Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi
| Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi | |
|---|---|
 Karatepe duvarları | |
 | |
| Açılış | 1958 |
| Konum | Kadirli, Türkiye |
| Koordinatlar | 37°18′01″K 36°15′00″D / 37.30028°K 36.25000°D |
| Tür | Arkeoloji |
Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi, Türkiye'nin Osmaniye ilinde bulunan bir açık hava arkeoloji müzesidir. Müze, Karatepe antik kentinde yer almakta olup Karatepe mekânı, Aslantaş ise taş heykellerdeki aslan figürünü tanımlamaktadır. Alan aynı adı taşıyan bir millî parkın içinde yer almaktadır.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Müze, Osmaniye ili Kadirli ilçesine bağlı Kızyusuflu köyünde 638 m yüksekliğindeki Karatepe'nin kuzeyinde yer almaktadır. Kadirli'ye 22 km, Osmaniye'ye ise 30 km mesafededir.[1][2] Aslantaş Barajı göletinin batısında yer alır ve Karatepe-Aslantaş Millî Parkı'nın bir parçasıdır.[3]
Yöre halkının aslan taş heykellerinden adını aldığı Aslantaş adıyla diğer yerlerden ayrılması amacıyla Karatepe-Aslantaş adı verilmiştir.[4] Müze alanı, Andırın Ovası'na bakan ormanlık arazi içerisinde bir tepe üzerinde yer almakta olup, üç tarafı Aslantaş Baraj Gölü ile çevrili bir yarımadadır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Karatepe, Kilikya'yı Andırın-Göksun üzerinden İç Anadolu'ya bağlayan Akyol adı verilen tarihi kervan yolu üzerindedir. Güzergah Hititler, Haçlılar ve son zamanlarda Yörükler tarafından kullanılmıştır.[1][2]
Alan, geçmişi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanan eski bir kalenin kalıntılarını içermektedir. Başlangıçta Azatiwadaya olarak adlandırılan surlarla çevrili yerleşim, Geç Hitit krallığı Quwê'nin kralı Azativada tarafından kuruldu.[5] Kuzeyden gelen işgalcilere karşı savunma amacıyla inşa edilmiştir. Krallığın sur ve diğer toprakları MÖ 720-725 döneminde ya da MÖ 680 yıllarında doğudan Asurlular tarafından fethedilmiştir.[1][2][6]
Yerleşim tesadüfen Saimbeyli koyuncuları tarafından keşfedilmiştir. Durumu köy okulu öğretmeni Ekrem Kuşçu'ya bildirdiler, o da durumu Adana Müzesi Müdürü Naci Kum'a bildirdi. Hükûmet, 1946 baharında başlayan kazıları yürütmek üzere İstanbul Üniversitesi'nde Alman arkeoloji profesörü Helmuth Theodor Bossert'i görevlendirdi. Türk kadın arkeolog Halet Çambel, arkeologlar ekibinin önemli isimlerinden biriydi.[6] 1952 yılında gerçekleştirilen kazılara daha sonra Bahadır Alkım da katıldı. Çambel'in çabalarıyla ören yeri ve yakın çevresi, 28 Eylül 1958 tarihinden itibaren Karatepe-Aslantaş Millî Parkı olarak ilan edildi.[2][6]
Açık hava müzesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalenin yıkık iç ve dış surları 4–6 m yüksekliğinde, 2–4 m kalınlığındadır. Harçsız çift taş duvarların içi moloz ve toprakla doldurulmuştur. Sur, güney-kuzey yönünde 376 m, doğu-batı yönünde ise 196 m'ye kadar uzanmaktadır. Duvar yapısı 18–20 m mesafede, sadece 28'i tespit edilebilen toplam 34 dikdörtgen burçla güçlendirilmiştir. Doğu-batı doğrultusundaki duvarlar aslına uygun olarak restore edilmiştir.[1][2]
Kalenin biri güneybatıda, diğeri kuzeydoğuda olmak üzere iki kapısı bulunmaktadır. Güneybatı kapısında iki adet aslan taş heykeli bulunmaktadır. Kapının yanındaki iki odanın duvarları bazalt taşı üzerine dönemin inanç ve yaşam tarzını anlatan rölyeflerle kaplıdır. Fenike alfabesi ile Luvi hiyeroglifleri ile aynı metnin yer aldığı Karatepe iki dilli yazıtı burada bulunmaktadır. Kapının içinde Eski Mısır cüce tanrısı Bes'in taş heykeli ve Fenike yıldırım tanrısı Baal'in 3 m yüksekliğinde taş heykeli bulunmaktadır.[4][6] Kuzeydoğu kapısında, insan başlı, aslan gövdeli mitolojik yaratık olan sfenks'in iki taş heykeli yer alıyor. Yan odalarda çeşitli kabartmalar ve bir başka Karatepe iki dilli yazıtı bulunmaktadır. Karatepe iki dilli yazıtı, Fenike alfabesi yardımıyla MÖ 20. yüzyıla kadar uzanan Anadolu hiyerogliflerinin şifresinin çözülmesini sağladı.[1][2][5]
Tepede tahıl kuyuları ve saray olduğu sanılan iki yanmış yapı kalıntısı yer alır. Açık hava müzesindeki eserlerin büyük çoğunluğu yerinden çıkmamıştır. Sergilenmek üzere müze binasına sadece küçük eşyalar götürüldü.[2]
Ziyaretçiler, açık hava müzesinde geziye başlamadan önce Karatepe ile ilgili çok dilli görsel sunum alabilmektedir.[6]
-
Açık hava müzesindeki Hitit taş kabartması. -
Kuzey Kapısı'ndaki Fenike alfabesi. -
Güney Kapısı'ndaki Luvi hiyeroglifleri.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi". Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası. 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d e f g h "Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi". Osmaniye Valiliği. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ "Karatepe-Aslantaş Milli Parkı". Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ a b Scham, Sandra (2008). "From the trenches Off the Grid". Archaeology. 61 (4). 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ a b Mazzoni, Stefania (Ekim 2008). "Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke". American Journal of Archaeology. 112 (4). doi:10.3764/ajaonline1124.Mazzoni.
- ^ a b c d e "Karatepe-Aslantaş Azatawitaya ve Halet Çanbel". Arkeoloji Dünyası. 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Karatepe-Aslantaş images at Hittite Monuments.
- Hawkins,John David & Halet Çambel (1999). Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Karatepe-Aslantaş : the inscriptions. Walter de Gruyter. s. 122. ISBN 978-311-014-8701.
- Çambel, Halet & Asli Özyar (2003). Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke. Mainz: Verlag Philipp von Zabern. s. 164. ISBN 3-8053-3085-5.