Thần đạo
Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. |
Một phần của loạt bài về |
Thần đạo |
---|
Nghi lễ và niềm tin |
Kami · Lễ thanh tẩy · Đa thần giáo · Thuyết vật linh · Lễ hội Nhật Bản · Thần thoại |
Thần xã |
Danh sách các Thần xã · Ichinomiya · Hai mươi hai Thần xã · Hệ thống xếp hạng Thần xã hiện đại · Hiệp hội các Thần xã · Kiến trúc Thần đạo |
Những vị thần tiêu biểu |
Amaterasu · Sarutahiko · Ame-no-Uzume-no-Mikoto · Inari Okami · Izanagi-no-Mikoto · Izanami-no-Mikoto · Susanoo-no-Mikoto · Tsukuyomi-no-Mikoto |
Tác phẩm quan trọng |
Cổ sự ký (ca. 711 CE) · Nhật Bản thư kỷ (720 CE) · Fudoki (713-723 CE) · Rikkokushi (thế kỷ 8 đến thế kỷ 9 CE) · Shoku Nihongi (797 CE) · Kogo Shūi (807 CE) · Jinnō Shōtōki · Cựu sự kỷ (807 tới 936 CE) · Engishiki (927 CE) |
Xem thêm |
Nhật Bản · Tôn giáo tại Nhật Bản · Các thuật ngữ về Thần đạo · Các thần linh trong Thần đạo · Danh sách các đền thờ Thần đạo · Linh vật · Phật giáo Nhật Bản · Sinh vật thần thoại |
Cổng thông tin Thần đạo |
Thần đạo (tiếng Nhật:
Tín ngưỡng
[sửa | sửa mã nguồn]Thần đạo có rất nhiều các vị Thần, có đến 8 triệu thần (
Nghi lễ trong Thần đạo để cầu nguyện hay cảm tạ các thần thường được tổ chức tại các thần xã (
Tư tưởng của Thần đạo khác với những tôn giáo khác ở chỗ không cấm hay buộc con người làm gì, mà chỉ khuyên nên hướng tới sự trong sáng và tránh điều ác. Giết chóc đối với Thần đạo là điều ác và không nên giết sinh vật trừ khi vì sự sống còn của bạn, nên trước khi ăn thường phải nói câu Itadakimasu! (
Các vị thần
[sửa | sửa mã nguồn]Mỗi ngôi đền đều được xây dựng để dành riêng cho một Thần. Sau đây là những nam thần và nữ thần (
- Ame-no-Minakanushi (アメノミナカヌシ Cổ sự ký ghi là
天 御中 主 Thiên Ngự Trung Chủ hay天 之 御中 主神 Thiên Chi Ngự Trung Chủ Thần, Nhật Bản thư kỷ ghi là天 之 御中 主命 Thiên Chi Ngự Trung Chủ Mệnh (Ame-no-Minakanushi-no-Mikoto) là vị thần đầu tiên, là khởi nguồn của vũ trụ, một trong ba Tạo hoá tam thần (造化 三 神 /Zōka Sanshin, ba vị thần tạo hoá ra vạn vật). Ông là vị thần đầu tiên được sinh ra ở Cao Thiên Nguyên, các huyền thoại miêu tả ông là独 神 Độc thần (vị thần cô độc). Vị thần nguyên thủy này không mấy khi được nhắc đến và chỉ có một vài đoạn ghi chép rời rạc ở các thư tịch cổ. Thời cổ đại, ông không được thờ ở thần xã nào cả, ông bị coi là một vị thần trừu tượng được hình thành dưới sự ảnh hưởng của tư tưởng Trung Hoa. Đến thời trung cổ, khi Nhật Bản thư kỷ được đánh giá cao hơn Cổ sự ký, Ame-no-Minakanushi dần được biết đến rộng rãi và người ta bắt đầu đề cao ý nghĩa của vị thần này hơn. Thời Minh Trị, khi phong trào Thần Phật phân ly (神仏 分離 /Shinbutsu bunri) nổ ra, Diệu Kiến Bồ Tát trong Phật giáo tại nhiều đền chùa Nhật Bản bị đổi tên thành Ame-no-Minakanushi.[1] - Izanagi (イザナギ Cổ sự ký ghi là
伊 弉諾 Y Trang Nặc, Nhật Bản thư kỷ ghi là伊 邪 那岐 Y Tà Na Kỳ, ngoài ra còn được viết là伊 弉諾尊 Y Trang Nặc Tôn) là một trong những vị nam thần đầu tiên, chồng của Izanami. Ông cùng vợ đã tạo ra nước Nhật. Ông từ trên cầu Ame-no-ukihashi dùng ngọn giáo thần Ame-no-nuboko nhúng vào đại dương và khuấy. Khi ngọn giáo được rút lên nước biển nhỏ xuống tạo thành một hòn đảo. Izanagi và Izanami xây dựng một lâu đài và sinh ra 8 hòn đảo mới, gộp thành phần lớn nước Nhật ngày nay. Izanagi là cha của Amaterasu, Tsukuyomi và Susanoo. - Izanami (イザナミ còn được viết là:
伊 弉冉 Y Trang Nhiễm,伊 邪 那 美 Y Tà Na Mỹ,伊 弉弥 Y Trang My) là vị nữ thần đầu tiên, vợ của Izanagi. Khi Izanami sinh ra thần lửa Kagutsuchi (火 之 迦具土 神 Hinokagatsuchi, Hỏa Chi Già Cụ Thổ Thần trong Cổ sự kí; còn gọi là Kagutsuchi trong Nhật Bản thư kỷ), lửa bốc cháy khiến bà bị thương và chết. Inazagi nổi giận và dùng kiếm chém vào đầu của Kagutsuchi và chặt thành 8 khúc. Các phần của Kagutsuchi trở thành những núi lửa bao bọc nước Nhật. Khi Izanagi xuống Suối Vàng (黄泉 Yomi, Hoàng Tuyền) để đón Izanami về, bà đã biến thành thần chết. Izanagi bị vợ đuổi và trở về một mình.
- Amaterasu-Ōmikami (
天 照 大神 Thiên Chiếu Đại Thần theo Nhật Bản thư kỷ,天照大御神 Thiên Chiếu Đại Ngự Thần theo Cổ sự ký; ngoài ra còn được viết là天 照 皇 大神 Thiên Chiếu Hoàng Đại Thần,日 神 Nhật Thần hay Thần Mặt Trời) là vị nữ thần được sinh ra từ mắt trái của Izanagi khi ông rửa mặt sau khi trở về từ Suối Vàng. Amaterasu mang lại ánh sáng và hơi ấm cho vạn vật, nhưng một hôm em trai của Amaterasu là Susanoo cãi nhau với bà và ném vật được dâng tế cho Amaterasu, một con lừa chết, vào phòng thêu làm chết một cô hầu gái. Amaterasu tức giận và tự nhốt mình trong hang đá, khiến thế giới chìm vào bóng tối. Ame-no-Uzume và các vị thần khác đã tìm cách lừa Amaterasu ra bằng một lễ hội ầm ĩ và một chiếc gương đồng. Amaterasu được xem là tổ tiên của người Nhật, và bà đã tặng chiếc gương đồng "Bát Chỉ" (八 咫鏡 Yata No Kagami, Bát Chỉ kính), "Bát Xích Quỳnh Khúc ngọc" (八 尺 瓊曲玉 Yasakani no Magatama) và thanh gươm "Thảo Thế" (草薙 の剣 Kusanagi-no-Tsurugi, Thảo Thế kiếm) cho cháu mình là Ninigi-no-Mikoto khi cho ông xuống mặt đất. Ngày nay thanh gươm được giữ tại thần cung Atsuta (熱田 ).
- Tsukuyomi (
月読 Nguyệt Độc) là thần Mặt Trăng, em trai của Amaterasu. Tsukiyomi được sinh ra từ mắt phải của Izanagi khi ông rửa mặt sau khi trở về từ Suối Vàng. Một hôm Amaterasu sai Tsukiyomi đi thay mình đến dự tiệc của Ukemochi-no-kami (保 食 神 Bảo thực thần). Ukemochi lần lượt nhìn vào biển, rừng và đồng lúa rồi nôn ra cá, thịt và một chén cơm mời Tsukiyomi ăn. Kết quả là bà bị Tsukiyomi cảm thấy kinh hãi và giết chết. Từ đó, Amaterasu không thèm nhìn mặt em trai nữa, và khi nào có Mặt Trăng thì Mặt Trời đi chỗ khác.
- Susanoo-no-Mikoto (スサノオ đọc là Susa-no-O, Nhật Bản thư kỷ ghi là
素 盞嗚尊 Tố Trản Ô Tôn,素 戔嗚尊 Tố Tiên Ô Tôn; Cổ sự ký ghi là建 速 須佐 之 男 命 Kiến Tốc Tu Tá Chi Nam Mệnh,須佐 乃袁尊 Tu Tá Nãi Viên Tôn) là thần biển và gió bão. Susanoo là em trai của Amaterasu và Tsukuyomi, được sinh ra từ mũi của Izanagi khi ông rửa mặt sau khi trở về từ Suối Vàng. Susanoo làm Amaterasu tức giận và bị đuổi đi. Khi đến huyện Izumo, Susanoo gặp hai thần đất. Họ đã bị một con rắn 8 đầu Yamata-no-Orochi (八 岐の大蛇 Bát Kỳ Đại Xà) bắt mất 7 người con gái. Susanoo hỏi cưới cô thứ 8 nhỏ nhất chưa bị bắt là Kushi-inada-hime (奇 稲田 姫 Kì Đạo Điền Cơ) rồi biến cô thành một chiếc lược giấu trên đầu. Susanoo dùng 8 bình rượu để làm con rắn bị say rồi chặt khúc. Từ đuôi của đại xà, Susanoo tìm được thanh gươm Thảo Thế và gửi tặng Amaterasu để làm hòa.
- Ame-no-Uzume-no-mikoto (アメノウズメ, Cổ sự ký ghi là
天 宇受賣 命 Thiên Vũ Thụ Mại Mệnh, Nhật Bản thư kỷ ghi là天 鈿女命 Thiên Điền Nữ Mệnh) là nữ thần của lễ hội và hạnh phúc. Khi Amaterasu nhốt mình trong hang, Ame-no-Uzume treo một chiếc gương bằng đồng lên cây, khoác hoa lá lên mình rồi nhảy múa trước cửa hang. Các vị thần kéo tới xem, Ame-no-Uzume vất bỏ chiếc áo bằng hoa và đám đông nam thần hét lên thích thú. Amaterasu tò mò lẻn ra khỏi hang xem, ánh sáng của bà phản chiếu trong gương tạo ra bình minh xóa tan bóng tối. Các vị thần lấp cửa hang, mọi người vui vẻ trở lại và cùng nhau lập lễ hội. - Sarutahiko-Ōkami (
猿田 毘古大神 Viên Điền Tì Cổ Đại Thần) là thần đất và sức mạnh. Ông là chồng của Ame-no-Uzume-no-mikoto. Khi Ninigi-no-Mikoto được phái xuống đất, ông ta bị Sarutahiko chặn đường. Khi Ame-no-Uzume đến hỏi, Sarutahiko chào đón Ninigi-no-Mikoto và cả ba cùng đi chung với nhau. Sarutahiko thường được mô tả là một người rất to lớn và cầm giáo dài, đặc biệt có mũi rất to và dài.
- Inari (
稲荷 Đạo Hà) là thần gạo, đôi lúc xuất hiện dưới dạng một ông già, hoặc một thiếu nữ, thường được đi kèm bởi một con hồ ly màu trắng. Đền của Inari thường có rất nhiều cổng nối tiếp nhau và có tượng cáo trắng đeo khăn đỏ ở hai bên. Cả Inari và Kitsune đều rất thích ăn đậu khuôn chiên Aburaage (油揚 げ) nên món này thường được dâng cho Inari cùng với rượu sake và bánh gạo. - Enma-Daiō (
閻魔 大王 Diêm Ma đại vương) là vua của địa ngục. Tuy nhiên Enma có xuất xứ từ Phật giáo chứ không phải Thần đạo. - Ninigi-no-Mikoto (瓊瓊
杵 尊 Quỳnh Quỳnh Chử Tôn) là cháu của Amaterasu. Nữ thần Mặt Trời phái ông xuống mặt đất để thành lập nước Nhật. Ninigi-no-Mikoto đem theo 3 bảo vật của Thiên Chiếu là thanh gươm, gương và viên ngọc. Khi Ninigi-no-Mikoto gặp Konohana-sakuya-hime (木花 之 開 耶姫 Mộc Hoa Chi Khai Da Cơ) liền đem lòng yêu cô và đến gặp cha của Konohana để hỏi cưới. Công chúa hoa anh đào Konohana và Ninigi-no-Mikoto là tổ tiên của người Nhật.
Đền thờ
[sửa | sửa mã nguồn]Đền thờ Thần đạo gọi là thần xã (
Các thần xã thường được xây trên đồi núi, từ dưới leo lên đến nơi rất mỏi chân và mệt, nhưng đó là cách để tỏ lòng thành kính. Đặc biệt có thần xã Itsukushima (
Các vu nữ (
Ở các cổng torii của đền thường treo những dây thừng làm bằng rơm gọi là "chú liên thừng" (
Hội mã (
Người ta thường viếng đền vào những dịp như lễ cưới, năm mới, lễ hội, hay chỉ đơn giản là đi cầu may trước khi đi thi. Đa phần các lễ hội địa phương phải được tổ chức gần một đền Thần đạo và người ta thường kéo tới đền trong những dịp này. Đường dẫn đến đền sẽ được bày bán nhiều loại thức ăn đặc trưng được làm trong lễ hội như yakisoba (
Thần thể
[sửa | sửa mã nguồn]Thần thể (
Trước khi phong trào shinbutsu bunri (
Qua nhiều năm, thần thể dần được bọc kín trong nhiều lớp vải lụa quý và đặt sâu bên trong các hộp gỗ, vì thế chúng thường bị lãng quên. Nhiều khi chính thần chủ cai quản thần xã cũng không biết thần thể trong đền là thứ gì. Thông thường, thần thể được đặt cố định trong bản điện và chỉ được đưa ra ngoài vào các dịp lễ hội chính của đền. Để đưa thần thể ra ngoài, người ta chuẩn bị một xe rước gọi là mikoshi (
Thần thể lớn nhất và nổi tiếng nhất là ngọn núi Phú Sĩ - một ngọn núi lửa đang hoạt động, trải rộng xuyên khắp tỉnh Shizuoka và một phần tỉnh Yamanashi nên đây là thần thể chung của nhiều thần xã trong khu vực, gọi chung là thần xã Asama hay thần xã Sengen (
Lịch sử
[sửa | sửa mã nguồn]Thần đạo xuất hiện từ trước Công nguyên, nhưng hệ thống tín ngưỡng tôn giáo phát triển khá chậm, các nghi lễ được thực hiện trong hang đá hoặc những địa điểm linh thiêng, và hầu như không có tên gọi. Những truyền thuyết bắt đầu được ghi chép lại trong cuốn Cổ sự ký (
Đến thế kỷ thứ 6, Phật giáo và Nho giáo xâm nhập vào Nhật Bản, tên gọi Thần đạo được đặt ra để phân biệt. Trong thời kỳ Asuka (
Đến tận thế kỷ 18, thời kỳ Edo (
Năm 1867, chế độ Mạc phủ (
Hệ thống các đền Thần đạo đa phần được nhà nước thiết lập. Như Thần xã Yasukuni (
Hình ảnh
[sửa | sửa mã nguồn]-
Cổng torii ở Izushi
-
Cổng torii ở Izushi
-
Cổng torii ở Izushi
-
Lối vào đền Fushimi-Inari
-
Đền Kumano-Nachi ở Wakayama
-
Đền Fuji Sengen ở chân núi Fuji
-
Đền Ono ở Tokyo
-
Đền Ebara ở Tokyo
-
Tamagawa Sengen ở Tokyo
-
Đền Togo ở Tokyo
-
Đền Go-ō ở Kyoto
-
Đền Yuki ở Kyoto
-
Đền Izumo ở Kyoto
-
Đền Fushimi-Inari ở Hokkaido
-
Đền Minatogawa
-
Ema hình trái tim tại đền Kasuga
-
Ema ở đền Yuzuruha
-
Ema ở đền Suwa
-
Ema ở đền Oyama
-
Ema ở đền Minatogawa
-
Tượng Kitsune ở Kyoto
-
Shimenawa buộc quanh thân cây ở đền Yuki
-
Shimenawa lớn ở Đại Đền Izumo
-
Nhánh Sakaki
-
Bàn lễ vật đắt tiền
-
Bàn lễ vật
-
Đền thờ nhỏ ở nhà
Văn hóa hiện đại
[sửa | sửa mã nguồn]- Tháng 10 (theo lịch âm) là tháng Kannazuki (
神無月 Thần Vô Nguyệt), tháng mà tất cả các vị thần đều rời nơi ở của mình để đến họp tại Đại xã Izumo (出雲 大社 Izumo Taisha); - Núi Phú Sĩ (
富士 ) được xem là nơi linh thiêng, phụ nữ bị cấm tới gần cho đến thời kỳ Minh Trị (1868); - Trà đạo (
茶道 Sadō) có ảnh hưởng từ Thần đạo; - Nghệ thuật cắm hoa Ikebana (いけばな) có ảnh hưởng từ Thần đạo;
- Đấu vật Sumō (
相撲 ) được bắt nguồn từ Thần đạo; - Ngày nay lễ cưới và lễ hội người ta đi đến các đền Thần đạo, nhưng đám tang thì lại kéo tới chùa Phật giáo;
- Trong game Ōkami, nhân vật chính Amaterasu, một con sói, được gọi thân mật là Ammy;
- Trong anime Mai-HiME, Kagu-tsuchi là phượng hoàng lửa, child của HiME Mai;
- Trong anime Kannazuki no Miko, Orochi là một ác quỷ muốn tiêu diệt loài người;
- Trong anime Inuyasha có nhiều việc được vay mượn từ truyền thuyết;
- Trong game The King of Fighters, Orochi là boss của phiên bản '97;
- Bộ phim Ju-on: The Grudge (
呪 怨) và hai phiên bản Mỹ The Grudge và The Grudge 2 mượn thuyết về Urami (怨 み) và hoang thần (荒神 様 Aragami). - Series manga và anime Naruto có nhiều nhân vật và chiêu thức có tên được mượn từ Thần đạo:
Nhân vật Orochimaru (dựa theo Bát kì đại xà - Yamata no Orochi) - Các đồng thuật (doujutsu) sử dụng bởi Mangekyo Sharingan bao gồm Tsukuyomi, Ngọn lửa đen Amaterasu, Susanoo, Izanagi và Izanami; sử dụng bởi Rinnegan là Amenotejikara.
- Trong bộ phim anime Kimi no Na wa. (2016), thần xã Miyamizu được tạo ra dựa trên một thần xã có thật. Thần thể của thần xã Miyamizu nằm giữa một vùng đất trũng, thực ra là một mảnh vỡ của sao chổi đã từng rơi xuống Itomori trong quá khứ. Điệu múa thần lạc do chị em Mitsuha và Yotsuha thực hiện mang ý nghĩa tái diễn lại thảm hoạ năm xưa. Sợi dây buộc là ám chỉ cái đuôi của sao chổi.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Mori Mizue (21 tháng 4 năm 2005). “Amenominakanushi trên bách khoa toàn thư Thần đạo” (bằng tiếng Anh). Encylopedia of Shinto. Truy cập 5 tháng 5 năm 2018.
- Chikafusa Kitabatake - Dòng dõi Thiên Hoàng (Thế kỷ 14)
- Tsunetsugu Muraoka - Tư tưởng của Thần đạo
- Genichi Kato - Lịch sử phát triển của Thần đạo
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Thần đạo. |
- Trang Thần đạo quốc tế
- Đền Thần đạo Lưu trữ 2011-11-05 tại Wayback Machine
- Từ điển về Thần đạo của Đại học Kokugakuin Lưu trữ 2009-04-03 tại Wayback Machine
- Trang của Đại học Kogakukan
- Liên kết đến các trang Thần đạo Lưu trữ 2007-09-29 tại Wayback Machine
- Cách cắt giấy để làm Shide Lưu trữ 2005-12-30 tại Wayback Machine