Karvani
Karvani (prej persishtes کاروان kârvân) është një grup njerëzish që udhëtojnë së bashku, shpesh në një ekspeditë tregtare.[1] Karvanët përdoreshin kryesisht në zonat e shkretëtirës dhe në të gjithë Rrugën e Mëndafshit, ku udhëtimet në grupe ndihmonin në mbrojtje kundër banditëve si dhe ndihmonin në përmirësimin e ekonomive të shkallës në tregti.[1] Disa nga karvanët e parë në Rrugën e Mëndafshit u dërguan nga Perandori Wu i Hanit në shekullin II pes, kur ky rrjet i gjerë rrugësh 'lindi', dhe ndërsa Kina filloi të eksportonte sasi të mëdha mëndafshi dhe mallrash të tjera në perëndim, veçanërisht të destinuara për Perandorinë Romake.[2]
Përshkrimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në kohët historike, karvanët që lidhnin Azinë Lindore dhe Evropën shpesh mbanin mallra luksoze dhe fitimprurëse, si mëndafsh ose xhevahire. Prandaj, karvanët mund të kërkonin investime të konsiderueshme dhe ishin një objektiv fitimprurës për banditët. Fitimet nga një udhëtim i ndërmarrë me sukses mund të jenë të mëdha, të krahasueshme me tregtinë e mëvonshme evropiane të erëzave. Mallrat luksoze të sjella nga karvanët tërhoqën shumë sundimtarë përgjatë rrugëve të rëndësishme tregtare për të ndërtuar karvanserajet. Këto ishin stacione në anë të rrugës që mbështetnin fluksin e tregtisë, informacionit dhe njerëzve nëpër rrjetin e rrugëve tregtare që mbulonin Azinë, Afrikën e Veriut dhe Evropën Juglindore, veçanërisht përgjatë Rrugës së Mëndafshit. Karvanserajet siguronin ujë për konsum njerëzor dhe kafshësh, larje dhe pastrim ritual. Ndonjëherë ata bënin banjë të hollësishme. Ata mbanin foragjere për kafshët dhe kishin dyqane për udhëtarët ku mund të blinin furnizime të reja. Disa dyqane blenë mallra nga tregtarët udhëtues.[3]
Megjithatë, vëllimi që një karvan mund të transportonte ishte i kufizuar edhe nga standardet klasike apo mesjetare. Për shembull, një karvan prej 500 devesh mund të transportonte vetëm sa një e treta ose gjysma e mallrave që transportonte një anije e rregullt bizantine me vela.
Karvanët e sotëm në zonat më pak të zhvilluara të botës shpesh ende transportojnë mallra të rëndësishme nëpër zona të kalueshme keq, të tilla si farat e nevojshme për bujqësinë në rajonet e thata. Një shembull janë karvanet e deveve që përshkojnë skajet jugore të shkretëtirës së Saharasë.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Caravan (në anglisht). Encyclopædia Britannica.
- ^ Dean, Riaz (2022). The Stone Tower: Ptolemy, the Silk Road, and a 2,000-Year-Old Riddle (në anglisht). Delhi: Penguin Viking. fq. 44-55 (Ch. 5, The First Caravans). ISBN 978-0670093625.
- ^ Ciolek, T. Matthew. 2004-present. Catalogue of Georeferenced Caravansaras/Khans Arkivuar 2005-02-07 tek Wayback Machine. Old World Trade Routes (OWTRAD) Project. Canberra: www.ciolek.com - Asia Pacific Research Online.