ロンドン 発 fā コンスタンチノープル 行 xíng きオリエント急 jí 行 xíng のポスター
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (きゅうこうれっしゃ)とは、普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē (緩 huăn 行 xíng )に対 duì し、一 yī 部 bù の駅 yì を通 tōng 過 guò して主 zhŭ 要 yaò 駅 yì にのみ停 tíng 車 chē し、速 sù 達 dá 輸 shū 送 sòng を行 xíng なう列 liè 車 chē のことをいう。
一 yī 般 bān 的 de に停 tíng 車 chē 駅 yì は、特 tè 別 bié 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (特 tè 急 jí )や快 kuaì 速 sù 急 jí 行 xíng より多 duō く、準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē (または快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē )より少 shaŏ ない。急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の英 yīng 訳 yì はExpress が当 dāng てられる。
なお、広 guăng 義 yì の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē には特 tè 急 jí 列 liè 車 chē や準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē も含 hán まれる。
本 běn 項 xiàng では原 yuán 則 zé として急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を必 bì 要 yaò とする急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (優 yoū 等 děng 列 liè 車 chē )について述 shù べるが、以 yĭ 下 xià についても解 jiě 説 shuō する。
急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē (急 jí 電 diàn ) - かつて日 rì 本 běn 国 guó 有 yoŭ 鉄 tiě 道 daò (国 guó 鉄 tiě )で運 yùn 行 xíng されていた追 zhuī 加 jiā 料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の列 liè 車 chē (普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē )
私 sī 鉄 tiě の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē - 有 yoŭ 料 liaò 列 liè 車 chē のほか、料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「急 jí 行 xíng 」[ 注 zhù 釈 shì 1]
企 qĭ 画 huà 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē - パッケージツアーの一 yī 環 huán として運 yùn 行 xíng される列 liè 車 chē
鉄 tiě 道 daò 以 yĭ 外 waì の「急 jí 行 xíng 」
列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié と急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の呼 hū 称 chēng [ 編 biān 集 jí ]
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の英 yīng 語 yŭ 訳 yì は一 yī 応 yīng "Express"であるが、これは日 rì 本 běn 語 yŭ の「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」とは一 yī 対 duì 一 yī で対 duì 応 yīng するとは限 xiàn らない。
そもそもExpress自 zì 体 tĭ 、イギリス では各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē の列 liè 車 chē (Stopping Train)に対 duì し「途 tú 中 zhōng 駅 yì 通 tōng 過 guò をする(結 jié 果 guŏ 的 de に早 zaŏ くつく)」が割 gē 増 zēng 料 liaò 金 jīn を設 shè けない列 liè 車 chē として始 shĭ まっている[ 1] ので、日 rì 本 běn でいうと「快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē 」に近 jìn いものが起 qĭ 源 yuán だった。
日 rì 本 běn の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に相 xiāng 当 dāng する列 liè 車 chē に与 yŭ えられる列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié としては、高 gaō 速 sù 性 xìng が示 shì せる言 yán 葉 xié から自 zì 然 rán 発 fā 生 shēng した、"Flyer", "Mail Train", "Rapide(フランス語 yŭ 。英 yīng 語 yŭ の"Rapid"に相 xiāng 当 dāng )"、"Schnellzug(ドイツ語 yŭ 。"schnell"は英 yīng 語 yŭ の"fast"に、"Zug"は英 yīng 語 yŭ の"Train"に相 xiāng 当 dāng )"といった用 yòng 語 yŭ と、事 shì 業 yè 者 zhě の創 chuàng 作 zuò ・命 mìng 名 míng に由 yoú 来 laí するが、個 gè 別 bié 列 liè 車 chē の愛 aì 称 chēng とははっきり区 qū 別 bié できる"InterCity (IC) ", "InterRegio (IR) ", "EuroCity (EC) "などといった名 míng 称 chēng が存 cún 在 zaì する。また、日 rì 本 běn 語 yŭ の「特 tè 別 bié 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (特 tè 急 jí )」「快 kuaì 速 sù 急 jí 行 xíng 」と同 tóng 様 yàng の、Expressという名 míng 称 chēng の変 biàn 形 xíng として"Trans Europ Express (TEE ) ", "InterCityExpress (ICE ) ", "RegionalExpress (RE) "といったものが用 yòng いられることがある。一 yī 部 bù の都 dū 市 shì 内 neì 路 lù 線 xiàn や地 dì 下 xià 鉄 tiě では"Skip Stop","fast"という表 biaŏ 現 xiàn も用 yòng いられる。
欧 oū 米 mĭ 諸 zhū 国 guó の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē [ 編 biān 集 jí ]
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の歴 lì 史 shĭ については不 bù 明 míng な点 diăn が多 duō いが、最 zuì 古 gŭ の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は"Mail Train"という名 míng 称 chēng を用 yòng い[ 注 zhù 釈 shì 2] 、他 tā の列 liè 車 chē とは速 sù 度 dù の面 miàn で特 tè に区 qū 別 bié されて運 yùn 行 xíng された1830年 nián 代 daì のイギリスの郵 yoú 便 biàn と旅 lw 客 kè の混 hún 合 hé 列 liè 車 chē であると推 tuī 定 dìng される[誰 shuí ? ] 。19世 shì 紀 jì のイギリスの鉄 tiě 道 daò は高 gaō 速 sù 化 huà に熱 rè 心 xīn で、"Express"、"Flyer"といった名 míng 称 chēng のついた列 liè 車 chē が散 sàn 見 jiàn されるが、反 făn 面 miàn 、需 xū 要 yaò の有 yoŭ 無 wú に関 guān わらず、各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē に相 xiāng 当 dāng する列 liè 車 chē の運 yùn 行 xíng に極 jí めて不 bù 熱 rè 心 xīn であった。イギリスの議 yì 会 huì で低 dī 運 yùn 賃 lìn の各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē の運 yùn 行 xíng が義 yì 務 wù づけられ、各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē の方 fāng が「議 yì 会 huì 列 liè 車 chē "Parliament Train"」として認 rèn 識 shì されているほどであったことや、"Express"呼 hū 称 chēng と特 tè 別 bié 料 liaò 金 jīn の有 yoŭ 無 wú が一 yī 致 zhì しなかったことから、こうした高 gaō 速 sù 列 liè 車 chē が優 yoū 等 děng 列 liè 車 chē として意 yì 識 shì され、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē という名 míng 称 chēng が列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié として意 yì 識 shì されていたかどうかについては疑 yí 問 wèn の余 yú 地 dì がある。
一 yī 応 yīng 、時 shí 代 daì が下 xià ると各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē と途 tú 中 zhōng 駅 yì 通 tōng 過 guò の列 liè 車 chē を信 xìn 号 haò 所 suŏ で見 jiàn 分 fēn ける必 bì 要 yaò が出 chū たため、イギリスでは前 qián 面 miàn の標 biaō 識 shì 灯 dēng の数 shù で見 jiàn 分 fēn けられるように規 guī 定 dìng した(基 jī 本 běn 的 de に1つが各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē 、2つがExpressになる)[ 2] 。
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が発 fā 展 zhăn した地 dì 域 yù としては、他 tā にアメリカ合 hé 衆 zhòng 国 guó やヨーロッパ などを挙 jŭ げることができる。長 cháng 距 jù 離 lí を走 zoŭ るアメリカの列 liè 車 chē には速 sù 達 dá 性 xìng が求 qiú められ、19世 shì 紀 jì 末 mò にはニューヨーク -シカゴ 間 jiān の"Empire State Express"など、"Express"の呼 hū 称 chēng を用 yòng いた列 liè 車 chē が多 duō 数 shù 存 cún 在 zaì した。ただし、20世 shì 紀 jì 以 yĭ 降 jiàng は"Express"という名 míng 称 chēng は、フェデックス・エクスプレス など現 xiàn 在 zaì の宅 zhaí 配 peì 便 biàn に相 xiāng 当 dāng する小 xiaŏ 口 koŭ 荷 hé 物 wù を輸 shū 送 sòng する「急 jí 行 xíng 貨 huò 物 wù 列 liè 車 chē 」もしくは「急 jí 送 sòng 便 biàn 」といった意 yì 味 weì 合 hé いで用 yòng いられることが多 duō くなり、また、競 jìng 合 hé 路 lù 線 xiàn が多 duō い中 zhōng で旅 lw 客 kè 誘 yoù 致 zhì をするためにも特 tè 別 bié さをアピールできるものが相 xiāng 応 yīng しいことから、旅 lw 客 kè 列 liè 車 chē には"Limited"という名 míng 称 chēng を用 yòng いることのほうが標 biaō 準 zhŭn になった。現 xiàn 在 zaì のアムトラック の列 liè 車 chē 名 míng を見 jiàn ても、その路 lù 線 xiàn の唯 weí 一 yī の列 liè 車 chē で、取 qŭ り立 lì てて高 gaō 速 sù でもない列 liè 車 chē が" - Limited"を名 míng 乗 chéng るケースが多 duō い。例 lì 外 waì は、近 jìn 郊 jiaō 鉄 tiě 道 daò や都 dū 市 shì 高 gaō 速 sù 鉄 tiě 道 daò で、急 jí 行 xíng 線 xiàn を運 yùn 行 xíng する電 diàn 車 chē を"Express"と名 míng 付 fù ける習 xí 慣 guàn は現 xiàn 在 zaì のニューヨーク市 shì 地 dì 下 xià 鉄 tiě に残 cán されている。アメリカにおいても"Express"呼 hū 称 chēng と特 tè 別 bié 料 liaò 金 jīn の有 yoŭ 無 wú は現 xiàn 在 zaì でも一 yī 致 zhì していない。
ヨーロッパでは、1883年 nián 10月 yuè に国 guó 際 jì 寝 qĭn 台 taí 車 chē 会 huì 社 shè (Compagnie Internationale des Wagons-Lits) の寝 qĭn 台 taí 車 chē によって国 guó 際 jì 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē "Orient-Expres"(オリエント急 jí 行 xíng )がパリ ・ストラスブール 駅 yì -コンスタンティノープル 間 jiān で運 yùn 行 xíng された[ 3] 。国 guó 際 jì 寝 qĭn 台 taí 車 chē 会 huì 社 shè の寝 qĭn 台 taí 車 chē によって運 yùn 行 xíng された国 guó 際 jì 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 「ヨーロッパ大 dà 急 jí 行 xíng 」"Grands Express Europeens"は豪 haó 華 huá さとともに、速 sù 達 dá 性 xìng によって第 dì 二 èr 次 cì 世 shì 界 jiè 大 dà 戦 zhàn 前 qián の花 huā 形 xíng 列 liè 車 chē としてヨーロッパで活 huó 躍 yuè した。ヨーロッパではこのほかにも座 zuò 席 xí 車 chē 連 lián 結 jié の国 guó 際 jì 急 jí 行 xíng や国 guó 内 neì 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が存 cún 在 zaì した。これらは第 dì 二 èr 次 cì 世 shì 界 jiè 大 dà 戦 zhàn 後 hoù に、国 guó 際 jì 特 tè 急 jí TEE(のちにECとして発 fā 展 zhăn 的 de 解 jiě 消 xiaō )やインターシティ (IC)サービスとして発 fā 展 zhăn 的 de 解 jiě 消 xiaō を遂 suì げたが、"Express"の名 míng 称 chēng 自 zì 体 tĭ はスペイン やイタリア の列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié として残 cán されている。大 dà 陸 lù ヨーロッパ の諸 zhū 国 guó では、かならずしも"Express"呼 hū 称 chēng の列 liè 車 chē に対 duì してではないものの列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié によって特 tè 別 bié 料 liaò 金 jīn を取 qŭ る列 liè 車 chē が多 duō く、列 liè 車 chē 本 běn 数 shù も多 duō いことから、急 jí 行 xíng という名 míng 称 chēng は列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié として定 dìng 着 zhaó している模 mó 様 yàng である。
国 guó 鉄 tiě ・JRにおける急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē [ 編 biān 集 jí ]
日 rì 本 běn 国 guó 有 yoŭ 鉄 tiě 道 daò (国 guó 鉄 tiě )やそれを継 jì 承 chéng したJR 各 gè 社 shè の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は、乗 chéng 車 chē のために急 jí 行 xíng 券 quàn を必 bì 要 yaò とする。急 jí 行 xíng 券 quàn のほか普 pŭ 通 tōng 乗 chéng 車 chē 券 quàn (Suica等 děng 交 jiaō 通 tōng 系 xì ICカードを含 hán む)または回 huí 数 shù 乗 chéng 車 chē 券 quàn が必 bì 要 yaò であり、定 dìng 期 qī 乗 chéng 車 chē 券 quàn による乗 chéng 車 chē はできないが、列 liè 車 chē ・区 qū 間 jiān を限 xiàn 定 dìng して乗 chéng 車 chē を認 rèn めている場 cháng 合 hé があった。
なおJR(国 guó 鉄 tiě )では、(規 guī 則 zé 上 shàng の)「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」とは普 pŭ 通 tōng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē と特 tè 別 bié 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の総 zŏng 称 chēng であるが、一 yī 般 bān に「急 jí 行 xíng 」または「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」といえば前 qián 者 zhě を指 zhĭ し、後 hoù 者 zhě は「特 tè 急 jí 」または「特 tè 急 jí 列 liè 車 chē 」と呼 hū ばれる。ただし現 xiàn 在 zaì 、前 qián 者 zhě の急 jí 行 xíng は定 dìng 期 qī 運 yùn 行 xíng されておらず、臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē のみとなっている。このほか、かつては準 zhŭn 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (準 zhŭn 急 jí )も運 yùn 行 xíng されていたが、普 pŭ 通 tōng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に統 tŏng 合 hé されて消 xiaō 滅 miè した。
以 yĭ 下 xià 、この節 jié において急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē という場 cháng 合 hé は狭 xiá 義 yì の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 、つまり普 pŭ 通 tōng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē のことを指 zhĭ すものとする。
「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」の登 dēng 場 cháng [ 編 biān 集 jí ]
日 rì 本 běn 初 chū の「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」は、1894年 nián (明 míng 治 zhì 27年 nián )10月 yuè に山 shān 陽 yáng 鉄 tiě 道 daò (現 xiàn 在 zaì の山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn )が神 shén 戸 hù 駅 yì - 広 guăng 島 daŏ 駅 yì 間 jiān に運 yùn 行 xíng したものである。3往 wăng 復 fù のうち1往 wăng 復 fù を主 zhŭ 要 yaò 駅 yì のみ停 tíng 車 chē としたもので、両 liăng 駅 yì 間 jiān を9時 shí 間 jiān 弱 ruò で結 jié んだ。これ以 yĭ 前 qián にも、1882年 nián (明 míng 治 zhì 15年 nián )3月 yuè 1日 rì に新 xīn 橋 qiaó 駅 yì - 横 héng 浜 bāng 駅 yì 間 jiān で運 yùn 転 zhuăn を開 kaī 始 shĭ した列 liè 車 chē を始 shĭ めとして、『官 guān 報 baò 』掲 jiē 載 zaì の時 shí 刻 kè 表 biaŏ で「急 jí 行 xíng 」と表 biaŏ 記 jì された列 liè 車 chē は存 cún 在 zaì したが、それらは現 xiàn 在 zaì の快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē に近 jìn い存 cún 在 zaì で、長 cháng 距 jù 離 lí 旅 lw 客 kè の利 lì 便 biàn 性 xìng やサービス向 xiàng 上 shàng を本 běn 格 gé 的 de に意 yì 識 shì した列 liè 車 chē はこれが初 chū めてであった。翌 yì 1895年 nián (明 míng 治 zhì 28年 nián )10月 yuè 20日 rì には官 guān 設 shè 鉄 tiě 道 daò に乗 chéng り入 rù れ、京 jīng 都 dū 駅 yì 発 fā 着 zhaó となった。官 guān 設 shè 鉄 tiě 道 daò では1896年 nián (明 míng 治 zhì 29年 nián )9月 yuè 1日 rì に、新 xīn 橋 qiaó - 神 shén 戸 hù 間 jiān での急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を登 dēng 場 cháng させた。それまで約 yuē 20時 shí 間 jiān かかっていた両 liăng 駅 yì 間 jiān が、17時 shí 間 jiān 強 qiáng で結 jié ばれることになった。その後 hoù 1899年 nián (明 míng 治 zhì 32年 nián )には食 shí 堂 táng 車 chē が、1900年 nián (明 míng 治 zhì 33年 nián )に寝 qĭn 台 taí 車 chē がそれぞれ山 shān 陽 yáng 鉄 tiě 道 daò の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に日 rì 本 běn で初 chū めて連 lián 結 jié された。
その後 hoù 、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の本 běn 数 shù は増 zēng 加 jiā して「最 zuì 急 jí 行 xíng 」「最 zuì 大 dà 急 jí 行 xíng 」 といった急 jí 行 xíng より格 gé 上 shàng の列 liè 車 chē も登 dēng 場 cháng したが、日 rì 露 lù 戦 zhàn 争 zhēng 中 zhōng は削 xuē 減 jiăn または廃 feì 止 zhĭ されスピードも大 dà 幅 fú に低 dī 下 xià した。
日 rì 露 lù 戦 zhàn 争 zhēng の終 zhōng 結 jié 後 hoù は急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 券 quàn 規 guī 定 dìng が公 gōng 布 bù され、1906年 nián (明 míng 治 zhì 39年 nián )4月 yuè 16日 rì に新 xīn 橋 qiaó 駅 yì - 神 shén 戸 hù 駅 yì 間 jiān に設 shè 定 dìng された最 zuì 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の利 lì 用 yòng に、初 chū めて急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn が必 bì 要 yaò となった。急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を必 bì 要 yaò とする列 liè 車 chē は徐 xú 々に増 zēng 加 jiā していき、明 míng 治 zhì 最 zuì 後 hoù の年 nián である1912年 nián (明 míng 治 zhì 45年 nián )6月 yuè には、最 zuì 初 chū に急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn が必 bì 要 yaò になった最 zuì 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が格 gé 上 shàng げされ、日 rì 本 běn 初 chū の特 tè 別 bié 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (特 tè 急 jí 列 liè 車 chē )となった。
大 dà 正 zhèng から昭 zhaō 和 hé 時 shí 代 daì 初 chū 期 qī にかけては第 dì 二 èr 次 cì 世 shì 界 jiè 大 dà 戦 zhàn 前 qián における急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の黄 huáng 金 jīn 時 shí 代 daì で、日 rì 本 běn の多 duō くの幹 gàn 線 xiàn で急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が設 shè 定 dìng された。その頃 qĭng の特 tè 急 jí 列 liè 車 chē は東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn の「富 fù 士 shì (ふじ) 」「櫻 yīng (さくら) 」「燕 yàn (つばめ) 」「鴎 oū (かもめ) 」の4種 zhŏng 類 leì しかなかったので、東 dōng 北 beĭ 本 běn 線 xiàn をはじめとする東 dōng 海 haĭ 道 daò ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn 以 yĭ 外 waì の幹 gàn 線 xiàn では急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は「最 zuì 優 yoū 等 děng 列 liè 車 chē 」として君 jūn 臨 lín し、特 tè 急 jí 列 liè 車 chē にも引 yĭn けを取 qŭ らない設 shè 備 beì を持 chí つ急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē も存 cún 在 zaì した。1934年 nián (昭 zhaō 和 hé 9年 nián )12月 yuè 、丹 dān 那 nà トンネル などが開 kaī 通 tōng した時 shí に行 xíng われたダイヤ改 gaĭ 正 zhèng 時 shí 、特 tè に優 yoū れた設 shè 備 beì を備 beì えた急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē には次 cì のようなものがある。
7・8列 liè 車 chē
(東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn ・呉 wú 線 xiàn )東 dōng 京 jīng 駅 yì - 下 xià 関 guān 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。下 xià 関 guān 駅 yì では関 guān 釜 fŭ 航 háng 路 lù (下 xià 関 guān - 釜 fŭ 山 shān 間 jiān )と接 jiē 続 xù し、朝 zhaō 鮮 xiān ・満 măn 洲 zhoū ・中 zhōng 国 guó 、さらにはシベリア鉄 tiě 道 daò を経 jīng 由 yoú してモスクワ (ロシア )やベルリン (ドイツ )、ロンドン (イギリス)などの欧 oū 州 zhoū 主 zhŭ 要 yaò 都 dū 市 shì に向 xiàng かう国 guó 際 jì 連 lián 絡 luò 運 yùn 輸 shū の一 yī 翼 yì を担 dàn っていたほか、呉 wú 線 xiàn 全 quán 通 tōng 後 hoù は同 tóng 線 xiàn を経 jīng 由 yoú することで、呉 wú 鎮 zhèn 守 shoŭ 府 fŭ および呉 wú 在 zaì 籍 jí の艦 jiàn 船 chuán に赴 fù 任 rèn ・出 chū 張 zhāng する海 haĭ 軍 jūn 士 shì 官 guān の足 zú となった。格 gé 別 bié な列 liè 車 chē として、一 yī 等 děng ・二 èr 等 děng ・三 sān 等 děng の各 gè 等 děng の座 zuò 席 xí 車 chē ・寝 qĭn 台 taí 車 chē を全 quán て連 lián 結 jié していた。また、食 shí 堂 táng 車 chē は特 tè 急 jí 「櫻 yīng 」を含 hán む他 tā の多 duō くの列 liè 車 chē が「和 hé 食 shí 堂 táng 車 chē 」である中 zhōng 、「洋 yáng 食 shí 堂 táng 車 chē 」であった。当 dāng 時 shí 、洋 yáng 食 shí 堂 táng 車 chē は和 hé 食 shí 堂 táng 車 chē よりも高 gaō 級 jí 感 găn があるとされ、特 tè 急 jí 「富 fù 士 shì 」、「燕 yàn 」と急 jí 行 xíng 7・8列 liè 車 chē 、17・18列 liè 車 chē (後 hoù 述 shù )の4本 běn のみに連 lián 結 jié される限 xiàn られた車 chē 両 liăng であった。昼 zhoù 行 xíng 区 qū 間 jiān (京 jīng 都 dū 駅 yì - 下 xià 関 guān 駅 yì 間 jiān )では一 yī 等 děng 展 zhăn 望 wàng 車 chē も連 lián 結 jié した。
17・18列 liè 車 chē
(東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn )東 dōng 京 jīng 駅 yì - 神 shén 戸 hù 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。関 guān 東 dōng 地 dì 方 fāng と関 guān 西 xī 地 dì 方 fāng を結 jié ぶ夜 yè 行 xíng 列 liè 車 chē で、神 shén 戸 hù では基 jī 隆 lóng (台 taí 湾 wān )や上 shàng 海 haĭ (中 zhōng 華 huá 民 mín 国 guó )、大 dà 連 lián (関 guān 東 dōng 州 zhoū )などに向 xiàng かう航 háng 路 lù にも接 jiē 続 xù するなど、国 guó 際 jì 連 lián 絡 luò の使 shĭ 命 mìng も帯 daì びていた。一 yī ・二 èr 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē 、二 èr 等 děng 座 zuò 席 xí 車 chē と洋 yáng 食 shí 堂 táng 車 chē を連 lián 結 jié していたが三 sān 等 děng 車 chē は寝 qĭn 台 taí 車 chē も座 zuò 席 xí 車 chē も連 lián 結 jié されていなかった。寝 qĭn 台 taí 車 chē は一 yī 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē が3両 liăng 、二 èr 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē が5両 liăng もの多 duō 数 shù が連 lián 結 jié される一 yī 方 fāng 、座 zuò 席 xí 車 chē は二 èr 等 děng 車 chē 1両 liăng のみであり、ある意 yì 味 weì では「寝 qĭn 台 taí 列 liè 車 chē 」の走 zoŭ りともいえるような列 liè 車 chē であった。その格 gé の高 gaō さから政 zhèng ・官 guān ・財 caí 界 jiè の要 yaò 人 rén や高 gaō 級 jí 将 jiāng 校 xiaò 、著 zhù 名 míng 人 rén が多 duō く乗 chéng 車 chē し、「名 míng 士 shì 列 liè 車 chē 」とも呼 hū ばれた。
201・202列 liè 車 chē
(常 cháng 磐 pán 線 xiàn ・東 dōng 北 beĭ 本 běn 線 xiàn )上 shàng 野 yě 駅 yì - 青 qīng 森 sēn 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。常 cháng 磐 pán 線 xiàn 経 jīng 由 yoú 。東 dōng 北 beĭ 方 fāng 面 miàn の列 liè 車 chē には、北 beĭ 海 haĭ 道 daò ・樺 huà 太 taì 連 lián 絡 luò の使 shĭ 命 mìng も与 yŭ えられていたが、この列 liè 車 chē はそれらのなかでも最 zuì も重 zhòng 要 yaò な位 weì 置 zhì 付 fù けをされていた。二 èr ・三 sān 等 děng 座 zuò 席 xí 車 chē と二 èr ・三 sān 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē のみで一 yī 等 děng 車 chē は連 lián 結 jié されず、食 shí 堂 táng 車 chē も和 hé 食 shí 堂 táng 車 chē であったが(1934年 nián 以 yĭ 降 jiàng 、一 yī 等 děng 車 chē および洋 yáng 食 shí 堂 táng 車 chē の連 lián 結 jié は東 dōng 海 haĭ 道 daò ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn のみとなった)、二 èr 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē には一 yī 等 děng 寝 qĭn 台 taí 並 bìng みの設 shè 備 beì を持 chí つ「特 tè 別 bié 室 shì 」が設 shè けられていたほか、和 hé 食 shí 堂 táng 車 chē でありながら洋 yáng 食 shí 堂 táng 車 chē 用 yòng のメニューも提 tí 供 gōng されていた。またこの改 gaĭ 正 zhèng 時 shí に大 dà 幅 fú な速 sù 度 dù 向 xiàng 上 shàng が行 xíng われており、上 shàng 野 yě 駅 yì - 青 qīng 森 sēn 駅 yì 間 jiān を下 xià りが12時 shí 間 jiān 45分 fēn 、上 shàng りにいたっては12時 shí 間 jiān 25分 fēn で走 zoŭ 破 pò し、上 shàng り列 liè 車 chē の表 biaŏ 定 dìng 速 sù 度 dù は時 shí 速 sù 60.47kmにも達 dá していた。この記 jì 録 lù は1958年 nián (昭 zhaō 和 hé 33年 nián )10月 yuè に、東 dōng 北 beĭ 初 chū の特 tè 急 jí 列 liè 車 chē 「はつかり 」が登 dēng 場 cháng (上 shàng 野 yě 駅 yì - 青 qīng 森 sēn 駅 yì 間 jiān を上 shàng 下 xià 列 liè 車 chē とも12時 shí 間 jiān で運 yùn 転 zhuăn )するまでの18年 nián 間 jiān も破 pò られなかった。
201・202列 liè 車 chē
(函 hán 館 guăn 本 běn 線 xiàn ・室 shì 蘭 lán 本 běn 線 xiàn ・宗 zōng 谷 gŭ 本 běn 線 xiàn )函 hán 館 guăn 駅 yì - 稚 zhì 内 neì 港 găng 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。時 shí 間 jiān 短 duăn 縮 suō のため、札 zhá 幌 huăng 駅 yì を通 tōng らずに室 shì 蘭 lán 本 běn 線 xiàn 経 jīng 由 yoú で運 yùn 転 zhuăn された。函 hán 館 guăn 駅 yì - 長 cháng 万 wàn 部 bù 駅 yì 間 jiān で函 hán 館 guăn 本 běn 線 xiàn 経 jīng 由 yoú 札 zhá 幌 huăng 駅 yì 発 fā 着 zhaó 編 biān 成 chéng (急 jí 行 xíng 1・2列 liè 車 chē )を併 bìng 結 jié する。函 hán 館 guăn 駅 yì では青 qīng 函 hán 連 lián 絡 luò 船 chuán をはさんで上 shàng 述 shù した東 dōng 北 beĭ 本 běn 線 xiàn ・常 cháng 磐 pán 線 xiàn の201・202列 liè 車 chē と接 jiē 続 xù し、稚 zhì 内 neì 港 găng 駅 yì では当 dāng 時 shí は日 rì 本 běn 領 lĭng だった南 nán 樺 huà 太 taì の大 dà 泊 bó (現 xiàn 在 zaì のコルサコフ )へ向 xiàng かう稚 zhì 泊 bó 連 lián 絡 luò 船 chuán に接 jiē 続 xù することで東 dōng 京 jīng - 樺 huà 太 taì 間 jiān 連 lián 絡 luò ルートの一 yī 翼 yì を担 dàn っていた。樺 huà 太 taì に向 xiàng かう要 yaò 人 rén の利 lì 用 yòng を想 xiăng 定 dìng し、この列 liè 車 chē にも「特 tè 別 bié 室 shì 」を持 chí つ二 èr 等 děng 寝 qĭn 台 taí 車 chē が連 lián 結 jié されていた。
日 rì 中 zhōng 戦 zhàn 争 zhēng に突 tū 入 rù した後 hoù も戦 zhàn 争 zhēng の影 yĭng 響 xiăng を受 shoù けて満 măn 洲 zhoū や樺 huà 太 taì などへの需 xū 要 yaò が増 zēng したことから、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は各 gè 地 dì で増 zēng 発 fā が続 xù けられるが、太 taì 平 píng 洋 yáng 戦 zhàn 争 zhēng の戦 zhàn 況 kuàng が悪 è 化 huà してきた1943年 nián (昭 zhaō 和 hé 18年 nián )2月 yuè 頃 qĭng から削 xuē 減 jiăn されるようになった。
1944年 nián (昭 zhaō 和 hé 19年 nián )3月 yuè 14日 rì には、決 jué 戦 zhàn 非 feī 常 cháng 措 cuò 置 zhì 要 yaò 綱 gāng に基 jī づく旅 lw 客 kè の輸 shū 送 sòng 制 zhì 限 xiàn に関 guān する件 jiàn が閣 gé 議 yì 決 jué 定 dìng され、特 tè 急 jí および急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē などの全 quán 廃 feì が決 jué 定 dìng [ 4] 。1944年 nián (昭 zhaō 和 hé 19年 nián )4月 yuè に特 tè 急 jí 列 liè 車 chē が全 quán 廃 feì (同 tóng 時 shí に一 yī 等 děng 車 chē ・展 zhăn 望 wàng 車 chē ・寝 qĭn 台 taí 車 chē ・食 shí 堂 táng 車 chē の連 lián 結 jié は全 quán て中 zhōng 止 zhĭ )された。急 jí 行 xíng は全 quán 廃 feì こそ逃 taó れたが1945年 nián (昭 zhaō 和 hé 20年 nián )3月 yuè の時 shí 点 diăn では、全 quán 国 guó でも東 dōng 京 jīng 駅 yì - 下 xià 関 guān 駅 yì 間 jiān (6月 yuè から東 dōng 京 jīng 駅 yì - 門 mén 司 sī 駅 yì 間 jiān )1・2列 liè 車 chē の1往 wăng 復 fù を残 cán すのみとなってしまう。
国 guó 鉄 tiě 時 shí 代 daì の急 jí 行 xíng 「あしずり 」
戦 zhàn 後 hoù は蒸 zhēng 気 qì 機 jī 関 guān 車 chē の燃 rán 料 liaò である石 shí 炭 tàn や車 chē 両 liăng ・整 zhěng 備 beì の事 shì 情 qíng が戦 zhàn 時 shí 中 zhōng 以 yĭ 上 shàng に悪 è 化 huà し、1947年 nián (昭 zhaō 和 hé 22年 nián )1月 yuè - 4月 yuè にはついに急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が消 xiaō 滅 miè するという事 shì 態 taì も迎 yíng えている。しかし同 tóng 年 nián 6月 yuè 頃 qĭng からは、日 rì 本 běn 全 quán 国 guó に準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē とともに増 zēng 発 fā ・新 xīn 設 shè されていくことになる。戦 zhàn 後 hoù はいわゆるローカル線 xiàn などにも広 guăng く設 shè 定 dìng されていった。しかし準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē は急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に統 tŏng 合 hé される形 xíng で1966年 nián (昭 zhaō 和 hé 41年 nián )3月 yuè に100km以 yĭ 上 shàng を走 zoŭ 行 xíng する本 běn 来 laí の意 yì 味 weì での「準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē 」は消 xiaō 滅 miè 、残 cán りも1968年 nián (昭 zhaō 和 hé 43年 nián )10月 yuè に姿 zī を消 xiaō す。
かつては、首 shoŭ 都 dū 圏 quān の中 zhōng 央 yāng 線 xiàn や関 guān 西 xī 地 dì 区 qū の東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn 、阪 băn 和 hé 線 xiàn といった路 lù 線 xiàn では、急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の列 liè 車 chē として、急 jí 行 xíng “列 liè 車 chē ” ではなく「急 jí 行 xíng “電 diàn 車 chē ”(急 jí 電 diàn ) 」という列 liè 車 chē が運 yùn 行 xíng されていた。しかし、同 tóng 様 yàng の種 zhŏng 別 bié 名 míng 称 chēng で料 liaò 金 jīn が必 bì 要 yaò なものとそうでないものが混 hún 在 zaì するのは、旅 lw 客 kè 案 àn 内 neì 上 shàng 好 haŏ ましくないことから、電 diàn 車 chē や気 qì 動 dòng 車 chē を使 shĭ 用 yòng した有 yoŭ 料 liaò 準 zhŭn 急 jí の新 xīn 設 shè をきっかけとして、1958年 nián (昭 zhaō 和 hé 33年 nián )10月 yuè に「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」は「快 kuaì 速 sù 電 diàn 車 chē 」に改 gaĭ 称 chēng された(後 hoù 述 shù の「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē (急 jí 電 diàn ) 」も参 cān 照 zhaò )。
戦 zhàn 時 shí 買 maĭ 収 shoū 私 sī 鉄 tiě であった阪 băn 和 hé 線 xiàn では「特 tè 急 jí 電 diàn 車 chē 」「準 zhŭn 急 jí 電 diàn 車 chē 」も存 cún 在 zaì したが、この時 shí に「特 tè 急 jí 電 diàn 車 chē 」を「快 kuaì 速 sù 電 diàn 車 chē 」に、「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」と「準 zhŭn 急 jí 電 diàn 車 chē 」は「直 zhí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」(のちに「区 qū 間 jiān 快 kuaì 速 sù 」)とした。
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の最 zuì 盛 shèng 期 qī となる昭 zhaō 和 hé 40年 nián 代 daì には数 shù 多 duō くの列 liè 車 chē が設 shè 定 dìng されたが、その中 zhōng には非 feī 常 cháng な長 cháng 距 jù 離 lí を走 zoŭ るもの、運 yùn 行 xíng 区 qū 間 jiān が独 dú 特 tè なもの、分 fēn 割 gē ・併 bìng 結 jié を繰 qiaō り返 făn すもの など、様 yàng 々な特 tè 徴 zhēng を持 chí った列 liè 車 chē も多 duō く存 cún 在 zaì することとなった。1968年 nián (昭 zhaō 和 hé 43年 nián )10月 yuè 改 gaĭ 正 zhèng (通 tōng 称 chēng 「ヨン・サン・トオ 」)時 shí の、それらの一 yī 例 lì には下 xià 記 jì のような列 liè 車 chē がある。
高 gaō 千 qiān 穂 suì
(東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn ・日 rì 豊 fēng 本 běn 線 xiàn )東 dōng 京 jīng 駅 yì - 西 xī 鹿 lù 児 ér 島 daŏ 駅 yì (現 xiàn 在 zaì の鹿 lù 児 ér 島 daŏ 中 zhōng 央 yāng 駅 yì )間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。日 rì 豊 fēng 本 běn 線 xiàn 周 zhoū りで東 dōng 京 jīng 駅 yì から西 xī 鹿 lù 児 ér 島 daŏ 駅 yì までの1574.2kmを、この当 dāng 時 shí は28時 shí 間 jiān 15分 fēn もかけて走 zoŭ 破 pò するという、屈 qū 指 zhĭ の長 cháng 距 jù 離 lí 列 liè 車 chē であった。なお、1965年 nián (昭 zhaō 和 hé 40年 nián )10月 yuè - 1980年 nián (昭 zhaō 和 hé 55年 nián )10月 yuè の寝 qĭn 台 taí 特 tè 急 jí 列 liè 車 chē (いわゆるブルートレイン )「富 fù 士 shì 」も同 tóng 区 qū 間 jiān を運 yùn 行 xíng していたが、「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」の中 zhōng では最 zuì 長 cháng であった。なお、1968年 nián 10月 yuè のいわゆる「ヨンサントオ改 gaĭ 正 zhèng 」より東 dōng 京 jīng 駅 yì から門 mén 司 sī 駅 yì までは鹿 lù 児 ér 島 daŏ 本 běn 線 xiàn 経 jīng 由 yoú の「霧 wù 島 daŏ 」(のちに「桜 yīng 島 daŏ 」と変 biàn 更 gèng )と併 bìng 結 jié して運 yùn 転 zhuăn し、またこの当 dāng 時 shí の東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn では唯 weí 一 yī の昼 zhoù 行 xíng 客 kè 車 chē 列 liè 車 chē であった。この時 shí 点 diăn で既 jì に座 zuò 席 xí 車 chē のみの編 biān 成 chéng となっていたが、併 bìng 結 jié 相 xiāng 手 shoŭ の「霧 wù 島 daŏ 」には食 shí 堂 táng 車 chē も連 lián 結 jié され、東 dōng 海 haĭ 道 daò 急 jí 行 xíng 全 quán 盛 shèng 期 qī の名 míng 残 cán をとどめていた。
さんべ
(山 shān 陰 yīn 本 běn 線 xiàn ・美 meĭ 祢 mí 線 xiàn ・山 shān 口 koŭ 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn ・鹿 lù 児 ér 島 daŏ 本 běn 線 xiàn )米 mĭ 子 zĭ 駅 yì - 小 xiaŏ 郡 jùn 駅 yì (現 xiàn 在 zaì の新 xīn 山 shān 口 koŭ 駅 yì )・小 xiaŏ 倉 cāng 駅 yì ・博 bó 多 duō 駅 yì ・熊 xióng 本 běn 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。この当 dāng 時 shí は昼 zhoù 行 xíng 2往 wăng 復 fù 、夜 yè 行 xíng 1往 wăng 復 fù の計 jì 3往 wăng 復 fù が設 shè 定 dìng されていたが、下 xià りの「さんべ2号 haò 」と上 shàng りの「さんべ1号 haò 」は運 yùn 行 xíng 経 jīng 路 lù が複 fù 雑 zá であった。下 xià りの「さんべ2号 haò 」の場 cháng 合 hé 、米 mĭ 子 zĭ 駅 yì を発 fā 車 chē して益 yì 田 tián 駅 yì で山 shān 口 koŭ 線 xiàn 経 jīng 由 yoú 小 xiaŏ 郡 jùn 駅 yì 行 xíng きの列 liè 車 chē をまず分 fēn 割 gē するが、長 cháng 門 mén 市 shì 駅 yì でも山 shān 陰 yīn 本 běn 線 xiàn 経 jīng 由 yoú と美 meĭ 祢 mí 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn 経 jīng 由 yoú の列 liè 車 chē を分 fēn 割 gē して、その分 fēn 割 gē した編 biān 成 chéng を再 zaì び下 xià 関 guān 駅 yì で併 bìng 結 jié するという運 yùn 用 yòng を行 xíng っていたのである。この後 hoù もこの列 liè 車 chē は昭 zhaō 和 hé 50年 nián 代 daì 末 mò まで運 yùn 行 xíng され、西 xī 村 cūn 京 jīng 太 taì 郎 láng の作 zuò 品 pĭn の影 yĭng 響 xiăng からか、いつしか「再 zaì 婚 hūn 列 liè 車 chē 」と呼 hū ばれるようにもなっていた。
陸 lù 中 zhōng
(東 dōng 北 beĭ 本 běn 線 xiàn ・釜 fŭ 石 shí 線 xiàn ・山 shān 田 tián 線 xiàn ・花 huā 輪 lún 線 xiàn ・奥 aò 羽 yŭ 本 běn 線 xiàn )仙 xiān 台 taí 駅 yì - 秋 qiū 田 tián 駅 yì 間 jiān 運 yùn 転 zhuăn 。当 dāng 時 shí 、仙 xiān 台 taí 駅 yì と秋 qiū 田 tián 駅 yì を最 zuì 短 duăn 経 jīng 路 lù の北 beĭ 上 shàng 線 xiàn 経 jīng 由 yoú で結 jié ぶ急 jí 行 xíng 「きたかみ 」が同 tóng 区 qū 間 jiān を4時 shí 間 jiān 半 bàn で運 yùn 転 zhuăn する一 yī 方 fāng 、「陸 lù 中 zhōng 」は釜 fŭ 石 shí 線 xiàn ・山 shān 田 tián 線 xiàn ・花 huā 輪 lún 線 xiàn を経 jīng 由 yoú し13時 shí 間 jiān 半 bàn もかけて運 yùn 転 zhuăn するという奇 qí 妙 miaò な運 yùn 行 xíng 経 jīng 路 lù をとっていた。さらに、「陸 lù 中 zhōng 」は複 fù 数 shù の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē と複 fù 雑 zá な分 fēn 割 gē ・併 bìng 合 hé を繰 qiaō り返 făn しながら運 yùn 転 zhuăn されており、複 fù 雑 zá な多 duō 層 céng 建 jiàn て列 liè 車 chē が多 duō く存 cún 在 zaì した東 dōng 北 beĭ 地 dì 区 qū を象 xiàng 徴 zhēng するような列 liè 車 chē でもあった(詳 xiáng しくは「はまゆり (列 liè 車 chē ) 」参 cān 照 zhaò )。
特 tè 別 bié 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が文 wén 字 zì どおりの「特 tè 別 bié 」な列 liè 車 chē であった時 shí 代 daì は、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は庶 shù 民 mín の足 zú として日 rì 本 běn 全 quán 国 guó 津 jīn 々浦 pŭ 々で運 yùn 転 zhuăn されていたが、1964年 nián (昭 zhaō 和 hé 39年 nián )10月 yuè に新 xīn 幹 gàn 線 xiàn が、そして1972年 nián (昭 zhaō 和 hé 47年 nián )10月 yuè にエル特 tè 急 jí が登 dēng 場 cháng すると特 tè 急 jí の大 dà 衆 zhòng 化 huà が進 jìn む。高 gaō 度 dù 経 jīng 済 jì 成 chéng 長 cháng に伴 bàn う鉄 tiě 道 daò 輸 shū 送 sòng の飽 baŏ 和 hé から列 liè 車 chē 運 yùn 行 xíng 速 sù 度 dù の異 yì なる急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng (運 yùn 転 zhuăn 最 zuì 高 gaō 速 sù 度 dù 95km/h - 110km/h)がダイヤ上 shàng のネックとなった。中 zhōng 長 cháng 距 jù 離 lí は特 tè 急 jí 列 liè 車 chē に格 gé 上 shàng げし、近 jìn 距 jù 離 lí や一 yī 部 bù の中 zhōng 距 jù 離 lí 列 liè 車 chē (元 yuán 準 zhŭn 急 jí 列 liè 車 chē が中 zhōng 心 xīn )を快 kuaì 速 sù に格 gé 下 xià げすることにより、列 liè 車 chē 速 sù 度 dù の単 dān 純 chún 化 huà と優 yoū 等 děng 列 liè 車 chē の車 chē 種 zhŏng 統 tŏng 一 yī による車 chē 両 liăng 運 yùn 用 yòng の合 hé 理 lĭ 化 huà 、さらには陳 chén 腐 fŭ 化 huà していた急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē のサービス向 xiàng 上 shàng などを図 tú った。こういった施 shī 策 cè は航 háng 空 kōng 機 jī や自 zì 動 dòng 車 chē 、高 gaō 速 sù バス の普 pŭ 及 jí したこの時 shí 期 qī においては不 bù 可 kě 避 bì だったとはいえ、特 tè 急 jí 格 gé 上 shàng げの際 jì に車 chē 内 neì 設 shè 備 beì の改 gaĭ 善 shàn はともかく、所 suŏ 要 yaò 時 shí 間 jiān 短 duăn 縮 suō が少 shaŏ なかったことから、国 guó 鉄 tiě の増 zēng 収 shoū 手 shoŭ 段 duàn の一 yī つという批 pī 判 pàn も強 qiáng かった。
この時 shí 期 qī には、いわゆる新 xīn 性 xìng 能 néng 電 diàn 車 chē との置 zhì き換 huàn えなどにより、臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē (「はりま 」など)や大 dà 都 dū 市 shì 圏 quān (とりわけ首 shoŭ 都 dū 圏 quān の「かいじ 」など)では、所 suŏ 定 dìng の車 chē 両 liăng が揃 jiān わない等 děng の理 lĭ 由 yoú で、一 yī 般 bān 形 xíng 車 chē 両 liăng により運 yùn 行 xíng される急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē もあった。それらの列 liè 車 chē は「遜 xùn 色 sè 急 jí 行 xíng 」(そんしょくきゅうこう)と一 yī 部 bù の鉄 tiě 道 daò ファン から揶 yé 揄 yú された。これはかつての準 zhŭn 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が速 sù 度 dù を第 dì 一 yī とし、その対 duì 価 jià として急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn に比 bĭ べ安 ān 価 jià な準 zhŭn 急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を徴 zhēng したのだが、その準 zhŭn 急 jí 以 yĭ 下 xià と見 jiàn られたからである。一 yī 方 fāng で西 xī 日 rì 本 běn を中 zhōng 心 xīn に急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng への冷 lěng 房 fáng 取 qŭ り付 fù けも進 jìn み、一 yī 等 děng 車 chē は1968年 nián までに、関 guān 東 dōng 以 yĭ 西 xī の普 pŭ 通 tōng 車 chē (旧 jiù 二 èr 等 děng 車 chē )も1970年 nián 代 daì 後 hoù 半 bàn までには完 wán 了 liaŏ したが、東 dōng 北 beĭ 以 yĭ 北 beĭ では気 qì 動 dòng 車 chē の普 pŭ 通 tōng 車 chē への冷 lěng 房 fáng 設 shè 置 zhì は遅 chí 々として進 jìn まなかった[ 注 zhù 釈 shì 3] 。
急 jí 行 xíng 全 quán 盛 shèng 期 qī の列 liè 車 chē 編 biān 成 chéng に欠 qiàn かすことのできない車 chē 両 liăng として、特 tè 別 bié 二 èr 等 děng 車 chē ・二 èr 等 děng 車 chē (ともにのちの一 yī 等 děng 車 chē ・グリーン車 chē )、食 shí 堂 táng 車 chē (ないしは、ビュッフェ)・荷 hé 物 wù 車 chē が挙 jŭ げられたことから、ダイヤグラム 作 zuò 成 chéng に際 jì して速 sù 度 dù を含 hán めて優 yoū 等 děng 車 chē 両 liăng を備 beì えた列 liè 車 chē のことを、略 lWè して「優 yoū 等 děng 列 liè 車 chē 」と呼 hū ぶようになったともいわれている。
こういう経 jīng 過 guò の中 zhōng でも存 cún 置 zhì された急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は、次 cì 第 dì に特 tè 急 jí と快 kuaì 速 sù ・普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē に挟 xié まれた中 zhōng 途 tú 半 bàn 端 duān な存 cún 在 zaì として利 lì 用 yòng 客 kè が減 jiăn 少 shaŏ していった。
1980年 nián 代 daì 以 yĭ 降 jiàng の新 xīn 幹 gàn 線 xiàn 延 yán 伸 shēn により、在 zaì 来 laí 線 xiàn 特 tè 急 jí 列 liè 車 chē で使 shĭ 用 yòng されていた特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng が余 yú 剰 shèng になり、時 shí を同 tóng じくして急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に使 shĭ 用 yòng していた車 chē 両 liăng の老 laŏ 朽 xiŭ 化 huà が進 jìn んだ。それに加 jiā え、航 háng 空 kōng 機 jī やマイカー、高 gaō 速 sù バスといった他 tā の交 jiaō 通 tōng 手 shoŭ 段 duàn が台 taí 頭 toú し、固 gù 定 dìng 式 shì ボックスクロスシート の普 pŭ 通 tōng 車 chē や3段 duàn 式 shì のB寝 qĭn 台 taí 車 chē といった、旧 jiù 態 taì 依 yī 然 rán の設 shè 備 beì そのものが利 lì 用 yòng 客 kè のニーズに合 hé わなくなっていた。そのため急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は特 tè 急 jí 列 liè 車 chē へ格 gé 上 shàng げ、快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē ・普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē へ格 gé 下 xià げ、または廃 feì 止 zhĭ され、大 dà きく数 shù を減 jiăn らしていった。
1982年 nián 11月 yuè 15日 rì の国 guó 鉄 tiě ダイヤ改 gaĭ 正 zhèng を皮 pí 切 qiē りに、JR発 fā 足 zú 後 hoù もその流 liú れは止 zhĭ まらず、ほぼ毎 meĭ 年 nián のように急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が廃 feì 止 zhĭ された。JR四 sì 国 guó は1999年 nián 3月 yuè 、JR九 jiŭ 州 zhoū は2004年 nián 3月 yuè 、JR東 dōng 海 haĭ は2008年 nián 3月 yuè 、JR西 xī 日 rì 本 běn は2012年 nián 3月 yuè の各 gè 改 gaĭ 正 zhèng をもって、それぞれの管 guăn 内 neì から定 dìng 期 qī 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が消 xiaō 滅 miè している。
JR最 zuì 後 hoù の急 jí 行 xíng 「はまなす」
昼 zhoù 行 xíng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は2009年 nián 3月 yuè 改 gaĭ 正 zhèng で「つやま 」が廃 feì 止 zhĭ されたことで全 quán 廃 feì となった。その結 jié 果 guŏ 、定 dìng 期 qī 運 yùn 転 zhuăn の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は夜 yè 行 xíng の「きたぐに 」および「はまなす 」のみとなったが、「きたぐに」は2012年 nián 3月 yuè 改 gaĭ 正 zhèng で臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē に格 gé 下 xià げされた後 hoù 、翌 yì 年 nián 1月 yuè に廃 feì 止 zhĭ となった。最 zuì 後 hoù に残 cán った「はまなす」についても、2016年 nián 3月 yuè 26日 rì の北 beĭ 海 haĭ 道 daò 新 xīn 幹 gàn 線 xiàn 開 kaī 業 yè に伴 bàn い廃 feì 止 zhĭ された[ 5] 。これにより、国 guó 鉄 tiě 時 shí 代 daì から続 xù いたJRグループの定 dìng 期 qī 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は消 xiaō 滅 miè した[ 6] 。
グリーン車 chē の連 lián 結 jié は、定 dìng 期 qī 昼 zhoù 行 xíng 列 liè 車 chē については、半 bàn 室 shì グリーン車 chē キロハ28形 xíng を連 lián 結 jié していた「つやま」が2003年 nián 9月 yuè 30日 rì に車 chē 両 liăng 変 biàn 更 gèng のため編 biān 成 chéng から外 waì されたことで消 xiaō 滅 miè した。グリーン車 chē を連 lián 結 jié する定 dìng 期 qī 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は、2012年 nián 3月 yuè 改 gaĭ 正 zhèng において「きたぐに」の臨 lín 時 shí 格 gé 下 xià げにより消 xiaō 滅 miè した。なお、臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē 化 huà 以 yĭ 降 jiàng の「きたぐに」が廃 feì 止 zhĭ される2013年 nián 1月 yuè 以 yĭ 降 jiàng は、グリーン車 chē を連 lián 結 jié する列 liè 車 chē は、使 shĭ 用 yòng 車 chē 両 liăng の一 yī 部 bù に設 shè 置 zhì ないしは、いわゆるジョイフルトレイン を使 shĭ 用 yòng した列 liè 車 chē に限 xiàn られている。
1998年 nián に廃 feì 止 zhĭ された周 zhoū 遊 yoú 券 quàn のうち、均 jūn 一 yī 周 zhoū 遊 yoú 乗 chéng 車 chē 券 quàn (ワイド周 zhoū 遊 yoú 券 quàn ・ミニ周 zhoū 遊 yoú 券 quàn ) では、出 chū 発 fā 地 dì から自 zì 由 yoú 周 zhoū 遊 yoú 区 qū 間 jiān までの経 jīng 路 lù を含 hán めて急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē の自 zì 由 yoú 席 xí 利 lì 用 yòng が可 kě 能 néng となっていた。
急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng の例 lì :475系 xì
急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は、153系 xì ・165系 xì 直 zhí 流 liú 電 diàn 車 chē や455系 xì ・475系 xì 交 jiaō 直 zhí 流 liú 電 diàn 車 chē 、キハ28系 xì ・58系 xì 気 qì 動 dòng 車 chē 、12系 xì 客 kè 車 chē などの急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng や、旧 jiù 型 xíng 客 kè 車 chē によって運 yùn 行 xíng された。
列 liè 車 chē によっては485系 xì ・583系 xì 電 diàn 車 chē や20系 xì ・14系 xì 客 kè 車 chē 、キハ181系 xì 気 qì 動 dòng 車 chē などの特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng や、113系 xì ・401・403/421・423系 xì 電 diàn 車 chē やキハ40系 xì 気 qì 動 dòng 車 chē などの一 yī 般 bān 形 xíng 車 chē 両 liăng が使 shĭ 用 yòng された。後 hoù 者 zhě については、通 tōng 常 cháng の急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng よりサービス設 shè 備 beì が見 jiàn 劣 liè りすることから、“遜 xùn 色 sè 急 jí 行 xíng ”と呼 hū ばれることがある。
JR化 huà 後 hoù 、急 jí 行 xíng 専 zhuān 用 yòng 車 chē 両 liăng は開 kaī 発 fā されていない[ 注 zhù 釈 shì 4] 。なお、JRが急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に使 shĭ 用 yòng する前 qián 提 tí で製 zhì 造 zaò した車 chē 両 liăng としてキハ110系 xì 0番 fān 台 taí があげられ、実 shí 際 jì に「陸 lù 中 zhōng 」で使 shĭ 用 yòng されたが、2002年 nián に快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē 「はまゆり」に格 gé 下 xià げされ、快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē 運 yùn 用 yòng のみとなっている。そのため、JR化 huà 以 yĭ 降 jiàng で新 xīn 設 shè 列 liè 車 chē として急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を運 yùn 行 xíng する場 cháng 合 hé 、特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng ないしは近 jìn 郊 jiaō 形 xíng 車 chē 両 liăng を充 chōng 当 dāng せざるを得 dé なかった。そのため、「つやま 」は(2009年 nián 3月 yuè 廃 feì 止 zhĭ )はキハ47・48形 xíng へ、「かすが 」(2006年 nián 3月 yuè 廃 feì 止 zhĭ )がキハ75形 xíng を使 shĭ 用 yòng した。
また、寝 qĭn 台 taí 車 chē の場 cháng 合 hé 、1980年 nián 代 daì 中 zhōng 葉 xié までにいわゆる急 jí 行 xíng 形 xíng 車 chē 両 liăng は定 dìng 期 qī 列 liè 車 chē では運 yùn 用 yòng しなかったこともあり、夜 yè 行 xíng 列 liè 車 chē では座 zuò 席 xí 車 chē では12系 xì 客 kè 車 chē を使 shĭ 用 yòng し、寝 qĭn 台 taí 車 chē については14系 xì ないしは24系 xì を連 lián 結 jié するケースがあったが、客 kè 車 chē による運 yùn 用 yòng から電 diàn 車 chē ・気 qì 動 dòng 車 chē へ移 yí 行 xíng する際 jì にやむなく特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng に変 biàn 更 gèng する事 shì 例 lì もあった。この事 shì 例 lì では、「ちくま 」(2003年 nián 10月 yuè 1日 rì 臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē 化 huà 、2005年 nián 10月 yuè 8日 rì 廃 feì 止 zhĭ )が383系 xì →381系 xì 電 diàn 車 chē に、「だいせん 」(2004年 nián 10月 yuè 廃 feì 止 zhĭ )では、特 tè 急 jí 仕 shì 様 yàng に改 gaĭ 修 xiū されたキハ65形 xíng 「エーデル」 に変 biàn 更 gèng した。
そうした事 shì 情 qíng から夜 yè 行 xíng 列 liè 車 chē ではすでに国 guó 鉄 tiě 時 shí 代 daì に一 yī 部 bù 特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng の使 shĭ 用 yòng が行 xíng われていたが、その初 chū 例 lì は寝 qĭn 台 taí 列 liè 車 chē であった「銀 yín 河 hé 」[ 注 zhù 釈 shì 5] であり、寝 qĭn 台 taí 電 diàn 車 chē である583系 xì 電 diàn 車 chē で定 dìng 期 qī 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē として唯 weí 一 yī した例 lì が「きたぐに」となる。[ 注 zhù 釈 shì 6]
なお、JR化 huà 以 yĭ 降 jiàng であるが「はまなす」は運 yùn 行 xíng に車 chē 両 liăng を供 gōng したJR北 beĭ 海 haĭ 道 daò が所 suŏ 有 yoŭ する優 yoū 等 děng 座 zuò 席 xí 客 kè 車 chē は14系 xì のみという事 shì 情 qíng も考 kaŏ 慮 lw されたい。
既 jì 述 shù のとおり定 dìng 期 qī 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は全 quán 廃 feì されたが、制 zhì 度 dù 上 shàng 急 jí 行 xíng の列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié は廃 feì 止 zhĭ されていない。JR東 dōng 海 haĭ [ 7] [ 8] [ 9]
やJR北 beĭ 海 haĭ 道 daò [ 10] のように、多 duō 客 kè 期 qī や観 guān 光 guāng 向 xiàng けに臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē などを急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē として運 yùn 行 xíng する場 cháng 合 hé があるため、これらの列 liè 車 chē には急 jí 行 xíng 券 quàn が発 fā 売 maì される。これらの列 liè 車 chē には特 tè 急 jí 形 xíng 車 chē 両 liăng のほか、一 yī 般 bān 形 xíng 車 chē 両 liăng の改 gaĭ 造 zaò 車 chē が使 shĭ われている。車 chē 両 liăng だけなら特 tè 急 jí 列 liè 車 chē でもおかしくないが、定 dìng 期 qī 列 liè 車 chē のダイヤを優 yoū 先 xiān したり、ビューポイントで徐 xú 行 xíng 運 yùn 転 zhuăn や停 tíng 車 chē をしたりするなど、速 sù 達 dá 性 xìng の面 miàn で特 tè 急 jí とは言 yán い難 nán い性 xìng 格 gé を持 chí つ臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē の種 zhŏng 別 bié として実 shí 質 zhí 的 de に用 yòng いられている。
なお、かつてはJR東 dōng 日 rì 本 běn 水 shuĭ 戸 hù 支 zhī 社 shè [ 11] においても臨 lín 時 shí 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を運 yùn 行 xíng していたが、2017年 nián 11月 yuè を最 zuì 後 hoù に運 yùn 行 xíng は行 xíng われておらず、快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē に格 gé 下 xià げまたは特 tè 急 jí 「ときわ」 に格 gé 上 shàng げされている。ちなみに常 cháng 磐 pán 線 xiàn では、2015年 nián 3月 yuè のダイヤ改 gaĭ 正 zhèng で全 quán 車 chē 指 zhĭ 定 dìng 席 xí とする新 xīn 特 tè 急 jí 料 liaò 金 jīn を導 daŏ 入 rù した結 jié 果 guŏ 、座 zuò 席 xí 指 zhĭ 定 dìng 料 liaò 金 jīn を含 hán めた急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn が新 xīn 特 tè 急 jí 料 liaò 金 jīn よりも高 gaō いという逆 nì 転 zhuăn 現 xiàn 象 xiàng が発 fā 生 shēng している[ 注 zhù 釈 shì 7] 。
また、リバイバルトレイン (復 fù 活 huó 運 yùn 転 zhuăn )としてかつての急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を急 jí 行 xíng 種 zhŏng 別 bié の臨 lín 時 shí 列 liè 車 chē ・団 tuán 体 tĭ 列 liè 車 chē として走 zoŭ らせることがある。こちらはリバイバルトレインの性 xìng 格 gé 上 shàng 、車 chē 両 liăng も急 jí 行 xíng 形 xíng を使 shĭ うが[ 12] 、他 tā の国 guó 鉄 tiě 車 chē 両 liăng が充 chōng てられる列 liè 車 chē もある[ 13] 。
常 cháng 磐 pán 緩 huăn 行 xíng 線 xiàn 上 shàng り電 diàn 車 chē にはJR東 dōng 日 rì 本 běn の公 gōng 式 shì サイトの時 shí 刻 kè 表 biaŏ 上 shàng にのみ急 jí 行 xíng の列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié が設 shè 定 dìng されているが、これはJR線 xiàn 内 neì (綾 líng 瀬 laì 駅 yì まで)において「各 gè 駅 yì 停 tíng 車 chē 」として走 zoŭ る電 diàn 車 chē が直 zhí 通 tōng 先 xiān の小 xiaŏ 田 tián 急 jí 電 diàn 鉄 tiě 小 xiaŏ 田 tián 原 yuán 線 xiàn 内 neì において後 hoù 述 shù の料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「急 jí 行 xíng 」 として走 zoŭ る(JR線 xiàn の「快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē 」に相 xiāng 当 dāng する)ことを意 yì 味 weì しており[ 注 zhù 釈 shì 8] 、本 běn 節 jié で述 shù べた「急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」とは全 quán く性 xìng 質 zhí の異 yì なるものである。
東 dōng 海 haĭ 道 daò 線 xiàn (京 jīng 阪 băn 神 shén 地 dì 区 qū )の関 guān 西 xī 急 jí 電 diàn に使 shĭ 用 yòng された52系 xì
昭 zhaō 和 hé 初 chū 期 qī より、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē とは別 bié に「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē (きゅうこうでんしゃ)」と呼 hū ばれる急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を徴 zhēng 収 shoū しない列 liè 車 chē が運 yùn 行 xíng される路 lù 線 xiàn があった[ 注 zhù 釈 shì 9] 。略 lWè 称 chēng は「急 jí 電 diàn (きゅうでん)」である。
車 chē 両 liăng は近 jìn 距 jù 離 lí 仕 shì 様 yàng の車 chē 両 liăng と同 tóng 様 yàng のサービス設 shè 備 beì を有 yoŭ したが、停 tíng 車 chē 駅 yì 間 jiān が長 cháng くなるため一 yī 部 bù の列 liè 車 chē ではサニタリー設 shè 備 beì が備 beì え付 fù けられた。また、京 jīng 阪 băn 神 shén 間 jiān といった都 dū 市 shì 間 jiān 連 lián 絡 luò に使 shĭ 用 yòng される一 yī 部 bù の車 chē 両 liăng は、近 jìn 距 jù 離 lí 使 shĭ 用 yòng の車 chē 両 liăng に用 yòng いられるロングシート ではなくセミクロスシート を有 yoŭ した。
日 rì 本 běn では、高 gaō 速 sù 度 dù 電 diàn 気 qì 鉄 tiě 道 daò (路 lù 面 miàn 電 diàn 車 chē に対 duì し、本 běn 格 gé 的 de な鉄 tiě 道 daò 設 shè 備 beì の上 shàng を電 diàn 車 chē によって高 gaō 速 sù 運 yùn 転 zhuăn する鉄 tiě 道 daò )が普 pŭ 及 jí し始 shĭ めた頃 qĭng 、機 jī 関 guān 車 chē が無 wú 動 dòng 力 lì の客 kè 車 chē をけん引 yĭn する動 dòng 力 lì 集 jí 中 zhōng 方 fāng 式 shì の列 liè 車 chē と、動 dòng 力 lì 分 fēn 散 sàn 方 fāng 式 shì を採 caĭ る電 diàn 車 chē は、「全 quán く別 bié の性 xìng 格 gé の乗 chéng り物 wù 」と定 dìng 義 yì されていた[要 yaò 出 chū 典 diăn ] 。そのため、旧 jiù 国 guó 鉄 tiě においても電 diàn 車 chē で運 yùn 転 zhuăn される「急 jí 行 xíng 」を「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」と呼 hū び、急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を徴 zhēng 収 shoū する急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē とは別 bié に位 weì 置 zhì づけた[ 注 zhù 釈 shì 10] 。現 xiàn 在 zaì 、JR東 dōng 日 rì 本 běn の社 shè 内 neì 規 guī 定 dìng における中 zhōng 央 yāng 快 kuaì 速 sù 線 xiàn の正 zhèng 式 shì な名 míng 称 chēng が「中 zhōng 央 yāng 急 jí 行 xíng 線 xiàn 」であるのは、この名 míng 残 cán である。このほかに、国 guó 鉄 tiě が戦 zhàn 時 shí 買 maĭ 収 shoū により阪 băn 和 hé 電 diàn 気 qì 鉄 tiě 道 daò から買 maĭ 収 shoū した阪 băn 和 hé 線 xiàn では、料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の特 tè 急 jí 電 diàn 車 chē ・準 zhŭn 急 jí 電 diàn 車 chē も存 cún 在 zaì した。また、現 xiàn 在 zaì の東 dōng 海 haĭ 道 daò 本 běn 線 xiàn ・山 shān 陽 yáng 本 běn 線 xiàn の京 jīng 阪 băn 神 shén 地 dì 区 qū (琵 pí 琶 pá 湖 hú 線 xiàn ・JR京 jīng 都 dū 線 xiàn ・JR神 shén 戸 hù 線 xiàn )を縦 zòng 貫 guàn する快 kuaì 速 sù 電 diàn 車 chē も、その起 qĭ 源 yuán は「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」からの改 gaĭ 称 chēng であった(現 xiàn 在 zaì の「新 xīn 快 kuaì 速 sù 」はその後 hoù に登 dēng 場 cháng したものであり、急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē を起 qĭ 源 yuán とするものではない)。「京 jīng 阪 băn 神 shén 快 kuaì 速 sù 」「電 diàn 車 chē 線 xiàn ・列 liè 車 chē 線 xiàn 」も参 cān 照 zhaò 。
しかし、1958年 nián (昭 zhaō 和 hé 33年 nián )に151系 xì 電 diàn 車 chē や153系 xì 電 diàn 車 chē が登 dēng 場 cháng し、特 tè 急 jí 列 liè 車 chē や急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē に投 toú 入 rù されたのに合 hé わせ、国 guó 鉄 tiě の急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn の不 bù 要 yaò な列 liè 車 chē は順 shùn 次 cì 「快 kuaì 速 sù 」へと呼 hū 称 chēng を変 biàn 更 gèng した(阪 băn 和 hé 線 xiàn では最 zuì 上 shàng 位 weì の特 tè 急 jí 電 diàn 車 chē が快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē となったため、同 tóng 線 xiàn の急 jí 行 xíng および準 zhŭn 急 jí 電 diàn 車 chē は直 zhí 行 xíng 列 liè 車 chē という新 xīn 種 zhŏng 別 bié を設 shè けて対 duì 応 yīng した[ 14] )。
私 sī 鉄 tiě ・第 dì 三 sān セクター鉄 tiě 道 daò の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē [ 編 biān 集 jí ]
私 sī 鉄 tiě は1906年 nián (明 míng 治 zhì 39年 nián )の鉄 tiě 道 daò 国 guó 有 yoŭ 法 fă によって動 dòng 力 lì 集 jí 中 zhōng 方 fāng 式 shì で長 cháng 距 jù 離 lí 列 liè 車 chē を運 yùn 行 xíng する路 lù 線 xiàn を有 yoŭ する会 huì 社 shè が東 dōng 武 wŭ 鉄 tiě 道 daò や南 nán 海 haĭ 鉄 tiě 道 daò などを除 chú いてほぼ皆 jiē 無 wú となったことや、米 mĭ 国 guó におけるインターアーバン を摸 mō した高 gaō 速 sù 度 dù 電 diàn 気 qì 鉄 tiě 道 daò として出 chū 発 fā した会 huì 社 shè がほとんどである。そのため、急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が標 biaō 準 zhŭn 的 de な速 sù 達 dá 列 liè 車 chē とならない場 cháng 合 hé がある。快 kuaì 速 sù 列 liè 車 chē が急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē より停 tíng 車 chē 駅 yì が少 shaŏ ない会 huì 社 shè もある。
東 dōng 武 wŭ 鉄 tiě 道 daò の場 cháng 合 hé 、かつて東 dōng 京 jīng と群 qún 馬 mă 県 xiàn ・栃木 mù 県 xiàn とを結 jié んだ東 dōng 武 wŭ 本 běn 線 xiàn 系 xì 統 tŏng において、国 guó 鉄 tiě の制 zhì 度 dù に準 zhŭn じた急 jí 行 xíng 券 quàn を要 yaò する列 liè 車 chē (東 dōng 武 wŭ 伊 yī 勢 shì 崎 qí 線 xiàn 急 jí 行 xíng 「りょうもう 」や日 rì 光 guāng 線 xiàn 系 xì 統 tŏng の急 jí 行 xíng 。以 yĭ 下 xià 「有 yoŭ 料 liaò 急 jí 行 xíng 」)とは別 bié に料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「急 jí 行 xíng 」を運 yùn 行 xíng していた。この列 liè 車 chē は1951年 nián の運 yùn 転 zhuăn 系 xì 統 tŏng の改 gaĭ 正 zhèng により名 míng 称 chēng 上 shàng 廃 feì 止 zhĭ され、「快 kuaì 速 sù 」「準 zhŭn 快 kuaì 速 sù 」 (停 tíng 車 chē 駅 yì が少 shaŏ ない) 「準 zhŭn 急 jí 」 など(以 yĭ 下 xià 総 zŏng 称 chēng して「快 kuaì 速 sù 等 děng 」)と呼 hū 称 chēng 変 biàn 更 gèng された。
その後 hoù は「準 zhŭn 急 jí 」(=無 wú 料 liaò かつ途 tú 中 zhōng 停 tíng 車 chē 駅 yì が比 bĭ 較 jiaò 的 de 精 jīng 選 xuăn されていない列 liè 車 chē )と有 yoŭ 料 liaò 急 jí 行 xíng の間 jiān に位 weì 置 zhì する列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié として存 cún 在 zaì するものもあったが、有 yoŭ 料 liaò 急 jí 行 xíng については2006年 nián 3月 yuè のダイヤ改 gaĭ 正 zhèng までに「特 tè 急 jí 」に格 gé 上 shàng げされた。これに伴 bàn い、本 běn 線 xiàn での料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「急 jí 行 xíng 」が前 qián 述 shù の快 kuaì 速 sù 等 děng とは別 bié に設 shè 定 dìng された。
急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn や座 zuò 席 xí 指 zhĭ 定 dìng 料 liaò 金 jīn を設 shè 定 dìng した急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を走 zoŭ らせている私 sī 鉄 tiě ・第 dì 三 sān セクター鉄 tiě 道 daò もある。かつての富 fù 士 shì 急 jí 行 xíng 、長 cháng 野 yě 電 diàn 鉄 tiě 、島 daŏ 原 yuán 鉄 tiě 道 daò 、アルピコ交 jiaō 通 tōng などの観 guān 光 guāng 地 dì の路 lù 線 xiàn などでは、旧 jiù 国 guó 鉄 tiě からの乗 chéng り入 rù れ(またはその逆 nì )を行 xíng なう関 guān 係 xì で別 bié 途 tú 急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を徴 zhēng 収 shoū する事 shì 例 lì があった。小 xiaŏ 田 tián 急 jí 電 diàn 鉄 tiě の「あさぎり 」、名 míng 古 gŭ 屋 wū 鉄 tiě 道 daò の「北 beĭ アルプス 」や南 nán 海 haĭ 電 diàn 気 qì 鉄 tiě 道 daò の「きのくに 」、そして富 fù 山 shān 地 dì 方 fāng 鉄 tiě 道 daò に乗 chéng り入 rù れていた国 guó 鉄 tiě の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē (「立 lì 山 shān 」「のりくら」)などは、国 guó 鉄 tiě 線 xiàn 内 neì は急 jí 行 xíng でも、私 sī 鉄 tiě 線 xiàn 内 neì では特 tè 急 jí であった。
急 jí 行 xíng 券 quàn が必 bì 要 yaò な急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē は、定 dìng 期 qī 列 liè 車 chē としては以 yĭ 下 xià の会 huì 社 shè において運 yùn 転 zhuăn されている。車 chē 両 liăng は専 zhuān 用 yòng 車 chē 両 liăng が使 shĭ われることが多 duō い。
有 yoŭ 料 liaò 車 chē 両 liăng ・料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò 車 chē 両 liăng 連 lián 結 jié 列 liè 車 chē [ 編 biān 集 jí ]
料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「急 jí 行 xíng 」の例 lì :近 jìn 鉄 tiě 京 jīng 都 dū 線 xiàn
私 sī 鉄 tiě の多 duō くが現 xiàn 在 zaì 運 yùn 行 xíng している「急 jí 行 xíng 」は料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò で速 sù 達 dá 運 yùn 転 zhuăn を行 xíng なうものであり、先 xiān 述 shù した国 guó 鉄 tiě の「急 jí 行 xíng (電 diàn 車 chē ) 」と同 tóng じく、JRにおける「快 kuaì 速 sù 」(普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē の一 yī 種 zhŏng )に相 xiāng 当 dāng する。1914年 nián (大 dà 正 zhèng 3年 nián )に京 jīng 阪 băn 電 diàn 気 qì 鉄 tiě 道 daò が京 jīng 阪 băn 本 běn 線 xiàn で運 yùn 行 xíng したのが日 rì 本 běn 初 chū とされる。同 tóng 社 shè はその後 hoù 1916年 nián (大 dà 正 zhèng 5年 nián )にノンストップ 運 yùn 転 zhuăn であった従 cóng 来 laí の急 jí 行 xíng を「最 zuì 急 jí 行 xíng 」に改 gaĭ 称 chēng し、「急 jí 行 xíng 」を主 zhŭ 要 yaò 駅 yì 停 tíng 車 chē の列 liè 車 chē としている(「京 jīng 阪 băn 特 tè 急 jí #前 qián 身 shēn 」を参 cān 照 zhaò )
通 tōng 常 cháng 、通 tōng 勤 qín 形 xíng 車 chē 両 liăng (一 yī 般 bān 車 chē 両 liăng )で運 yùn 行 xíng されるが、特 tè 別 bié 仕 shì 様 yàng の車 chē 内 neì 設 shè 備 beì を持 chí つ車 chē 両 liăng で運 yùn 行 xíng される場 cháng 合 hé もある。京 jīng 浜 bāng 急 jí 行 xíng 電 diàn 鉄 tiě 、京 jīng 成 chéng 電 diàn 鉄 tiě 、都 dū 営 yíng 地 dì 下 xià 鉄 tiě 浅 qiăn 草 caŏ 線 xiàn や京 jīng 阪 băn 電 diàn 鉄 tiě などでは、こういった専 zhuān 用 yòng 車 chē 両 liăng を料 liaò 金 jīn 不 bù 要 yaò の「特 tè 急 jí 」 に使 shĭ 用 yòng する場 cháng 合 hé がある。
一 yī 部 bù を除 chú いて全 quán て電 diàn 車 chē で運 yùn 転 zhuăn 。
表 biaŏ 中 zhōng の「派 paì 生 shēng 種 zhŏng 別 bié 」については、特 tè 急 jí ・快 kuaì 速 sù 特 tè 急 jí (快 kuaì 特 tè )および準 zhŭn 急 jí を除 chú く。
地 dì 下 xià 鉄 tiě については別 bié 枠でまとめた。
「× 」表 biaŏ 記 jì のものはかつて運 yùn 行 xíng されていた運 yùn 行 xíng 会 huì 社 shè ・路 lù 線 xiàn および派 paì 生 shēng 種 zhŏng 別 bié
表 biaŏ 中 zhōng の「廃 feì 止 zhĭ 日 rì 」は、原 yuán 則 zé として当 dāng 該 gaī 列 liè 車 chē が設 shè 定 dìng されなくなったダイヤ改 gaĭ 正 zhèng 日 rì を示 shì すが、一 yī 部 bù は運 yùn 行 xíng された最 zuì 終 zhōng 日 rì を記 jì 載 zaì しているものもある。
以 yĭ 下 xià の種 zhŏng 別 bié およびそれらの派 paì 生 shēng 種 zhŏng 別 bié については各 gè 項 xiàng 目 mù を参 cān 照 zhaò 。
「× 」表 biaŏ 記 jì は、かつて運 yùn 行 xíng されていた運 yùn 行 xíng 会 huì 社 shè ・路 lù 線 xiàn および派 paì 生 shēng 種 zhŏng 別 bié 。
往 wăng 年 nián の列 liè 車 chē 旅 lw を再 zaì 現 xiàn するための企 qĭ 画 huà として、夜 yè 行 xíng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē をパッケージツアー として運 yùn 行 xíng する場 cháng 合 hé がある。
ちなみに秩 zhì 父 fù 鉄 tiě 道 daò では、日 rì 本 běn 旅 lw 行 xíng との共 gòng 同 tóng 企 qĭ 画 huà として夜 yè 行 xíng 急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē を運 yùn 行 xíng している
[ 51] [ 52] [ 53] [ 54] [ 55] 。
「急 jí 行 xíng 」は通 tōng 常 cháng 、鉄 tiě 道 daò の列 liè 車 chē を示 shì すが、高 gaō 速 sù バス や路 lù 線 xiàn バス にも超 chaō 特 tè 急 jí 、特 tè 急 jí 、急 jí 行 xíng 、快 kuaì 速 sù 便 biàn が存 cún 在 zaì する。これらの中 zhōng にも急 jí 行 xíng 券 quàn や座 zuò 席 xí 指 zhĭ 定 dìng 券 quàn を必 bì 要 yaò とするものもある。バスの急 jí 行 xíng については「急 jí 行 xíng バス 」参 cān 照 zhaò 。
また、かつての宇 yŭ 高 gaō 航 háng 路 lù にはホバークラフト 、高 gaō 速 sù 艇 tĭng による急 jí 行 xíng 便 biàn が存 cún 在 zaì した。これに乗 chéng 船 chuán するときは、乗 chéng 車 chē 券 quàn のほかに連 lián 絡 luò 船 chuán 急 jí 行 xíng 券 quàn を必 bì 要 yaò とした。ただしこの急 jí 行 xíng 便 biàn は、運 yùn 行 xíng 時 shí には接 jiē 続 xù する本 běn 州 zhoū ・宇 yŭ 野 yě 線 xiàn 側 cè で既 jì に特 tè 急 jí ・急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē が寝 qĭn 台 taí 特 tè 急 jí 「瀬 laì 戸 hù 」以 yĭ 外 waì 設 shè 定 dìng されていなかったことや、宇 yŭ 野 yě 駅 yì および高 gaō 松 sōng 駅 yì では鉄 tiě 道 daò 連 lián 絡 luò 船 chuán で運 yùn 行 xíng されていた普 pŭ 通 tōng 便 biàn とは別 bié 桟 zhàn 橋 qiaó での発 fā 着 zhaó であったこともあり、運 yùn 賃 lìn 上 shàng の連 lián 帯 daì を行 xíng なうのみで鉄 tiě 道 daò 側 cè との乗 chéng り継 jì ぎ料 liaò 金 jīn 制 zhì 度 dù は存 cún 在 zaì しなかった。「宇 yŭ 高 gaō 連 lián 絡 luò 船 chuán 」を参 cān 照 zhaò 。
このほかにもフェリーと高 gaō 速 sù 艇 tĭng を並 bìng 行 xíng して運 yùn 行 xíng する場 cháng 合 hé には、所 suŏ 要 yaò 時 shí 間 jiān の短 duăn い高 gaō 速 sù 艇 tĭng を急 jí 行 xíng 扱 xī いとして料 liaò 金 jīn を高 gaō く設 shè 定 dìng することがある。
船 chuán 舶 bó 会 huì 社 shè の社 shè 名 míng に急 jí 行 xíng をつける例 lì としては、四 sì 国 guó フェリー グループの小 xiaŏ 豆 doù 島 daŏ 急 jí 行 xíng フェリーなどに事 shì 例 lì がある。
バス会 huì 社 shè の社 shè 名 míng に急 jí 行 xíng をつける例 lì としては、東 dōng 武 wŭ 鉄 tiě 道 daò 系 xì ・朝 zhaō 日 rì 自 zì 動 dòng 車 chē グループの東 dōng 北 beĭ 急 jí 行 xíng バス などに事 shì 例 lì がある。
^ 日 rì 本 běn 国 guó 有 yoŭ 鉄 tiě 道 daò (国 guó 鉄 tiě )・JRの旅 lw 客 kè 営 yíng 業 yè 規 guī 則 zé に照 zhaò らし合 hé わせれば普 pŭ 通 tōng 列 liè 車 chē に含 hán まれる列 liè 車 chē
^ なお、"Mail Train"はイギリスの植 zhí 民 mín 地 dì であったインドの鉄 tiě 道 daò の列 liè 車 chē 種 zhŏng 別 bié として現 xiàn 在 zaì でも用 yòng いられている。
^ キハ58系 xì を中 zhōng 心 xīn に冷 lěng 房 fáng 準 zhŭn 備 beì 工 gōng 事 shì 車 chē が多 duō く配 peì 置 zhì されていたが、東 dōng 北 beĭ 以 yĭ 北 beĭ では猛 měng 暑 shŭ 期 qī 間 jiān が短 duăn く、冷 lěng 房 fáng 化 huà の需 xū 要 yaò はなかった。
^ 国 guó 鉄 tiě ・JRにおける急 jí 行 xíng 専 zhuān 用 yòng 車 chē 両 liăng は、電 diàn 車 chē が1971年 nián の457系 xì を最 zuì 後 hoù に、気 qì 動 dòng 車 chē が1972年 nián のキハ65形 xíng を最 zuì 後 hoù に、客 kè 車 chē が1978年 nián の12系 xì を最 zuì 後 hoù に製 zhì 造 zaò 中 zhōng 止 zhĭ となっていて、それ以 yĭ 後 hoù は国 guó 鉄 tiě ・JRにおいては新 xīn 製 zhì されていない。
^ 銀 yín 河 hé (列 liè 車 chē ) の項 xiàng 目 mù を参 cān 照 zhaò されたいが、充 chōng 当 dāng 当 dāng 初 chū は特 tè 急 jí 専 zhuān 用 yòng であった20系 xì 客 kè 車 chē が使 shĭ 用 yòng されたが、国 guó 鉄 tiě 時 shí 代 daì 中 zhōng に14系 xì から二 èr 段 duàn 式 shì B寝 qĭn 台 taí である24系 xì 25形 xíng とブルートレイン 寝 qĭn 台 taí 特 tè 急 jí 列 liè 車 chē 並 bìng の車 chē 両 liăng の変 biàn 遷 qiān がされていた。
^ きたぐに (列 liè 車 chē ) の項 xiàng 目 mù も参 cān 照 zhaò されたいが、電 diàn 車 chē 化 huà 以 yĭ 前 qián も14系 xì 座 zuò 席 xí 客 kè 車 chē +14系 xì 寝 qĭn 台 taí 客 kè 車 chē による編 biān 成 chéng であった。
^ 通 tōng 常 cháng 期 qī の座 zuò 席 xí 指 zhĭ 定 dìng を含 hán めた急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn は50kmまで1,050円 yuán 、100kmまで1,290円 yuán 、150kmまで1,530円 yuán 、200kmまで1,630円 yuán に対 duì し、ひたち・ときわの特 tè 急 jí 料 liaò 金 jīn (事 shì 前 qián 料 liaò 金 jīn )は、50kmまで760円 yuán 、100kmまで1,020円 yuán 、150kmまで1,580円 yuán 、200kmまで2,240円 yuán であり、100km以 yĭ 下 xià であれば特 tè 急 jí の方 fāng が安 ān い。
^ 相 xiāng 模 mó 鉄 tiě 道 daò 本 běn 線 xiàn ・相 xiāng 鉄 tiě 新 xīn 横 héng 浜 bāng 線 xiàn 内 neì で「特 tè 急 jí 」運 yùn 転 zhuăn を行 xíng う埼 qí 京 jīng 線 xiàn ・川 chuān 越 yuè 線 xiàn ・相 xiāng 鉄 tiě 線 xiàn 直 zhí 通 tōng 列 liè 車 chē にも同 tóng 様 yàng の記 jì 載 zaì があるが(こちら を参 cān 照 zhaò )、小 xiaŏ 田 tián 急 jí 線 xiàn 内 neì 準 zhŭn 急 jí となる電 diàn 車 chē には記 jì 載 zaì がない。
^ 当 dāng 時 shí の国 guó 鉄 tiě の電 diàn 車 chē は大 dà 都 dū 市 shì 近 jìn 郊 jiaō の近 jìn 距 jù 離 lí 区 qū 間 jiān のみの運 yùn 行 xíng となっており、急 jí 行 xíng 料 liaò 金 jīn を徴 zhēng 収 shoū する中 zhōng 長 cháng 距 jù 離 lí の急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē への使 shĭ 用 yòng は全 quán く想 xiăng 定 dìng されていなかったので、「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」と呼 hū ぶことで、機 jī 関 guān 車 chē 牽 qiān 引 yĭn の客 kè 車 chē による急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē と区 qū 別 bié することができた。
^ このことからも「急 jí 行 xíng 電 diàn 車 chē 」の語 yŭ については、153系 xì 以 yĭ 降 jiàng のような「電 diàn 車 chē を使 shĭ 用 yòng した急 jí 行 xíng 列 liè 車 chē 」とは異 yì 概 gaì 念 niàn である場 cháng 合 hé が多 duō い。
^ 2021年 nián 9月 yuè 25日 rì のダイヤ改 gaĭ 正 zhèng で運 yùn 行 xíng を休 xiū 止 zhĭ したが公 gōng 式 shì 時 shí 刻 kè 表 biaŏ には掲 jiē 載 zaì されていた。2023年 nián 8月 yuè 26日 rì のダイヤ改 gaĭ 正 zhèng で公 gōng 式 shì 時 shí 刻 kè 表 biaŏ から削 xuē 除 chú されて正 zhèng 式 shì 廃 feì 止 zhĭ となった。
ウィクショナリー に
関 guān 連 lián の
辞 cí 書 shū 項 xiàng 目 mù があります。