Imperyong Neo-Babilonya: Pagkakaiba sa mga binago

Imperyong Neo-Babilonya
Imperyong Neo-Babilonya
612 BCE–539 BCE
	Imperyong Neo-Babilonya
Kabisera	Lungsod ng Babilonya
Karaniwang wika	Wikang Akkadio, Aramaiko
Pamahalaan	Monarchy
Hari
• 626–605 BCE	Nabopolassar(unang hari)
• 556–539 BCE	Nabonidus(huling hari)
Panahon	Panahong Bakal
• Nabopolassar	612 BCE
• Battle of Opis	539 BCE
Pinalitan	Pumalit
	Neo-Assyrian Empire
Achaemenid Empire
Median Empire
Bahagi ngayon ng	Iraq; Syria; Turkey; Egypt; Saudi Arabia; Jordan; Iran; Kuwait; Lebanon; Palestinian Authority; Israel; Cyprus

Browse history interactively

← Nakaraang pagkakaiba

Nilalaman na inalis Nilalaman na idinagdag

VisualWikitext

Inline

Kasalukuyang pagbabago noong 09:47, 22 Nobyembre 2022

Ang Imperyong Neo-Babilonya o Imperyong Kaldeo ay isang panahon sa kasaysayan ng Mesopotamia na nagsimula noong 626 BCE at nagwakas noong 539 BCE.^[1] Noong mga nakaraang tatlong siglo, ang Babilonya ay pinamunuan ng kanilang kapwa nagsasalita ng wikang Akkadiano at mga hilaagang mga kapitbahay na Assyria. Sa buong panahong iyon, ang Babilonya ay nagtamasa ng isang prominenteng katayuan. Nagawa ng mga Asiryo na panatilihin ang katapatan ng mga Babilonyano sa panahong Imperyong Neo-Asiryo sa pamamagitan ng pagkakaloob ng mga tumaas na pribilehiyo o sa militar. Gayunpaman, ito ay nagbago noong 627 BCE sa kamatayan ng huling malakas na pinunong Asiryo na si Assurbanipal at ang Babilonya ay naghimagsik sa ilalim ng Kaldeong si Nabopolassar sa sumunod na taon. Sa pakikipag-alyado sa Medes, ang Nineveh ay sinakop noong 612 BCE at ang upuang imperyo ay muling nilipat sa Babilonya. Ang panahong ito ay nakasaksi ng isang malaking pagyabong mga proyektong pangarkitektura, mga sining at agham sa Babilonya. Ang mga pinuno ng imperyo Neo-Babilonya ay malalim na may kamalayan sa pagiging sinauna ng kanilang mga lahi at nagpursigi ng mga patakarang arko-tradisyonalista na bumuhay ng karamihan ng kanilang sinaunang Sumero-Akkadianong kultura. Bagaman ang wikang Aramaiko ay naging pang-araw araw na wika, ang wikang Akkadiano ay ibinalik bilang wika ng pamamahala at kultura. Ang mga sinaunang ekspresyon mula sa nakaraang 1,500 taon ay muling ipinakilala sa mga inskripsiyong Akkadiano kasama ng mga salitang matagal na hindi sinalita sa panahong ito na wikang Sumeryo. Ang skriptong kuneiporma na Neo-Babilonyano ay binago upang magmukhang tulad ng lumang ika-3 milenyong skripto ng wikang Akkadiano. Ang mga sinaunang sining Neo-Babylonian cuneiform script was also modified to make it look like the old 3rd-millennium BC script of Akkad. Ang mga sinaunang sining mula sa heydey ng kaluwalhatiang imperyal ng Babilonya ay tinrtto may malapit sa pagpipitagang pang relihiyon at iningatan. Halimbawa ang estataw ni Sargon ng Akkad ay natagpuan noong pagtatayo at ang isang templo ay itinayo para dito at hinandugan ng mga handog. Ang kuwento sinalaysay kung paano sa mga pagsisikap ni Nabucodonosor na ibalik ang Templo sa Sippar ay kinailangang gumawa ng mga paulit ulit na paghuhukay hanggang sa matagpuan ang depositong pundasyon ni Naram-Suen na pumayag sa kanyang muling itayo ang templo ng angkop. Muli ring binuhay ng mga Neo-Babilonyano, ang sinaunang kasanayang Sargonid ng paghihirang ng isang maharlikang anak na babae bilang saserdotisa ng diyosang-buwan na si Sin.

Dinastiyang Neo-Babilonyano

Nabu-apla-usur 626 BCE – 605 BCE
Nabu-kudurri-usur II 605 BCE – 562 BCE
Amel-Marduk 562 BCE – 560 BCE
Neriglissar 560 BCE – 556 BCE
Labaši-Marduk 556 BCE
Nabonidus 556 – 539 BCE

Mga sanggunian

↑ Talley Ornan, The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban (Göttingen: Academic Press Fribourg, 2005), 4 n. 6

[1] Talley Ornan, The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban (Göttingen: Academic Press Fribourg, 2005), 4 n. 6

[1]

@@ Linya 1: / Linya 1: @@
+{{See also|Babilonya|Lungsod ng Babilonya}}
 {{Infobox Former Country
 |native_name            =
-|conventional_long_name = Neo-Babylonian Empire
+|conventional_long_name = Imperyong Neo-Babilonya
-|common_name            = Babylonia
+|common_name            = Babilonya
 |continent              = moved from Category:Asia to the Middle East
 |region                 = the Middle East
 |country                =
-|era                    = Iron Age
+|era                    = Panahong Bakal
 |status_text            =
 |empire                 =
 |government_type        = Monarchy
-|year_start             = 626 BC
+|year_start             = 612 BCE
-|year_end               = 539 BC
+|year_end               = 539 BCE
 |year_exile_start       =
 |year_exile_end         =
@@ Linya 23: / Linya 24: @@
 |s2                     = Median Empire
 |image_map              = Neo-Babylonian Empire.png
-|image_map_caption      = The Neo-Babylonian Empire
+|image_map_caption      = Imperyong Neo-Babilonya
 |image_flag             =
 |flag_type              =
-|capital               = [[Babylon]]
+|capital               = [[Lungsod ng Babilonya]]
-|common_languages       = [[Akkadian language|Akkadian]], [[Aramaic language|Aramaic]]
+|common_languages       = [[Wikang Akkadio]], [[Aramaiko]]
-|title_leader           = [[List of Kings of Babylon|King]]
+|title_leader           = [[List of Kings of Babylon|Hari]]
-|leader1                = [[Nabopolassar]]
+|leader1                = [[Nabopolassar]](unang hari)
-|year_leader1           = 626–605 BC
+|year_leader1           = 626–605 BCE
-|leader2                = [[Nabonidus]]
+|leader2                = [[Nabonidus]](huling hari)
-|year_leader2           = 556–539 BC
+|year_leader2           = 556–539 BCE
-|today                  = {{flag|Iraq}}<br>{{flag|Syria}}<br>{{flag|Turkey}}<br>{{flag|Egypt}}<br>{{flag|Saudi Arabia}}<br>{{flag|Jordan}}<br>{{flag|Iran}}<br>{{flag|Kuwait}}<br>{{flag|Lebanon}}<br>{{flag|Palestinian Authority}}<br>{{flag|Israel}}<br>{{flag|Cyprus}}
+|today                  = {{flag|Iraq}}<br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Turkey}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Iran}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Palestinian Authority}}<br />{{flag|Israel}}<br />{{flag|Cyprus}}
 }}
 {{History of Iraq}}
-Ang '''Imperyong Neo-Babilonio''' o '''Imperyong Neo-Babilonyano''' o '''Imperyong Kaldeo''' ay isang panahon sa kasaysayan ng [[Mesopotamia]] na nagsimula noong 626 BCE at nagwakas noong 539 BCE.<ref>Talley Ornan, ''The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban'' (Göttingen: Academic Press Fribourg, 2005), 4 n. 6</ref> Noong mga nakaraang tatlong [[siglo]], ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ng kanilang kapwa nagsasalita ng [[wikang Akkadiano]] at mga hilaagang mga kapitbahay na [[Assyria]]. Sa buong panahong iyon, ang Babilonya ay nagtamasa ng isang prominenteng katayuan. Nagawa ng mga Asiryo na panatilihin ang katapatan ng mga Babilonyano sa panahong [[Imperyong Neo-Asiryo]] sa pamamagitan ng pagkakaloob ng mga tumaas na pribilehiyo o sa militar. Gayunpaman, ito ay nagbago noong 627 BCE sa kamatayan ng huling malakas na pinunong Asiryo na si [[Assurbanipal]] at ang Babilonya ay naghimagsik sa ilalim ng Kaldeong si  [[Nabopolassar]] sa sumunod na taon. Sa pakikipag-alyado sa [[Medes]], ang [[Nineveh]] ay sinakop noong 612 BCE at ang upuang imperyo ay muling nilipat sa [[Babilonya]]. Ang panahong ito ay nakasaksi ng isang malaking pagyabong mga proyektong pangarkitektura, mga sining at agham sa Babilonya. Ang mga pinuno ng imperyo Neo-Babilonya ay malalim na may kamalayan sa pagiging sinauna ng kanilang mga lahi at nagpursigi ng mga patakarang arko-tradisyonalista na bumuhay ng karamihan ng kanilang sinaunang [[Sumero-Akkadiano]]ng kultura. Bagaman ang [[wikang Aramaiko]] ay naging pang-araw araw na wika, ang [[wikang Akkadiano]] ay ibinalik bilang wika ng pamamahala at kultura. Ang mga sinaunang ekspresyon mula sa nakaraang 1,500 taon ay muling ipinakilala sa mga inskripsiyong Akkadiano kasama ng mga salitang matagal na hindi sinalita sa panahong ito na [[wikang Sumeryo]]. Ang [[skriptong kuneiporma]] na Neo-Babilonyano ay binago upang magmukhang tulad ng lumang ika-3 [[milenyo]]ng skripto ng [[wikang Akkadiano]]. Ang mga sinaunang sining Neo-Babylonian [[cuneiform script]] was also modified to make it look like the old 3rd-millennium BC script of [[Akkadian language|Akkad]]. Ang mga sinaunang sining mula sa heydey ng kaluwalhatiang imperyal ng Babilonya ay tinrtto may malapit sa pagpipitagang pang relihiyon at iningatan. Halimbawa ang estataw ni [[Sargon ng Akkad]] ay natagpuan noong pagtatayo at ang isang templo ay itinayo para dito at hinandugan ng mga handog. Ang kuwento sinalaysay kung paano sa mga pagsisikap ni Nabucodonosor na ibalik ang Templo sa [[Sippar]] ay kinailangang gumawa ng mga paulit ulit na paghuhukay hanggang sa matagpuan ang depositong pundasyon ni [[Naram-Suen ng Akkad|Naram-Suen]] na pumayag sa kanyang muling itayo ang templo ng angkop. Muli ring binuhay ng mga Neo-Babilonyano, ang sinaunang kasanayang [[Sargon]]id ng paghihirang ng isang maharlikang anak na babae bilang [[saserdotisa]] ng [[diyosang-buwan]] na si [[Sin (mitolohiya)|Sin]].
+Ang '''Imperyong Neo-Babilonya''' o '''Imperyong Kaldeo''' ay isang panahon sa kasaysayan ng [[Mesopotamia]] na nagsimula noong 626 BCE at nagwakas noong 539 BCE.<ref>Talley Ornan, ''The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban'' (Göttingen: Academic Press Fribourg, 2005), 4 n. 6</ref> Noong mga nakaraang tatlong [[siglo]], ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ng kanilang kapwa nagsasalita ng [[wikang Akkadiano]] at mga hilaagang mga kapitbahay na [[Assyria]]. Sa buong panahong iyon, ang Babilonya ay nagtamasa ng isang prominenteng katayuan. Nagawa ng mga Asiryo na panatilihin ang katapatan ng mga Babilonyano sa panahong [[Imperyong Neo-Asiryo]] sa pamamagitan ng pagkakaloob ng mga tumaas na pribilehiyo o sa militar. Gayunpaman, ito ay nagbago noong 627 BCE sa kamatayan ng huling malakas na pinunong Asiryo na si [[Assurbanipal]] at ang Babilonya ay naghimagsik sa ilalim ng Kaldeong si  [[Nabopolassar]] sa sumunod na taon. Sa pakikipag-alyado sa [[Medes]], ang [[Nineveh]] ay sinakop noong 612 BCE at ang upuang imperyo ay muling nilipat sa [[Babilonya]]. Ang panahong ito ay nakasaksi ng isang malaking pagyabong mga proyektong pangarkitektura, mga sining at agham sa Babilonya. Ang mga pinuno ng imperyo Neo-Babilonya ay malalim na may kamalayan sa pagiging sinauna ng kanilang mga lahi at nagpursigi ng mga patakarang arko-tradisyonalista na bumuhay ng karamihan ng kanilang sinaunang [[Sumero-Akkadiano]]ng kultura. Bagaman ang [[wikang Aramaiko]] ay naging pang-araw araw na wika, ang [[wikang Akkadiano]] ay ibinalik bilang wika ng pamamahala at kultura. Ang mga sinaunang ekspresyon mula sa nakaraang 1,500 taon ay muling ipinakilala sa mga inskripsiyong Akkadiano kasama ng mga salitang matagal na hindi sinalita sa panahong ito na [[wikang Sumeryo]]. Ang [[skriptong kuneiporma]] na Neo-Babilonyano ay binago upang magmukhang tulad ng lumang ika-3 [[milenyo]]ng skripto ng [[wikang Akkadiano]]. Ang mga sinaunang sining Neo-Babylonian [[cuneiform script]] was also modified to make it look like the old 3rd-millennium BC script of [[Akkadian language|Akkad]]. Ang mga sinaunang sining mula sa heydey ng kaluwalhatiang imperyal ng Babilonya ay tinrtto may malapit sa pagpipitagang pang relihiyon at iningatan. Halimbawa ang estataw ni [[Sargon ng Akkad]] ay natagpuan noong pagtatayo at ang isang templo ay itinayo para dito at hinandugan ng mga handog. Ang kuwento sinalaysay kung paano sa mga pagsisikap ni Nabucodonosor na ibalik ang Templo sa [[Sippar]] ay kinailangang gumawa ng mga paulit ulit na paghuhukay hanggang sa matagpuan ang depositong pundasyon ni [[Naram-Suen ng Akkad|Naram-Suen]] na pumayag sa kanyang muling itayo ang templo ng angkop. Muli ring binuhay ng mga Neo-Babilonyano, ang sinaunang kasanayang [[Sargon]]id ng paghihirang ng isang maharlikang anak na babae bilang [[saserdotisa]] ng [[diyosang-buwan]] na si [[Sin (mitolohiya)|Sin]].
-==Dinastiyang Neo-Babilonyano==
-*[[Nabopolassar|Nabu-apla-usur]] 626 BCE&nbsp;– [[609–600 BCE|605 BCE]]
-*[[Nabucodonosor II|Nabu-kudurri-usur]] II [[609–600 BCE|605 BCE]]&nbsp;– 562 BCE
-*[[Amel-Marduk|Amel-]][[Marduk]] 562 BCE&nbsp;– 560 BCE
-*[[Neriglissar]] 560 BCE&nbsp;– 556 BCE
-*[[Labashi-Marduk|Labaši-]][[Marduk]]  556 BCE
-*[[Nabonidus]] [[556 BCE|556]]&nbsp;– 539 BCE
+== Dinastiyang Neo-Babilonyano ==
-==Mga sanggunian==
+* [[Nabopolassar|Nabu-apla-usur]] 626 BCE&nbsp;– [[609–600 BCE|605 BCE]]
+* [[Nabucodonosor II|Nabu-kudurri-usur]] II [[609–600 BCE|605 BCE]]&nbsp;– 562 BCE
+* [[Amel-Marduk|Amel-]][[Marduk]] 562 BCE&nbsp;– 560 BCE
+* [[Neriglissar]] 560 BCE&nbsp;– 556 BCE
+* [[Labashi-Marduk|Labaši-]][[Marduk]]  556 BCE
+* [[Nabonidus]] [[556 BCE|556]]&nbsp;– 539 BCE
+== Mga sanggunian ==
 {{reflist}}
 {{Iraq topics}}
@@ Linya 53: / Linya 55: @@
 [[Kategorya:Babilonya]]
 [[Kategorya:Sinaunang kasaysayan ng Iraq]]
+[[Kategorya:Sinaunang Israel at Juda]]

t u b Isang kasaysayan ng mga imperyo
Mga sinaunang imperyo	Akkadian Egyptian Kushite Assyrian Babylonian Aksumite Hittite Iranian Median Achaemenid Parthian Kushan Sassanid Macedonian Ptolemaic Seleucid Indian Maurya Gupta Chinese Qin Han Jin Roman Western Eastern Teotihuacan
Mga imperyong medyebal	Byzantine Nicaea Trebizond Hunnic Arab Rashidun Umayyad Abbasid Fatimid Córdoba Ayyubid Moroccan Idrisid Almoravid Almohad Marinid Iranian Tahirid Samanid Buyid Sallarid Ziyarid Persianate Ghaznavid Great Seljuq Khwarezmian Timurid Bulgarian First Second Aragones Benin Latin Oyo Bornu Indian Chola Gurjara-Pratihara Pala Eastern Ganga dynasty Delhi Mongol Yuan Ginintuang Horda Chagatai Khanate Ilkhanate Kanem Serbian Songhai Khmer Carolingian Holy Roman North Sea Angevin Mali Chinese Sui Tang Song Yuan Wagadou Aztec Inca Srivijaya Majapahit Ethiopian Zagwe Solomonic Somali Ajuuraan Mogadishan Warsangali Adalite Ifatite
Mga modernong imperyo	Tongan Ashanti Indian Maratha Sikh Mughal Indian (colonial) Chinese Ming Qing China Ottoman Iranian Safavid Afsharid Zand Qajar Pahlavi Moroccan Saadi Alaouite Ethiopian Somali Gobroon Majeerteen Hobyo Dervish French First Second Austrian Austro-Hungarian German German Empire German Reich Russian Swedish Mexican First Second Brazilian Korean Japanese Haitian First Second Central African
Mga imperyong kolonyal	Belgian British English Danish Dutch French German Italian Japanese Portuguese Spanish Swedish United States
Related	Talaan ng mga imperyo Talaan ng pinakamalaking mga imperyo