parer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén "parare" (« aprester », « apontyî », « adjinçner », « arindjî », « assonrer »). Li sinse « espaitchî on laid côp » vént do spot latén si vis pacem para bellum (« si to vous l' påye, aponteye li guere »).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /paʀe/ /pːaʀe/ /paːʀɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /paʀe/
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | pare |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | parez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | parans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | parnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | parrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | paréve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | pare |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | paré |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
parer
- (v. sins coplemint)
- (mot des cinsîs) taper foû l' erî-fa, po les frumeles des biesses di cinse.
- Nosse cavale n' a nén co paré; fårè houkî l' årtisse.
- mawri, po des fruts.
- Metoz parer les poeres (al bele tchambe, et-z î waitî tos les djoûs) — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- Les messes ni sont nén maweures assez; i les fåt leyî parer — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- (mot des cinsîs) taper foû l' erî-fa, po les frumeles des biesses di cinse.
- (viebe å coplemint)
- sayî di n' nén atraper (on laid côp).
- Dj' a paré l' côp — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- rinde pus bea.
- I vos fåt parer vosse lingaedje — Motî Forir (fråze rifondowe).
- sayî di n' nén atraper (on laid côp).
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si parer ». (di)
- si waeranti di (on laid côp)
- Nos estans paré po l' ivier — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- si bén moussî.
- Ele si parént po-z aler å bal — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Elle esteut parêye come ene princesse — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- si waeranti di (on laid côp)
Ratourneures
[candjî]- paré come on djoû d' fiesse : bén prôpe (bén moussî).
- parêye come ene marieye : bén prôpe, bén
- parer ene pene : el taeyî po k' ele sicreye bén.
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (taper foû l' erî-fa) : netyî, purer
- (si bén moussî) : si braguer, si gåyoter, si niper, s' abiyî, si rabeazi
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]v.c. sayî di n' nén atraper (on mwais côp)
- Francès : parer (fr)
Viebe
[candjî]parer (viebe å coplemint) & (viebe å prono)
- parer parer (mot scrît eyet prononcî e francès come e walon)
- Elle s'est parée de ses plus beaux atours. (elle s' a paré d' ses pus belès foufes, ... di ses pus belès mousseures; elle a metou ses pus belès lokes, ... ses pus beas mousmints.)
- ritaeyî (les ongletes) a (ene vatche).
- J'ai paré trois vaches. (Dj' a rtaeyî les pîs a troes vatches.)
- Le véto a aussi paré les onglons antérieurs. (L' årtisse a rtaeyî les ongletes di dvant avou.)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Motlî do walon po les cinsîs
- Viebes å prono do walon
- Mots do walon avou des ratourneures di rmetaedje
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje
- Mots do francès
- Francès
- Viebes do francès
- Mots do francès scrîts come e walon