Yuan-dynastiet

Samanlikna med andre nomadiske herskarar i Kina var mongolane relativt lite sinifiserte, det vil seie påverka av kinesisk språk og kultur. Her låg kimen til både den vellukka erobringa og den kortvarige og relativt mislukka styringa. Den nomadiske livsførselen til mongolane var som skreddarsydd for krigføring og erobring, men var mindre eigna for styringa av eit rike basert på jordbruk. Dessutan var det vanskeleg å byggje bru over det kulturelle gapet mellom dei og kinesarane. Dei mongolane som makta dette, vart ofte motarbeidde av meir konservative, «ekte» mongolar.

På grunn av desse utfordringane nytta mongolane seg av folkeslag frå andre delar av det mongolske verdsriket til å administrere Kina, særleg vest-asiatar, persarar og arabarar. Hui-minoriteten i dagens Kina er i hovudsak etterkomarar av desse. Sidan lærde kinesarar i hovudsak heldt seg borte frå statsapparatet, blomstra sivilsamfunnet på lokalt plan.

Kina var på denne tida ein leiande del av det mongolske verdsriket, som (delt i fire khanat) strekte seg frå Korea til Donau. Eit omfattande varebyte mellom dei veldige områda innan verdsriket førte med seg ei rik utveksling av kulturverdiar. Arabiske og venetianske kjøpmenn dreiv handel i kinesiske hamner, kinesiske byar voks fram i Moskva og Novgorod, og kinesiske tekstilar stod høgt i kurs i Italia.

Nye matvekstar i Kina på denne tida var durra og mandlar. Sukkerraffinering og destillasjon vart kjent. Nye reiskapar som abakus, astronomiske instrument og eldvåpen (kanonar vart brukte under omleiringa av Xiangyang i 1272) vart tekne i bruk. Krutkjerringar er ei kinesisk oppfinning frå 500-talet. Fargetrykk er kjent frå 1340. Staten oppretta kornmagasin for å sikre forsyningane.

I religiøs samanheng merkar ein for første gong innverknad frå Tibet (lamaismen), og kristendommen dukkar opp att for ei tid, både i form av nestorianismen og katolisismen (1293). For kunsten var Yuan-dynastiet inga mørketid, særleg ikkje for målarkunsten og kinesisk drama.

Ikkje få legatar, diplomatar og andre reisande frå Europa (mellom anna Marco Polo i 1271–1292) besøkte Kina under Yuan-dynastiet. Fransiskanaren Monte Corvino vart erkebiskop av Beijing i 1307. Det herska ein vid toleranse. Mongolar vart gjerne plasserte i leiande stillingar, kinesarar i meir underordna, der dei lettare kunne kontrollerast. Utlendingar vart tilsette i høge stillingar, slik som til dømes Marco Polo, som skal ha vore guvernør i Yangzhou i tre år.

Beijing vart hovudstad i eit samla Kina for første gong under Yuan-dynastiet. Mongolane raserte først byen i 1215, men Khubilai-khan sytte for at han vart bygd opp att (under namna Dadu 大だい都と/Khanbalik) og flytta hoffet sitt dit. Ein oppførte talrike praktbygningar i byen og samla kunstnarar og lærde frå mange land.

• Kinas historie
• Periodisk oversikt over Kinas historie
• Song-dynastiet (960–1279)
• Ming-dynastiet (1368–1644)
• mongolar