(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Lã Hưng – Wikipedia tiếng Việt Bước tới nội dung

Lã Hưng

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Lã Hưng
Thông tin cá nhân
Mất264
Giới tínhnam
Nghề nghiệpquan viên, kẻ phản loạn
Quốc tịchĐông Ngô

Lã Hưng (chữ Hán: 呂りょ興きょう, ?－264) hay Lữ Hưng, là một nhân vật nhà Đông Ngô thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Lã Hưng vốn là một viên quan ở quận Giao Chỉ, sau đó ra tay giết chết Thái thú Tôn Tư (chữ Hán: 孫まご諝), mang Giao Chỉ về hàng nhà Tào Ngụy.

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Từ trước năm 263, Thái thú Tôn Tư (孫まご諝) nhà Đông Ngô cai trị Giao Chỉ[1] tàn ác, dân chúng quận Giao Chỉ và Nhật Nam bất mãn. Tôn Tư còn bắt hàng nghìn thợ thủ công Giao Chỉ mang sang kinh đô Kiến Nghiệp phục dịch. Năm 263, vua Đông Ngô là Tôn Hưu lại sai Đặng Tuân (chữ Hán: 鄧荀) sang Giao Chỉ tìm bắt chim công và lợn rừng. Nhân dân Giao Chỉ khi thấy Tuân sang, sợ rằng nhà Ngô muốn bắt thêm người sang phục dịch, càng thêm bất mãn.[2]

Năm 263, Lã Hưng, một viên quan (quận lại) ở quận Giao Chỉ, kích động nhân dân cùng nhau nổi dậy giết chết Tư và Tuân. Lã Hưng chiếm cứ quận Giao Chỉ, các quận Nhật Nam và Cửu Chân cũng theo Lã Hưng. Lã Hưng sau đó sai đô úy là Đường Phổ (chữ Hán: 唐から譜ふ) sang Nam Trung xin hàng phục đô đốc Hoắc Dặc nhà Tào Ngụy. Hoắc Dặc gửi thư về Lạc Dương báo cho triều đình.[3]

Lã Hưng mang quận Giao Chỉ về hàng Tào Ngụy dù lúc đó bị ngăn cách về địa lý. Theo John Crawfurd, sự kiện này đánh dấu thời điểm Việt Nam "vô hình" độc lập khỏi Trung Quốc.[4][5]

Đại Việt sử ký toàn thư chép:[6]

Quý Mùi, [263], (Hán Viêm Hưng năm thứ 1, Ngô Vĩnh An năm thứ 16)[7]. Mùa xuân, tháng 3, lúc trước nhà Ngô lấy Tôn Tư làm Thái thú Giao Châu, Tư là người tham bạo, làm hại dân chúng. Đến đây vua Ngô sai Đặng Tuân đến quận. Tuân lại tự tiện bắt dân nộp 30 con công đưa về Kiến Nghiệp. Dân sợ phải đi phục dịch đường xa, mới mưu làm loạn. Mùa hạ, tháng 4, quận lại là Lữ Hưng giết Tư và Tuân, xin nhà Tấn đặt Thái thú và cho binh. (Xét sách Cương mục chép là xin nhà Ngụy đặt quan, nhưng đến năm sau. Ngụy nhường ngôi cho Tấn, thì Ngụy cũng tức là Tấn). Các quận Cửu Chân, Nhật Nam đều hưởng ứng. Năm ấy nhà Hán mất.

Bản đồ Tam quốc năm 264. Giao Châu từ năm 263 do Lữ Hưng chiếm giữ.

Cuối năm 263, Tào Ngụy tiến hành chiến dịch tiêu diệt Thục Hán thành công. Năm 264, quyền thần nhà Ngụy là Tư Mã Chiêu nhân danh Ngụy Nguyên Đế Tào Hoán phong cho Lã Hưng làm An Nam tướng quân, Giao Châu thái thú, và cho Hoắc Dặc (tướng cũ Thục Hán) làm Thứ sử Giao châu (nhưng vẫn ở Nam Trung, không trực tiếp sang Giao Châu).[8]

Đến năm 264, trước hành động của Lữ Hưng kèm theo nguy cơ mất cả Giao Châu, Tôn Hưu vội chia tách Giao Châu thành hai châu là Quảng Châu (trị sở tại Phiên Ngung) và Giao Châu (trị sở tại Long Biên). Giao Châu mới chỉ gồm 4 quận còn lại ở phía nam là Hợp Phố, Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam. Cuối năm 264, chiếu chỉ của Tào Ngụy chưa đến nơi thì Lã Hưng đã bị thủ hạ là công tào Lý Thống (chữ Hán: 李り統みつる) giết chết.[9]

Đại Việt sử ký toàn thư chép:[6]

Giáp Thân, [264], (Ngụy Tào Hoán Hàm Hy năm thứ 1, Ngô Tôn Hạo Nguyên Hưng năm thứ 1). Mùa thu, tháng 7, nhà Ngô tách Giao Châu, đặt Quảng Châu. Bấy giờ Ngô đã phụ vào Tấn. Nhà Tấn cho Lữ Hưng làm An Nam tướng quân đô đốc Giao Châu chư quân sự, cho Nam Trung giáp quân là Hoắc Dặc xa lĩnh[10] Thứ sử Giao Châu, cho được tùy nghi tuyển dụng trưởng lại. Dặc dâng biểu tiến cử Thoán Cốc (có sách chép là Phần Cốc) làm Thái thú, đem thuộc lại là bọn Đổng Nguyên, Vương Tố đem quân sang giúp Hưng, nhưng chưa đến nơi thì Hưng đã bị công tào là Lý Thống giết. Cốc cũng chết (có sách chép Cốc ốm chết).

Năm 265, nhà Tấn cướp ngôi nhà Ngụy, cử Dương Tắc (chữ Hán: 楊稷) làm thái thú Giao Chỉ, Đổng Nguyên làm thái thú Cửu Chân. Từ đây, Giao Châu thuộc quyền nước Tấn. Nước Đông Ngô cử Đào Hoàng (chữ Hán: 陶とう璜) tiến đánh Tấn để tranh giành Giao Châu và Quảng Châu, đến năm 271 thì Ngô giành lại được. Phía Ngô gọi sự kiện này là loạn Giao Chỉ (chữ Hán: 交阯之の亂みだれ).

Bản[liên kết hỏng] đồ Giao Châu (màu xanh) và Quảng Châu (màu vàng) năm 264, thời Đông Ngô

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Sử Trung Quốc ghi là 交阯太守たいしゅ Gia Chỉ Thái Thú chứ không ghi Giao Châu.
  2. ^ Tam Quốc chí, quyển 28, Ngô thư, Tôn Hạo truyện《三國志さんごくし》卷まき四よん十じゅう八はち「吳くれ書しょ·孫まご休きゅう傳でん」
  3. ^ Tấn thư - Đào Hoàng truyện 晉すすむ書しょ•陶すえ璜傳
  4. ^ John Crawfurd (1856), A descriptive dictionary of the Indian islands & adjacent countries. Mục từ Cochin-China, trang 112.
  5. ^ John Crawfurd (1828), Journal of an embassy from the Governor-General of India to the courts of Siam and Cochin-China: exhibiting a view of the actual state of those kingdoms. SOUTHEAST ASIA VISIONS, Cornell University Library’s John M. Echols Collection. Volume 2. Chapter VII. From page 302-315.
  6. ^ a b Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Ngoại Kỷ Toàn Thư 4: Thuộc Tấn - Tống - Tề - Lương. Lý Nam Đế (227 - 602)
  7. ^ Năm Quý Mùi (263), là niên hiệu Vĩnh An năm thứ 6 đời Ngô Tôn Hưu (Cảnh Đế), chứ không phải Vĩnh An năm thứ 16 như nguyên bản đã lầm.
  8. ^ Nguyên văn chiếu chỉ: ："吴贼政せい刑けい暴虐ぼうぎゃく，赋敛无极。孙休遣や使つかい邓句，敕交阯太守たいしゅ锁送其民，发以为兵。吴将吕兴因いん民心みんしん愤怒，又また承うけたまわ王おう师平定へいてい巴ともえ蜀しょく，即そく纠合豪ごう杰，诛除句く等とう，驱逐太守たいしゅ长吏，抚和吏民，以待国こく命いのち。九きゅう真しん、日南にちなん郡ぐん闻兴去さ逆ぎゃく即そく顺，亦また齐心响应，与あずか兴协同どう。兴移书日南にちなん州しゅう郡ぐん，开示大だい计，兵へい临合浦うら，告つげ以祸福ぶく；遣や都と尉じょう唐から谱等诣进乘じょう县，因よし南中みなみなか都と督とく护军霍弋上表じょうひょう自じ陈。又また交阯将はた吏各上表じょうひょう，言げん‘兴创造づくり事ごと业，大小だいしょう承うけたまわ命いのち。郡ぐん有山ありやま寇，入にゅう连诸郡ぐん，惧其计异，各かく有ゆう携贰。权时之の宜むべ，以兴为督交阯诸军事ごと、上うえ大将たいしょう军、定じょう安やす县侯，乞赐褒奖，以慰边荒’。乃心款诚，形かたち于辞旨むね。昔むかし仪父朝あさ鲁，春秋しゅんじゅう所しょ美び；窦融归汉，待まち以殊礼れい。今こん国威こくい远震，抚怀六ろく合ごう，方ぽう包つつみ举殊裔，混こん一いち四よん表ひょう。兴首向こう王化おうか，举众稽服，万里ばんり驰义，请吏帅职，宜むべ加か宠遇，崇たかし其爵位い。既すんで使し兴等怀忠感かん悦えつ，远人闻之，必皆竞劝。其以兴为使し持じ节、都と督とく交州诸军事ごと、南中なんちゅう大将たいしょう军，封ふう定じょう安やす县侯，得とく以便宜べんぎ从事，先行せんこう后きさき上じょう。"
  9. ^ Hoa dương vật chí《華陽かよう國こく志こころざし》
  10. ^ Nguyên văn: "Dao lĩnh", nghĩa là lĩnh chức cai trị ở một nơi xa mà không cần phải đích thân đến đóng trị sở nơi ấy.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lã_Hưng&oldid=70899113”