u Mozambique (Mo-San-Pi-Ke 莫三比克) sa i labu nu Africa, itiza i 18 15 S, 35 00 E, u ahebal nu lala’ mapulung sa 799,380 km2, u ahebal nu lala'ay sa 786,380 km2, u ahebal nu nanumay sa 13,000 km2. hamin nu tademaw sa 25,930,150.
kakalukan umah sa 56.30%, kilakilangan umah sa 43.70%, zumaay henay umah sa 0%.
Muo-sanpi-ke (莫三比克) a nuayawan, u Portugal (葡萄牙) Tuo-fa (東非), Cenhesai siyung sabataday katukuh i taydaan Muo-sanpi-ke (莫三比克) a Pae-lakang (貝拉港).
1498年3月，葡萄牙航海家達伽馬率領船隊到達莫三比克，當時就有阿拉伯的貿易站在沿海一帶設立。
cacay a malebut sepat a lasubu siwa a bataan idaw ku walu (1498) a mihcaan tulu a bulad, Putaw-yia (葡萄牙) singmung nu pabalungaay a tademaw ci Ta-Cia-Ma (達伽馬) mililiday tu masakaputay makatukuh i Muo-sanpi-ke (莫三比克), tawya idawtu ku Ala-puo (阿拉伯) numi siwbaya idaw kunipatideng.
namaka cacay a malebut lima a lasubu idaw ku lima (1505) a mihcaan, mala Pu-taw-yia (葡萄牙) kalimadan, u Pu-taw-yia (葡萄牙) ililis nu bayu yadah kuni patideng tu sasiwbayan atu pawlai (保壘), mala Fa-cuo (非洲) nuwalian kakaydaan nu balunga sasalue'mengan a minatu.
葡萄牙的商人、傳教士和探險家更深入內地。到了十九世紀初期，當地的奴隸制度才被廢止。
misiwbayay a Pu-taw-yia (葡萄牙) a tademaw, midintuay a tademaw atu mitahaway a tademaw micumud i labu nuheni. makatukuh tu cacay a bataan idaw ku siwa a seci, kalung nuitidaay tawya a lawpes.
maka lima a seci nu matenesay numabulaway anikuwanan, Muo-sanpi-ke (莫三比克) a tademaw malingatu tu mapalal nu cence, tanunamuh sa miyukiw mangalay misiteked, nika sifu nu Pu-taw-yia (葡萄牙) kaisa miales tu mabulaway a tademaw, sisa lepacaw satu tu cacay a bataan idaw ku lima (15) a mihcaan i kilangkilangan malepacaw.
莫三比克解放陣線的黑人組織，在他們首領薩莫拉·馬謝爾的領導下，和葡萄牙軍隊展開了武裝鬥爭。
Muo-sanpi-ke (莫三比克) mihulakay tu kasakaputan nu lumeni'ay a tademaw, itida nipililidan nu sakakaay nuheni ci Samuo-la．Masye-el (薩莫拉·馬謝爾), atu Pu-taw-yia (葡萄牙) ahitay malingatu a malpacaw.
Katukuh tu cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku cacay (1971) a mihcaan, Muo-sanpi-ke (莫三比克) a hitay itada i Su-lan (Russia蘇聯) mipadangan tu sakalepacaw a dugu’ masilud misaahebal tu niyadu, hamin nu niyaduan tu mala sepatay tu cacay a lalaan mamin i nalimaan nu hitay.
cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku tulu (1973) a mihcaan , Muo-sanpi-ke (莫三比克) macunus kunika lawlaw nu sakalepacaw, macunus ku hitay nuheni, kanai'an tu nu laheci ku Pu-taw-yia (葡萄牙) paciciyan pasaida i amis nu kilankilangan patadikuden tu pina a a tukayan.
葡萄牙政府只好和莫三比克解放陣線展開談判，準備放手讓莫三比克獨立。
Pu-taw-yia (葡萄牙) a sifu atu Mozambique (莫三比克) ahitayan masasakamu, ahican a pabeli tu Muo-sanpi-ke (莫三比克) amisiteked sa.
tawya a mihcaan tu siwa a bulad walu a demiad tu cacay a bataan idaw ku siwa a tatukiyan, Pu-taw-yia (葡萄牙) sakakaay ci Mali-awsu-el-se (馬里奧蘇爾斯) atu Muo-sanpi-ke (莫三比克) nu mililitay a tademaw ci Ma-ci (馬奇)，itida i San-piya ( Zambia尚比亞) a suodu Lusa-ka (盧薩卡) matatengil, masasulit kunuheni tatusa kasenunsa musaluimeng tuni kalpacaw, Pu-taw-yia (葡萄牙) mihaneng tu Muo-sanpi-ke (莫三比克) ahitay mililiday tu masaakaputay nu lumeniay a tademaw tu linzi a sifu, itini i siwa a bulad mihedek misiteked.
namaka tusa a malebut cacay a bataan idaw ku pitu (2017) a mihcaan cacay a bataan a bulat lima a demiad malingatu , Muo-sanpi-ke (莫三比克) Teel-ciyadu-ciyaw (德爾加杜角) a kitidaan nu amisan a kitidaan debungan atu Suo-mali-ya (Somalia (索馬利亞) nu masakapahay a tademaw debungan nuhitay, debungan ku Pihay-Muosin-pu-wa (濱海莫辛布瓦) minatu tusa a demiad atu liklik nu niyadu'an.
同時武裝分子與伊斯蘭國集團建立了非正式的聯繫，接受來自國外聖戰分子的訓練和進行軍事和宗教研究。
tawya nusidikucay tu nuhitay a tademaw atu Yise-lan (伊斯蘭) kanatal masakaputay patideng tu caayay kaw kaka dalinlakuwan, miala tu namaka nutawan a kanatal nu hitay mgikunning tunuhitay a kawaw atu kiwkayay a nipikingkiw.
tusa a malebut tusa a bataan (2020) a mihcaan walu a bulad cacay a bataan idaw ku tusa a demiad, yise-lan a kanatal (伊斯蘭國) a hitay midebung tu Pihay-muosin-puwa (濱海莫辛布瓦) minatu, hatida kuni kalpacawan, nika u sifu a hitay caay ka hamin miliyas tu niyadu'.
siwa a bulad yise-lan a kanatal (伊斯蘭國) nu hitay midebung tu Muosin-puwa (莫辛布瓦) nu tepalay a subal a Wami-cedaw (瓦米茲島 Vamiziisland) atu Mye-kuwung-kedaw (梅坤戈島Mecungoisland), u biksu' a luma’ (別墅) lalabinnan a liwkan mamin luyuhan malaenal.
莫三比克政府也失去了對三個沿海地區的控制，至少有1500人被殺，25萬人逃離家園。
Muo-sanpi-ke (莫三比克) a sifu nai’ tu ku tuluay a lilisan nu niyadu'ay amikuwan, makaala tu cacay a malebud lima a bataan (1500) ku tademaw a pacukan mipatay, tusa a bataan idaw ku lima (25) a mang nu tademawan miliyas tu luma.
nina kanatal miawas tu Sanpi-si (三比西) sauwac, timulan masaenal, waliyan mililis tu bayu u maipucay a masaenalay a lala', nutipan amisan u talakaway a buyu'.
北部地勢高亢，好像樓梯，一級又一級地向海岸方向下降；並且有很多森林。
amisan masatalakaw, mahida u kayakay, hacacay cacay sa pasayda i bayu mudebu, yadah ku kilangkilangan.
沿海一帶海岸曲折，有很多良港。境內最大的河流有贊比西河和魯伏馬河。
sangagiwngagiw sa kulilis nu bayu, yadah ku kapahay nu minatu. satabakiay nu sauwac idaw ku Can-pisi (贊比西) sauwac atu Lufu-ma (魯伏馬) sauwac.
nahunkuasin (南回歸線) milawid tu nutimulan, sisa u demiad nu Muo-sanpi-ke (莫三比克), amisan caledes sa. timulan caay kaw caledesay, sisa demiad nu niyadu' kacalecaledesan kalasengedan, tumihcaan a demiad kala cacay a bataan idaw ku siwa tin sepat a du’.
nina kanatal malatusa ku demiad maacak maudad tusa kina puu’, apuyu ku maacakay, tu mihmihcaan nu sepatay a bulad katukuh tu waluay a bulad, tanayu ku kasengedsengedan, tu mihcaan i siwa abulad katukuh tu sakatusa a mihcaan tu lima a bulad. sisa yadah ku lacul nu nanum i sacac, maudad tu mihmihcaan, nikahetikan nu udad makaala tu lima a lasubu a kun-li katukuh tu cacay a malebut a kun-li.
中部三比西河下游沿岸雨量最多，年雨量差不多有1000公釐到1500公釐。
teban nu Sanpi-si (三比西) sasa nu sauwacan sayadahay ku udad, tu mihmihcaan makaala tu cacay a malebut a kunli katukuh tu cacay a malebut lima a lasubu a kunli.
.svg)
