Thần núi
Thần núi hay Sơn thần (
Hàn Quốc
[sửa | sửa mã nguồn]Trong văn hóa Hàn Quốc thì Sơn thần (
Tín ngưỡng thờ Sơn thần là đức tin trong dân gian được hiểu là tín ngưỡng dành cho các vị thần núi. Vẻ đẹp của ngọn núi, sự huyền bí của nó và hình dạng có thể cảm nhận được như đang thăng thiên lên bầu trời được kết hợp lại để truyền cảm hứng cho lễ nghi tục thờ núi. Các sườn núi, vách đá và đỉnh núi phía trên được coi là vương quốc của các linh hồn và là nơi giao tiếp với họ và đạt được tầm nhìn hoặc sự giác ngộ. Niềm tin rằng ngọn núi được tin tưởng như một cơ thể thần bí mang lại sự thịnh vượng và bảo vệ đã rất cổ xưa ở khắp Hàn Quốc và vẫn tiếp tục cho đến ngày nay trong Sanshin-je (nghi lễ thần núi) Seonang-gut (nghi lễ thành hoàng-thần linh). Khi ngọn núi nằm giữa Thiên đường và trái đất nơi con người sinh sống và đóng vai trò là mối liên kết giữa hai thế giới đó, thì nó được cho là đại diện cho núi thế giới vũ trụ, theo nếp nghĩ của các tôn giáo truyền thống như Ấn Độ giáo, Phật giáo và Địa chất để vươn lên ở trung tâm thế giới.[4] Trong văn hóa dân gian Hàn Quốc thì cũng có những vị Sơn thần được cá nhân hóa thành những nhân vật cụ thể.[2][3] Những vị thần như vậy là biểu tượng chính thức được công nhận cho sự thống nhất Triều Tiên, và có thể đang hướng tới việc được sử dụng làm biểu tượng bảo vệ môi trường.[5]
Nhật Bản
[sửa | sửa mã nguồn]Yama-no-Kami (
- Ōyamatsumi (
大山 津 見神 ) cha của Konohanasakuya-hime.[6] - Masaka-Yamatsumi (
正 鹿 山津 見神 ) - Odo-Yamatsumi (淤縢
山津 見神 ) - Oku-Yamatsumi (
奥山 津 見神 ) - Kura-Yamatsumi (
闇 山津 見神 ) - Shigi-Yamatsumi (
志 藝 山津 見神 ) - Ha-Yamatsumi (
羽 山津 見神 ) - Hara-Yamatsumi (
原山 津 見神 ) - To-Yamatsumi (
戸山 津 見神 ) - Konohanasakuya-hime (
木花 之 開 耶姫), vợ của Ninigi-no-Mikoto và là thái hoàng thái hậu của Thiên hoàng Jimmu.[6] - Oyamakui no Kami (
大山 咋神), sơn thần núi Hiei.[9] - Shirayama-hime (
白山 比 咩神), nữ sơn thần núi Haku.[10][11][12][13][14] - Omonoimi no Kami (
大 物忌 神 ) của núi Chōkai.[15] - Ōmononushi của núi Miwa.[16]
Việt Nam
[sửa | sửa mã nguồn]Ở Việt Nam, các vị thần Núi (Sơn thần) thường có tên là Cao Sơn Đại vương hoặc là đức Thượng Ngàn là một vị thần tự nhiên (nhiên thần). Ngày nay, nhiều làng vẫn thờ thần tự nhiên như thần sông, thần núi, thờ hòn đá, cây đa làm Thành hoàng. Thần Núi Tản Viên Sơn Thánh hay Sơn Tinh là vị thần tối linh trong tứ bất tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Thần Cao Sơn (núi cao) là danh hiệu mang tính biểu tượng của thần núi, vị thần trong tín ngưỡng dân gian nguyên thủy, là một vị thần phổ biến ở nhiều vùng miền Bắc. Có nhiều di tích tín ngưỡng thờ Hùng Vương được gắn các hiệu danh Cao Sơn như: Cao Sơn Thánh vương, Đột Ngột Cao Sơn, Ất Sơn Thánh vương, Viễn Sơn Thánh vương. Có nơi thần Cao Sơn được thờ kép với Sơn Tinh và thần Quý Minh, hoặc được đồng nhất với hai vị thần này thành Cao Sơn-Sơn Tinh, Cao Sơn-Quý Minh. Cao Sơn cũng được thờ riêng như một vị thần chủ độc lập, đây là dấu tích của những sinh hoạt tín ngưỡng thờ thần núi[17] Ở Việt Nam còn có vị thần núi là thần Đồng Cổ, theo Báo cực truyện chép: Vương là thần núi Đồng Cổ ở Thanh Hóa, tục gọi là núi Khả Phong được sử sách ghi chép việc phong tước vương cho thần núi Đồng Cổ, dựng miếu để tuế thời cúng tế và làm lễ thề.[18].
Một số đồng bào dân tộc thiểu số cũng có tục thờ thần núi như lễ cúng thần núi của người K'Ho tạ ơn thần linh đã phù hộ cho dân làng mạnh khỏe, thu hoạch được nhiều sản vật, cầu xin một năm mới, sức khỏe, mùa màng bội thu.[19] Người K'ho Nộp có lễ tạ ơn thần Núi, thần Rừng, với quan niệm vạn vật hữu linh, tín ngưỡng đa thần họ tin rằng, núi rừng thiêng thiêng chính là một vị thần lớn cai trị nhiều vị thần thiện luôn che chở cho buôn làng.[20]. Người người Pa Cô ở làng A Liêng thuộc xã Húc Nghì, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị có lễ "Nối ân thần núi" để nối lại ân huệ giữa thần núi với các gia đình tại núi Plăng để thực hiện nghi lễ cúng cầu với mong muốn vị thần núi này sẽ ban phước lành.[21] Người Khùa và người Mày ở Quảng Bình hằng năm đều đặn cúng thần Cu lôông Cờ tôốc, đây là vị "Thần Núi" linh thiêng, đứng đầu cai quản tất cả các vị thần, muôn thú ở trên dãy Giăng Màn, "Cu lôông" có nghĩa là nơi đỉnh núi cao nhất, "Cờ tôốc" nghĩa là ở phía dưới thấp, nơi mặt đất nằm cạnh khe suối, thần Cu lôông Cờ tôốc chính là vị thần Núi cai quản ở cả ba tầng ngự trị trong thế giới tâm linh là trên cao, ở giữa và phía dưới.[22]
Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “THE MOUNTAIN GOD AND THE MONASTERY – THE PECULIAR CASE OF THE SHANSHEN SHRINE”. Taiwan Insight (bằng tiếng Anh). 28 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.
- ^ a b c Prof. David A. Mason maintains a gigantic website about Korean Sanshin Mountain-spirits, at http://san-shin.org/
- ^ a b c Spirit of the Mountains: Korea's San-Shin and Traditions of Mountain-worship. 1999. ISBN 1565911075.
- ^ “산신신앙(
山神 信仰 )”. Encyclopedia of Korean Culture (bằng tiếng Hàn). Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2020. - ^ “Intro to Korean San-shin, Sansin or Mountain-spirits”. san-shin.org. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.
- ^ a b c d e “Yama-no-kami | Japanese religion | Britannica”. www.britannica.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.
- ^ D, John (20 tháng 8 năm 2014). “Mountain kami”. Green Shinto (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2023.
- ^ “Kannabi
國學院大學 デジタルミュージアム”. archive.ph. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2023. Truy cập 29 tháng 3 năm 2024.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết) - ^ “Sanpai Japan - Hiejinja(Shrine)”. Sanpai Japan (bằng tiếng Anh). 27 tháng 5 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.
- ^ Shirayama Hime Shrine history compilation committee edition "Hakusan Faith illustration" (Shirayama Hime Shrine, 2003)
- ^ Emperor Keishinkai Digital Collection, National Diet Library "Kokuzai Chusha Hakusanjo Shrine" "National Famous Shrine Photographs," Imperial Keishinkai, December 1922 .
- ^ Morokami Divine Festival Deity Dictionary pp. 446-447 "Shirayama Hime Shrine"
- ^ # Yama no reiryoku (Mountain spirit power) pp. 177-178 "Hakusan that Jomon people also danced to"
- ^ Shinto Encyclopedia Volume One piece 264 (original 455 pages) [ Kukurihimenomomikoto Kikurihime]
- ^ Yamabushi, Kiwi (15 tháng 12 năm 2022). “The Creepy Legend of Japan's Chokai-san (Mt. Chokai)”. Japonica Publication (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.
- ^ Nihongi: Chronicles of Japan from the Earliest Times to A.D. 697 (bằng tiếng Anh). Society. 1896. ISBN 978-0-524-05347-8.
- ^ Phong thủy và tín ngưỡng thờ thần thánh tại các tứ trấn Việt Nam (Kỳ 7): Vì sao vua Hùng lại mang tên Cao Sơn? - Pháp luật Việt Nam
- ^ Thần núi Đồng Cổ - Báo Quảng Ngãi
- ^ Độc đáo lễ cúng thần núi của người K’Ho - Báo Lâm Đồng
- ^ Người K'ho Nộp và lễ cúng thần Núi ngày đầu năm - Báo Công an Nhân dân
- ^ Độc đáo lễ “Nối ân thần núi” của người Pa Cô - Báo công an nhân dân
- ^ Độc đáo lễ cúng "Thần Núi" của người Khùa bên dãy Giăng Màn - Báo Người Lao Động