(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Carsten Niebuhr - Vikipedi İçeriğe atla

Carsten Niebuhr

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Carsten Niebuhr
Doğum17 Mart 1733(1733-03-17)
Lüdingworth, Bremen-Verden
Ölüm26 Nisan 1815 (82 yaşında)
Meldorf, Dithmarschen
MilliyetAlman
MeslekMatematikçi, kartograf ve kâşif
Tanınma nedeniRoyal Danish Arabia Expedition (1761-1767)

Carsten Niebuhr veya Karsten Niebuhr (d. 17 Mart 1733, Lüdingworth - ö. 26 Nisan 1815, Meldorf, Dithmarschen), Alman matematikçi, haritacı ve kâşiftir. Danimarka Kraliyet Arabistan Seferi'ne (1761-1767) katılımıyla ünlüdür. 1817'de babasının hayatını anlatan Danimarka-Alman devlet adamı ve tarihçi Barthold Georg Niebuhr'un babasıydı.

Hayatının erken dönemi ve eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Carsten Niebuhr, Yemen'de seçkin bir Arap kılığında. Yemen İmamı Mehdi Abbas'ın hediyesi

Niebuhr, o zamanlar Bremen-Verden olan Lüdingworth'da (şimdi Aşağı Saksonya, Cuxhaven'ın bir parçası) doğdu. Babası Barthold Niebuhr (1704-1749) başarılı bir çiftçiydi ve kendi mülküne sahipti. Carsten ve kız kardeşi evde yerel bir okul öğretmeni tarafından eğitim gördü, ardından Cuxhaven yakınlarındaki Otterndorf'taki Latin Okuluna gitti.

Başlangıçta Niebuhr bir haritacı olmayı amaçlamıştı, ancak 1757'de, o sırada Almanya'nın en ilerici yüksek öğrenim kurumu olan Georgia Augusta Göttingen Üniversitesi'ne gitti. Niebuhr muhtemelen güçlü bir öğrenciydi, çünkü 1760 yılında Johann David Michaelis (1717-1791) onu Danimarka Arabistan Seferi (1761-1767) için bir kraliyet katılımcısı olarak tavsiye etti. Geziden bir buçuk yıl önce Niebuhr, 18. yüzyılın önde gelen gök bilimcilerinden biri olan ve boylamı belirlemek için Ay Mesafe Metodu'nun yazarı olan Tobias Mayer'in (1723-1762) eğitmenliğinde matematik, haritacılık ve seyir astronomisi okudu. Niebuhr'un Arabistan Seferi sırasındaki gözlemleri, bu yöntemin denizciler tarafından denizde kullanım için doğruluğunu ve pratikliğini kanıtladı.

Seferleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sefer heyeti Ocak 1761'de Marsilya ve Malta üzerinden İstanbul ve İskenderiye'ye gitti. Daha sonra keşif gezisi üyeleri, Kızıldeniz'den Cidde üzerinden geçerek ana varış noktaları olan Yemen'e gitmeden önce Kahire ve Sina'yı ziyaret etti.

Mocha'da 25 Mayıs 1763 tarihinde keşif ekibinden filolog Frederik Christian von Haven, 11 Temmuz 1763'te de doğabilimci Peter Forsskål yolda öldü.

Sanaʽa'da keşif gezisinin geri kalan üyeleri Yemen İmamı Mehdi Abbas (1719-1775) ile görüştüler, ancak iklim şartları zorlu geldi ve Mocha'ya döndüler. Niebuhr'un, yerli kıyafetleri benimseyerek ve yerli yemek yiyerek kendi hayatını korumuş ve sağlığına kavuşmuş olduğu anlaşılıyor.

Mocha'dan keşif Bombay'a kadar devam etti, 29 Ağustos'ta sanatçı Georg Wilhelm Baurenfeind ve ertesi gün keşif hizmetçisi Lars Berggren öldü; ikisi de denize gömüldü. Cerrah Christian C. Kramer (1732-1763) de Bombay'a indikten kısa bir süre sonra öldü. Niebuhr hayatta kalan tek üyeydi. On dört ay Bombay'da kaldı ve ardından Muscat, Bushire, Shiraz ve Persepolis yoluyla eve döndü. Persepolis'teki çivi yazısı yazıtlarının kopyaları, çivi yazısının deşifre edilmesinde ve Asurolojinin doğuşunda önemli bir dönüm noktası oldu.[1][2]

Niebuhr'un deşifreleri, eski Pers çivi yazısının ilk doğru deşifresini yapan Grotefend için özellikle yararlıydı:[3]

  • Niebuhr yazıt 1. Artık "Büyük Kral Darius, Kralların Kralı, bu Sarayı inşa eden Hystaspes'in oğlu, bir Achaemenian olan ülkelerin kralı" anlamına geldiği biliniyor.[3]
    Niebuhr yazıt 1. Artık "Büyük Kral Darius, Kralların Kralı, bu Sarayı inşa eden Hystaspes'in oğlu, bir Achaemenian olan ülkelerin kralı" anlamına geldiği biliniyor.[3]
  • Niebuhr yazıt 2. Şimdi "Büyük Kral Xerxes, Kral Darius'un oğlu, bir Ahameniş olan Krallar Kralı" anlamına geldiği bilinmektedir.[3]
    Niebuhr yazıt 2. Şimdi "Büyük Kral Xerxes, Kral Darius'un oğlu, bir Ahameniş olan Krallar Kralı" anlamına geldiği bilinmektedir.[3]

Ayrıca Babil harabelerini (birçok önemli eskizini yaptı), Bağdat, Musul ve Halep'i ziyaret etti. Ayrıca 1764 civarında Behistun Yazıtını ziyaret etmiş görünüyor. Kıbrıs ziyaretinden sonra Filistin üzerinden bir tur attı, Toros Dağları'ndan Bursa'ya geçti, Şubat 1767'de Konstantinopolis'e ulaştı ve nihayet Kasım ayında Kopenhag'a geldi.

Niebuhr tarafından hazırlanan Yemen Haritası

Niebuhr'un keşif sırasındaki üretimi gerçekten etkileyicidir. Yemen, Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Umman'ın küçük ölçekli haritalarını ve Nil Deltası, Süveyş Körfezi, Mocha ve Surat dahil olmak üzere ziyaret ettiği çeşitli liman şehirlerini çevreleyen bölgeleri kapsayan diğer daha büyük ölçekli haritaları üretti. O döneme ait benzersizlikleri nedeniyle önemli tarihi değere sahip 28 şehir planını tamamladı.

Özetle, Niebuhr'un haritaları, çizelgeleri ve planları, saha araştırmaları yoluyla üretilen ve 18. yüzyılda yayınlanan bölgenin haritacılığına en büyük ilaveyi oluşturuyor.[4]

Ailesi ve sonraki kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1773'te Niebuhr, veliaht doktorun kızı Christiane Sophia Blumenberg ile evlendi ve birkaç yıl Danimarka askerlik hizmetinde görev yaptı, bu durum Kopenhag'da kalmasını sağladı. 1776'da İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin yabancı üyesi seçildi. 1778 yılında Holstein'de sivil hizmetlerinde bir pozisyonu kabul ederek Meldorf'a (dithmarschen) gitti. 1806 yılında Etatsrat olarak terfi etti ve 1809 yılında Danimarka - Norveç hizmeti için en değerli onur olan Dannebrog Yoldaşlığı Şövalyesi ilan edildi.

Yazma ve araştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Niebuhr'un ilk kitabı Beschreibung von Arabien, 1772'de Kopenhag'da yayınlandı, Danimarka hükûmeti sayısız illüstrasyonunun gravürü ve basımı için sübvansiyonlar sağlıyordu. Bunu 1774 ve 1778'de Niebuhr'un Reisebeschreibung nach Arabien und andern umliegender Ländern'in ilk iki cildi izledi. Bu çalışmalar (özellikle 1778'de yayınlanan) ve özellikle Persepolis'te bulunan çivi yazısı yazıtlarının doğru kopyalarının, çivi yazısının deşifre edilmesi için son derece önemli olduğu ortaya çıkacaktı. Niebuhr'un yayınından önce, çivi yazılı yazıtların yalnızca süslemeler olduğu düşünülüyordu ve bu noktaya kadar hiçbir doğru deşifre veya çeviri yapılmamıştı. Niebuhr, Persepolis'te bulunan üç dilli yazıtın gerçekte soldan sağa okunacak üç farklı çivi yazısı türü olduğunu (Sınıf I, Sınıf II ve Sınıf III olarak adlandırdı) gösterdi. Üç dilli yazıtların doğru kopyaları, Oryantalistlere nihayet çivi yazısı kodunu kırmanın anahtarını verdi ve Eski Farsça, Akadca ve Sümerce'nin keşfedilmesini sağladı.[5]

Reisebeschreibung'un üçüncü cildi de keşif gezisindeki materyallere dayanıyordu, Niebuhr'un ölümünden çok sonra, kızı ve asistanı Johan Nicolaus Gloyer'in editörlüğünde 1837'ye kadar basılmadı. Niebuhr ayrıca, bir Alman dergisi olan Deutsches Museum'a Afrika'nın iç kısmı, Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi ve askeri durumu ve diğer konularla ilgili makaleler yazdı. Ayrıca, Arap keşif gezisinde doğa bilimci arkadaşı Peter Forsskål'ın çalışmalarını Descriptiones animalium, Flora Aegyptiaco-Arabica ve Icones rerum naturalium (Kopenhag, 1775 ve 1776) başlıkları altında düzenleyip yayımladı .

Niebuhr'un anlatılarının Fransızca ve Hollandaca çevirileri hayatı boyunca yayınlandı ve kendi üç cildinin kısaltılmış İngilizce çevirisi Robert Heron tarafından 1792'de Edinburgh'da "Travels through Arabia" başlığı altında yayımlandı. Bu çevirinin tıpkı "M. Niebuhr" tarafından olduğu gibi bir tıpkı basımı Libraire du Liban, Beyrut'ta iki cilt halinde yayınlandı (tarihsiz).

Hükûmet fonları, Niebuhr'un ilk kitabının basım maliyetlerinin sadece bir kısmını ve muhtemelen diğer iki cilt için de benzer veya daha küçük bir kısmını karşıladı. Ciltlerin yayınlandığından emin olmak için Niebuhr, maliyetlerin %80'inden fazlasını kendisi ödemek zorunda kaldı. Niebuhr, yaşamının on yılını, 1768-1778 yıllarını, keşif gezisinden altı cilt bulgunun yayımlanmasına adadı. Göttingen ve Kopenhag'daki keşif gezisini tasarlayan ve şekillendiren akademisyenlerden neredeyse hiç yardım almamıştı. Danimarka Arabistan Seferi'nin bilim dünyasına fayda sağlayacak sonuçlar üretmesini sağlayan, keşif gezisinin bulgularını yayınlama kararlılığında olan Niebuhr oldu.[4]

Ölümü ve anısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Niebuhr 1815 yılında Meldorf'ta öldü.

Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) Niebuhr'un eserlerini çok değerli buldu. 1811'de Niebuhr'un oğlu Barthold Georg Niebuhr'a şöyle yazdı: "Gençliğimden beri onurlandırmayı öğrendiğim bir isim taşıyorsun."

Kopenhag'ın liman bölgesinde bir cadde olan Carsten Niebuhrs Gade onun ismini aldı.

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Niebuhr, Carsten. Rejsebeskrivele fra Arabien veya andre omkringliggende Lande, Hans Christian Fink tarafından çevrilmiş, Michhael Harbsmeier'in bir girişiyle. 2 cilt, Kopenhag, 2003.
  • Niebuhr, Carsten. Reisebescheibung nach Arabien und andern umliegenden Ländern. Cilt 3. Carsten Niebuhr Reisen durch Syrien und Palästina, nach Cypern, und durch Kleinasien und die Türkei nach Deutschland und Dännemark JN Gloyer ve J. Olshausen tarafından düzenlenmiştir. Hamburg, 1837.
  • Niebuhr, Carsten. Biographische Nachrichten aus Tobias Mayer'in Jugendjahren aus einem Schreiben des Königlich Dänischen Justiz-Raths C. Niebuhr, Monatliche Correspondenz zur Beförderung der Erd-und Himmels-Kunde 8 (1803), s. 45-56 ve 9 (1804), s. 487-491.
  • Niebuhr, Carsten. Beschreibung von Arabien. Aus eigenen Beobachtungen und im Lande selbst gesammleten Nachrichten . Kopenhag, 1772.
  • Niebuhr, Carsten. Hans Christian Fink tarafından çevrilen, Niels Peter Lemche tarafından yapılan bir giriş ile birlikte. Kopenhag, 2009.
  • Niebuhr, Carsten. Reisebeschreibung nach Arabien ve umliegender Ländern . 2 cilt. Kopenhag, 1774-1778.
  • Niebuhr, Carsten. Über Längen-Beobachtungen im Orient usw Aus einem Schreiben des königl. Dänischen geheimer Justiz-Raths Carsten Niebuhr. Monatliche Yazışmaları zur Beförderung der Erd- und Himmels-Kunde 4 (1801), s. 240-253.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Reisebeschreibung nach Arabien und andern umliegender Ländern [Account of travels to Arabia and other surrounding lands] (Almanca). vol. 2. Copenhagen, Denmark: Nicolaus Möller. 1778. s. 150. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  2. ^ The Archaeology of the Cuneiform Inscriptions. 2nd. London, England: Society for Promoting Christian Knowledge. 1908. s. 9. 
  3. ^ a b c Forgotten Empire: The World of Ancient Persia (İngilizce). University of California Press. 2005. s. 129. ISBN 978-0-520-24731-4. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  4. ^ a b Baack, Lawrence J. Undying curiosity. Carsten Niebuhr and the Royal Danish Expedition to Arabia (1761-1767). Stuttgart, 2014
  5. ^ Kramer,Samuel Noah. The Sumerians: Their History, Culture and Character. University of Chicago Press, 1963

Ek kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Baack, Lawrence J. Eşi olmayan pratik bir beceri: Carsten Niebuhr ve Arap Yolculuğunun seyir astronomisi, 1761-1767. Denizcinin Aynası, 99.2 (2013), s. 138-152.
  • Baack, Lawrence J. Sonsuz merak. Carsten Niebuhr ve Danimarka Kraliyet Seferi (1761-1767) . Stuttgart, 2014.
  • Carsten Niebuhr (1733-1815) und seine Zeit, Josef Wiesehöfer ve Stephan Conermann tarafından düzenlenmiştir. Stuttgart, 2002.
  • Erken bilimsel keşifler ve yerel karşılaşmalar. Carsten Niebuhr ve 'Arap Yolculuğu' üzerine yeni perspektifler. Danimarka Kraliyet Seferi'nin 250. yılı münasebetiyle Arabistan Felix'e düzenlenen sempozyum bildirisi, Ib Friis, Michael Harbsmeier ve Jørgen Bæk Simonsen tarafından düzenlenmiştir. [Kopenhag], 2013.
  • Eck, Reimer. Tobias Mayer, Johann David Michaelis, Carsten Niebuhr ve Göttingen Methode der Längenbestimmung.Mitteilungen Gauss-Gesellschaft e. V. Göttingen, 22 (1986), s. 73-81.
  • Hansen, Thorkild . Arabia Felix, James ve Kathleen McFarlane tarafından çevrilmiştir. New York, 1963.
  • Hopkins, IWJ Carsten Niebuhr'un haritaları: 200 yıl sonra, The Cartographic Journal 4 (1967), s. 115-118.
  • Niebuhr, Barthold Georg . Carsten Niebuhrs Leben, Kleine historische and philologische Schriften . Bonn, 1828.
  • Niebuhr, Barthold Georg . Vorträge über alte Geschichte an der Universität zu Bonn gehalten, editör M. Niebuhr. Cilt 1. Berlin, 1847.
  • Rasmussen, Stig T., ed. Den Arabiske Rejse 1761-1767. En dansk ekspedition set i verdenskabshistorisk perspektiv . Kopenhag, 1990.
  • Rasmussen, Stig T., ed. Carsten Niebuhr und die Arabische Reise 1761-1767. Ausstellung der Königlichen Bibliothek Kopenhag, Zusammenbang mit dem Kultusministerium des Landes Schleswig-Holstein'da . Heide, 1986.
  • Hansen, Anne Haslund. Niebuhr'un müzesi. Danimarka Kraliyet Seferi'nden Arabistan 1761-1767'den eserler ve hediyelik eşyalar . Kopenhag, 2016.
  • Vermeulen, Han F., 'Antropoloji ve Doğu: C. Niebuhr ve Danimarka-Alman Arabistan Seferi . İçinde: Han F. Vermeulen: Boas'tan Önce. Alman Aydınlanmasında etnografya ve etnolojinin doğuşu . Lincoln & London, University of Nebraska Press, 2016.978-0-8032-5542-5ISBN 978-0-8032-5542-5

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Carsten_Niebuhr&oldid=30903465" sayfasından alınmıştır