poslednji Obrenović. rastko.rs
- ↑ Ćorović, Vladimir (1939). Političke prilike u Bosni i Hercegovini. rastko.rs
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Nova omladina. rastko.rs
