Pokiston
Pokiston (urdu: پاکِستان - «zamini pok" angl. Pakistan Pokiston [ˈpækɪstæn] jo [pɑːkiˈstɑːn] nomi purrai rasmī - Çumhuriji Islomiji Pokiston (urdu: اسلامی جمہوریہ پاکِستان Jumhuriyah Pokiston angl. Islamic Republic of Pakistan Çumhuriji Islomiji Pokiston) — kişvarest dar Osijoi Çanubī. Pokiston hamcun jak sozmoni mustaqili sijosī soli 1947 dar natiçai taqsimoti qalamravi Hinduston Britonijo ta'sis joftaast.
Tibqi barūjxatgiriji soli 2017 Pokiston şaşumin kişvari aholiaş dar çahon serşumor buda, şumorai aholiji on 207,774,520 nafarro taşkil medihad va az rūi aholiji musulmon dujumin pas az Indonezija (mutanosiban 178 va 205 million musulmon) meboşad. Kişvar uzvi Sozmoni Milali Muttahid, Ittihodi millatho, Sozmoni Umumiçahoniji Savdo, Sozmoni Hamkoriji Şanxaj va incunin uzvi kişvarhoi rū ba inkişof dar "Gurūhi 77" meboşad.
|
|
.svg)
| |
| Şior: «Iman, Ittehad, Nazm (Imon, Jakporcagī, Nizom)» | |
| Surudi millī: «[[Surudi milliji Çumhuriji Islomiji Pokiston|Qaumi Tarana ]]» | |
| Rūzi istiqlolijat | (az Britanijai Kabir, |
| Zaboni rasmī | urdu, inglisī |
| Pojtaxt | Islomobod |
| Şahri kalontarin | Islomobod, Karoci, Peşovar |
| Idorai davlat | Çumhuriji Islomī |
| Rahbari Çumhuriji Islomī Sarvazir |
|
| Masohat • Hamagī • Foizi ob. |
34-um çoj dar çahon 803 940 km² 0.7 % |
| Aholī • Hamagī (2013) • Zicī |
6-um çoj dar çahon 188 444 000 nafar 224,9 nafar/km² |
| MMD • Hamagī (2012) • Ba sari aholī |
27-um çoj dar çahon 884.2 mlrd $ 4700 $ |
| Puli millī | Rupiji Pokiston (PKR, ramz 118) |
| Internet-Domen | .pk |
| Kodi telefon | +92 |
| Soat | UTC +5 |
 Anbori Vikipedia dar borai in mavzū' gurūh dorad:
| |
| Imrūz qismi | {{{Imrūz}}} |
Etimologija
viroişNomi "Pokiston" aslan ma'noi "sarzamini pok" -ro bo zabonhoi urdu va forsī az kalimai pak, ki dar porsī va paştu ma'noi "toza" dorad. Sufiksi ستان (-stān) kalimai forsī buda ma'nojaş çojgirşavī ast va şabohati sinonimi kalima sanskritiji (स्थान sthāna) ast. Nomguzorri in kişvar soli 1933 az çonibi Rahmat Alī, fa'oli harakati istiqlolxohī ki dar kitobi xud " Hozir jo Hec goh " in nomguzriro sabt kardaast ba vuçud omadaast va dar on hamcun kalimai biduni harfi "va" istifoda kardaast. ("sī million barodaroni musulmon dar Pokiston zindagī mekunand"), va az nomguzoriji panç mintaqai şimoliji Hindustoni Britonijo: Pançob, Afƣoniston, Kaşmir, Sind va Baluçiston barmeojad. Ba'dtar harfi «i» - "va" baroi musoidat ba talaffuzi on doxil karda şud.
Ta'rix
viroişDavrai mustamlika
viroişDar asri XIX qalamravi Pokistoni muosir az çonibi artişi Britonijo zabt karda şud va ba Hindustoni Britonijo hamroh karda şud.
Jake az asosguzoroni davlat şoir Muhammad Iqbol, rohbari Ligai musalmonon, jake az peşvojoni sozmoni majlhoi çudoixoh bud. Mahz Iqbol dar soli 1930 jak davlati mustaqili musalmoniro peşnihod kard, ki on Pançob, Sind, Vilojati Sarhadi Şimolu Ƣarbī (NWFP) va Baluçistonro meboist dar bar megirift. Nomi kişvarro dar avoili soli 1933 jak donişçūi musulmon, Caudxuri Rahmat Alī, ki dar Donişgohi Kembriç tahsil menamud, peşnihod kardaast. Pokiston aslan ma'noi "zamini pok" -ro dorad, on kalimai muxtasar az harfhoi : "P" az Pançob ast, "A" az afƣonho (ja'ne paştunhoi nazdi sarhadī - NWFP), "K" az Kaşmir, "C" az Sind va "tan" - az Baluçiston barmeojad. 24 marti 1940 dar Lohur qarordodi ta'rixī qabul şud. "Qat'nomai Lohur", prinsiphoi çomeai musulmononro dar kişvari (davlat) musta'qil e'lon kard.
Davrai muosir
viroişDar soli 1947, hangomi taqsimoti Hindustoni Britonijo, bo taloşhoi Ligai Musalmonon, davlati Pokiston taşkil joft, ki ba on mintaqahoi şimolu şarqī va şimolu ƣarbiji Hinduston, asosan aholiji musulmon doxil meşudand. Avvalin general-gubernatori Pokiston hamcun jak vohidi alohidai ma'murī Çinna, va naxustvaziri kişvar - Liakat Alīxon budand. Soli 1958 avvalin tabadduloti harbī dar kişvar surat girift, ba sari qudrat general Muhammad Ajjubxon omad.
Dar solhoi 1965 va 1971, Pokiston bo Hinduston çangidaast. Soli 1971 Pokistoni Şarqī ba davlati mustaqili Bangladeş tabdil joft. Soli 1977 tabadduloti harbī surat girift. Dar in davra, Pokiston Ijoloti Muttahidai Amrikoro tarafdorī kard va muçohidonro, ki dar çangi ziddi hukumati Afƣoniston dar hamsojagī muboriza meburdand, dastgirī kard. Karorgohhoi omūzişiji muçohidon dar Pokiston çojgir budand. Pas az kuştori prezident Zijo-ul-Haq (hangomi suquti havopajmo 17 avgusti soli 1988) raisi Senat Ƣulom Ishoqxon ba qudrat omad. Prezidenti amalkunanda Ƣulom Ishoqxon intixoboti navi parlumoniro da'vat kard, ki dar on Hizbi mardumiji Pokiston aksarijati beştar ba dast ovard. Benazir Bhutto sarvaziri kişvar şud. Hukumati nav huququ ozodihoi demokratiro bargardond va vaz'ijati favquloddaro laƣv kard. Bo vuçudi in, vaz'ijati kişvar badtar şudanro idoma medod, aknun dar Sind nizo'hoi musallahona avç giriftand. Mohi avgusti 1990 hukumati Bhutto az hukumatdorī xoriç karda şud. Pas az intixobot Navaz Şarif sarvaziri nav intixob şud.
Dar solhoi 90-um, barnomai hastaiji Pokiston tahti rohbariji Abdul Kadirxan tahija şuda, boisi çorī şudani tahrimhoi IMA alajhi Pokiston gardid. Soli 1999, tabadduloti nizomī ba vuqū' pajvast, general Parviz Muşarraf ba qudrat omad. Az ibtidoi solhoi 2000-um, mintaqai şimolu ƣarbiji Pokiston, Vaziriston pojgohi Tolibon bud. Soli 2004 Tolibon qudrati asliro dar mintaqa ba dast ovardand. Pas az 11 sentjabri 2001, Pokiston rasman dastgiriji reƶimi Tolibonro qat' kard va daxolati IMA alajhi Tolibonro dastgirī namud.
18 fevrali soli 2008 dar Pokiston intixoboti umumxalqī barguzor şud, binobar sababi kuştori Benazir Bhutto az 8 janvari soli 2008 ba ta'xir aftod. Dar intixobot, Hizbi Xalqiji Pokiston aksarijati ovozhoro girift va bo Ligai Musalmononi Pokiston ittifoqe soxt. 18 avgusti soli 2008 Parviz Muşarraf az mansabi prezidenti Pokistonro iste'fo dod. Dar çarajoni intixoboti prezidentī, ki pas az on barguzor şud, Osif Alī Zardorī, nomzadi Hizbi Xalqiji Pokiston pirūz şud va prezidenti Pokiston gardid.
Soxtori davlatī
viroişPokiston jak kişvari federaliji soxtoraş omexta buda, az 4 ijolat (Pançob, Sind, Xajber-Puxtunxvo (Vilojati sarhadi şimolu ƣarbī) va Baluçiston ) iborat ast. Ba ƣajr az ijolatho, Pokiston incunin Mintaqahoi idorakuniji federoliji qabilaho va mintaqahoi Gilgit-Baltiston va Ozod-Kaşmirro dar bar megirad (oxirin onro de-jure, ki Pokiston hamcun davlati mustaqil e'tirof kardaast, ammo dar asl jak qismi on ast, va az çonibi Hinduston e'tirof nagardidaast). Qonuni asosiji davlat konstitutsija meboşad, ki soli 1972 qabul karda şudaast. Sarqonuni soli 1972 dar soli 1977 bekor karda şuda, va soli 1985 barqaror karda şud va holo bo vorid kardani taƣjiru ilovaho e'tibor dorad. Muassisahoi asosiji davlatdoriji Pokiston dar solhoi avvali ruşdi mustaqili kişvar taşakkul joftand.
Avvalin Konstitutsijai Pokiston 23 marti soli 1956 qabul karda şudaast. Sarqonun peşbini namudaast, ki musulmon bojad prezidenti kişvar boşad. In modda incunin dar konstitutsijai soli 1962, ki zeri hukmroniji Ajjubxon amal mekard, nigoh doşta şud. Soli 1972 Sarqonuni nav qabul karda şud, ki on to soli 1977, to tabadduloti nizomī tahti rohbariji general Zija-ul-Haq amal mekard, ba guftai Zija-ul-Haq, Islom dini davlatiji kişvar ast, binobar in amali Konstitutsijai Pokiston to soli 1985 bozdoşta şud.
Hokimijati içroija
viroişSarvari davlat prezident, ajni zamon Arif Alvi meboşad. Prezidentro parlumoni federalī ba muhlati 5 sol intixob mekunad. Hukumat, az çonibi Prezident, bo peşnihodi Sarvazir ta'jin karda meşavad, odatan az çumlai namojandagoni hizb jo e'tilofi dar Maçlisi millī aksarijatdoşta meboşand. Sarvazir bojad musalmon boşad, va az çonibi Prezident az hisobi a'zoi Maçlisi millī ta'jin karda meşavad. Sarvazir bojad az e'timodi aksarijati vakiloni xud barxurdor boşad. Bo maslihati ū, prezident vazironro ta'jin mekunad. Hukumat qonunhoro tahija mekunad va ba parlumon peşnihod menamojad.
Hokimijati qonunguzorī
viroişPalatai boloī - Senat az 100 nafar a'zo iborat ast, ki onhoro vakiloni palatai pojoniji parlumoni federalī va maçlishoi qonunguzoriji ijolatho ba tavri maƶoritarī intixob mekunand. Mūhlati vakolati Senat 6 sol ast. Az se jak hissai Senat har 2 sol nav karda meşavad. Raisi Senat Raza Rabbonī meboşad.
Maçlisi millī az 342 vakil iborat ast, ki 272 nafari onho az çonibi aholī tavassuti ovozdihiji pinhoniji mustaqim tibqi sistemai tanosubi namojandagī ba muhlati 5 sol intixob karda meşavand. 60 çoj baroi zanon va 10 çoj baroi a'zoi aqallijathoi dinī çudo karda şudaand. Raisi Maçlisi Millī Sardor Sodiq meboşad.
Hokimijati sudī
viroişŞoxai qonuniji hukumat az çonibi Sudi Olī (a'zoi on az çonibi prezident ta'jin karda meşavad) va sudi federoliji şariati islomī namojandagī mekunand. Ijolatho Sudhoi oliji xudro dorand, Prezident va a'zoi onhoro ta'jin mekunad. Sudhoi pojonī (az mahal to mintaqa) ba çinoī va şahrvandī taqsim şudaand va az çonibi hokimoni ijolatho ta'jin karda meşavand.
Maqomothoi ijolat
viroişIjolathoro sarvaziron idora mekunand. Maqomothoi Qonunguzoriji ijolatho - maçlishoi ijolatho meboşand, ki az çonibi mardum intixob karda meşavand. Hokimijati içroija az çonibi hokimone, ki prezident ta'jin kardaast va hukumathoi ijolatho, az çonibi maçlishoi ijolatho tasdiq karda meşavand.
Baxşbadiji kişvarī
viroiş
Az 31 maji soli 2018 Pokiston ba 4 ijolat, 1 nohijai federoliji pojtaxt va 2 qalamravi Kaşmir, ki ba tavri ma'murī tobei Pokiston meboşand, taqsim karda şudaast [1].
Soxtori taqsimbandiji ma'murī to 31 maji soli 2018
viroiş| № | Mintaqa, ijolatho va qalamravho | Markazi ma'murī | Maqomi ma'murī | Masohat km² |
Aholī nafar (1998) |
Aholī aholī (2011) |
Aholī nafar (2017) |
Ziciji aholī
naf/km² | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Baluçiston | Kvetta | Ijolat | 347 190 | 6 565 885 | 13 162 222 | 12 344 408 | 35.56 | ||
| 2 | Xajber-Puxtunxvo | Peşovar | Ijolat | 74 521 | 17 743 645 | 26 896 829 | 30 523 371 | 409.59 | ||
| 3 | Pançob | Lahor | Ijolat | 205 344 | 73 621 290 | 91 379 615 | 110 012 442 | 535.75 | ||
| 4 | Sind | Karaci | Ijolat | 140 914 | 30,439,893 | 55,245,497 | 47 886 051 | 339.82 | ||
| 5 | Nohijai federoliji pojtaxt | Islomobod | Qalamravi federolī | 907 | 805,235 | 1,151,868 | 2 006 572 | 2,212.32 | ||
| 6 | Mintaqahoi qabilaviji dar sathi federalī nazoratşavanda | Peşovar | Qalamravi federolī | 27,219 | 3 176 331 | 4 452 913 | 5 001 676 | 163.60 | ||
| 7 | Ozod-Kaşmir | Muzaffarobod | Mintaqai Pokiston | 11 639 | - | 3 631 224 | - | 311.99 | ||
| 8 | Gilgit-Baltiston | Gilgit | Mintaqai Pokiston | 72 520 | - | 1 155 755 | - | 15.94 | ||
| Hamagī | 880 254 1) | 132 352 279 | 197 075 923 | 207 774 520 | 223.89 | |||||
| 1) Ba masohati umumī qismathoi ijolati Çammu va Kaşmiri Hinduston, ki holo Pokiston (qalamravi bahsnoki Hinduston bo Pokiston ast) tahti nazorat dorand, doxil meşavand. | ||||||||||
Ijolatho ba 131 havzahoi ma'murī (urdu: ضلع Zila) taqsim karda şudaand. Mintaqahoi idorakuniji federoliji qabilaho ba 7 ma'murijathoi qabilavī va 6 mintaqahoi nazdisarhadī taqsim karda şudaand.
31 maji soli 2018 Mintaqahoi idorakuniji federoliji qabilaho ba ijolati Xajber-Puxtunxvo doxil karda şudaast.
| № | Mintaqa, ijolatho va qalamravho | Markazi ma'murī | Maqomi ma'murī | Masohat km² |
Aholī nafar (1998) |
Aholī nafar (2011) |
Aholī nafar (2017) |
Ziciji aholī nafar/km² | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Baluçiston | Kvetta | Ijolat | 347 190 | 6 565 885 | 13 162 222 | 12 344 408 | 35.56 | ||
| 2 | Xajber-Puxtunxvo | Peşovar | Ijolat | 101 740 | 20 919 976 | 31 349 742 | 35 525 047 | 573.19 | ||
| 3 | Pançob | Lahor | Ijolat | 205 344 | 73 621 290 | 91 379 615 | 110 012 442 | 535.75 | ||
| 4 | Sind | Qaroci | Ijolat | 140 914 | 30,439,893 | 55,245,497 | 47 886 051 | 339.82 | ||
| 5 | Nohijai federoliji pojtaxt | Islomobod | Qalamravi federalī | 907 | 805,235 | 1,151,868 | 2 006 572 | 2,212.32 | ||
| 6 | Ozod-Kaşmir | Muzaffarobod | Mintaqai Pokiston | 11 639 | - | 3 631 224 | - | 311.99 | ||
| 7 | Gilgit-Baltiston | Gilgit | Mintaqai Pokiston | 72 520 | - | 1,155,755 | - | 15.94 | ||
| Hamagī | 880 254 1) | 132 352 279 | 197 075 923 | 207 774 520 | 223.89 | |||||
| 1) Ba masohati umumī qismathoi davlati Çammu va Kaşmiri Hinduston, ki holo Pokiston (qalamravi bahsnoki Hinduston bo Pokiston) tahti nazorat dorand, doxil meşavand. | ||||||||||
Ijlatho ba havzaho taqsim karda meşavand (urdu: ضلع Zila ). Havzahoi ma'murī, dar navbati xud, ba nohijaho taqsim meşavand ( urdu: تحصیلtehsil). Pokiston doroi beş az panç hazor hukumathoi mahallī meboşad. Az soli 2001 inçonib onhoro şūrohoi mahalliji ba tavri demokratī intixobgardida rohbarī mekunand, ki har jaki onhoro Nozim (urdu: ناظم sarvarī mekunad (ba ma'noi "sarvar" dar zab. urdu, ammo ba'zan hamcunin mir tarçuma meşavad). Zanon haddi aqqal 33% çojhoro dar in şūroho işƣol mekunand; haddi nihoiji şumorai zanon dar in şūroho vuçud nadorad. Ba'ze havzaho, az çumla şahrhoi kalon, havzahoi şahrī nomida meşavand.
Maorif
viroişTanho 63% kūdakoni Pokiston maktabi ibtidoiro xatm kardaand. Ƣajr az in, tanho 68% pisarbacahoi Pokiston va 72% duxtaron ba sinfi 5. Tahsiloti tomaktabī baroi kūdakoni 3-5-sola peşbinī şudaast va az se marhila iborat ast: gurūhhoi bozī, boƣcaho va kūdakistonho. Pas az ta'limi tomaktabī, talabagon ba maktabi ibtidoī meravand. Ta'limi çudogonai duxtaron va pisaron dar maktabhoi mijona tatbiq karda meşavad, ammo maktabhoi tahsiloti muştarak niz dar şahrhoi kalon vuçud dorand. Haşt fanhoi asosī urdu, anglisī, matematika, san'ati tasvirī, ilm, ilmhoi içtimoī, islomşinosī va informatika meboşand. Barnomahoi barxe az maktabho incunin zabonhoi kişvarhoi hamsojai Pokiston, az çumla, arabī, cinī va faronsaviro darbar megirand.
Şahrhoi kalontarin:
Çaşnho
viroiş- 23 mart- Rūzi Pokiston, dar hamin rūz soli 1940 Qat'nomai Lahor qabul şudaast;
- 25 dekabr- Rūzi Çinna, asosguzori Pokiston;
- 14 avgust- Rūzi istiqlol;
- 21 aprel- Rūzi Iqbol (Ikbal);
- (25 maj) — Rūzi tavalludi pajombar Muhammad;
- Id ulь-azxa (23-24 mart ) — çaşni haçi zijorati Makka.<ref>Çaşnhoi Pokiston Bojgonī şudaast 6 marti 2010 sol.
Pajvandho
viroiş- Ofitsialьnыj sajt Prezidenta Pakistana Bojgonī şudaast 5 ijuli 2008 sol.
- Ofitsialьnыj informatsionnыj sajt Pakistana(pajvandi dastnoras — ta'rix). Bargirifta az sarcaşmai avval 20 ijuli 2005.
- Pakistan.ru
- Informatsija o Pakistane v Knige Faktov TsRU Bojgonī şudaast 22 maj 2020 sol.
- Dannыe Vsemirnogo banka o Pakistane(pajvandi dastnoras)
- Open Directory Project — Pakistan Bojgonī şudaast 18 oktjabri 2019 sol.
- brain.net Istorija Pakistana Bojgonī şudaast 5 fevrali 2006 sol.
- Stranitsa Pakistana v CIA — The World Factbook Bojgonī şudaast 22 maj 2020 sol.
- Dikaja priroda Pakistana Bojgonī şudaast 13 nojabri 2016 sol.
- Prognoz: Pakistan v strukturno-demograficeskom krizise
Ezoh
viroiş- ↑ Konstitutsija Pakistana. Ministerstvo inostrannыx del, Pravitelьstvo Pakistana. 5 marti 2011 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 20 fevrali 2012.