(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Balinaların evrimi: Revizyonlar arasındaki fark - Vikipedi İçeriğe atla

Balinaların evrimi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
544.911 değişiklik
k düzeltme
SpdyBot (mesaj | katkılar)
Botlar
287.264 değişiklik
k →‎Kaynakça: Bot: kaynak dz. (hata bildir)
 
(5 kullanıcı tarafından yapılan 7 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
'''Balinaların evriminin''', [[Hint altkıtası|Hindistan alt kıtasında]] 50 milyon yıl önce [[çift toynaklılar]]dan başladığı ve en az 15 milyon yıllık bir süre boyunca ilerleyip günümüz [[odontoceti|dişli]] ve [[mysticeti|dişsiz balina]] gruplarını oluşturduğu düşünülmektedir. [[Balinalar]], [[Artiodactyla|çift toynaklılar]] takımına ait,{{efn|Bazı yazarlar hâla balinaları, bir takım olarak kabul ederler;<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0004366|başlık=New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism|tarih=4 Şubat 2009|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=e4366|çalışma=PLoS ONE|cilt=4|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC2629576|pmid=19194487|doi=10.1371/journal.pone.0004366|ad2=Munir|ad3=Wighart|ad4=William J.|ad5=B. Holly|ad6=Iyad S.|soyadı2=ul-Haq|soyadı3=von Koenigswald|soyadı4=Sanders|soyadı5=Smith|soyadı6=Zalmout|editör-ad=Paul|editör-soyadı=Sereno}}</ref> balinalar, karakteristik olarak çift toynaklılardan oldukça farklıdır (diş morfolojisi, ön yüzgeç kemikleri, diyet vb.) bu durumda [[Artiodactyla]] (çift toynaklılar) [[parafiletik]] bir takımdır.}} tamamen suda yaşayan deniz memelileridir ve yaklaşık 50-55 milyon yıl önce diğer çift toynaklılardan kopmuşlardır. Birçok analiz, balinaların [[Eosen]] veya daha öncesinde evrimleştikleri ve [[Hippopotamidae|su aygırları]] ile nispeten yakın – diğer çift toynaklılara göre – bir [[ortak ata]]ya sahip olmaları gerektiğini göstermiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://academic.oup.com/sysbio/article/48/1/1/1657365|başlık=Towards Resolving the Interordinal Relationships of Placental Mammals|tarih=1 Mart 1999|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=1-5|çalışma=Systematic Biology|cilt=48|ad=Peter J.|soyadı=Waddell|issn=1076-836X|doi=10.1093/sysbio/48.1.1|ad2=Norihiro|ad3=Masami|soyadı2=Okada|soyadı3=Hasegawa|editör-ad=R.|editör-soyadı=Olmstead|erişimtarihi=20 Eylül 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210311085346/https://academic.oup.com/sysbio/article/48/1/1/1657365|arşivtarihi=11 Mart 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":4" /> [[Memeli]] olarak, hava solumak için yüzeye çıkarlar; yüzgeçlerinde 5 parmak kemiği vardır; yavrularını emzirirler. Tamamen suda yaşamalarına rağmen, karasal atalarından gelen birçok [[iskelet]] özelliğini korumuşlardır. 1970'lerin sonlarında [[Pakistan]]'da yapılan araştırmalar, deniz memelilerinin karadan denize geçişindeki çeşitli aşamaları ortaya çıkardı.
'''Balinaların evriminin''', [[Hint altkıtası|Hindistan alt kıtasında]] 50 milyon yıl önce [[çift toynaklılar]]dan başladığı ve en az 15 milyon yıllık bir süre boyunca ilerleyip günümüz [[odontoceti|dişli]] ve [[mysticeti|dişsiz balina]] gruplarını oluşturduğu düşünülmektedir. [[Balinalar]], [[Artiodactyla|çift toynaklılar]] takımına ait,{{efn|Bazı yazarlar hâla balinaları, bir takım olarak kabul ederler;<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0004366|başlık=New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism|tarih=4 Şubat 2009|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=e4366|çalışma=PLoS ONE|cilt=4|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC2629576|pmid=19194487|doi=10.1371/journal.pone.0004366|ad2=Munir|ad3=Wighart|ad4=William J.|ad5=B. Holly|ad6=Iyad S.|soyadı2=ul-Haq|soyadı3=von Koenigswald|soyadı4=Sanders|soyadı5=Smith|soyadı6=Zalmout|editör-ad=Paul|editör-soyadı=Sereno}}</ref> balinalar, karakteristik olarak çift toynaklılardan oldukça farklıdır (diş morfolojisi, ön yüzgeç kemikleri, diyet vb.) bu durumda [[Artiodactyla]] (çift toynaklılar) [[parafiletik]] bir takımdır.}} tamamen suda yaşayan deniz memelileridir ve yaklaşık 50-55 milyon yıl önce diğer çift toynaklılardan kopmuşlardır. Birçok analiz, balinaların [[Eosen]] veya daha öncesinde evrimleştikleri ve [[Hippopotamidae|su aygırları]] ile nispeten yakın – diğer çift toynaklılara göre – bir [[ortak ata]]ya sahip olmaları gerektiğini göstermiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://academic.oup.com/sysbio/article/48/1/1/1657365|başlık=Towards Resolving the Interordinal Relationships of Placental Mammals|tarih=1 Mart 1999|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=1-5|çalışma=Systematic Biology|cilt=48|ad=Peter J.|soyadı=Waddell|issn=1076-836X|doi=10.1093/sysbio/48.1.1|ad2=Norihiro|ad3=Masami|soyadı2=Okada|soyadı3=Hasegawa|editör-ad=R.|editör-soyadı=Olmstead|erişimtarihi=20 Eylül 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210311085346/https://academic.oup.com/sysbio/article/48/1/1/1657365|arşivtarihi=11 Mart 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":4" /> [[Memeli]] olarak, hava solumak için yüzeye çıkarlar; yüzgeçlerinde 5 parmak kemiği vardır; yavrularını emzirirler. Tamamen suda yaşamalarına rağmen, karasal atalarından gelen birçok [[iskelet]] özelliğini korumuşlardır. 1970'lerin sonlarında [[Pakistan]]'da yapılan araştırmalar, deniz memelilerinin karadan denize geçişindeki çeşitli aşamaları ortaya çıkardı.


[[Dosya:Cetaceans.svg|küçükresim|sağ|300x300px|[[Balinalar|Cetacea]] takımına ait yaklaşık 80'e yakın mevcut balina türü]]
[[Dosya:Cetaceans.svg|küçükresim|sağ|upright=1.36|[[Balinalar|Cetacea]] takımına ait yaklaşık 80'e yakın mevcut balina türü]]
[[Dosya:Evolutionary pathway.jpg|300x300px|küçükresim|Mevcut ve soyu tükenmiş balinaların [[filogenetik ağacı]].<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426|başlık=The Early Radiations of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations|tarih=Kasım 2002|sayı=1|sayfalar=73-90|çalışma=Annual Review of Ecology and Systematics|cilt=33|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0066-4162|doi=10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426|ad2=E. M.|soyadı2=Williams}}</ref>]]
[[Dosya:Evolutionary pathway.jpg|upright=1.36|küçükresim|Mevcut ve soyu tükenmiş balinaların [[filogenetik ağacı]].<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426|başlık=The Early Radiations of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations|tarih=Kasım 2002|sayı=1|sayfalar=73-90|çalışma=Annual Review of Ecology and Systematics|cilt=33|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0066-4162|doi=10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426|ad2=E. M.|soyadı2=Williams}}</ref>]]


== Araştırma tarihi ==
== Araştırma tarihi ==
8. satır: 8. satır:
=== 19. yüzyıl ===
=== 19. yüzyıl ===
{{başlık_genişlet|tarih=Şubat 2022}}
{{başlık_genişlet|tarih=Şubat 2022}}
[[Dosya:Darwin - John G Murdoch Portrait restored.jpg|sol|250x250px|küçükresim|[[Charles Robert Darwin]] (1874). Balinaların kökeni ile ilgili ilk hipotezler, Darwin tarafından ortaya atılmıştır.]]
[[Dosya:Darwin - John G Murdoch Portrait restored.jpg|sol|upright=0.73|küçükresim|[[Charles Robert Darwin]] (1874). Balinaların kökeni ile ilgili ilk hipotezler, Darwin tarafından ortaya atılmıştır.]]


Balinaların kara kökenli olduğunu düşünen Charles Darwin; bu durumun nasıl gerçekleştiğiyle ilgili düşüncesini, ''[[Türlerin Kökeni]]'' kitabının bir baskısında şu şekilde açıklamıştı:
Balinaların kara kökenli olduğunu düşünen Charles Darwin; bu durumun nasıl gerçekleştiğiyle ilgili düşüncesini, ''[[Türlerin Kökeni]]'' kitabının bir baskısında şu şekilde açıklamıştı:
17. satır: 17. satır:
[[Ernst Haeckel]], memelilerin şematik bir evrim ağacını çizdi. Bu ağaçta su aygırlarını "Obesa" adlı bir takıma atadı ve bu grup balinaların [[kardeş takson]]uydu.<ref name=Dawkins>{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/984497920|başlık=Ataların Hikayesi|tarih=2006|sayfalar=206-213|yayıncı=Hil Yayınları|ad=Dawkins,|soyadı=Richard.|oclc=984497920}}</ref> Bunun yanında balinaların [[deniz inekleri]] ile yakın akraba olduğunu düşünüyordu.
[[Ernst Haeckel]], memelilerin şematik bir evrim ağacını çizdi. Bu ağaçta su aygırlarını "Obesa" adlı bir takıma atadı ve bu grup balinaların [[kardeş takson]]uydu.<ref name=Dawkins>{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/984497920|başlık=Ataların Hikayesi|tarih=2006|sayfalar=206-213|yayıncı=Hil Yayınları|ad=Dawkins,|soyadı=Richard.|oclc=984497920}}</ref> Bunun yanında balinaların [[deniz inekleri]] ile yakın akraba olduğunu düşünüyordu.


[[Dosya:Ernst Haeckel - Stammbaum der Säugethiere mit Inbegriff des Menschen (1866).tif|sağ|300x300px|küçükresim|Ernst Haeckel'in evrim ağacı, 1866]]
[[Dosya:Ernst Haeckel - Stammbaum der Säugethiere mit Inbegriff des Menschen (1866).tif|sağ|upright=0.86|küçükresim|Ernst Haeckel'in evrim ağacı, 1866]]


Bunun dışında, mevcut tüm balinaların etçil olması nedeniyle genellikle balinaların atalarının etçil kara memelilerine dayandığı düşünülüyordu.<ref name=Dawkins/>
Bunun dışında, mevcut tüm balinaların etçil olması nedeniyle genellikle balinaların atalarının etçil kara memelilerine dayandığı düşünülüyordu.<ref name=Dawkins/>
24. satır: 24. satır:
===== ''Basilosaurus – Zeuglodon'' =====
===== ''Basilosaurus – Zeuglodon'' =====
{{Ana|Basilosaurus}}
{{Ana|Basilosaurus}}
[[Dosya:Basilosaurus cetoides (Owen, 1839) 1.jpg|sol|250x250px|küçükresim|''[[Basilosaurus cetoides]]'', USNM V 4675 adlı örnek, Sant Ocean Hall'da sergileniyor.]]
[[Dosya:Basilosaurus cetoides (Owen, 1839) 1.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|''[[Basilosaurus cetoides]]'', USNM V 4675 adlı örnek, Sant Ocean Hall'da sergileniyor.]]


İlk kalıntıları [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin [[Louisiana]] eyaletinde bulunan ''Basilosaurus'', Harlan tarafından 1834'te tanımlandı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/1004838|başlık=Notice of Fossil Bones Found in the Tertiary Formation of the State of Louisiana|tarih=1834|sayfalar=397-403|çalışma=Transactions of the American Philosophical Society|cilt=4|ad=Richard|soyadı=Harlan|issn=0065-9746|doi=10.2307/1004838|erişimtarihi=9 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211006023835/https://www.jstor.org/stable/1004838|arşivtarihi=6 Ekim 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Basilosaurus''<nowiki/>'un bir [[sürüngen]] olduğunu düşünen – ki ondan dolayı fosile "kral kertenkele" anlamına gelen bu ismi vermiştir – Harlan, kalıntıları analiz etmesi için anatomist [[Richard Owen]]'a götürdü. Owen, azı dişlerinin iki köklü olduğu, balıklarda ve sürüngenlerde bilinmeyen bir diş morfolojisine sahip olduğu, bilinen herhangi bir sürüngenden daha karmaşık ve çeşitli olduğu ve bu nedenle örneğin bir [[memeli]] olması gerektiği sonucuna vardı. Owen, dişleri balinalarla doğru bir şekilde ilişkilendirdi, ancak bunun deniz ineklerine benzeyen otçul bir hayvan olduğunu düşündü.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://trn.lyellcollection.org/content/S2-6/1/69|başlık=V.—Observations on the Basilosaurus of Dr. Harlan (Zeuglodon cetoides, Owen).|tarih=1 Ocak 1841|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=69-79|çalışma=Transactions of the Geological Society of London|cilt=S2-6|ad=Richard|soyadı=Owen|issn=2042-5295|doi=10.1144/transgslb.6.1.69|erişimtarihi=9 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211005213519/https://trn.lyellcollection.org/content/S2-6/1/69|arşivtarihi=5 Ekim 2021|ölüurl=hayır}}</ref> 34 ila 40 milyon yıl önce yaşamış olan ''Basilosaurus''{{'}}un {{dönüştürme|17|metre}} uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nyit.edu/medicine/basilosaurus_spp | başlık = Basilosaurus spp. {{!}} College of Osteopathic Medicine {{!}} New York Tech | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | çalışma = www.nyit.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181231105613/https://www.nyit.edu/medicine/basilosaurus_spp | arşivtarihi = 31 Aralık 2018}}</ref>
İlk kalıntıları [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin [[Louisiana]] eyaletinde bulunan ''Basilosaurus'', Harlan tarafından 1834'te tanımlandı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/1004838|başlık=Notice of Fossil Bones Found in the Tertiary Formation of the State of Louisiana|tarih=1834|sayfalar=397-403|çalışma=Transactions of the American Philosophical Society|cilt=4|ad=Richard|soyadı=Harlan|issn=0065-9746|doi=10.2307/1004838|erişimtarihi=9 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211006023835/https://www.jstor.org/stable/1004838|arşivtarihi=6 Ekim 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Basilosaurus''<nowiki/>'un bir [[sürüngen]] olduğunu düşünen – ki ondan dolayı fosile "kral kertenkele" anlamına gelen bu ismi vermiştir – Harlan, kalıntıları analiz etmesi için anatomist [[Richard Owen]]'a götürdü. Owen, azı dişlerinin iki köklü olduğu, balıklarda ve sürüngenlerde bilinmeyen bir diş morfolojisine sahip olduğu, bilinen herhangi bir sürüngenden daha karmaşık ve çeşitli olduğu ve bu nedenle örneğin bir [[memeli]] olması gerektiği sonucuna vardı. Owen, dişleri balinalarla doğru bir şekilde ilişkilendirdi, ancak bunun deniz ineklerine benzeyen otçul bir hayvan olduğunu düşündü.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://trn.lyellcollection.org/content/S2-6/1/69|başlık=V.—Observations on the Basilosaurus of Dr. Harlan (Zeuglodon cetoides, Owen).|tarih=1 Ocak 1841|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=69-79|çalışma=Transactions of the Geological Society of London|cilt=S2-6|ad=Richard|soyadı=Owen|issn=2042-5295|doi=10.1144/transgslb.6.1.69|erişimtarihi=9 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211005213519/https://trn.lyellcollection.org/content/S2-6/1/69|arşivtarihi=5 Ekim 2021|ölüurl=hayır}}</ref> 34 ila 40 milyon yıl önce yaşamış olan ''Basilosaurus''{{'}}un {{dönüştürme|17|metre}} uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nyit.edu/medicine/basilosaurus_spp | başlık = Basilosaurus spp. {{!}} College of Osteopathic Medicine {{!}} New York Tech | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | çalışma = www.nyit.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181231105613/https://www.nyit.edu/medicine/basilosaurus_spp | arşivtarihi = 31 Aralık 2018}}</ref>
30. satır: 30. satır:
===== ''Dorudon – Prozeuglodon'' =====
===== ''Dorudon – Prozeuglodon'' =====
{{Ana|Dorudon}}
{{Ana|Dorudon}}
[[Dosya:Dorudon atrox.jpg|sol|250x250px|küçükresim|''Dorudan atrox'', [[National Museum of Natural History]]. Ayak kemikleri de bulunan, yaklaşık 40 milyon yıl önce yaşamış ''Dorudon''{{'}}un, ortalama 5 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.<ref>Uhen, M.D. 2004. Form, function, and anatomy of ''Dorudon atrox'' (Mammalia, Cetacea): an Archaeocete from the Middle to late Eocene of Egypt. University of Michigan Papers on Paleontology 34:1-222</ref>]]
[[Dosya:Dorudon atrox.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|''Dorudan atrox'', [[National Museum of Natural History]]. Ayak kemikleri de bulunan, yaklaşık 40 milyon yıl önce yaşamış ''Dorudon''{{'}}un, ortalama 5 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.<ref>Uhen, M.D. 2004. Form, function, and anatomy of ''Dorudon atrox'' (Mammalia, Cetacea): an Archaeocete from the Middle to late Eocene of Egypt. University of Michigan Papers on Paleontology 34:1-222</ref>]]


1845'te Gibbes tarafından tanımlanan ''[[Dorudon serratus]]'', bir maksilla parçası ve az sayıda diş ile temsil ediliyordu. Gibbes, dişlerin iki köklü oldukları için bir memeliye ait olması, içi boş oldukları için yavru dişleri olması gerektiği sonucuna varmış ve o zaman ''Zeuglodon'' (''Basilosaurus'') için tanımlanan dişlere benzerliğine dikkat çekmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı= Gibbes |ad= Robert Wilson |başlık= Description of the teeth of a new fossil animal found in the Green Sand of South Carolina | tarih = 1845 |dergi= Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia |cilt= 2 |sayı= 9 | sayfalar =254-256| url = https://archive.org/stream/jstor-4058734/4058734#page/n1/mode/2up | erişimtarihi = Temmuz 2013 |diğerurl= http://paleobiodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=displayReference&reference_no=6032}}</ref> Tip lokalitesini araştırırken, Gibbes, orijinal materyaliyle birlikte ''Zeuglodon''{{'}}a atfedilmesi gerektiğini hissettiği bir alt çene ve on iki [[kaudal omur]] keşfetti. Gibbes, ''Dorudon''{{'}}un genç ''Zeuglodon'' olduğu sonucuna vardı ve sonuç olarak yeni cinsini geri çekti. Bununla birlikte, Harvard'daki [[Louis Agassiz]]'in örneklerini incelemesine izin verdi ve İsviçreli profesör, bunların ne bir gencin ne de ''Zeuglodon''{{'}}un dişleri olduğunu, ancak Gibbes'in ilk önerdiği gibi ayrı bir cinsin dişleri olduğunu söyledi.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı = Agassiz | ad = L. | yazarbağı = Louis Agassiz | başlık = Letter from Prof. Agassiz, addressed to Dr. Gibbes, dated Charleston, December 23, 1847 | yıl = 1848 | dergi = Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia | cilt = 5 | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/84785#page/20/mode/2up | erişimtarihi = 2 Temmuz 2013 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20140225105620/http://www.biodiversitylibrary.org/item/84785#page/20/mode/2up |arşivtarihi= 25 Şubat 2014 | ölüurl = hayır }}</ref> Günümüzde ''Basilosaurus'' ile aynı familyada ([[Basilosauridae]]) sınıflandırılan ''Dorudon'', gelişmiş bir balina olarak, [[Neoceti]]ye{{efn|Günümüz balinalarını içeren gruptur. Genellikle dişli ([[Odontoceti]]) ve dişsiz balinaların ([[Mysticeti]]) son ortak atasının soyundan gelen tüm taksonlar olarak tanımlanır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/757476446|başlık=Return to the sea : the life and evolutionary times of marine mammals|tarih=2012|yayıncı=University of California Press|ad=Berta,|soyadı=Annalisa.|isbn=978-0-520-27057-2|oclc=757476446}}</ref>}} yakın bir pozisyona yerleştirilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790312004186|başlık=A phylogenetic blueprint for a modern whale|tarih=1 Şubat 2013|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=479-506|çalışma=Molecular Phylogenetics and Evolution|seri=Morris Goodman Memorial Symposium|cilt=66|ad=John|soyadı=Gatesy|issn=1055-7903|doi=10.1016/j.ympev.2012.10.012|ad2=Jonathan H.|ad3=Joseph|ad4=Carl|ad5=Annalisa|ad6=Robert W.|ad7=Mark S.|ad8=Michael R.|soyadı2=Geisler|soyadı3=Chang|soyadı4=Buell|soyadı5=Berta|soyadı6=Meredith|soyadı7=Springer|soyadı8=McGowen|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160620230839/http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790312004186|arşivtarihi=20 Haziran 2016|ölüurl=hayır}}</ref>
1845'te Gibbes tarafından tanımlanan ''[[Dorudon serratus]]'', bir maksilla parçası ve az sayıda diş ile temsil ediliyordu. Gibbes, dişlerin iki köklü oldukları için bir memeliye ait olması, içi boş oldukları için yavru dişleri olması gerektiği sonucuna varmış ve o zaman ''Zeuglodon'' (''Basilosaurus'') için tanımlanan dişlere benzerliğine dikkat çekmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı= Gibbes |ad= Robert Wilson |başlık= Description of the teeth of a new fossil animal found in the Green Sand of South Carolina | tarih = 1845 |dergi= Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia |cilt= 2 |sayı= 9 | sayfalar =254-256| url = https://archive.org/stream/jstor-4058734/4058734#page/n1/mode/2up |diğerurl= http://paleobiodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=displayReference&reference_no=6032}}</ref> Tip lokalitesini araştırırken, Gibbes, orijinal materyaliyle birlikte ''Zeuglodon''{{'}}a atfedilmesi gerektiğini hissettiği bir alt çene ve on iki [[kaudal omur]] keşfetti. Gibbes, ''Dorudon''{{'}}un genç ''Zeuglodon'' olduğu sonucuna vardı ve sonuç olarak yeni cinsini geri çekti. Bununla birlikte, Harvard'daki [[Louis Agassiz]]'in örneklerini incelemesine izin verdi ve İsviçreli profesör, bunların ne bir gencin ne de ''Zeuglodon''{{'}}un dişleri olduğunu, ancak Gibbes'in ilk önerdiği gibi ayrı bir cinsin dişleri olduğunu söyledi.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı = Agassiz | ad = L. | yazarbağı = Louis Agassiz | başlık = Letter from Prof. Agassiz, addressed to Dr. Gibbes, dated Charleston, December 23, 1847 | yıl = 1848 | dergi = Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia | cilt = 5 | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/84785#page/20/mode/2up | erişimtarihi = 2 Temmuz 2013 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20140225105620/http://www.biodiversitylibrary.org/item/84785#page/20/mode/2up |arşivtarihi= 25 Şubat 2014 | ölüurl = hayır }}</ref> Günümüzde ''Basilosaurus'' ile aynı familyada ([[Basilosauridae]]) sınıflandırılan ''Dorudon'', gelişmiş bir balina olarak, [[Neoceti]]ye{{efn|Günümüz balinalarını içeren gruptur. Genellikle dişli ([[Odontoceti]]) ve dişsiz balinaların ([[Mysticeti]]) son ortak atasının soyundan gelen tüm taksonlar olarak tanımlanır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/757476446|başlık=Return to the sea : the life and evolutionary times of marine mammals|tarih=2012|yayıncı=University of California Press|ad=Berta,|soyadı=Annalisa.|isbn=978-0-520-27057-2|oclc=757476446}}</ref>}} yakın bir pozisyona yerleştirilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790312004186|başlık=A phylogenetic blueprint for a modern whale|tarih=1 Şubat 2013|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=479-506|çalışma=Molecular Phylogenetics and Evolution|seri=Morris Goodman Memorial Symposium|cilt=66|ad=John|soyadı=Gatesy|issn=1055-7903|doi=10.1016/j.ympev.2012.10.012|ad2=Jonathan H.|ad3=Joseph|ad4=Carl|ad5=Annalisa|ad6=Robert W.|ad7=Mark S.|ad8=Michael R.|soyadı2=Geisler|soyadı3=Chang|soyadı4=Buell|soyadı5=Berta|soyadı6=Meredith|soyadı7=Springer|soyadı8=McGowen|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160620230839/http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790312004186|arşivtarihi=20 Haziran 2016|ölüurl=hayır}}</ref>


===== ''Agorophius'' =====
===== ''Agorophius'' =====
''Agorophius pygmaeus''{{'}}un [[Holotip|holotipi]] MCZ 8761'den ilk olarak Michael Tuomey tarafından [[Güney Carolina]] jeolojisi üzerine 1848 tarihli bir raporda bahsedildi.<ref>M. Tuomey. 1848. Report on the Geology of South Carolina 1-293.</ref> Sonunda 1849'da Johannes Peter Müller tarafından ''Zeuglodon pygmaeus'' olarak tanımlandı.<ref>J. Muller. 1849. Uber die fossilen Reste der Zeuglodonten von Nordamerica 1-38.</ref> Louis Agassiz aynı örnek için ''Phocodon holmesii'' adını üretti ve onu bir dişli balina olarak sınıflandırdı. [[Joseph Leidy|Leidy]] ve [[Edward Drinker Cope|Cope]] önce, ''Zeuglodon pygmaeus''{{'}}u ''Dorudon'' veya ''[[Squalodon]]''{{'}}un bir türü olarak kabul ettiler.<ref>E. D. Cope. 1868. [Extinct Cetacea from the Miocene bed of Maryland]. Proceedings of the Academy of Natural Sciences Philadelphia 20(3):159-160.</ref><ref>J. Leidy. 1869. The extinct mammalian fauna of Dakota and Nebraska, including an account of some allied forms from other localities, together with a synopsis of the mammalian remains of North America. Journal of the Academy of Natural Sciences, Philadelphia 2:1-472.</ref> 1895'te Cope, onu ''Agorophius'' adını verdiği ayrı bir cinse atadı.<ref>E. D. Cope. 1895. Fourth contribution to the marine fauna of the Miocene Period of the United States. Proceedings of the American Philosophical Society 34:135-155.</ref>
''Agorophius pygmaeus''{{'}}un [[holotip]]i MCZ 8761'den ilk olarak Michael Tuomey tarafından [[Güney Carolina]] jeolojisi üzerine 1848 tarihli bir raporda bahsedildi.<ref>M. Tuomey. 1848. Report on the Geology of South Carolina 1-293.</ref> Sonunda 1849'da Johannes Peter Müller tarafından ''Zeuglodon pygmaeus'' olarak tanımlandı.<ref>J. Muller. 1849. Uber die fossilen Reste der Zeuglodonten von Nordamerica 1-38.</ref> Louis Agassiz aynı örnek için ''Phocodon holmesii'' adını üretti ve onu bir dişli balina olarak sınıflandırdı. [[Joseph Leidy|Leidy]] ve [[Edward Drinker Cope|Cope]] önce, ''Zeuglodon pygmaeus''{{'}}u ''Dorudon'' veya ''[[Squalodon]]''{{'}}un bir türü olarak kabul ettiler.<ref>E. D. Cope. 1868. [Extinct Cetacea from the Miocene bed of Maryland]. Proceedings of the Academy of Natural Sciences Philadelphia 20(3):159-160.</ref><ref>J. Leidy. 1869. The extinct mammalian fauna of Dakota and Nebraska, including an account of some allied forms from other localities, together with a synopsis of the mammalian remains of North America. Journal of the Academy of Natural Sciences, Philadelphia 2:1-472.</ref> 1895'te Cope, onu ''Agorophius'' adını verdiği ayrı bir cinse atadı.<ref>E. D. Cope. 1895. Fourth contribution to the marine fauna of the Miocene Period of the United States. Proceedings of the American Philosophical Society 34:135-155.</ref>


Yaklaşık 29 ila 27 milyon yıl önce yaşamış olan ''Agorophius'', Abel tarafından 1914'te adlandırılan Agorophiidae familyasının tip cinsi<ref>{{Web kaynağı | url = https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36657&is_real_user=1 | başlık = Agorophius | erişimtarihi = 18 Kasım 2021 | çalışma = paleobiodb.org | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211118110404/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36657&is_real_user=1 |arşivtarihi= 18 Kasım 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve bilinen en eski ve en ilkel dişli balinalardan biridir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30280011/|başlık=New records of the archaic dolphin Agorophius (Mammalia: Cetacea) from the upper Oligocene Chandler Bridge Formation of South Carolina, USA|tarih=2018|sayfalar=e5290|çalışma=PeerJ|cilt=6|ad=Robert W.|soyadı=Boessenecker|issn=2167-8359|pmc=6166619|pmid=30280011|doi=10.7717/peerj.5290|ad2=Jonathan H.|soyadı2=Geisler|erişimtarihi=18 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211118110639/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30280011/|arşivtarihi=18 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
Yaklaşık 29 ila 27 milyon yıl önce yaşamış olan ''Agorophius'', Abel tarafından 1914'te adlandırılan Agorophiidae familyasının tip cinsi<ref>{{Web kaynağı | url = https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36657&is_real_user=1 | başlık = Agorophius | erişimtarihi = 18 Kasım 2021 | çalışma = paleobiodb.org | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211118110404/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36657&is_real_user=1 |arşivtarihi= 18 Kasım 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve bilinen en eski ve en ilkel dişli balinalardan biridir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30280011/|başlık=New records of the archaic dolphin Agorophius (Mammalia: Cetacea) from the upper Oligocene Chandler Bridge Formation of South Carolina, USA|tarih=2018|sayfalar=e5290|çalışma=PeerJ|cilt=6|ad=Robert W.|soyadı=Boessenecker|issn=2167-8359|pmc=6166619|pmid=30280011|doi=10.7717/peerj.5290|ad2=Jonathan H.|soyadı2=Geisler|erişimtarihi=18 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211118110639/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30280011/|arşivtarihi=18 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
44. satır: 44. satır:
Higher-Level Classification of Eutherian Mammals, Bull.
Higher-Level Classification of Eutherian Mammals, Bull.
Am. Mus. Natur. Hist., 1986, cilt 183, ss. 1–112.</ref>|clades=
Am. Mus. Natur. Hist., 1986, cilt 183, ss. 1–112.</ref>|clades=
{{clade
{{klad
|label1=[[Ferungulata]]
|label1=[[Ferungulata]]
|1={{clade
|1={{klad
|label2=[[Ungulata]]
|label2=[[Ungulata]]
|1=[[Ferae]]
|1=[[Ferae]]
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Tubulidentata]]
|1=[[Tubulidentata]]
|2={{clade
|2={{klad
|label1=[[Paenungulata]]
|label1=[[Paenungulata]]
|1={{clade
|1={{klad
|1=[[Hyracoidea]]
|1=[[Hyracoidea]]
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Proboscidea]]
|1=[[Proboscidea]]
|2=[[Sirenia]]
|2=[[Sirenia]]
}}}}
}}}}
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Perissodactyla]]
|1=[[Perissodactyla]]
|2=[[Artiodactyla]]
|2=[[Artiodactyla]]
76. satır: 76. satır:
===== ''Protocetus'' =====
===== ''Protocetus'' =====
{{Ana|Protocetus}}
{{Ana|Protocetus}}
[[Dosya:Protocetus atavus skull.jpg|sol|250x250px|küçükresim|''[[Protocetus atavus]]''{{'}}un kafatası çizimi (1919), [[holotip]]]]
[[Dosya:Protocetus atavus skull.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|''[[Protocetus atavus]]''{{'}}un kafatası çizimi (1919), [[holotip]]]]
İlk keşfedilen [[protosetid]] olan ''Protocetus atavus'', Fraas (1904) tarafından [[Kahire]], Mısır yakınlarındaki [[Gebel Mokattam]]'dan orta [[Lütesiyen]] Tetis denizi [[kireçtaşı]]nda bulunan bir [[kafatası]] ve bir dizi ilişkili [[omur]] ve [[kaburga]]ya dayanarak tanımlandı.<ref>Fraas, Eberhard (1904). "Neue Zeuglodonten aus dem unteren Mitteleocän vom Mokattam bei Cairo". Geologische und Paläontologische Abhandlungen. 6 (3): 199–220</ref> Yaklaşık 45 milyon yıl önce yaşamış ''Protocetus''{{'}}un, uzunluğu {{Dönüştürme|2,5|m|ft}} civarında aerodinamik, balina benzeri bir gövdeye sahip olduğu düşünülüyor. Ancak gövdesi bazı açılardan muhtemelen ilkeldi.<ref name="Palmer1999">Palmer D (ed.) (1999). ''The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals''. London: Marshall Editions. p. 230. {{ISBN|978-1-84028-152-1}}.</ref>
İlk keşfedilen [[protosetid]] olan ''Protocetus atavus'', Fraas (1904) tarafından [[Kahire]], Mısır yakınlarındaki [[Gebel Mokattam]]'dan orta [[Lütesiyen]] Tetis denizi [[kireçtaşı]]nda bulunan bir [[kafatası]] ve bir dizi ilişkili [[omur]] ve [[kaburga]]ya dayanarak tanımlandı.<ref>Fraas, Eberhard (1904). "Neue Zeuglodonten aus dem unteren Mitteleocän vom Mokattam bei Cairo". Geologische und Paläontologische Abhandlungen. 6 (3): 199–220</ref> Yaklaşık 45 milyon yıl önce yaşamış ''Protocetus''{{'}}un, uzunluğu {{Dönüştürme|2,5|m|ft}} civarında aerodinamik, balina benzeri bir gövdeye sahip olduğu düşünülüyor. Ancak gövdesi bazı açılardan muhtemelen ilkeldi.<ref name="Palmer1999">Palmer D (ed.) (1999). ''The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals''. London: Marshall Editions. p. 230. {{ISBN|978-1-84028-152-1}}.</ref>
===== ''Aetiocetus'' =====
===== ''Aetiocetus'' =====
[[Dosya:Aetiocetus BW.jpg|sol|250x250px|küçükresim|Yaşam restorasyonu]]
[[Dosya:Aetiocetus BW.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|Yaşam restorasyonu]]


''Aetiocetus cotylalveus'', 1966'da ABD, [[Oregon]]'un [[Oligosen]] yataklarında (33.9 – 23.01 milyon yıllık) keşfedildi<ref>{{Web kaynağı | url = https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36654&is_real_user=1 | başlık = PBDB | erişimtarihi = 18 Kasım 2021 | çalışma = paleobiodb.org | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211118103817/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36654&is_real_user=1 |arşivtarihi= 18 Kasım 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve ilk olarak ''Aetiocetus''{{'}}u [[Plesiomorfi ve simplesiomorfi|plesiomorfik]] veya ilkel diş yapısına dayanarak arkeosetlere bağlayan Emlong tarafından tanımlandı; dişlerin varlığının ''Aetiocetus''{{'}}u Mysticeti'den ayırdığını düşündü. ''Aetiocetus''{{'}}u Odontoceti'den (dişli balinalar) ayıran birçok belirgin özellik vardır ve Emlong, modern dişli balina kafatasları ile ilişkilendirmek için gerekli morfolojik kanıt bulamadı. Kafatası özellikleri arasındaki ilişkinin yanı sıra Emlong, ''Aetiocetus''<nowiki/>'u [[Mysticeti]] ile Odontoceti'den daha çok ilişkilendirdi. Bununla birlikte, ''A. cotylalveus'' dişleri koruduğu için, Emlong onu oldukça gelişmiş bir arkeoset olarak değerlendirdi.<ref>Emlong, D. (1966). "A new archaic cetacean from the Oligocene of Northwest Oregon". Bulletin of the Museum of Natural History, University of Oregon. 3: 1–51.</ref>
''Aetiocetus cotylalveus'', 1966'da ABD, [[Oregon]]'un [[Oligosen]] yataklarında (33.9 – 23.01 milyon yıllık) keşfedildi<ref>{{Web kaynağı | url = https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36654&is_real_user=1 | başlık = PBDB | erişimtarihi = 18 Kasım 2021 | çalışma = paleobiodb.org | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211118103817/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=36654&is_real_user=1 |arşivtarihi= 18 Kasım 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> ve ilk olarak ''Aetiocetus''{{'}}u [[Plesiomorfi ve simplesiomorfi|plesiomorfik]] veya ilkel diş yapısına dayanarak arkeosetlere bağlayan Emlong tarafından tanımlandı; dişlerin varlığının ''Aetiocetus''{{'}}u Mysticeti'den ayırdığını düşündü. ''Aetiocetus''{{'}}u Odontoceti'den (dişli balinalar) ayıran birçok belirgin özellik vardır ve Emlong, modern dişli balina kafatasları ile ilişkilendirmek için gerekli morfolojik kanıt bulamadı. Kafatası özellikleri arasındaki ilişkinin yanı sıra Emlong, ''Aetiocetus''<nowiki/>'u [[Mysticeti]] ile Odontoceti'den daha çok ilişkilendirdi. Bununla birlikte, ''A. cotylalveus'' dişleri koruduğu için, Emlong onu oldukça gelişmiş bir arkeoset olarak değerlendirdi.<ref>Emlong, D. (1966). "A new archaic cetacean from the Oligocene of Northwest Oregon". Bulletin of the Museum of Natural History, University of Oregon. 3: 1–51.</ref>
87. satır: 87. satır:
===== ''Indohyus'' =====
===== ''Indohyus'' =====
{{Ana|Indohyus}}
{{Ana|Indohyus}}
[[Dosya:Indohyus BW.jpg|sol|250x250px|küçükresim|[[Nobu Tamura]]'nın izlenimiyle ''Indohyus''. Yaklaşık 47 milyon yıl önce yaşamış olan ''Indohyus''{{'}}un kalıntıları, nehir tortullarında bulundu.<ref name=":3">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://link.springer.com/10.1007/s12038-009-0060-0|başlık=The origin and early evolution of whales: macroevolution documented on the Indian Subcontinent|tarih=Kasım 2009|sayı=5|dil=İngilizce|sayfalar=673-686|çalışma=Journal of Biosciences|cilt=34|ad=S.|soyadı=Bajpai|issn=0250-5991|doi=10.1007/s12038-009-0060-0|ad2=J. G. M.|ad3=A.|soyadı2=Thewissen|soyadı3=Sahni}}</ref>]]
[[Dosya:Indohyus BW.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|[[Nobu Tamura]]'nın izlenimiyle ''Indohyus''. Yaklaşık 47 milyon yıl önce yaşamış olan ''Indohyus''{{'}}un kalıntıları, nehir tortullarında bulundu.<ref name=":3">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://link.springer.com/10.1007/s12038-009-0060-0|başlık=The origin and early evolution of whales: macroevolution documented on the Indian Subcontinent|tarih=Kasım 2009|sayı=5|dil=İngilizce|sayfalar=673-686|çalışma=Journal of Biosciences|cilt=34|ad=S.|soyadı=Bajpai|issn=0250-5991|doi=10.1007/s12038-009-0060-0|ad2=J. G. M.|ad3=A.|soyadı2=Thewissen|soyadı3=Sahni}}</ref>]]
''[[Indohyus]]''{{'}}un fosilleri, 1971'de birkaç diş ve bir çene kemiği parçası bulan Hint jeolog A. Ranga Rao tarafından Jammu ve Keşmir'in Kalakot bölgesinde toplanan kayalar arasında keşfedildi, ancak öldüğünde birçok kaya henüz kırılıp açılmamıştı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=New mammals from Murree (Kalakot Zone) of the Himalayan foot hills near Kalakot, Jammu and Kashmir state, India|yazarlar=Ranga|tarih=1971|sayı=2|sayfalar=124-134|çalışma=Journal of the Geological Society of India|cilt=12}}</ref> Ranga Rao'nun dul eşi kayalarından biri, teknisyeni tarafından yanlışlıkla kırıldı. Teknisyen onlar üzerinde çalışmakta olan profesör [[Hans Thewissen]]'e verdi ve Thewissen, ektotimpanik kemikten oluşan işitsel bülün kulak yapısını tanıdı. Bu yapı, ''Pakicetus'' da dahil olmak üzere hem yaşayan hem de soyu tükenmiş balinaların kafataslarında bulunur.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = http://www.theguardian.com/science/2007/dec/19/whale.deer | başlık = Whales may be descended from a small deer-like animal | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | tarih = 19 Aralık 2007 | dil = İngilizce | çalışma = the Guardian | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131008061505/http://www.theguardian.com/science/2007/dec/19/whale.deer | arşivtarihi = 8 Ekim 2013}}</ref> ''Indohyus,'' balinaların kardeş grubu olan [[Raoellidae|Raoellidae'de]] sınıflandırılmaktadır. Raoellidae, balinalara doğrudan yol açmış olabilir, olmasa bile en yakın akrabaları oldukları söylenebilir.<ref name=":2" />
''[[Indohyus]]''{{'}}un fosilleri, 1971'de birkaç diş ve bir çene kemiği parçası bulan Hint jeolog A. Ranga Rao tarafından Jammu ve Keşmir'in Kalakot bölgesinde toplanan kayalar arasında keşfedildi, ancak öldüğünde birçok kaya henüz kırılıp açılmamıştı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=New mammals from Murree (Kalakot Zone) of the Himalayan foot hills near Kalakot, Jammu and Kashmir state, India|yazarlar=Ranga|tarih=1971|sayı=2|sayfalar=124-134|çalışma=Journal of the Geological Society of India|cilt=12}}</ref> Ranga Rao'nun dul eşi kayalarından biri, teknisyeni tarafından yanlışlıkla kırıldı. Teknisyen onlar üzerinde çalışmakta olan profesör [[Hans Thewissen]]'e verdi ve Thewissen, ektotimpanik kemikten oluşan işitsel bülün kulak yapısını tanıdı. Bu yapı, ''Pakicetus'' da dahil olmak üzere hem yaşayan hem de soyu tükenmiş balinaların kafataslarında bulunur.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = http://www.theguardian.com/science/2007/dec/19/whale.deer | başlık = Whales may be descended from a small deer-like animal | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | tarih = 19 Aralık 2007 | dil = İngilizce | çalışma = the Guardian | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131008061505/http://www.theguardian.com/science/2007/dec/19/whale.deer | arşivtarihi = 8 Ekim 2013}}</ref> ''Indohyus,'' balinaların kardeş grubu olan [[Raoellidae|Raoellidae'de]] sınıflandırılmaktadır. Raoellidae, balinalara doğrudan yol açmış olabilir, olmasa bile en yakın akrabaları oldukları söylenebilir.<ref name=":2" />


===== ''Pakicetus'' =====
===== ''Pakicetus'' =====
{{Ana|Pakicetus}}
{{Ana|Pakicetus}}
[[Dosya:Pakicetus Canada.jpg|sol|250x250px|küçükresim|Kanada, [[Ontario]]'da sergilenen iskelet restorasyonu]]
[[Dosya:Pakicetus Canada.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|Kanada, [[Ontario]]'da sergilenen iskelet restorasyonu]]
''P. inachus''{{'}}un kafatası parçası olan ilk fosil, 1981'de Kuzey Pakistan'da ([[Pencap]]) bulundu. Daha sonra yine Pakistan'da ''Pakicetus'un'' sonraki fosilleri de bulundu, bu nedenle cins adı ''Pakicetus''{{'}}dur. Kalıntıları, Kuzey Pakistan'daki [[Kuldana Oluşumu]]'nda bulundu ve bulunduğu çökelti erken [[Eosen]]'e (~48 myö) tarihlendi.<ref name=":0" /> ''Pakicetus'', bilinen en eski ve en ilkel balinalardandır. Tanımlandığı yıldan kısa bir süre sonra, ''[[Ichthyolestes]]'' gibi daha önce [[mezonikid]] olduğu düşünülen akrabalarıyla [[Pakicetidae]] familyasına atanmıştır.<ref>J. G. M. Thewissen, S. I. Madar, and S. T. Hussain. 1996. Ambulocetus natans, and Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan. ''Courier Forschungsinstitut Senckenberg'' '''191''':1-86</ref>
''P. inachus''{{'}}un kafatası parçası olan ilk fosil, 1981'de Kuzey Pakistan'da ([[Pencap]]) bulundu. Daha sonra yine Pakistan'da ''Pakicetus'un'' sonraki fosilleri de bulundu, bu nedenle cins adı ''Pakicetus''{{'}}dur. Kalıntıları, Kuzey Pakistan'daki [[Kuldana Oluşumu]]'nda bulundu ve bulunduğu çökelti erken [[Eosen]]'e (~48 myö) tarihlendi.<ref name=":0" /> ''Pakicetus'', bilinen en eski ve en ilkel balinalardandır. Tanımlandığı yıldan kısa bir süre sonra, ''[[Ichthyolestes]]'' gibi daha önce [[mezonikid]] olduğu düşünülen akrabalarıyla [[Pakicetidae]] familyasına atanmıştır.<ref>J. G. M. Thewissen, S. I. Madar, and S. T. Hussain. 1996. Ambulocetus natans, and Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan. ''Courier Forschungsinstitut Senckenberg'' '''191''':1-86</ref>
===== ''Rodhocetus '' =====
===== ''Rodhocetus '' =====
{{Ana|Rodhocetus}}
{{Ana|Rodhocetus}}
[[Dosya:Rodhocetus (fossil whale) (Middle Eocene; Pakistan) 3 (32190501242).jpg|sol|250x250px|küçükresim|''Rodhocetus''{{'}}un kafatası (burun açıklığının konumuna ve kara memelilerine benzer [[azı dişleri]]ne dikkat edin), [[Field Müzesi]], [[Chicago]]]]
[[Dosya:Rodhocetus (fossil whale) (Middle Eocene; Pakistan) 3 (32190501242).jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|''Rodhocetus''{{'}}un kafatası (burun açıklığının konumuna ve kara memelilerine benzer [[azı dişleri]]ne dikkat edin), [[Field Müzesi]], [[Chicago]]]]
[[Dosya:Rodhocetus sp pelvis hind limb.jpg|sol|220x220px|küçükresim|[[Pelvis]]i]]
[[Dosya:Rodhocetus sp pelvis hind limb.jpg|sol|upright=0.89|küçükresim|[[Pelvis]]i]]


Tip örneği 1994'te bulunan ''[[Rodhocetus kasrani]]''; bulunduğu dönemdeki, erken balina evrimini aydınlatan, önemli fosillerdendi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/368844a0|başlık=New whale from the Eocene of Pakistan and the origin of cetacean swimming|tarih=Nisan 1994|sayı=6474|dil=İngilizce|sayfalar=844-847|çalışma=Nature|cilt=368|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1476-4687|doi=10.1038/368844a0|ad2=S. Mahmood|ad3=Muhammad|ad4=Mohammad|ad5=Xiaoyuan|soyadı2=Raza|soyadı3=Arif|soyadı4=Anwar|soyadı5=Zhou|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211110161408/https://www.nature.com/articles/368844a0|arşivtarihi=10 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Rodhocetus'', yaklaşık 46-47 milyon yıl önce yaşadı. Buna rağmen çağdaşlarına göre oldukça gelişmişti. 2001'de ''Rodhocetus''{{'}}un yeni bir türü tanımlandı – ''Rodhocetus balochistanensis''. Yaklaşık 2.5 metre olduğu tahmin edilen ''Rodhocetus''{{'}}un kalıntıları [[Belucistan, Pakistan|Belucistan]]'dan (Pakistan eyaleti) bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nyit.edu/medicine/Rodhocetus_spp | başlık = Rodhocetus spp. {{!}} College of Osteopathic Medicine {{!}} New York Tech | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | çalışma = www.nyit.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170319033843/https://www.nyit.edu/medicine/Rodhocetus_spp | arşivtarihi = 19 Mart 2017}}</ref> ''Rodhocetus'', ''Protocetus''{{'}}un tip cinsi olduğu Protocetidae familyasının en eski ikinci üyesidir (ilki çok daha sonra tanımlanan ''[[Maiacetus]]''tur; yaklaşık 47.5 milyon yıllık).
Tip örneği 1994'te bulunan ''[[Rodhocetus kasrani]]''; bulunduğu dönemdeki, erken balina evrimini aydınlatan, önemli fosillerdendi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/368844a0|başlık=New whale from the Eocene of Pakistan and the origin of cetacean swimming|tarih=Nisan 1994|sayı=6474|dil=İngilizce|sayfalar=844-847|çalışma=Nature|cilt=368|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1476-4687|doi=10.1038/368844a0|ad2=S. Mahmood|ad3=Muhammad|ad4=Mohammad|ad5=Xiaoyuan|soyadı2=Raza|soyadı3=Arif|soyadı4=Anwar|soyadı5=Zhou|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211110161408/https://www.nature.com/articles/368844a0|arşivtarihi=10 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Rodhocetus'', yaklaşık 46-47 milyon yıl önce yaşadı. Buna rağmen çağdaşlarına göre oldukça gelişmişti. 2001'de ''Rodhocetus''{{'}}un yeni bir türü tanımlandı – ''Rodhocetus balochistanensis''. Yaklaşık 2.5 metre olduğu tahmin edilen ''Rodhocetus''{{'}}un kalıntıları [[Belucistan, Pakistan|Belucistan]]'dan (Pakistan eyaleti) bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nyit.edu/medicine/Rodhocetus_spp | başlık = Rodhocetus spp. {{!}} College of Osteopathic Medicine {{!}} New York Tech | erişimtarihi = 10 Kasım 2021 | çalışma = www.nyit.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170319033843/https://www.nyit.edu/medicine/Rodhocetus_spp | arşivtarihi = 19 Mart 2017}}</ref> ''Rodhocetus'', ''Protocetus''{{'}}un tip cinsi olduğu Protocetidae familyasının en eski ikinci üyesidir (ilki çok daha sonra tanımlanan ''[[Maiacetus]]''tur; yaklaşık 47.5 milyon yıllık).
103. satır: 103. satır:
===== ''Ambulocetus'' =====
===== ''Ambulocetus'' =====
{{Ana|Ambulocetus}}
{{Ana|Ambulocetus}}
[[Dosya:Ambulocetus nattans.jpg|sol|250x250px|küçükresim|''Ambulocetus''{{'}}un ("yürüyen balina") iskelet rekonstrüksiyonu, [[Ulusal Doğa ve Bilim Müzesi]].]]
[[Dosya:Ambulocetus nattans.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|''Ambulocetus''{{'}}un ("yürüyen balina") iskelet rekonstrüksiyonu, [[Ulusal Doğa ve Bilim Müzesi]].]]
''[[Ambulocetus natans]]'', 1994'te Thewissen ''vd.'' tarafından [[Pakistan|Kuzey Pakistan]]'ın [[Kuldana Oluşumu]]'nda bulundu.
''[[Ambulocetus natans]]'', 1994'te Thewissen ''vd.'' tarafından [[Pakistan|Kuzey Pakistan]]'ın [[Kuldana Oluşumu]]'nda bulundu.
Bulunan fosil Aşağı Kuldana Oluşumundan kalma olan, ''[[Pakicetus]]'' ve ''[[Ichthyolestes]]''{{'}}ten daha gençti (~47.5 myö).<ref name=ambulocetus>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/36463214|başlık=Ambulocetus natans, an Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan|tarih=1996|yer=Frankfurt am Main|yayıncı=Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft|diğerleri=S. I. Madar, S. Taseer Hussain|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|isbn=3-929907-32-1|oclc=36463214}}</ref>
Bulunan fosil Aşağı Kuldana Oluşumundan kalma olan, ''[[Pakicetus]]'' ve ''[[Ichthyolestes]]''{{'}}ten daha gençti (~47.5 myö).<ref name=ambulocetus>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/36463214|başlık=Ambulocetus natans, an Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan|tarih=1996|yer=Frankfurt am Main|yayıncı=Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft|diğerleri=S. I. Madar, S. Taseer Hussain|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|isbn=3-929907-32-1|oclc=36463214}}</ref>
109. satır: 109. satır:
''Ambulocetus''{{'}}un [[fosil]]leşmiş dişlerinin analizi, hem tatlı hem de tuzlu su göllerinde, [[okyanus]]larda ve [[nehir]]lerde yaşadığını gösterir. ''Ambulocetus''{{'}}un 3 metre uzunluğunda bir su altı pusucusu olduğu tahmin edilmektedir.<ref name=cornell>{{Web kaynağı | url = https://www.thoughtco.com/ambulocetus-1093163 | başlık = What Was the Ambulocetus Prehistoric Whale, and How Big Was It? | erişimtarihi = 11 Kasım 2021 | dil = İngilizce | çalışma = ThoughtCo | ad = Cornell University | soyadı = B. S. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171014204618/https://www.thoughtco.com/ambulocetus-1093163 | arşivtarihi = 14 Ekim 2017}}</ref>
''Ambulocetus''{{'}}un [[fosil]]leşmiş dişlerinin analizi, hem tatlı hem de tuzlu su göllerinde, [[okyanus]]larda ve [[nehir]]lerde yaşadığını gösterir. ''Ambulocetus''{{'}}un 3 metre uzunluğunda bir su altı pusucusu olduğu tahmin edilmektedir.<ref name=cornell>{{Web kaynağı | url = https://www.thoughtco.com/ambulocetus-1093163 | başlık = What Was the Ambulocetus Prehistoric Whale, and How Big Was It? | erişimtarihi = 11 Kasım 2021 | dil = İngilizce | çalışma = ThoughtCo | ad = Cornell University | soyadı = B. S. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171014204618/https://www.thoughtco.com/ambulocetus-1093163 | arşivtarihi = 14 Ekim 2017}}</ref>
===== ''Brygmophyseter'' =====
===== ''Brygmophyseter'' =====
[[Dosya:Brygmophyseter skeleton (cropped).jpg|sol|250x250px|küçükresim|Montelenmiş iskeleti, [[Tokyo]]]]
[[Dosya:Brygmophyseter skeleton (cropped).jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|Montelenmiş iskeleti, [[Tokyo]]]]
''[[Brygmophyseter]]'', 1994 yılında ilk tanımlandığında tür, diş morfolojisine dayalı olarak ''[[Scaldicetus]]'' (başka bir soyu tükenmiş ispermeçet balinası) cinsine yerleştirilmiş,<ref name=":6">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|başlık=A new species of Middle Miocene sperm whale of the genus Scaldicetus (Cetacea; Physeteridae) from Shiga-mura, Japan|tarih=1994|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=453-472|çalışma=Island Arc|cilt=3|ad=Kiyoharu|soyadı=Hirota|issn=1440-1738|doi=10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|ad2=Lawrence G.|soyadı2=Barnes|erişimtarihi=14 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220114193516/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|arşivtarihi=14 Ocak 2022|ölüurl=hayır}}</ref> ancak bu daha sonra 1995 yılında yeniden düzenlenmiştir. Günümüzde, yerleşimi belirsiz bir bazal [[physeteroid]] olarak sınıflandırılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.5194/fr-20-259-2017|başlık=Koristocetus pescei gen. et sp. nov., a diminutive sperm whale (Cetacea: Odontoceti: Kogiidae) from the late Miocene of Peru|tarih=7 Aralık 2017|sayı=2|sayfalar=259-278|çalışma=Fossil Record|cilt=20|ad=Alberto|soyadı=Collareta|issn=2193-0074|doi=10.5194/fr-20-259-2017|ad2=Olivier|ad3=Christian|ad4=Mario|ad5=Giovanni|soyadı2=Lambert|soyadı3=de Muizon|soyadı4=Urbina|soyadı5=Bianucci}}</ref>
''[[Brygmophyseter]]'', 1994 yılında ilk tanımlandığında tür, diş morfolojisine dayalı olarak ''[[Scaldicetus]]'' (başka bir soyu tükenmiş ispermeçet balinası) cinsine yerleştirilmiş,<ref name=":6">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|başlık=A new species of Middle Miocene sperm whale of the genus Scaldicetus (Cetacea; Physeteridae) from Shiga-mura, Japan|tarih=1994|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=453-472|çalışma=Island Arc|cilt=3|ad=Kiyoharu|soyadı=Hirota|issn=1440-1738|doi=10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|ad2=Lawrence G.|soyadı2=Barnes|erişimtarihi=14 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220114193516/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x|arşivtarihi=14 Ocak 2022|ölüurl=hayır}}</ref> ancak bu daha sonra 1995 yılında yeniden düzenlenmiştir. Günümüzde, yerleşimi belirsiz bir bazal [[physeteroid]] olarak sınıflandırılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.5194/fr-20-259-2017|başlık=Koristocetus pescei gen. et sp. nov., a diminutive sperm whale (Cetacea: Odontoceti: Kogiidae) from the late Miocene of Peru|tarih=7 Aralık 2017|sayı=2|sayfalar=259-278|çalışma=Fossil Record|cilt=20|ad=Alberto|soyadı=Collareta|issn=2193-0074|doi=10.5194/fr-20-259-2017|ad2=Olivier|ad3=Christian|ad4=Mario|ad5=Giovanni|soyadı2=Lambert|soyadı3=de Muizon|soyadı4=Urbina|soyadı5=Bianucci}}</ref>


Neredeyse eksiksiz bir iskelet olan bilinen tek örneği, [[Japonya]]'daki (Bessho Formasyonu) yaklaşık 14-15 milyon yıllık çökeltilerde bulunmuştur.<ref name=":6" />
Neredeyse eksiksiz bir iskelet olan bilinen tek örneği, [[Japonya]]'daki (Bessho Formasyonu) yaklaşık 14-15 milyon yıllık çökeltilerde bulunmuştur.<ref name=":6" />


''Brygmophyseter''{{'}}in 7 metre (23 ft) uzunluğunda olduğu ve muhtemelen üst ve alt çenelerinde 11 veya 12 dişi olduğu düşünülmektedir. ''Brygmophyseter'', balinalar gibi mücadele eden avları yakalamak için büyük dişlerini kullanan süper yırtıcılar olma eğiliminde olan bir grup makroraptorial ispermeçet balinasının (genellikle "raptorial" olarak kısaltılır) bir parçasıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x|başlık=Killer sperm whale: a new basal physeteroid (Mammalia, Cetacea) from the Late Miocene of Italy|tarih=1 Eylül 2006|sayı=1|sayfalar=103-131|çalışma=Zoological Journal of the Linnean Society|cilt=148|ad=Giovanni|soyadı=Bianucci|issn=0024-4082|doi=10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x|ad2=Walter|soyadı2=Landini|erişimtarihi=14 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180722201247/https://academic.oup.com/zoolinnean/article/148/1/103/2630818|arşivtarihi=22 Temmuz 2018|ölüurl=hayır}}</ref> Muhtemelen modern [[ispermeçet balinası]]nda olduğu gibi, biyosonar için kullanılan bir ispermeçet organına da sahipti.<ref name=":6" />
''Brygmophyseter''{{'}}in 7 metre (23&nbsp;ft) uzunluğunda olduğu ve muhtemelen üst ve alt çenelerinde 11 veya 12 dişi olduğu düşünülmektedir. ''Brygmophyseter'', balinalar gibi mücadele eden avları yakalamak için büyük dişlerini kullanan süper yırtıcılar olma eğiliminde olan bir grup makroraptorial ispermeçet balinasının (genellikle "raptorial" olarak kısaltılır) bir parçasıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x|başlık=Killer sperm whale: a new basal physeteroid (Mammalia, Cetacea) from the Late Miocene of Italy|tarih=1 Eylül 2006|sayı=1|sayfalar=103-131|çalışma=Zoological Journal of the Linnean Society|cilt=148|ad=Giovanni|soyadı=Bianucci|issn=0024-4082|doi=10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x|ad2=Walter|soyadı2=Landini|erişimtarihi=14 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180722201247/https://academic.oup.com/zoolinnean/article/148/1/103/2630818|arşivtarihi=22 Temmuz 2018|ölüurl=hayır}}</ref> Muhtemelen modern [[ispermeçet balinası]]nda olduğu gibi, biyosonar için kullanılan bir ispermeçet organına da sahipti.<ref name=":6" />


=== 21. yüzyıl ===
=== 21. yüzyıl ===
121. satır: 121. satır:


{{Cladogram|caption=Thewissen ''vd.'' (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram:<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/35095005|başlık=Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls|tarih=Eylül 2001|sayı=6853|dil=İngilizce|sayfalar=277-281|çalışma=Nature|cilt=413|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0028-0836|doi=10.1038/35095005|ad2=E. M.|ad3=L. J.|ad4=S. T.|soyadı2=Williams|soyadı3=Roe|soyadı4=Hussain|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210725140719/https://www.nature.com/articles/35095005|arşivtarihi=25 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>|clades=
{{Cladogram|caption=Thewissen ''vd.'' (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram:<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/35095005|başlık=Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls|tarih=Eylül 2001|sayı=6853|dil=İngilizce|sayfalar=277-281|çalışma=Nature|cilt=413|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0028-0836|doi=10.1038/35095005|ad2=E. M.|ad3=L. J.|ad4=S. T.|soyadı2=Williams|soyadı3=Roe|soyadı4=Hussain|erişimtarihi=10 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210725140719/https://www.nature.com/articles/35095005|arşivtarihi=25 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>|clades=
{{clade
{{klad
|grouplabel1='''[[Kondilart]]lar'''
|grouplabel1='''[[Kondilart]]lar'''
|1={{clade
|1={{klad
|1=''[[Hyopsodus]]''|barbegin1=green
|1=''[[Hyopsodus]]''|barbegin1=green
|2={{clade
|2={{klad
|1=''[[Meniscotherium]]|bar1=green
|1=''[[Meniscotherium]]|bar1=green
|2=''[[Phenacodus]]''|bar2=green
|2=''[[Phenacodus]]''|bar2=green
}}}}
}}}}
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Arctocyonidae]] (parafiletik)|barend1=green
|1=[[Arctocyonidae]] (parafiletik)|barend1=green
}}
}}
|3={{clade
|3={{klad
|label1=[[Cetartiodactyla]]
|label1=[[Cetartiodactyla]]
|1={{clade
|1={{klad
|1=[[Cetacea]]
|1=[[Cetacea]]
|label2=
|label2=
|2={{clade
|2={{klad
|1=''[[Diacodexis pakistanensis]]''
|1=''[[Diacodexis pakistanensis]]''
|label2=
|label2=
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Ruminantia]]
|1=[[Ruminantia]]
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Entelodontidae]]
|1=[[Entelodontidae]]
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Suina]]
|1=[[Suina]]
|2=[[Hippopotamidae]]
|2=[[Hippopotamidae]]
152. satır: 152. satır:
}}
}}
}}
}}
|4={{clade
|4={{klad
|1=''[[Andrewsarchus]]'''
|1=''[[Andrewsarchus]]'''
}}
}}
|5=''[[Eoconodon]]''
|5=''[[Eoconodon]]''
|label2=[[Mesonychia]] (mezonikidler)
|label2=[[Mesonychia]] (mezonikidler)
|2={{clade
|2={{klad
|thickness=2
|thickness=2
|1= ''[[Dissacus]]''
|1= ''[[Dissacus]]''
165. satır: 165. satır:
|5=''[[Synoplotherium]]''
|5=''[[Synoplotherium]]''
|6=''[[Ankalagon]]''
|6=''[[Ankalagon]]''
|7={{clade
|7={{klad
|thickness=2
|thickness=2
|1=''[[Mesonyx]]''
|1=''[[Mesonyx]]''
181. satır: 181. satır:
|caption=† Soyu tükenmiş taksonlar
|caption=† Soyu tükenmiş taksonlar
|cladogram=
|cladogram=
{{Clade|style=font-size:85%;line-height:100%
{{klad|style=font-size:85%;line-height:100%
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Raoellidae]] †
|2=&nbsp;[[Raoellidae]] †
|label1=&nbsp;'''Cetacea'''&nbsp;
|label1=&nbsp;'''Cetacea'''&nbsp;
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Pakicetidae]] †
|2=&nbsp;[[Pakicetidae]] †
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Ambulocetidae]] † [[Dosya:Ambulocetus BW.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Ambulocetidae]] † [[Dosya:Ambulocetus BW.jpg|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Remingtonocetidae]] †
|2=&nbsp;[[Remingtonocetidae]] †
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;''[[Rodhocetus]]'' †
|2=&nbsp;''[[Rodhocetus]]'' †
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;''[[Dorudon]]'' †
|2=&nbsp;''[[Dorudon]]'' †
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;''[[Basilosaurus]]'' † [[Dosya:Basilosaurus cropped.png|50 px]]
|2=&nbsp;''[[Basilosaurus]]'' † [[Dosya:Basilosaurus cropped.png|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|label1=&nbsp;[[Dişli balinalar]]&nbsp;
|label1=&nbsp;[[Dişli balinalar]]&nbsp;
|1={{Clade
|1={{klad
|2={{Clade
|2={{klad
|2=&nbsp;[[İspermeçet balinası]] (Physeteridae) [[Dosya:Physeter macrocephalus NOAA.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[İspermeçet balinası]] (Physeteridae) [[Dosya:Physeter macrocephalus NOAA.jpg|50 px]]
|1=&nbsp;[[Cüce ispermeçet balinası]] (Kogiidae)
|1=&nbsp;[[Cüce ispermeçet balinası]] (Kogiidae)
}}
}}
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Nehir yunusugiller]] (Platanistidae) [[Dosya:Lipotes vexillifer.png|50 px]]
|2=&nbsp;[[Nehir yunusugiller]] (Platanistidae) [[Dosya:Lipotes vexillifer.png|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Gagalı balinagiller]] (Ziphiidae) [[Dosya:Ziphius cavirostris NOAA.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Gagalı balinagiller]] (Ziphiidae) [[Dosya:Ziphius cavirostris NOAA.jpg|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2={{Clade
|2={{klad
|2=&nbsp;[[Pontoporiidae]] [[Dosya:Pontoporia blainvillei.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Pontoporiidae]] [[Dosya:Pontoporia blainvillei.jpg|50 px]]
|1=&nbsp;[[Iniidae]]
|1=&nbsp;[[Iniidae]]
}}
}}
|label1=&nbsp;[[Delphinoidea]]&nbsp;
|label1=&nbsp;[[Delphinoidea]]&nbsp;
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Yunusgiller]] (Delphinidae) [[Dosya:Orcinus orca NOAA 2.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Yunusgiller]] (Delphinidae) [[Dosya:Orcinus orca NOAA 2.jpg|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Musurgiller]]&nbsp;(Phocoenidae)
|2=&nbsp;[[Musurgiller]]&nbsp;(Phocoenidae)
|1=&nbsp;[[Beyaz balina]]lar, [[narval]]lar (Monodontidae) [[Dosya:Delphinapterus leucas NOAA.jpg|50 px]]
|1=&nbsp;[[Beyaz balina]]lar, [[narval]]lar (Monodontidae) [[Dosya:Delphinapterus leucas NOAA.jpg|50 px]]
}} }} }} }} }} }}
}} }} }} }} }} }}
|label2=&nbsp;[[Dişsiz balinalar]]&nbsp;
|label2=&nbsp;[[Dişsiz balinalar]]&nbsp;
|2={{Clade
|2={{klad
|2=&nbsp;''[[Janjucetus]]'' †
|2=&nbsp;''[[Janjucetus]]'' †
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Gerçek balinagiller]] (Balaenidae) [[Dosya:Balaena mysticetus NOAA.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Gerçek balinagiller]] (Balaenidae) [[Dosya:Balaena mysticetus NOAA.jpg|50 px]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Küçük gerçek balina|Neobalaeninae]]
|2=&nbsp;[[Küçük gerçek balina|Neobalaeninae]]
|1={{Clade
|1={{klad
|2=&nbsp;[[Gri balina]] (Eschrichtiidae) [[Dosya:Eschrichtius robustus NOAA.jpg|50 px]]
|2=&nbsp;[[Gri balina]] (Eschrichtiidae) [[Dosya:Eschrichtius robustus NOAA.jpg|50 px]]
|1=&nbsp;[[Oluklu balinagiller]] (Balaenopteridae) [[Dosya:Megaptera novaeangliae NOAA.jpg|50 px]]
|1=&nbsp;[[Oluklu balinagiller]] (Balaenopteridae) [[Dosya:Megaptera novaeangliae NOAA.jpg|50 px]]
235. satır: 235. satır:
21. yüzyılda, birçok genetik çalışma ve moleküler tarihleme yapıldı. Bu çalışmalarda, balinaların en yakın akrabalarının su aygırları olduğu doğrulandı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|başlık=A Genetic Perspective on Cetacean Evolution|tarih=2 Kasım 2021|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=131-151|çalışma=Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics|cilt=52|ad=Andrea A.|soyadı=Cabrera|issn=1543-592X|doi=10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|ad2=Martine|ad3=Xênia M.|ad4=Marie|ad5=Tom|ad6=Alba|ad7=Vania E.|ad8=Dóra|ad9=Eline D.|ad10=Per J.|soyadı2=Bérubé|soyadı3=Lopes|soyadı4=Louis|soyadı5=Oosting|soyadı6=Rey-Iglesia|soyadı7=Rivera-León|soyadı8=Székely|soyadı9=Lorenzen|soyadı10=Palsbøll|erişimtarihi=21 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220121204855/https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|arşivtarihi=21 Ocak 2022|ölüurl=hayır}}</ref>
21. yüzyılda, birçok genetik çalışma ve moleküler tarihleme yapıldı. Bu çalışmalarda, balinaların en yakın akrabalarının su aygırları olduğu doğrulandı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|başlık=A Genetic Perspective on Cetacean Evolution|tarih=2 Kasım 2021|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=131-151|çalışma=Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics|cilt=52|ad=Andrea A.|soyadı=Cabrera|issn=1543-592X|doi=10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|ad2=Martine|ad3=Xênia M.|ad4=Marie|ad5=Tom|ad6=Alba|ad7=Vania E.|ad8=Dóra|ad9=Eline D.|ad10=Per J.|soyadı2=Bérubé|soyadı3=Lopes|soyadı4=Louis|soyadı5=Oosting|soyadı6=Rey-Iglesia|soyadı7=Rivera-León|soyadı8=Székely|soyadı9=Lorenzen|soyadı10=Palsbøll|erişimtarihi=21 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220121204855/https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003|arşivtarihi=21 Ocak 2022|ölüurl=hayır}}</ref>


2001'de Nikaido ''vd''., günümüz balinalarının (iki parvo takım) son ortak atasının 32.3 ± 5.1 milyon yıl önce yaşadığını hesapladı. Araştırmada su aygırı-balina ayrışmasını erken Eosen'e (55 myö) tarihlendi; [[Nehir yunusu|nehir yunuslarının]] ise [[Parafili (filogenetik)|parafiletik]] bir grup oluşturduğu bulundu.<ref name=":4">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.pnas.org/content/98/13/7384|başlık=Retroposon analysis of major cetacean lineages: The monophyly of toothed whales and the paraphyly of river dolphins|tarih=19 Haziran 2001|sayı=13|dil=İngilizce|sayfalar=7384-7389|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|cilt=98|ad=Masato|soyadı=Nikaido|issn=0027-8424|pmc=PMC34678|pmid=11416211|doi=10.1073/pnas.121139198|ad2=Fumio|ad3=Healy|ad4=Robert L.|ad5=Ying|ad6=Wang|ad7=Zhu|ad8=Andrew M.|ad9=R. Ewan|ad10=Masami|ad11=Norihiro|soyadı2=Matsuno|soyadı3=Hamilton|soyadı4=Brownell|soyadı5=Cao|soyadı6=Ding|soyadı7=Zuoyan|soyadı8=Shedlock|soyadı9=Fordyce|soyadı10=Hasegawa|soyadı11=Okada|erişimtarihi=17 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211117185836/https://www.pnas.org/content/98/13/7384|arşivtarihi=17 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
2001'de Nikaido ''vd''., günümüz balinalarının (iki parvo takım) son ortak atasının 32.3 ± 5.1 milyon yıl önce yaşadığını hesapladı. Araştırmada su aygırı-balina ayrışmasını erken Eosen'e (55 myö) tarihlendi; [[Nehir yunusu|nehir yunuslarının]] ise [[Parafili (filogenetik)|parafiletik]] bir grup oluşturduğu bulundu.<ref name=":4">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.pnas.org/content/98/13/7384|başlık=Retroposon analysis of major cetacean lineages: The monophyly of toothed whales and the paraphyly of river dolphins|tarih=19 Haziran 2001|sayı=13|dil=İngilizce|sayfalar=7384-7389|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|cilt=98|ad=Masato|soyadı=Nikaido|issn=0027-8424|pmc=PMC34678|pmid=11416211|doi=10.1073/pnas.121139198|ad2=Fumio|ad3=Healy|ad4=Robert L.|ad5=Ying|ad6=Wang|ad7=Zhu|ad8=Andrew M.|ad9=R. Ewan|ad10=Masami|ad11=Norihiro|soyadı2=Matsuno|soyadı3=Hamilton|soyadı4=Brownell|soyadı5=Cao|soyadı6=Ding|soyadı7=Zuoyan|soyadı8=Shedlock|soyadı9=Fordyce|soyadı10=Hasegawa|soyadı11=Okada|erişimtarihi=17 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211117185836/https://www.pnas.org/content/98/13/7384|arşivtarihi=17 Kasım 2021|ölüurl=hayır}}</ref>


{{Cladogram|caption=Nikaido ''vd.'' (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram (Ma: Milyon yıl önce).|clades={{clade
{{Cladogram|caption=Nikaido ''vd.'' (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram (Ma: Milyon yıl önce).|clades={{klad
|label1=[[Whippomorpha]] 55 Ma
|label1=[[Whippomorpha]] 55 Ma
|1={{clade
|1={{klad
|1=[[Su aygırı]]
|1=[[Su aygırı]]
|label2='''Cetacea''' 32.3 ± 5.1 Ma
|label2='''Cetacea''' 32.3 ± 5.1 Ma
|2={{clade
|2={{klad
|label1=[[Odontoceti]] (dişli balinalar) 30.0 ± 5.0 Ma
|label1=[[Odontoceti]] (dişli balinalar) 30.0 ± 5.0 Ma
|1={{clade
|1={{klad
|1=[[İspermeçet balinası]]
|1=[[İspermeçet balinası]]
|label2=13.1 ± 4.0 Ma
|label2=13.1 ± 4.0 Ma
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Narval]]
|1=[[Narval]]
|2=[[Beyaz yanlı musur]]
|2=[[Beyaz yanlı musur]]
}}}}
}}}}
|label2=[[Mysticeti]] (dişsiz balinalar) 19.8 ± 4.7 Ma
|label2=[[Mysticeti]] (dişsiz balinalar) 19.8 ± 4.7 Ma
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Minke balinası]]
|1=[[Minke balinası]]
|label2=17.2 ± 4.5 Ma
|label2=17.2 ± 4.5 Ma
|2={{clade
|2={{klad
|1=[[Oluklu balina]]
|1=[[Oluklu balina]]
|2=[[Kambur balina]]
|2=[[Kambur balina]]
}}}}}}}}}}}}
}}}}}}}}}}}}


2021'de Springer ''vd.'', balinalar ve su aygırlarının [[Genom|genomunu]] inceledi ve sucul (kılsız) derilerini [[yakınsak evrim]]le geliştirdiklerini buldu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(21)00301-8|başlık=Genomic and anatomical comparisons of skin support independent adaptation to life in water by cetaceans and hippos|tarih=24 Mayıs 2021|sayı=10|dil=İngilizce|sayfalar=2124-2139.e3|çalışma=Current Biology|cilt=31|ad=Mark S.|soyadı=Springer|issn=0960-9822|pmc=PMC8154672|pmid=33798433|doi=10.1016/j.cub.2021.02.057|ad2=Christian F.|ad3=Matthias|ad4=Matthew A.|ad5=Kerri|ad6=Michael R.|ad7=Ji Won|ad8=Raul|ad9=Michael|ad10=Maksim V.|ad11=John|soyadı2=Guerrero-Juarez|soyadı3=Huelsmann|soyadı4=Collin|soyadı5=Danil|soyadı6=McGowen|soyadı7=Oh|soyadı8=Ramos|soyadı9=Hiller|soyadı10=Plikus|soyadı11=Gatesy}}</ref>
2021'de Springer ''vd.'', balinalar ve su aygırlarının [[genom]]unu inceledi ve sucul (kılsız) derilerini [[yakınsak evrim]]le geliştirdiklerini buldu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(21)00301-8|başlık=Genomic and anatomical comparisons of skin support independent adaptation to life in water by cetaceans and hippos|tarih=24 Mayıs 2021|sayı=10|dil=İngilizce|sayfalar=2124-2139.e3|çalışma=Current Biology|cilt=31|ad=Mark S.|soyadı=Springer|issn=0960-9822|pmc=PMC8154672|pmid=33798433|doi=10.1016/j.cub.2021.02.057|ad2=Christian F.|ad3=Matthias|ad4=Matthew A.|ad5=Kerri|ad6=Michael R.|ad7=Ji Won|ad8=Raul|ad9=Michael|ad10=Maksim V.|ad11=John|soyadı2=Guerrero-Juarez|soyadı3=Huelsmann|soyadı4=Collin|soyadı5=Danil|soyadı6=McGowen|soyadı7=Oh|soyadı8=Ramos|soyadı9=Hiller|soyadı10=Plikus|soyadı11=Gatesy}}</ref>


==== 21. yüzyıl fosilleri ====
==== 21. yüzyıl fosilleri ====
===== ''Kutchicetus'' =====
===== ''Kutchicetus'' =====
{{Ana|Kutchicetus}}
{{Ana|Kutchicetus}}
[[Dosya:Kutchicetus BW.jpg|sol|250x250px|küçükresim|Nobu Tamura (2008)]]
[[Dosya:Kutchicetus BW.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|Nobu Tamura (2008)]]
''[[Kutchicetus minimus]]'', ilk defa Bajpai ve Thewissen (2000) tarafından [[Harudi Formasyonu]]'nun [[Lütesiyen]] (47.8 – 41.3 myö) çökeltilerinden bir [[remingtonosetid]] olarak tanımlandı. Fosil kalıntıları; dişleri, kafatası parçalarını, uzuv kemiklerini ve nispeten eksiksiz bir omur sütununu içeriyordu. Vertebral oranları, bu canlının vertebral kolonunun, bilinen diğer herhangi bir [[Eosen]] balinasından veya mevcut balinalardan farklı şekillerde işlev gördüğünü gösterir. Tür ismi, ''K. minimus''{{'}}un tanımlanan en küçük remingtonosetid olan ''[[Andrewsiphius minor]]''{{'}}dan daha küçük olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.<ref name="bajpaithewissen2000">{{Dergi kaynağı|url=http://phsgirard.org/Biology/Evolution/WhaleEvolutionArticle.pdf|başlık=A new, diminutive Eocene whale from Kachchh (Gujarat, India) and its implications for locomotor evolution|yazarlar=Bajpai, Sunil; [[Hans Thewissen|Thewissen, J. G. M]]|tarih=2000|sayfalar=1478-1482|yayıncı=Current Science|erişimtarihi=11 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210501134136/http://phsgirard.org/Biology/Evolution/WhaleEvolutionArticle.pdf|arşivtarihi=1 Mayıs 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Andrewsiphius'' ile yakından ilişkili olan ''Kutchicetus'', [[Pakisetid|pakisetidlere]] ve [[Ambulosetid|ambulosetidlere]] göre daha gelişmişken, protosetidlere göre (örn. ''Protocetus'', ''Rodhocetus'') daha ilkeldir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-paleontology/article/abs/new-skeletal-material-of-andrewsiphius-and-kutchicetus-two-eocene-cetaceans-from-india/BD800150DA15AD3A32BE5C745FB3514A|başlık=New skeletal material of Andrewsiphius and Kutchicetus, two Eocene cetaceans from India|tarih=Eylül 2009|sayı=5|dil=İngilizce|sayfalar=635-663|çalışma=Journal of Paleontology|cilt=83|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0022-3360|doi=10.1666/08-045.1|ad2=Sunil|soyadı2=Bajpap|erişimtarihi=11 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210730140317/https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-paleontology/article/abs/new-skeletal-material-of-andrewsiphius-and-kutchicetus-two-eocene-cetaceans-from-india/BD800150DA15AD3A32BE5C745FB3514A|arşivtarihi=30 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
''[[Kutchicetus minimus]]'', ilk defa Bajpai ve Thewissen (2000) tarafından [[Harudi Formasyonu]]'nun [[Lütesiyen]] (47.8 – 41.3 myö) çökeltilerinden bir [[remingtonosetid]] olarak tanımlandı. Fosil kalıntıları; dişleri, kafatası parçalarını, uzuv kemiklerini ve nispeten eksiksiz bir omur sütununu içeriyordu. Vertebral oranları, bu canlının vertebral kolonunun, bilinen diğer herhangi bir [[Eosen]] balinasından veya mevcut balinalardan farklı şekillerde işlev gördüğünü gösterir. Tür ismi, ''K. minimus''{{'}}un tanımlanan en küçük remingtonosetid olan ''[[Andrewsiphius minor]]''{{'}}dan daha küçük olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.<ref name="bajpaithewissen2000">{{Dergi kaynağı|url=http://phsgirard.org/Biology/Evolution/WhaleEvolutionArticle.pdf|başlık=A new, diminutive Eocene whale from Kachchh (Gujarat, India) and its implications for locomotor evolution|yazarlar=Bajpai, Sunil; [[Hans Thewissen|Thewissen, J. G. M]]|tarih=2000|sayfalar=1478-1482|yayıncı=Current Science|erişimtarihi=11 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210501134136/http://phsgirard.org/Biology/Evolution/WhaleEvolutionArticle.pdf|arşivtarihi=1 Mayıs 2021|ölüurl=hayır}}</ref> ''Andrewsiphius'' ile yakından ilişkili olan ''Kutchicetus'', [[pakisetid]]lere ve [[ambulosetid]]lere göre daha gelişmişken, protosetidlere göre (örn. ''Protocetus'', ''Rodhocetus'') daha ilkeldir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-paleontology/article/abs/new-skeletal-material-of-andrewsiphius-and-kutchicetus-two-eocene-cetaceans-from-india/BD800150DA15AD3A32BE5C745FB3514A|başlık=New skeletal material of Andrewsiphius and Kutchicetus, two Eocene cetaceans from India|tarih=Eylül 2009|sayı=5|dil=İngilizce|sayfalar=635-663|çalışma=Journal of Paleontology|cilt=83|ad=J. G. M.|soyadı=Thewissen|issn=0022-3360|doi=10.1666/08-045.1|ad2=Sunil|soyadı2=Bajpap|erişimtarihi=11 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210730140317/https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-paleontology/article/abs/new-skeletal-material-of-andrewsiphius-and-kutchicetus-two-eocene-cetaceans-from-india/BD800150DA15AD3A32BE5C745FB3514A|arşivtarihi=30 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>


===== ''Maiacetus'' =====
===== ''Maiacetus'' =====
{{ana|Maiacetus}}
{{ana|Maiacetus}}
[[Dosya:Maiacetus NT.jpg|sol|250x250px|küçükresim|Yaşam restorasyonu, Nobu Tamura]]
[[Dosya:Maiacetus NT.jpg|sol|upright=1.14|küçükresim|Yaşam restorasyonu, Nobu Tamura]]


Bilinen en eski protosetid olan ''[[Maiacetus]]'' –yaklaşık 47.5 milyon yıllıktır–, ilk olarak 2009'da tanımlandı. Güney Pakistan'dan ([[Beluçistan]]) gelen fosillerin ait olduğu balinanın, yaşarken 2.6 metre uzunluğa ve ~335 kg ağırlığa sahip olduğuna inanılıyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0004366|başlık=New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism|tarih=4 Şub 2009|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=e4366|çalışma=PLOS ONE|cilt=4|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC2629576|pmid=19194487|doi=10.1371/journal.pone.0004366|ad2=Munir|ad3=Wighart von|ad4=William J.|ad5=B. Holly|ad6=Iyad S.|soyadı2=ul-Haq|soyadı3=Koenigswald|soyadı4=Sanders|soyadı5=Smith|soyadı6=Zalmout|erişimtarihi=7 Mayıs 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160222130229/http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0004366|arşivtarihi=22 Şubat 2016|ölüurl=hayır}}</ref>
Bilinen en eski protosetid olan ''[[Maiacetus]]'' –yaklaşık 47.5 milyon yıllıktır–, ilk olarak 2009'da tanımlandı. Güney Pakistan'dan ([[Beluçistan]]) gelen fosillerin ait olduğu balinanın, yaşarken 2.6 metre uzunluğa ve ~335&nbsp;kg ağırlığa sahip olduğuna inanılıyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0004366|başlık=New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism|tarih=4 Şub 2009|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=e4366|çalışma=PLOS ONE|cilt=4|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC2629576|pmid=19194487|doi=10.1371/journal.pone.0004366|ad2=Munir|ad3=Wighart von|ad4=William J.|ad5=B. Holly|ad6=Iyad S.|soyadı2=ul-Haq|soyadı3=Koenigswald|soyadı4=Sanders|soyadı5=Smith|soyadı6=Zalmout|erişimtarihi=7 Mayıs 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160222130229/http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0004366|arşivtarihi=22 Şubat 2016|ölüurl=hayır}}</ref>


===== ''Peregocetus'' =====
===== ''Peregocetus'' =====
{{Ana|Peregocetus}}
{{Ana|Peregocetus}}
[[Dosya:Peregocetus on cliff.png|sol|250x250px|küçükresim|Hipotetik bir kuyrukla yaşam restorasyonu]]
[[Dosya:Peregocetus on cliff.png|sol|upright=1.14|küçükresim|Hipotetik bir kuyrukla yaşam restorasyonu]]
''Peregocetus''{{'}}un fosilleri; 2011 yılında Playa Media Luna'daki (Peru) Pisco Havzası'ndaki Yumaque Formasyonu'nda, [[Belçika]], [[Peru]], [[Fransa]], [[İtalya]] ve [[Hollanda|Hollanda'dan]] üyelerden oluşan bir ekip tarafından ortaya çıkarılmıştı.<ref name="guardian">{{Web kaynağı | url = https://amp.theguardian.com/science/2019/apr/04/fossil-ancient-four-legged-whale-legs-hooves-discovered | başlık = Fossil of ancient four-legged whale with hooves discovered | erişimtarihi = 4 Nisan 2019 | tarih = 4 Nisan 2019 | çalışma = [[The Guardian]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190404155352/https://amp.theguardian.com/science/2019/apr/04/fossil-ancient-four-legged-whale-legs-hooves-discovered | arşivtarihi = 4 Nisan 2019}}</ref><ref name="gizmodo">{{Web kaynağı | url = https://gizmodo.com/unknown-species-of-ancient-four-legged-whale-uncovered-1833805642 | başlık = Unknown Species of Ancient Four-Legged Whale Uncovered in Peru | tarih = 4 Nisan 2019 | çalışma = Gizmodo | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190404155915/https://gizmodo.com/unknown-species-of-ancient-four-legged-whale-uncovered-1833805642 | arşivtarihi = 4 Nisan 2019}}</ref> 2019'da bir [[protosetid]] balina olarak tanımlanmıştır. Kurtarılan parçalar arasında çene, ön ve arka bacaklar, omurga parçaları ve kuyruk bulunur. Yaklaşık 42 milyon yıl önce yaşamış ''Peregocetus'', [[Pasifik]]'te ve [[Güney yarımküre|Güney Yarımküre'de]] keşfedilmiş ilk dört ayaklı balinadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(19)30220-9|başlık=An Amphibious Whale from the Middle Eocene of Peru Reveals Early South Pacific Dispersal of Quadrupedal Cetaceans|tarih=22 Nisan 2019|sayı=8|dil=İngilizce|sayfalar=1352-1359.e3|çalışma=Current Biology|cilt=29|ad=Olivier|soyadı=Lambert|issn=0960-9822|pmid=30955933|doi=10.1016/j.cub.2019.02.050|ad2=Giovanni|ad3=Rodolfo|ad4=Claudio Di|ad5=Etienne|ad6=Mario|ad7=Christian de|soyadı2=Bianucci|soyadı3=Salas-Gismondi|soyadı4=Celma|soyadı5=Steurbaut|soyadı6=Urbina|soyadı7=Muizon}}</ref>
''Peregocetus''{{'}}un fosilleri; 2011 yılında Playa Media Luna'daki (Peru) Pisco Havzası'ndaki Yumaque Formasyonu'nda, [[Belçika]], [[Peru]], [[Fransa]], [[İtalya]] ve [[Hollanda|Hollanda'dan]] üyelerden oluşan bir ekip tarafından ortaya çıkarılmıştı.<ref name="guardian">{{Web kaynağı | url = https://amp.theguardian.com/science/2019/apr/04/fossil-ancient-four-legged-whale-legs-hooves-discovered | başlık = Fossil of ancient four-legged whale with hooves discovered | erişimtarihi = 4 Nisan 2019 | tarih = 4 Nisan 2019 | çalışma = [[The Guardian]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190404155352/https://amp.theguardian.com/science/2019/apr/04/fossil-ancient-four-legged-whale-legs-hooves-discovered | arşivtarihi = 4 Nisan 2019}}</ref><ref name="gizmodo">{{Web kaynağı | url = https://gizmodo.com/unknown-species-of-ancient-four-legged-whale-uncovered-1833805642 | başlık = Unknown Species of Ancient Four-Legged Whale Uncovered in Peru | tarih = 4 Nisan 2019 | çalışma = Gizmodo | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190404155915/https://gizmodo.com/unknown-species-of-ancient-four-legged-whale-uncovered-1833805642 | arşivtarihi = 4 Nisan 2019}}</ref> 2019'da bir [[protosetid]] balina olarak tanımlanmıştır. Kurtarılan parçalar arasında çene, ön ve arka bacaklar, omurga parçaları ve kuyruk bulunur. Yaklaşık 42 milyon yıl önce yaşamış ''Peregocetus'', [[Pasifik]]'te ve [[Güney yarımküre|Güney Yarımküre'de]] keşfedilmiş ilk dört ayaklı balinadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(19)30220-9|başlık=An Amphibious Whale from the Middle Eocene of Peru Reveals Early South Pacific Dispersal of Quadrupedal Cetaceans|tarih=22 Nisan 2019|sayı=8|dil=İngilizce|sayfalar=1352-1359.e3|çalışma=Current Biology|cilt=29|ad=Olivier|soyadı=Lambert|issn=0960-9822|pmid=30955933|doi=10.1016/j.cub.2019.02.050|ad2=Giovanni|ad3=Rodolfo|ad4=Claudio Di|ad5=Etienne|ad6=Mario|ad7=Christian de|soyadı2=Bianucci|soyadı3=Salas-Gismondi|soyadı4=Celma|soyadı5=Steurbaut|soyadı6=Urbina|soyadı7=Muizon}}</ref>
===== ''Aegicetus'' =====
===== ''Aegicetus'' =====
[[Dosya:Aegicetus size.png|sol|250x250px|küçükresim|''[[Aegicetus]]''{{'}}un boyut karşılaştırması]]
[[Dosya:Aegicetus size.png|sol|upright=1.14|küçükresim|''[[Aegicetus]]''{{'}}un boyut karşılaştırması]]
''[[Aegicetus]]''{{'}}un fosil örnekleri, 2007 yılında Wadi El Hitan'da (Gehannam Formasyonu; ''Aegicetus'', 35 milyon yıl öncesine tarihlenmiştir) nispeten tam bir iskelet ve kısmen ikinci bir örnek (paratip) ile keşfedildi. 2019 yılında [[Philip D. Gingerich]] ve meslektaşları tarafından yeni bir cins ve türe atandılar.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0225391|başlık=Aegicetus gehennae, a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales|tarih=11 Aralık 2019|sayı=12|dil=İngilizce|sayfalar=e0225391|çalışma=PLOS ONE|cilt=14|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC6905522|pmid=31825956|doi=10.1371/journal.pone.0225391|ad2=Mohammed Sameh M.|ad3=Iyad S.|soyadı2=Antar|soyadı3=Zalmout|editör-ad=Thierry|editör-soyadı=Smith}}</ref>
''[[Aegicetus]]''{{'}}un fosil örnekleri, 2007 yılında Wadi El Hitan'da (Gehannam Formasyonu; ''Aegicetus'', 35 milyon yıl öncesine tarihlenmiştir) nispeten tam bir iskelet ve kısmen ikinci bir örnek (paratip) ile keşfedildi. 2019 yılında [[Philip D. Gingerich]] ve meslektaşları tarafından yeni bir cins ve türe atandılar.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0225391|başlık=Aegicetus gehennae, a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales|tarih=11 Aralık 2019|sayı=12|dil=İngilizce|sayfalar=e0225391|çalışma=PLOS ONE|cilt=14|ad=Philip D.|soyadı=Gingerich|issn=1932-6203|pmc=PMC6905522|pmid=31825956|doi=10.1371/journal.pone.0225391|ad2=Mohammed Sameh M.|ad3=Iyad S.|soyadı2=Antar|soyadı3=Zalmout|editör-ad=Thierry|editör-soyadı=Smith}}</ref>


286. satır: 286. satır:
== Arkaik balinalar ==
== Arkaik balinalar ==
{{Ana|Archaeoceti}}
{{Ana|Archaeoceti}}
[[Dosya:Georgiacetus BW.jpg|sağ|280x280px|küçükresim|''[[Georgiacetus]]'', Orta [[Eosen]] döneminde (~45 myö) yaşamış protosetid balina cinsi]]
[[Dosya:Georgiacetus BW.jpg|sağ|upright=1.27|küçükresim|''[[Georgiacetus]]'', Orta [[Eosen]] döneminde (~45 myö) yaşamış protosetid balina cinsi]]


Arkaik balinalar (Archaeoceti), balinaların kök grubudur – dolayısıyla [[parafiletik]] bir gruptur ve mevcut balinaları içermez. İlkel [[arkeoset]]ler en iyi, şu anda [[Hindistan]] ve [[Pakistan]]'da bulunan doğu [[Tethis Okyanusu|Tetis Denizi'nde]] biriken erken ve orta [[Eosen]] yaşlı sığ deniz tortul kayaçlarından bilinmektedir. 2000 yılında, erken [[Protocetidae]]'nin ön ve arka uzuvlarını koruyan, kısmen eklemli iki iskelet bulundu. Protocetidae'nin genellikle daha sonraki [[Basilosauridae|Basilosauridae'nin]] ataları olduğu ve dolayısıyla balina evriminin ana çizgisinde olduğu kabul edilir.<ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencemag.org/lookup/doi/10.1126/science.1063902|başlık=Origin of Whales from Early Artiodactyls: Hands and Feet of Eocene Protocetidae from Pakistan|tarih=21 Eylül 2001|sayı=5538|sayfalar=2239-2242|çalışma=Science|cilt=293|ad=P. D.|soyadı=Gingerich|doi=10.1126/science.1063902}}</ref>
Arkaik balinalar (Archaeoceti), balinaların kök grubudur – dolayısıyla [[parafiletik]] bir gruptur ve mevcut balinaları içermez. İlkel [[arkeoset]]ler en iyi, şu anda [[Hindistan]] ve [[Pakistan]]'da bulunan doğu [[Tethis Okyanusu|Tetis Denizi'nde]] biriken erken ve orta [[Eosen]] yaşlı sığ deniz tortul kayaçlarından bilinmektedir. 2000 yılında, erken [[Protocetidae]]'nin ön ve arka uzuvlarını koruyan, kısmen eklemli iki iskelet bulundu. Protocetidae'nin genellikle daha sonraki [[Basilosauridae|Basilosauridae'nin]] ataları olduğu ve dolayısıyla balina evriminin ana çizgisinde olduğu kabul edilir.<ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencemag.org/lookup/doi/10.1126/science.1063902|başlık=Origin of Whales from Early Artiodactyls: Hands and Feet of Eocene Protocetidae from Pakistan|tarih=21 Eylül 2001|sayı=5538|sayfalar=2239-2242|çalışma=Science|cilt=293|ad=P. D.|soyadı=Gingerich|doi=10.1126/science.1063902}}</ref>
303. satır: 303. satır:
{{Ana|Remingtonocetidae}}
{{Ana|Remingtonocetidae}}
[[Dosya:Kutchicetus_minimus.jpg|sol|küçükresim| ''[[Kutchicetus]]'', bir remingtonocetid.]]
[[Dosya:Kutchicetus_minimus.jpg|sol|küçükresim| ''[[Kutchicetus]]'', bir remingtonocetid.]]
[[Remingtonocetidae|Remingtonocetidlerin]]'nin kısa bacakları, düzleştirilmiş [[omur]]ları ve güçlü bir kuyruğu vardı. Uzun burunları, minik gözleri ve kulak morfolojileri, görüşlerinin zayıf olduğunu ve işitme duyusunun baskın duyuları olduğunu gösteriyor. Onlar da sadece [[Pakistan]] ve [[Hindistan|Hindistan'da]] bulundu ve tortular, kıyı bölgelerindeki sığ sularda yaşadıklarını gösteriyor. Muhtemelen karaya çıkabiliyorlardı ve kuyruklarını yüzmek için kullanıyorlardı.<ref name=":3" />
[[Remingtonocetidae|Remingtonocetidlerin]]'nin kısa bacakları, düzleştirilmiş [[omur]]ları ve güçlü bir kuyruğu vardı. Uzun burunları, minik gözleri ve kulak morfolojileri, görüşlerinin zayıf olduğunu ve işitme duyusunun baskın duyuları olduğunu gösteriyor. Onlar da sadece [[Pakistan]] ve [[Hindistan|Hindistan'da]] bulundu ve tortular, kıyı bölgelerindeki sığ sularda yaşadıklarını gösteriyor. Muhtemelen karaya çıkabiliyorlardı ve kuyruklarını yüzmek için kullanıyorlardı.<ref name=":3" />


=== Protocetidae ===
=== Protocetidae ===
{{Ana|Protocetidae}}
{{Ana|Protocetidae}}
[[Dosya:Maiacetus.jpg|küçükresim|''[[Maiacetus]]'', bir protocetid.]]
[[Dosya:Maiacetus.jpg|küçükresim|''[[Maiacetus]]'', bir protocetid.]]
Hem [[Afrika]] hem de [[Amerika|Amerika'da]] kalıntıları bulunmuş [[Protocetidae]], arka bacakları ve güçlü bir kuyruğu olan suya daha iyi adapte olmuş ve oldukça fazla türleşmiş bir aileydi, kemikleri ise resifler gibi sığ ve sıcak okyanusları kolonileştiren güçlü yüzücüler olduklarını gösteriyordu. Deniz memelilerinin evrimini büyük ölçüde etkilediler ([[Eosen|Geç Eosen]]), çünkü Dünya okyanuslarına yayıldılar.<ref name=":3" /> Uzun burunları, büyük [[göz]]leri ve daha önceki archaeoceti'lerden başın daha yukarısında bulunan bir burun açıklığı vardı.Bu da, modern deniz memelilerine benzer şekilde başlarını yatay olarak tutarak nefes alabilecekleri öne sürüyor. Dişleri farklıydı, ve modern deniz memelilerinin çiğnemeyen dişlerine doğru gelişmeye başladı, muhtemelen aktif avcılardı. Karada hareket etme yetenekleri değişken görünmektedir: ''[[Rodhocetus]]'' ve ''[[Peregocetus]]'ta'' karada hareket edebileceklerini gösteren sakroiliak [[eklem]] vardır.<ref name="Oliver et.al.2019">Olivier L, Bianucci G, Salas-Gismondi R, Di Celma C, Steurbaut E, Urbina M & de Muizon C (2019). "An amphibious whale from the Middle Eocene of Peru reveals early South Pacific dispersal of quadrupedal cetaceans". ''Current Biology'' '''29'''(8): p. 1352–1359.e3.</ref> Diğer cinslerde (''[[Georgiacetus]]'' ve ''[[Aegicetus]]''), [[pelvis]] vertebral kolona bağlı değildi, bu da arka bacakların vücut ağırlığını destekleyemeyeceğini gösterdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/48969234|başlık=Encyclopedia of marine mammals|tarih=2002|yer=San Diego|yayıncı=Academic Press|diğerleri=William F. Perrin, Bernd G. Würsig, J. G. M. Thewissen|isbn=0-12-551340-2|oclc=48969234}}</ref> Bazı cinslerin (''[[Rodhocetus]]'') büyük kürekleri oluşturan büyük arka ayakları vardı, oysa ''Aegicetus'un'' kendini suda ilerletmek için kuyruğunu daha çok kullandığı düşünülüyor.<ref name="Gingerich et.al.2019">Gingerich P.D., Antar M.S.M. & Zalmout I.S. (2019). "''Aegicetus gehennae'', a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales". ''PLOS ONE'' '''15'''(3): [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0225391 e0230596] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210108064846/https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0225391 |tarih=8 Ocak 2021 }}</ref>
Hem [[Afrika]] hem de [[Amerika|Amerika'da]] kalıntıları bulunmuş [[Protocetidae]], arka bacakları ve güçlü bir kuyruğu olan suya daha iyi adapte olmuş ve oldukça fazla türleşmiş bir aileydi, kemikleri ise resifler gibi sığ ve sıcak okyanusları kolonileştiren güçlü yüzücüler olduklarını gösteriyordu. Deniz memelilerinin evrimini büyük ölçüde etkilediler ([[Eosen|Geç Eosen]]), çünkü Dünya okyanuslarına yayıldılar.<ref name=":3" /> Uzun burunları, büyük [[göz]]leri ve daha önceki archaeoceti'lerden başın daha yukarısında bulunan bir burun açıklığı vardı.Bu da, modern deniz memelilerine benzer şekilde başlarını yatay olarak tutarak nefes alabilecekleri öne sürüyor. Dişleri farklıydı ve modern deniz memelilerinin çiğnemeyen dişlerine doğru gelişmeye başladı, muhtemelen aktif avcılardı. Karada hareket etme yetenekleri değişken görünmektedir: ''[[Rodhocetus]]'' ve ''[[Peregocetus]]'ta'' karada hareket edebileceklerini gösteren sakroiliak [[eklem]] vardır.<ref name="Oliver et.al.2019">Olivier L, Bianucci G, Salas-Gismondi R, Di Celma C, Steurbaut E, Urbina M & de Muizon C (2019). "An amphibious whale from the Middle Eocene of Peru reveals early South Pacific dispersal of quadrupedal cetaceans". ''Current Biology'' '''29'''(8): p. 1352–1359.e3.</ref> Diğer cinslerde (''[[Georgiacetus]]'' ve ''[[Aegicetus]]''), [[pelvis]] vertebral kolona bağlı değildi, bu da arka bacakların vücut ağırlığını destekleyemeyeceğini gösterdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/48969234|başlık=Encyclopedia of marine mammals|tarih=2002|yer=San Diego|yayıncı=Academic Press|diğerleri=William F. Perrin, Bernd G. Würsig, J. G. M. Thewissen|isbn=0-12-551340-2|oclc=48969234}}</ref> Bazı cinslerin (''[[Rodhocetus]]'') büyük kürekleri oluşturan büyük arka ayakları vardı, oysa ''Aegicetus'un'' kendini suda ilerletmek için kuyruğunu daha çok kullandığı düşünülüyor.<ref name="Gingerich et.al.2019">Gingerich P.D., Antar M.S.M. & Zalmout I.S. (2019). "''Aegicetus gehennae'', a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales". ''PLOS ONE'' '''15'''(3): [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0225391 e0230596] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210108064846/https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0225391 |tarih=8 Ocak 2021 }}</ref>


=== Basilosauridae ===
=== Basilosauridae ===
333. satır: 333. satır:


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|30em}}
{{Kaynakça}}
{{Evrim}}
{{Evrim}}


13.44, 10 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Balinaların evriminin, Hindistan alt kıtasında 50 milyon yıl önce çift toynaklılardan başladığı ve en az 15 milyon yıllık bir süre boyunca ilerleyip günümüz dişli ve dişsiz balina gruplarını oluşturduğu düşünülmektedir. Balinalar, çift toynaklılar takımına ait,[a] tamamen suda yaşayan deniz memelileridir ve yaklaşık 50-55 milyon yıl önce diğer çift toynaklılardan kopmuşlardır. Birçok analiz, balinaların Eosen veya daha öncesinde evrimleştikleri ve su aygırları ile nispeten yakın – diğer çift toynaklılara göre – bir ortak ataya sahip olmaları gerektiğini göstermiştir.[2][3] Memeli olarak, hava solumak için yüzeye çıkarlar; yüzgeçlerinde 5 parmak kemiği vardır; yavrularını emzirirler. Tamamen suda yaşamalarına rağmen, karasal atalarından gelen birçok iskelet özelliğini korumuşlardır. 1970'lerin sonlarında Pakistan'da yapılan araştırmalar, deniz memelilerinin karadan denize geçişindeki çeşitli aşamaları ortaya çıkardı.

Cetacea takımına ait yaklaşık 80'e yakın mevcut balina türü
Mevcut ve soyu tükenmiş balinaların filogenetik ağacı.[4]

Araştırma tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Balinaların kökeni; bilim camiasında, büyük tartışmalar ve görüş ayrılıklarına neden olmuş bir konuydu. Köken ile ilgili; farklı zamanlarda farklı görüşler kabul görmüştür ve hâla tartışılmakta olan bir konudur.

19. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Charles Robert Darwin (1874). Balinaların kökeni ile ilgili ilk hipotezler, Darwin tarafından ortaya atılmıştır.

Balinaların kara kökenli olduğunu düşünen Charles Darwin; bu durumun nasıl gerçekleştiğiyle ilgili düşüncesini, Türlerin Kökeni kitabının bir baskısında şu şekilde açıklamıştı:

Heame, Kuzey Amerika'daki bir siyah ayının ağzını alabildiğine açarak saatlerce yüzdüğünü ve böylelikle bir balina gibi sudaki böcekleri yakaladığını görmüş. Böylesine uç bir durumda bile, böcekçil yaşam tarzı değişmese ve bulunduğu bölgede daha iyi uyum göstermiş rakipler olmasa, doğal seçilimin, balina kadar ucube bir yaratık ortaya çıkıncaya kadar, bir ayı ırkını yapıları ve alışkanlıkları bakımından daha fazla sucullaştırmasında, ağızlarını giderek daha fazla büyütmesinde hiçbir güçlük göremiyorum.[5]

1866'da, Alman zoolog Ernst Haeckel, memelilerin şematik bir evrim ağacını çizdi. Bu ağaçta su aygırlarını "Obesa" adlı bir takıma atadı ve bu grup balinaların kardeş taksonuydu.[6] Bunun yanında balinaların deniz inekleri ile yakın akraba olduğunu düşünüyordu.

Ernst Haeckel'in evrim ağacı, 1866

Bunun dışında, mevcut tüm balinaların etçil olması nedeniyle genellikle balinaların atalarının etçil kara memelilerine dayandığı düşünülüyordu.[6]

19. yüzyıl fosilleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Basilosaurus – Zeuglodon[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Basilosaurus
Basilosaurus cetoides, USNM V 4675 adlı örnek, Sant Ocean Hall'da sergileniyor.

İlk kalıntıları ABD'nin Louisiana eyaletinde bulunan Basilosaurus, Harlan tarafından 1834'te tanımlandı.[7] Basilosaurus'un bir sürüngen olduğunu düşünen – ki ondan dolayı fosile "kral kertenkele" anlamına gelen bu ismi vermiştir – Harlan, kalıntıları analiz etmesi için anatomist Richard Owen'a götürdü. Owen, azı dişlerinin iki köklü olduğu, balıklarda ve sürüngenlerde bilinmeyen bir diş morfolojisine sahip olduğu, bilinen herhangi bir sürüngenden daha karmaşık ve çeşitli olduğu ve bu nedenle örneğin bir memeli olması gerektiği sonucuna vardı. Owen, dişleri balinalarla doğru bir şekilde ilişkilendirdi, ancak bunun deniz ineklerine benzeyen otçul bir hayvan olduğunu düşündü.[8] 34 ila 40 milyon yıl önce yaşamış olan Basilosaurus'un 17 metre (56 ft) uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.[9]

Dorudon – Prozeuglodon[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Dorudon
Dorudan atrox, National Museum of Natural History. Ayak kemikleri de bulunan, yaklaşık 40 milyon yıl önce yaşamış Dorudon'un, ortalama 5 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilmektedir.[10]

1845'te Gibbes tarafından tanımlanan Dorudon serratus, bir maksilla parçası ve az sayıda diş ile temsil ediliyordu. Gibbes, dişlerin iki köklü oldukları için bir memeliye ait olması, içi boş oldukları için yavru dişleri olması gerektiği sonucuna varmış ve o zaman Zeuglodon (Basilosaurus) için tanımlanan dişlere benzerliğine dikkat çekmiştir.[11] Tip lokalitesini araştırırken, Gibbes, orijinal materyaliyle birlikte Zeuglodon'a atfedilmesi gerektiğini hissettiği bir alt çene ve on iki kaudal omur keşfetti. Gibbes, Dorudon'un genç Zeuglodon olduğu sonucuna vardı ve sonuç olarak yeni cinsini geri çekti. Bununla birlikte, Harvard'daki Louis Agassiz'in örneklerini incelemesine izin verdi ve İsviçreli profesör, bunların ne bir gencin ne de Zeuglodon'un dişleri olduğunu, ancak Gibbes'in ilk önerdiği gibi ayrı bir cinsin dişleri olduğunu söyledi.[12] Günümüzde Basilosaurus ile aynı familyada (Basilosauridae) sınıflandırılan Dorudon, gelişmiş bir balina olarak, Neocetiye[b] yakın bir pozisyona yerleştirilir.[14]

Agorophius[değiştir | kaynağı değiştir]

Agorophius pygmaeus'un holotipi MCZ 8761'den ilk olarak Michael Tuomey tarafından Güney Carolina jeolojisi üzerine 1848 tarihli bir raporda bahsedildi.[15] Sonunda 1849'da Johannes Peter Müller tarafından Zeuglodon pygmaeus olarak tanımlandı.[16] Louis Agassiz aynı örnek için Phocodon holmesii adını üretti ve onu bir dişli balina olarak sınıflandırdı. Leidy ve Cope önce, Zeuglodon pygmaeus'u Dorudon veya Squalodon'un bir türü olarak kabul ettiler.[17][18] 1895'te Cope, onu Agorophius adını verdiği ayrı bir cinse atadı.[19]

Yaklaşık 29 ila 27 milyon yıl önce yaşamış olan Agorophius, Abel tarafından 1914'te adlandırılan Agorophiidae familyasının tip cinsi[20] ve bilinen en eski ve en ilkel dişli balinalardan biridir.[21]

20. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Mezonikid
Ferungulata
 

Ferae

 
Ungulata
 

Tubulidentata

 
 
Paenungulata
 

Hyracoidea

 
 
 

Proboscidea

 
 

Sirenia

 
 
 
 
 

Perissodactyla

 
 

Artiodactyla

 
 

Cetacea (balinalar)

 
 
 
 
 
Novacek'in 1986 yılındaki analizine göre oluşturulmuş kladogram.[22]

1945'te George Gaylord Simpson, balinaları Laurasiatheria'ya atadı.[23] Prothero vd. (1988), balinaları toynaklılar içerisinde tek toynaklılara yakın bir pozisyonda sınıflandırdı.

Birçok analiz, balinaları soyu tükenmiş memeli familyası mezonikidlere yakın bir pozisyonda sınıflandırdı. Örneğin Van Valen 1966'da mezonikidler'in diş morfolojisini inceledi, mezonikidlerin balinaların atası olduğu hipotezini önerdi ve makalesinde şunu belirtti:

Mezonikidler çok büyük bir olasılıkla Puerkan cinsi Eoconodon'dan (örn., E. gaudrianus) veya çok yakın bir akrabadan türediğinden ve arkeosetler Eoconodon'dan çok Dissacus'a benzediğinden, balinaların orta veya geç Paleosen döneminde kadar denize açılmamış olması muhtemel görünmektedir.[24]

1997'de yapılan bir DNA dizileme çalışmasında, balinaların en çok su aygırları ile ilişkili olduğu bulundu.[25]

Buna rağmen, 20. yüzyılda genel olarak kabul edilen görüş; su aygırlarının, domuzlarla ilişkili çift toynaklılar olduğu ve balinaların çift toynaklılarla ilişkili –ancak çift toynaklılara göre dış grup olan– bir takım olduğuydu.[26][27]

20. yüzyıl fosilleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Protocetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Protocetus
Protocetus atavus'un kafatası çizimi (1919), holotip

İlk keşfedilen protosetid olan Protocetus atavus, Fraas (1904) tarafından Kahire, Mısır yakınlarındaki Gebel Mokattam'dan orta Lütesiyen Tetis denizi kireçtaşında bulunan bir kafatası ve bir dizi ilişkili omur ve kaburgaya dayanarak tanımlandı.[28] Yaklaşık 45 milyon yıl önce yaşamış Protocetus'un, uzunluğu 2,5 metre (8,2 ft) civarında aerodinamik, balina benzeri bir gövdeye sahip olduğu düşünülüyor. Ancak gövdesi bazı açılardan muhtemelen ilkeldi.[29]

Aetiocetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşam restorasyonu

Aetiocetus cotylalveus, 1966'da ABD, Oregon'un Oligosen yataklarında (33.9 – 23.01 milyon yıllık) keşfedildi[30] ve ilk olarak Aetiocetus'u plesiomorfik veya ilkel diş yapısına dayanarak arkeosetlere bağlayan Emlong tarafından tanımlandı; dişlerin varlığının Aetiocetus'u Mysticeti'den ayırdığını düşündü. Aetiocetus'u Odontoceti'den (dişli balinalar) ayıran birçok belirgin özellik vardır ve Emlong, modern dişli balina kafatasları ile ilişkilendirmek için gerekli morfolojik kanıt bulamadı. Kafatası özellikleri arasındaki ilişkinin yanı sıra Emlong, Aetiocetus'u Mysticeti ile Odontoceti'den daha çok ilişkilendirdi. Bununla birlikte, A. cotylalveus dişleri koruduğu için, Emlong onu oldukça gelişmiş bir arkeoset olarak değerlendirdi.[31]

Daha sonraki birçok analiz Aeticetus'u; dişsiz balinalar (Mysticeti) içerisindeki en ilkel üyelerden biri olarak sınıflandırdı.[32][33][34]

Indohyus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Indohyus
Nobu Tamura'nın izlenimiyle Indohyus. Yaklaşık 47 milyon yıl önce yaşamış olan Indohyus'un kalıntıları, nehir tortullarında bulundu.[35]

Indohyus'un fosilleri, 1971'de birkaç diş ve bir çene kemiği parçası bulan Hint jeolog A. Ranga Rao tarafından Jammu ve Keşmir'in Kalakot bölgesinde toplanan kayalar arasında keşfedildi, ancak öldüğünde birçok kaya henüz kırılıp açılmamıştı.[36] Ranga Rao'nun dul eşi kayalarından biri, teknisyeni tarafından yanlışlıkla kırıldı. Teknisyen onlar üzerinde çalışmakta olan profesör Hans Thewissen'e verdi ve Thewissen, ektotimpanik kemikten oluşan işitsel bülün kulak yapısını tanıdı. Bu yapı, Pakicetus da dahil olmak üzere hem yaşayan hem de soyu tükenmiş balinaların kafataslarında bulunur.[37] Indohyus, balinaların kardeş grubu olan Raoellidae'de sınıflandırılmaktadır. Raoellidae, balinalara doğrudan yol açmış olabilir, olmasa bile en yakın akrabaları oldukları söylenebilir.[37]

Pakicetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Pakicetus
Kanada, Ontario'da sergilenen iskelet restorasyonu

P. inachus'un kafatası parçası olan ilk fosil, 1981'de Kuzey Pakistan'da (Pencap) bulundu. Daha sonra yine Pakistan'da Pakicetus'un sonraki fosilleri de bulundu, bu nedenle cins adı Pakicetus'dur. Kalıntıları, Kuzey Pakistan'daki Kuldana Oluşumu'nda bulundu ve bulunduğu çökelti erken Eosen'e (~48 myö) tarihlendi.[38] Pakicetus, bilinen en eski ve en ilkel balinalardandır. Tanımlandığı yıldan kısa bir süre sonra, Ichthyolestes gibi daha önce mezonikid olduğu düşünülen akrabalarıyla Pakicetidae familyasına atanmıştır.[39]

Rodhocetus [değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rodhocetus
Rodhocetus'un kafatası (burun açıklığının konumuna ve kara memelilerine benzer azı dişlerine dikkat edin), Field Müzesi, Chicago
Pelvisi

Tip örneği 1994'te bulunan Rodhocetus kasrani; bulunduğu dönemdeki, erken balina evrimini aydınlatan, önemli fosillerdendi.[40] Rodhocetus, yaklaşık 46-47 milyon yıl önce yaşadı. Buna rağmen çağdaşlarına göre oldukça gelişmişti. 2001'de Rodhocetus'un yeni bir türü tanımlandı – Rodhocetus balochistanensis. Yaklaşık 2.5 metre olduğu tahmin edilen Rodhocetus'un kalıntıları Belucistan'dan (Pakistan eyaleti) bilinmektedir.[41] Rodhocetus, Protocetus'un tip cinsi olduğu Protocetidae familyasının en eski ikinci üyesidir (ilki çok daha sonra tanımlanan Maiacetustur; yaklaşık 47.5 milyon yıllık).

Ambulocetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Ambulocetus
Ambulocetus'un ("yürüyen balina") iskelet rekonstrüksiyonu, Ulusal Doğa ve Bilim Müzesi.

Ambulocetus natans, 1994'te Thewissen vd. tarafından Kuzey Pakistan'ın Kuldana Oluşumu'nda bulundu. Bulunan fosil Aşağı Kuldana Oluşumundan kalma olan, Pakicetus ve Ichthyolestes'ten daha gençti (~47.5 myö).[42]

Ambulocetus'un fosilleşmiş dişlerinin analizi, hem tatlı hem de tuzlu su göllerinde, okyanuslarda ve nehirlerde yaşadığını gösterir. Ambulocetus'un 3 metre uzunluğunda bir su altı pusucusu olduğu tahmin edilmektedir.[43]

Brygmophyseter[değiştir | kaynağı değiştir]
Montelenmiş iskeleti, Tokyo

Brygmophyseter, 1994 yılında ilk tanımlandığında tür, diş morfolojisine dayalı olarak Scaldicetus (başka bir soyu tükenmiş ispermeçet balinası) cinsine yerleştirilmiş,[44] ancak bu daha sonra 1995 yılında yeniden düzenlenmiştir. Günümüzde, yerleşimi belirsiz bir bazal physeteroid olarak sınıflandırılır.[45]

Neredeyse eksiksiz bir iskelet olan bilinen tek örneği, Japonya'daki (Bessho Formasyonu) yaklaşık 14-15 milyon yıllık çökeltilerde bulunmuştur.[44]

Brygmophyseter'in 7 metre (23 ft) uzunluğunda olduğu ve muhtemelen üst ve alt çenelerinde 11 veya 12 dişi olduğu düşünülmektedir. Brygmophyseter, balinalar gibi mücadele eden avları yakalamak için büyük dişlerini kullanan süper yırtıcılar olma eğiliminde olan bir grup makroraptorial ispermeçet balinasının (genellikle "raptorial" olarak kısaltılır) bir parçasıdır.[46] Muhtemelen modern ispermeçet balinasında olduğu gibi, biyosonar için kullanılan bir ispermeçet organına da sahipti.[44]

21. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Hans Thewissen ve meslektaşları; 2001'de yaptıkları analizde, daha önce balinaların ataları olduğu düşünülen mezonikidlerin, çift toynaklılarla ilişkili bazal toynaklılar olduğunu buldu. Balinaları ise çift toynaklılarda (yeni adıyla Cetartiodactyla) sınıflandırdı.

 
 

Hyopsodus

 
 
 

Meniscotherium

 
 

Phenacodus

 
 
Kondilartlar
 
 
 

Arctocyonidae (parafiletik)

 
 
 
Cetartiodactyla
 

Cetacea

 
 
 

Diacodexis pakistanensis

 
 
 

Ruminantia

 
 
 

Entelodontidae

 
 
 

Suina

 
 

Hippopotamidae

 
 
 
 
 
 
Mesonychia (mezonikidler)
 

Dissacus

 
 

Sinonyx

 
 

Hapalodectes

 
 

Pachyaena

 
 

Synoplotherium

 
 

Ankalagon

 
 
 

Mesonyx

 
 

Harpagolestes

 
 
 
 
 

Andrewsarchus'

 
 
 

Eoconodon

 
 
Thewissen vd. (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram:[47]

Daha sonraki birçok analiz, mezonikidlerin toynaklıların dışındaki bırakılmasını destekledi.[48] Bunun yanında balinaların çift toynaklıların içerisinde sınıflandırılması geniş ölçüde kabul gördü.[49][50][51][52]

Soyu tükenmiş ve mevcut balinalar arası ilişkiler[53]:
 
 Cetacea 
 
 
 
 
 
 
 Dişli balinalar 
 
 
 
 Delphinoidea 
 
 

 Beyaz balinalar, narvallar (Monodontidae)

 
 

 Musurgiller (Phocoenidae)

 
 
 

 Yunusgiller (Delphinidae)

 
 
 
 

 Iniidae

 
 

 Pontoporiidae

 
 
 
 

 Gagalı balinagiller (Ziphiidae)

 
 
 

 Nehir yunusugiller (Platanistidae)

 
 
 
 

 Cüce ispermeçet balinası (Kogiidae)

 
 

 İspermeçet balinası (Physeteridae)

 
 
 
 Dişsiz balinalar 
 
 
 
 

 Oluklu balinagiller (Balaenopteridae)

 
 

 Gri balina (Eschrichtiidae)

 
 
 

 Neobalaeninae

 
 
 

 Gerçek balinagiller (Balaenidae)

 
 
 

 Janjucetus †

 
 
 
 

 Basilosaurus †

 
 
 

 Dorudon †

 
 
 

 Rodhocetus †

 
 
 

 Remingtonocetidae †

 
 
 

 Ambulocetidae †

 
 
 

 Pakicetidae †

 
 
 

 Raoellidae †

 
 
† Soyu tükenmiş taksonlar

21. yüzyıl genetik çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

21. yüzyılda, birçok genetik çalışma ve moleküler tarihleme yapıldı. Bu çalışmalarda, balinaların en yakın akrabalarının su aygırları olduğu doğrulandı.[54]

2001'de Nikaido vd., günümüz balinalarının (iki parvo takım) son ortak atasının 32.3 ± 5.1 milyon yıl önce yaşadığını hesapladı. Araştırmada su aygırı-balina ayrışmasını erken Eosen'e (55 myö) tarihlendi; nehir yunuslarının ise parafiletik bir grup oluşturduğu bulundu.[3]

Whippomorpha 55 Ma
 

Su aygırı

 
Cetacea 32.3 ± 5.1 Ma
Odontoceti (dişli balinalar) 30.0 ± 5.0 Ma
 

İspermeçet balinası

 
13.1 ± 4.0 Ma
 

Narval

 
 

Beyaz yanlı musur

 
 
 
Mysticeti (dişsiz balinalar) 19.8 ± 4.7 Ma
 

Minke balinası

 
17.2 ± 4.5 Ma
 

Oluklu balina

 
 

Kambur balina

 
 
 
 
 
Nikaido vd. (2001) tarafından oluşturulmuş kladogram (Ma: Milyon yıl önce).

2021'de Springer vd., balinalar ve su aygırlarının genomunu inceledi ve sucul (kılsız) derilerini yakınsak evrimle geliştirdiklerini buldu.[55]

21. yüzyıl fosilleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kutchicetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kutchicetus
Nobu Tamura (2008)

Kutchicetus minimus, ilk defa Bajpai ve Thewissen (2000) tarafından Harudi Formasyonu'nun Lütesiyen (47.8 – 41.3 myö) çökeltilerinden bir remingtonosetid olarak tanımlandı. Fosil kalıntıları; dişleri, kafatası parçalarını, uzuv kemiklerini ve nispeten eksiksiz bir omur sütununu içeriyordu. Vertebral oranları, bu canlının vertebral kolonunun, bilinen diğer herhangi bir Eosen balinasından veya mevcut balinalardan farklı şekillerde işlev gördüğünü gösterir. Tür ismi, K. minimus'un tanımlanan en küçük remingtonosetid olan Andrewsiphius minor'dan daha küçük olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.[56] Andrewsiphius ile yakından ilişkili olan Kutchicetus, pakisetidlere ve ambulosetidlere göre daha gelişmişken, protosetidlere göre (örn. Protocetus, Rodhocetus) daha ilkeldir.[57]

Maiacetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Maiacetus
Yaşam restorasyonu, Nobu Tamura

Bilinen en eski protosetid olan Maiacetus –yaklaşık 47.5 milyon yıllıktır–, ilk olarak 2009'da tanımlandı. Güney Pakistan'dan (Beluçistan) gelen fosillerin ait olduğu balinanın, yaşarken 2.6 metre uzunluğa ve ~335 kg ağırlığa sahip olduğuna inanılıyor.[58]

Peregocetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Peregocetus
Hipotetik bir kuyrukla yaşam restorasyonu

Peregocetus'un fosilleri; 2011 yılında Playa Media Luna'daki (Peru) Pisco Havzası'ndaki Yumaque Formasyonu'nda, Belçika, Peru, Fransa, İtalya ve Hollanda'dan üyelerden oluşan bir ekip tarafından ortaya çıkarılmıştı.[59][60] 2019'da bir protosetid balina olarak tanımlanmıştır. Kurtarılan parçalar arasında çene, ön ve arka bacaklar, omurga parçaları ve kuyruk bulunur. Yaklaşık 42 milyon yıl önce yaşamış Peregocetus, Pasifik'te ve Güney Yarımküre'de keşfedilmiş ilk dört ayaklı balinadır.[61]

Aegicetus[değiştir | kaynağı değiştir]
Aegicetus'un boyut karşılaştırması

Aegicetus'un fosil örnekleri, 2007 yılında Wadi El Hitan'da (Gehannam Formasyonu; Aegicetus, 35 milyon yıl öncesine tarihlenmiştir) nispeten tam bir iskelet ve kısmen ikinci bir örnek (paratip) ile keşfedildi. 2019 yılında Philip D. Gingerich ve meslektaşları tarafından yeni bir cins ve türe atandılar.[62]

Tanımında Aegicetus'un, kuyrukla çalışan bir yüzücünün daha büyük ve daha güçlü bir vertebral kolonuna sahip olması bakımından işlevsel olarak ara geçiş formunda olduğu belirtildi. Araştırmacılara göre: "Bu uyarlamalar, atalarına göre daha çok –tamamen– suda yaşayan ve yüzmek için ayaklarını daha az kullanan bir hayvana işaret ediyor."[62]

Arkaik balinalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Archaeoceti
Georgiacetus, Orta Eosen döneminde (~45 myö) yaşamış protosetid balina cinsi

Arkaik balinalar (Archaeoceti), balinaların kök grubudur – dolayısıyla parafiletik bir gruptur ve mevcut balinaları içermez. İlkel arkeosetler en iyi, şu anda Hindistan ve Pakistan'da bulunan doğu Tetis Denizi'nde biriken erken ve orta Eosen yaşlı sığ deniz tortul kayaçlarından bilinmektedir. 2000 yılında, erken Protocetidae'nin ön ve arka uzuvlarını koruyan, kısmen eklemli iki iskelet bulundu. Protocetidae'nin genellikle daha sonraki Basilosauridae'nin ataları olduğu ve dolayısıyla balina evriminin ana çizgisinde olduğu kabul edilir.[38]

Pakicetidae[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Pakicetidae
Pakicetus, (korunmuş fosil kalıntılarını gösteren çizim).

West (1980), tarafından balina olarak tanımlanan pakicetidler, en erken balinalar olup, uzun, ince bacaklara ve uzun, dar bir kuyruğa sahipti ve modern bir kurt boyutuna ulaşabiliyordu. Sadece kuzeybatı Hindistan ve kuzey Pakistan'daki tatlı su akıntılarındaki çökeltilerde bulunmuşlardır ve muhtemelen yüzücüden ziyade dalgıçlardı.[35]

Ambulocetidae[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Ambulocetidae
Ambulocetus, bir ambulocetid (korunmuş fosil kalıntılarını gösteren çizim).

Balinaların bir sonraki evrimleşmiş familyası olan Ambulocetidae pakicetidlere göre büyüktü ve sadece suda yaşıyordu.[63] Görünüşü büyük ayakları ve güçlü bir kuyruğu olan timsah gibiydi. Tortular, kıyı bölgelerinde yaşadıklarını ve kompakt kemikleri, hızlı avcılardan ziyade pusuya düşürüldüklerini gösteriyor. Sadece Pakistan ve Hindistan'dan da bilinen ambulocetidler, ailenin geri kalanından 4 milyon yıl daha yaşlı olduğuna inanılan bilinen en eski balina Himalayacetus'u da içeriyor.[35]

Remingtonocetidae[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Remingtonocetidae
Kutchicetus, bir remingtonocetid.

Remingtonocetidlerin'nin kısa bacakları, düzleştirilmiş omurları ve güçlü bir kuyruğu vardı. Uzun burunları, minik gözleri ve kulak morfolojileri, görüşlerinin zayıf olduğunu ve işitme duyusunun baskın duyuları olduğunu gösteriyor. Onlar da sadece Pakistan ve Hindistan'da bulundu ve tortular, kıyı bölgelerindeki sığ sularda yaşadıklarını gösteriyor. Muhtemelen karaya çıkabiliyorlardı ve kuyruklarını yüzmek için kullanıyorlardı.[35]

Protocetidae[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Protocetidae
Maiacetus, bir protocetid.

Hem Afrika hem de Amerika'da kalıntıları bulunmuş Protocetidae, arka bacakları ve güçlü bir kuyruğu olan suya daha iyi adapte olmuş ve oldukça fazla türleşmiş bir aileydi, kemikleri ise resifler gibi sığ ve sıcak okyanusları kolonileştiren güçlü yüzücüler olduklarını gösteriyordu. Deniz memelilerinin evrimini büyük ölçüde etkilediler (Geç Eosen), çünkü Dünya okyanuslarına yayıldılar.[35] Uzun burunları, büyük gözleri ve daha önceki archaeoceti'lerden başın daha yukarısında bulunan bir burun açıklığı vardı.Bu da, modern deniz memelilerine benzer şekilde başlarını yatay olarak tutarak nefes alabilecekleri öne sürüyor. Dişleri farklıydı ve modern deniz memelilerinin çiğnemeyen dişlerine doğru gelişmeye başladı, muhtemelen aktif avcılardı. Karada hareket etme yetenekleri değişken görünmektedir: Rodhocetus ve Peregocetus'ta karada hareket edebileceklerini gösteren sakroiliak eklem vardır.[64] Diğer cinslerde (Georgiacetus ve Aegicetus), pelvis vertebral kolona bağlı değildi, bu da arka bacakların vücut ağırlığını destekleyemeyeceğini gösterdi.[65] Bazı cinslerin (Rodhocetus) büyük kürekleri oluşturan büyük arka ayakları vardı, oysa Aegicetus'un kendini suda ilerletmek için kuyruğunu daha çok kullandığı düşünülüyor.[66]

Basilosauridae[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Basilosauridae
Dorudon, bir basilosaurid.

Küçük arka bacakları ve kanat şeklindeki ön bacakları olan Basilosauridler, zorunlu olarak suda yaşıyorlardı ve okyanuslara hükmetmeye başladılar. Modern odontoceti ve mysticeti'nin ekolokasyon ve balenlerinden hâlâ yoksundular.[35] Basilosaurineler ve dorudontineler, tüm iskeletin bulunduğu en eski zorunlu deniz memelileridir. Daha önceki archaeocetilerde bulunmayan bir dizi sucul adaptasyon sahiplerdi.[67] Omur kolonundaki boyun omurları kısadır, torasik ve lomber omurlar benzer uzunluktadır, sakral omurlar kaynaşmaz, sakroiliak eklemler yoktur ve kısa kuyruğun bir top omuru vardır. Kürek kemiği geniş ve yelpaze şeklindedir, ön akromiyonlar ve küçük supraspinöz fossaları vardır. Dirsek kemikleri büyüktür ve enine düz olekranonlara sahiptir, bilekler ve distal önkollar ellerin düzleminde düzleşmiştir ve arka ayakları küçüktür.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Bazı yazarlar hâla balinaları, bir takım olarak kabul ederler;[1] balinalar, karakteristik olarak çift toynaklılardan oldukça farklıdır (diş morfolojisi, ön yüzgeç kemikleri, diyet vb.) bu durumda Artiodactyla (çift toynaklılar) parafiletik bir takımdır.
  2. ^ Günümüz balinalarını içeren gruptur. Genellikle dişli (Odontoceti) ve dişsiz balinaların (Mysticeti) son ortak atasının soyundan gelen tüm taksonlar olarak tanımlanır.[13]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Gingerich, Philip D.; ul-Haq, Munir; von Koenigswald, Wighart; Sanders, William J.; Smith, B. Holly; Zalmout, Iyad S. (4 Şubat 2009). Sereno, Paul (Ed.). "New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism". PLoS ONE (İngilizce). 4 (2): e4366. doi:10.1371/journal.pone.0004366. ISSN 1932-6203. PMC 2629576 $2. PMID 19194487. 
  2. ^ Waddell, Peter J.; Okada, Norihiro; Hasegawa, Masami (1 Mart 1999). Olmstead, R. (Ed.). "Towards Resolving the Interordinal Relationships of Placental Mammals". Systematic Biology (İngilizce). 48 (1): 1-5. doi:10.1093/sysbio/48.1.1. ISSN 1076-836X. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021. 
  3. ^ a b Nikaido, Masato; Matsuno, Fumio; Hamilton, Healy; Brownell, Robert L.; Cao, Ying; Ding, Wang; Zuoyan, Zhu; Shedlock, Andrew M.; Fordyce, R. Ewan; Hasegawa, Masami; Okada, Norihiro (19 Haziran 2001). "Retroposon analysis of major cetacean lineages: The monophyly of toothed whales and the paraphyly of river dolphins". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 98 (13): 7384-7389. doi:10.1073/pnas.121139198. ISSN 0027-8424. PMC 34678 $2. PMID 11416211. 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  4. ^ Thewissen, J. G. M.; Williams, E. M. (Kasım 2002). "The Early Radiations of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations". Annual Review of Ecology and Systematics. 33 (1): 73-90. doi:10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426. ISSN 0066-4162. 
  5. ^ Charles Darwin, Türlerin Kökeni, çev. Öner Ünalan, Onur Yayınları 1996, s. 195.
  6. ^ a b Richard., Dawkins, (2006). Ataların Hikayesi. Hil Yayınları. ss. 206-213. OCLC 984497920. 
  7. ^ Harlan, Richard (1834). "Notice of Fossil Bones Found in the Tertiary Formation of the State of Louisiana". Transactions of the American Philosophical Society. 4: 397-403. doi:10.2307/1004838. ISSN 0065-9746. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  8. ^ Owen, Richard (1 Ocak 1841). "V.—Observations on the Basilosaurus of Dr. Harlan (Zeuglodon cetoides, Owen)". Transactions of the Geological Society of London (İngilizce). S2–6 (1): 69-79. doi:10.1144/transgslb.6.1.69. ISSN 2042-5295. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  9. ^ "Basilosaurus spp. | College of Osteopathic Medicine | New York Tech". www.nyit.edu. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  10. ^ Uhen, M.D. 2004. Form, function, and anatomy of Dorudon atrox (Mammalia, Cetacea): an Archaeocete from the Middle to late Eocene of Egypt. University of Michigan Papers on Paleontology 34:1-222
  11. ^ Gibbes, Robert Wilson (1845). "Description of the teeth of a new fossil animal found in the Green Sand of South Carolina". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. 2 (9): 254-256. Diğer özet. 
  12. ^ Agassiz, L. (1848). "Letter from Prof. Agassiz, addressed to Dr. Gibbes, dated Charleston, December 23, 1847". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. Cilt 5. 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2013. 
  13. ^ Annalisa., Berta, (2012). Return to the sea : the life and evolutionary times of marine mammals. University of California Press. ISBN 978-0-520-27057-2. OCLC 757476446. 
  14. ^ Gatesy, John; Geisler, Jonathan H.; Chang, Joseph; Buell, Carl; Berta, Annalisa; Meredith, Robert W.; Springer, Mark S.; McGowen, Michael R. (1 Şubat 2013). "A phylogenetic blueprint for a modern whale". Molecular Phylogenetics and Evolution. Morris Goodman Memorial Symposium (İngilizce). 66 (2): 479-506. doi:10.1016/j.ympev.2012.10.012. ISSN 1055-7903. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  15. ^ M. Tuomey. 1848. Report on the Geology of South Carolina 1-293.
  16. ^ J. Muller. 1849. Uber die fossilen Reste der Zeuglodonten von Nordamerica 1-38.
  17. ^ E. D. Cope. 1868. [Extinct Cetacea from the Miocene bed of Maryland]. Proceedings of the Academy of Natural Sciences Philadelphia 20(3):159-160.
  18. ^ J. Leidy. 1869. The extinct mammalian fauna of Dakota and Nebraska, including an account of some allied forms from other localities, together with a synopsis of the mammalian remains of North America. Journal of the Academy of Natural Sciences, Philadelphia 2:1-472.
  19. ^ E. D. Cope. 1895. Fourth contribution to the marine fauna of the Miocene Period of the United States. Proceedings of the American Philosophical Society 34:135-155.
  20. ^ "Agorophius". paleobiodb.org. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021. 
  21. ^ Boessenecker, Robert W.; Geisler, Jonathan H. (2018). "New records of the archaic dolphin Agorophius (Mammalia: Cetacea) from the upper Oligocene Chandler Bridge Formation of South Carolina, USA". PeerJ. 6: e5290. doi:10.7717/peerj.5290. ISSN 2167-8359. PMC 6166619 $2. PMID 30280011. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021. 
  22. ^ Novacek, M.J., The Skull of Lepticid Insectivorans and the Higher-Level Classification of Eutherian Mammals, Bull. Am. Mus. Natur. Hist., 1986, cilt 183, ss. 1–112.
  23. ^ Simpson, G.G., The Principals of Classification and a Classification of Mammals, Bull. Am. Mus. Natur. Hist., 1945, cilt 85, ss. 1–350.
  24. ^ Van Valen, Leigh (1966). "Deltatheridia, a new order of mammals. Bulletin of the AMNH ; v. 132, article 1" (İngilizce): 93. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  25. ^ Shimamura, Mitsuru; Yasue, Hiroshi; Ohshima, Kazuhiko; Abe, Hideaki; Kato, Hidehiro; Kishiro, Toshiya; Goto, Mutsuo; Munechika, Isao; Okada, Norihiro (Ağustos 1997). "Molecular evidence from retroposons that whales form a clade within even-toed ungulates". Nature (İngilizce). 388 (6643): 666-670. doi:10.1038/41759. ISSN 1476-4687. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  26. ^ O'Leary, Maureen A.; Geisler, Jonathan H. (1 Temmuz 1999). "The Position of Cetacea Within Mammalia: Phylogenetic Analysis of Morphological Data from Extinct and Extant Taxa". Systematic Biology. 48 (3): 455-490. doi:10.1080/106351599260102. ISSN 1076-836X. 
  27. ^ Millburn, Naomi. "Relationship Between the Hippopotamus & the Whale". Pets on Mom.com (İngilizce). 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  28. ^ Fraas, Eberhard (1904). "Neue Zeuglodonten aus dem unteren Mitteleocän vom Mokattam bei Cairo". Geologische und Paläontologische Abhandlungen. 6 (3): 199–220
  29. ^ Palmer D (ed.) (1999). The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals. London: Marshall Editions. p. 230. 978-1-84028-152-1.
  30. ^ "PBDB". paleobiodb.org. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021. 
  31. ^ Emlong, D. (1966). "A new archaic cetacean from the Oligocene of Northwest Oregon". Bulletin of the Museum of Natural History, University of Oregon. 3: 1–51.
  32. ^ Ewan Fordyce, R. (Ekim 1982). "Dental anomaly in a fossil squalodont dolphin from New Zealand, and the evolution of polydonty in whales". New Zealand Journal of Zoology. 9 (4): 419-426. doi:10.1080/03014223.1982.10423873. ISSN 0301-4223. 
  33. ^ John, Geisler, Jonathan H McGowen, Michael R Yang, Guang Gatesy, (25 Nisan 2011). A supermatrix analysis of genomic, morphological, and paleontological data from crown Cetacea. BioMed Central Ltd. OCLC 754228046. 
  34. ^ Fordyce, E; Marx, G (2018). "Gigantism precedes filter feeding in baleen whale evolution (project)". MorphoBank datasets. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021. 
  35. ^ a b c d e f Bajpai, S.; Thewissen, J. G. M.; Sahni, A. (Kasım 2009). "The origin and early evolution of whales: macroevolution documented on the Indian Subcontinent". Journal of Biosciences (İngilizce). 34 (5): 673-686. doi:10.1007/s12038-009-0060-0. ISSN 0250-5991. 
  36. ^ Ranga (1971). "New mammals from Murree (Kalakot Zone) of the Himalayan foot hills near Kalakot, Jammu and Kashmir state, India". Journal of the Geological Society of India. 12 (2): 124-134. 
  37. ^ a b "Whales may be descended from a small deer-like animal". the Guardian (İngilizce). 19 Aralık 2007. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  38. ^ a b Gingerich, P. D. (21 Eylül 2001). "Origin of Whales from Early Artiodactyls: Hands and Feet of Eocene Protocetidae from Pakistan". Science. 293 (5538): 2239-2242. doi:10.1126/science.1063902. 
  39. ^ J. G. M. Thewissen, S. I. Madar, and S. T. Hussain. 1996. Ambulocetus natans, and Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan. Courier Forschungsinstitut Senckenberg 191:1-86
  40. ^ Gingerich, Philip D.; Raza, S. Mahmood; Arif, Muhammad; Anwar, Mohammad; Zhou, Xiaoyuan (Nisan 1994). "New whale from the Eocene of Pakistan and the origin of cetacean swimming". Nature (İngilizce). 368 (6474): 844-847. doi:10.1038/368844a0. ISSN 1476-4687. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  41. ^ "Rodhocetus spp. | College of Osteopathic Medicine | New York Tech". www.nyit.edu. 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  42. ^ Thewissen, J. G. M. (1996). Ambulocetus natans, an Eocene cetacean (Mammalia) from Pakistan. S. I. Madar, S. Taseer Hussain. Frankfurt am Main: Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft. ISBN 3-929907-32-1. OCLC 36463214. 
  43. ^ B. S., Cornell University. "What Was the Ambulocetus Prehistoric Whale, and How Big Was It?". ThoughtCo (İngilizce). 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 
  44. ^ a b c Hirota, Kiyoharu; Barnes, Lawrence G. (1994). "A new species of Middle Miocene sperm whale of the genus Scaldicetus (Cetacea; Physeteridae) from Shiga-mura, Japan". Island Arc (İngilizce). 3 (4): 453-472. doi:10.1111/j.1440-1738.1994.tb00125.x. ISSN 1440-1738. 14 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2022. 
  45. ^ Collareta, Alberto; Lambert, Olivier; de Muizon, Christian; Urbina, Mario; Bianucci, Giovanni (7 Aralık 2017). "Koristocetus pescei gen. et sp. nov., a diminutive sperm whale (Cetacea: Odontoceti: Kogiidae) from the late Miocene of Peru". Fossil Record. 20 (2): 259-278. doi:10.5194/fr-20-259-2017. ISSN 2193-0074. 
  46. ^ Bianucci, Giovanni; Landini, Walter (1 Eylül 2006). "Killer sperm whale: a new basal physeteroid (Mammalia, Cetacea) from the Late Miocene of Italy". Zoological Journal of the Linnean Society. 148 (1): 103-131. doi:10.1111/j.1096-3642.2006.00228.x. ISSN 0024-4082. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2022. 
  47. ^ Thewissen, J. G. M.; Williams, E. M.; Roe, L. J.; Hussain, S. T. (Eylül 2001). "Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls". Nature (İngilizce). 413 (6853): 277-281. doi:10.1038/35095005. ISSN 0028-0836. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  48. ^ O'Leary, Maureen A.; Bloch, Jonathan I.; Flynn, John J.; Gaudin, Timothy J.; Giallombardo, Andres; Giannini, Norberto P.; Goldberg, Suzann L.; Kraatz, Brian P.; Luo, Zhe-Xi; Meng, Jin; Ni, Xijun (8 Şubat 2013). "The Placental Mammal Ancestor and the Post–K-Pg Radiation of Placentals". Science. 339 (6120): 662-667. doi:10.1126/science.1229237. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  49. ^ J. Waddell, Norihiro Okada, Masami, Peter (1 Mart 1999). "Towards Resolving the Interordinal Relationships of Placental Mammals". Systematic Biology. 48 (1): 1-5. doi:10.1080/106351599260391. ISSN 1063-5157. 
  50. ^ Spaulding, Michelle; O'Leary, Maureen A.; Gatesy, John (23 Eyl 2009). "Relationships of Cetacea (Artiodactyla) Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution". PLOS ONE (İngilizce). 4 (9): e7062. doi:10.1371/journal.pone.0007062. ISSN 1932-6203. PMC 2740860 $2. PMID 19774069. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  51. ^ Uhen, Mark D.; Pyenson, Nicholas D.; Devries, Thomas J.; Urbina, Mario; Renne, Paul R. (Eylül 2011). "New Middle Eocene Whales from the Pisco Basin of Peru". Journal of Paleontology. 85 (5): 955-969. doi:10.1666/10-162.1. ISSN 0022-3360. 
  52. ^ Bisconti, Michelangelo; Bosselaers, Mark E.J. (12 Ağustos 2020). "A new balaenopterid species from the Southern North Sea Basin informs about phylogeny and taxonomy of Burtinopsis and Protororqualus (Cetacea, Mysticeti, Balaenopteridae)". PeerJ. 8: e9570. doi:10.7717/peerj.9570. ISSN 2167-8359. 
  53. ^ John Gatesy; Jonathan H. Geisler; Joseph Chang; Carl Buell; Annalisa Berta; Robert W. Meredith; Mark S. Springer; Michael R. McGowen (2012). "A phylogenetic blueprint for a modern whale" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 66 (2): 479-506. doi:10.1016/j.ympev.2012.10.012. PMID 23103570. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2015. 
  54. ^ Cabrera, Andrea A.; Bérubé, Martine; Lopes, Xênia M.; Louis, Marie; Oosting, Tom; Rey-Iglesia, Alba; Rivera-León, Vania E.; Székely, Dóra; Lorenzen, Eline D.; Palsbøll, Per J. (2 Kasım 2021). "A Genetic Perspective on Cetacean Evolution". Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics (İngilizce). 52 (1): 131-151. doi:10.1146/annurev-ecolsys-012021-105003. ISSN 1543-592X. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  55. ^ Springer, Mark S.; Guerrero-Juarez, Christian F.; Huelsmann, Matthias; Collin, Matthew A.; Danil, Kerri; McGowen, Michael R.; Oh, Ji Won; Ramos, Raul; Hiller, Michael; Plikus, Maksim V.; Gatesy, John (24 Mayıs 2021). "Genomic and anatomical comparisons of skin support independent adaptation to life in water by cetaceans and hippos". Current Biology (İngilizce). 31 (10): 2124-2139.e3. doi:10.1016/j.cub.2021.02.057. ISSN 0960-9822. PMC 8154672 $2. PMID 33798433. 
  56. ^ Bajpai, Sunil; Thewissen, J. G. M (2000). "A new, diminutive Eocene whale from Kachchh (Gujarat, India) and its implications for locomotor evolution" (PDF). Current Science. ss. 1478-1482. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 
  57. ^ Thewissen, J. G. M.; Bajpap, Sunil (Eylül 2009). "New skeletal material of Andrewsiphius and Kutchicetus, two Eocene cetaceans from India". Journal of Paleontology (İngilizce). 83 (5): 635-663. doi:10.1666/08-045.1. ISSN 0022-3360. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 
  58. ^ Gingerich, Philip D.; ul-Haq, Munir; Koenigswald, Wighart von; Sanders, William J.; Smith, B. Holly; Zalmout, Iyad S. (4 Şub 2009). "New Protocetid Whale from the Middle Eocene of Pakistan: Birth on Land, Precocial Development, and Sexual Dimorphism". PLOS ONE (İngilizce). 4 (2): e4366. doi:10.1371/journal.pone.0004366. ISSN 1932-6203. PMC 2629576 $2. PMID 19194487. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  59. ^ "Fossil of ancient four-legged whale with hooves discovered". The Guardian. 4 Nisan 2019. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2019. 
  60. ^ "Unknown Species of Ancient Four-Legged Whale Uncovered in Peru". Gizmodo. 4 Nisan 2019. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  61. ^ Lambert, Olivier; Bianucci, Giovanni; Salas-Gismondi, Rodolfo; Celma, Claudio Di; Steurbaut, Etienne; Urbina, Mario; Muizon, Christian de (22 Nisan 2019). "An Amphibious Whale from the Middle Eocene of Peru Reveals Early South Pacific Dispersal of Quadrupedal Cetaceans". Current Biology (İngilizce). 29 (8): 1352-1359.e3. doi:10.1016/j.cub.2019.02.050. ISSN 0960-9822. PMID 30955933. 
  62. ^ a b Gingerich, Philip D.; Antar, Mohammed Sameh M.; Zalmout, Iyad S. (11 Aralık 2019). Smith, Thierry (Ed.). "Aegicetus gehennae, a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales". PLOS ONE (İngilizce). 14 (12): e0225391. doi:10.1371/journal.pone.0225391. ISSN 1932-6203. PMC 6905522 $2. PMID 31825956. 
  63. ^ Ando (2016). "Farewell to life on land - thoracic strength as a new indicator to determine paleoecology in secondary aquatic mammals". Journal of Anatomy. 229 (6): 768-777. doi:10.1111/joa.12518. PMC 5108153 $2. PMID 27396988. 
  64. ^ Olivier L, Bianucci G, Salas-Gismondi R, Di Celma C, Steurbaut E, Urbina M & de Muizon C (2019). "An amphibious whale from the Middle Eocene of Peru reveals early South Pacific dispersal of quadrupedal cetaceans". Current Biology 29(8): p. 1352–1359.e3.
  65. ^ Encyclopedia of marine mammals. William F. Perrin, Bernd G. Würsig, J. G. M. Thewissen. San Diego: Academic Press. 2002. ISBN 0-12-551340-2. OCLC 48969234. 
  66. ^ Gingerich P.D., Antar M.S.M. & Zalmout I.S. (2019). "Aegicetus gehennae, a new late Eocene protocetid (Cetacea, Archaeoceti) from Wadi Al Hitan, Egypt, and the transition to tail-powered swimming in whales". PLOS ONE 15(3): e0230596 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  67. ^ Thewissen, J. G. M.; Williams, E. M.; Roe, L. J.; Hussain, S. T. (Eylül 2001). "Skeletons of terrestrial cetaceans and the relationship of whales to artiodactyls". Nature (İngilizce). 413 (6853): 277-281. doi:10.1038/35095005. ISSN 1476-4687. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Balinaların_evrimi&oldid=32730935" sayfasından alınmıştır