Tanlangan maqola

Buxoro qamali — 1220-yil mart oyida, yaʼni moʻgʻullar tomonidan Xorazmshohlar davlatinining bosib olishi davrida sodir boʻlgan harbiy bosqin. Bosqinda Moʻgʻullar imperiyasining xoni Chingizxon sulton Muhammad II tomonidan boshqarilayotgan Xorazmshohlar davlati bilan tutashgan chegaraning turli tomonlaridan hujum uyushtirgan. Xorazmshoh yirik shaharlarni yakka tartibda mudofaa qilishni rejalashtirgan boʻlsa, moʻgʻullar chegara shahar — Oʻtrorni qamal qilib, Xorazmshohlar davlatiga qaqshatqich zarbalar berishni maqsad qilgandi. Buxoro shahri Xorazmshohlar davlatining yirik savdo va madaniy markazi boʻlgan. Shahar Moʻgʻullar imperiyasi bilan chegaradan ancha uzoqda joylashganligi sababli xorazmshoh bu shaharni himoya qilish uchun 20 000 dan kamroq askar ajratgan. Soni 30 000 dan 50 000 gacha boʻlgan moʻgʻul qoʻshinlari katta qoʻshin uchun oʻtib boʻlmas toʻsiq deb hisoblangan Qizilqum choʻlini kesib oʻtishga muvaffaq boʻlganlar. Buxoro mudofaachilari butunlay sarosimaga tushgan va muvaffaqiyatsiz jangdan soʻng tashqi shahar uch kun ichida taslim boʻlgan. Xorazmlik hukmdorga sodiq askarlar qal’a buzib tashlangunga qadar ikki haftadan kamroq vaqt davomida mudofaani davom ettirganlar. Moʻgʻul qoʻshini qoʻrgʻondagi barchani oʻldirib, aholining katta qismini qul qilib olgan. Mohir hunarmandlar mehnat mahsuli moʻgʻullar tomonidan oʻzlashtirilgan, boshqalar esa harbiylikka jalb etilgan. Garchi oʻsha paytda Buxoro yongʻinlar oqibatida vayron boʻlgan boʻlsa-da, talafot nisbatan kamroq boʻlgan. Qisqa vaqt ichida shahar yana savdo va madaniy markazga aylanib, Pax Mongolica davrida yanada rivojlangan. (Davomi...)

Nomzodlar (0) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Zebunniso begim portreti. Hozirda Nyu Yorkdagi Metropoliten-muzeyda (The Metropolitan Museum of Art) saqlanadi

Zebunniso begim — shoira, maʼrifatparvar. Boburiylar sulolasidan Avrangzebning qizi. Onasi Dilrasbonuning shajarasi Safaviylarga va Boburning qizi — Gulbadan begimga borib taqaladi. „Maxfiy“ taxallusi bilan ijod qilgani taxmin qilinadi. Zebunniso begim hayoti va ijodi haqida Bareliy, Sherxoni Ludiy, Hakimxon toʻra kabi tarixchi va tazkiranavis olimlar asarlarida maʼlumotlar keltirilgan. U yetti yoshida Qurʼonni toʻliq yod olgan, keyinchalik falsafa, mantiq, yulduz ilmi, tarix, fiqh fanlarini yaxshi oʻzlashtirgan, nastaʼliq, nasʼh, shikasta xatlarini mahorat bilan yozgan, bir necha marta husnixat bilan Qurʼonni koʻchirgan. Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur asarlarini oʻrganib, sheʼriyatga boʻlgan ixlosi oshgan, atrofidagi shoir va olimlariga turli tarjimalar, qoʻlyozmalarni koʻchirishni buyurtma qilgan, ularni maosh bilan taʼminlab kelgan. Zebunniso begimning kutubxonasi oʻz davri kutubxonalari ichida eng kattasidir. Malika bobosining istagiga koʻra oʻz amakivachchasi Sulaymonshukuh bilan unashtirilgan. Amakivachchasi vafot etgach, umrining oxiriga qadar boshqa turmush qurmagan. (Davomi...)

Nomzodlar (1) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Acquacotta.

Acquacotta — italyan oshxonasida asosan issiq bulyon asosida tayyorlanadigan nonli shoʻrva. U dastlab dehqonlarning taomi sifatida tayyorlangan. Italyanlar bu ovqatni tayyorlash va isteʼmol qilishni qadim zamonlarda boshlagan. Bu taom ilk bora janubiy Toskana va Latsio shimolidagi Maremma deb nomlanuvchi qirgʻoq hududida tayyorlanganligi aytiladi. Mazkur yegulik turi qotgan va eskirgan nonni isteʼmol qilish uchun bir vosita sifatida oʻylab topilgan. Zamonaviy davrda taom uchun foydalaniladigan masalliqlar turi koʻpayib, baʼzan qoʻshimcha mahsulotlardan ham keng foydalanila boshlangan. Shoʻrvaning „acquacotta con funghi“ va „acquacotta con peperoni“ kabi turlari mavjud. (Davomi...)

Nomzodlar (1) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

Claudia Sheinbaum

Claudia Shienbaum (tasvirda) Meksika prezidenti etib saylandi.
UEFA Chempionlar Ligasi finalida „Real Madrid“ „Borussia Dortmund“ ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozondi.
„Moya prekrasnaya nyanya“ seriali orqali mashhur boʻlgan aktrisa Anastasiya Zavorotnyuk uzoq davom etgan xastalikdan soʻng vafot etdi.
Eronning Sharqiy Ozarbayjon viloyatida vertolyot qulashi natijasida 6 kishi, jumladan Eron prezidenti Ibrohim Raisiy va mamlakat tashqi ishlar vaziri Husayn Amir Abdullohiyon halok boʻldi.

Oʻzgartirish

Bilasizmi...

Xerox Alto kompyuteri

Zilzilalarni bashorat qilish metodi haligacha yoʻq.
Islandiyadagi Eyjafjallajökull muzligi nomini dunyo aholisining 0.005 foizi toʻgʻri ayta oladi.
Toʻybop qoʻshiqning matnini mashhur qiziqchi yozgan.
Alfred Nobel nazariy fanlarga qiziqmagani uchun matematika boʻyicha mukofot taʼsis qilmagan (sevgilisi matematik bilan qochib ketgani uchun, degan gap esa afsonadir).
Ravshan Ermatov futbol boʻyicha jahon chempionatlarini eng koʻp boshqargan hakam sifatida Guinness rekordlar kitobiga kiritilgan.
Avtomobil oynalarini qoraytirish — jinoyat emas.
Kompyuter sichqonini ishlatish mumkin boʻlgan ilk kompyuter Xerox Alto (tasvirda) boʻlgan.

Kelgusi sonni tayyorlash | Arxiv | Oʻzgartirish

Bugun

8-iyun
Butunjahon okeanlar kuni

1783 — Islandiyadagi Laki vulqoni (tasvirda) otilishi boshlandi, natijada ochlik va zaharlanish tufayli mamlakat aholisining beshdan bir qismi halok boʻldi.
1861 — Tennessi shatatidagi referendumda aholining uchdan ikki qismi AQSH tarkibidan chiqishni yoqlab ovoz berdi.
1949 — George Orwellning „1984“ romani nashrdan chiqdi.
1960 — Lev Trotskiyning qotili Ramon Merkaderga SSSR qahramoni unvoni berildi.
2014 — Mumbay metropoliteni ishga tushdi.
2017 — Buyuk Britaniya bosh vaziri Theresa May navbatdan tashqari saylovlar yakuni boʻyicha parlamentga qayta saylandi.