Ecologie & verspreiding
Witte rapunzel wordt in Nederland voornamelijk aangetroffen in beekbegeleidende loofbossen. Hier komt ze voor op sterk beschaduwde plaatsen op matig voedselrijke, matig zure zand- en leembodems. Naast bossen kan ze ook in o.a. lanen en houtwallen voorkomen. In Nederland was de Witte rapunzel altijd zeldzaam. Alleen West-Brabant kende een concentratie van groeiplaatsen maar daar is ze de afgelopen jaren sterk achteruitgegaan. Verder komt Witte rapunzel nog voor op enkele, ver van elkaar afliggende, plaatsen in Oost-Nederland. Gezien haar achteruitgang staat de soort als bedreigd op de Rode Lijst. Wellicht loont het om hakhoutbeheer in te voeren. Dit was vroeger een typisch beheervorm van de bostypen waar ze voorkomt. Waar beide rapunzelsoorten voorkomen kan kruising plaatsvinden. Of beide rapunzels tot één soort horen is nog open voor debat.
CC-BY-SA 3.0 Hans Backx, 2014
|
EcologieBodemLichte tot matig beschaduwde (zelden zonnige) plaatsen op vochtige tot vrij natte, matig voedselrijke, humeuze, zwak zure tot neutrale, lemige, humeuze grond (zand en leem).
GroeiplaatsBossen (natte loofbossen en langs bosgreppels), houtwallen, lanen, waterkanten (langs bosbeken), grasland (bergweiden en beekdalgrasland) en zelden in bermen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeer zeldzaam in het westen van Noord-Brabant (ten zuiden van Breda) en uiterst zeldzaam of verdwenen in het oosten en midden van het land.
VlaanderenZeer zeldzaam in de Leemstreek.
WalloniëVrij zeldzaam ten zuiden van de lijn Samber en Maas. Elders zeer zeldzaam.
WereldIn Midden-Europa, van Noord-Italië tot in West-Frankrijk, België en Nederland. Noordelijk tot in Jutland en Estland, met natuurlijke voorposten in het zuiden van Engeland en in het zuiden van Noorwegen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKops, J. & J.E. van der Trappen (1846) Phyteuma spicatum - Aarbloemige Raponsje
Flora Batava 9: 682-682
Postma, F. (2017) Uitgezocht: Reddingsactie van de Witte rapunzel in Brabant.
Planten 6: 15-15
Weeda, E.J. (1989)
Phyteuma nigrum F.W.Schmidt en
P. spicatum L. in Nederland.
Gorteria 15: 6-27
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 1:
163Flora Batava 09:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
584Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
733Nederlandse Oecologische Flora 4:
18Wilde Planten 3:
253Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels staan rechtop.
Bladeren De bladeren zijn kaal. De wortelbladeren zijn langgesteeld, eirond tot langwerpig en hebben een hartvormige voet. De middelste stengelbladeren zijn langwerpig en hebben meestal een afgeronde of zwak hartvormige voet. De bladrand is meestal onregelmatig dubbel gezaagd tot gekarteld. De schutbladen zijn lijnvormig en maar zelden langer dan de bloemen.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De ongeveer 1 cm lange bloemen zitten in 4 tot 10 cm lange, rolronde aren. Ze zijn geelachtig wit en bovenaan vaak groenachtig. De kroonbladen zijn aan de top met elkaar vergroeid. De stempel is 2-lobbig. Planten die door kruising met de Zwartblauwe rapunzel zijn ontstaan hebben vaak lichtblauwe bloemen, maar ook kunnen de bloemtrossen de vorm van de één en de kleur van de ander hebben.
Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn zeer kortlevend (< 1 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar.
Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode,
dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de
periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF
download hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.