Çzin sülaləsi

Çzin dövləti 280 cı il (sarı rənglə).

Şəri Çzin dövləti 376 cı il (sarı rənglə).

Çzin sülaləsi (çin. sadə. 晉すすむ朝あさ, pinyin: Jìn Cháo 265—420) — Üç çarlıq dövründən Şimal və Cənub sülaləri dövrünədək Çin ərazisində hökmranlıq etmiş altı sülalədən biri. Çzin dövləti hərbi sərkərdə Sıma Yan tərəfindən qurulmuşdur. Budövr Çin tarixinə Çzin dövrü kimi taxil olmuşdur.

• Qərbi Çzin çin. ənən. 西にし晉すすむ, sadə. 西にし晋すすむ, pinyin: Xï-Jìn: 265–316
• Şərqi Çzin çin. ənən. 東あずま晉すすむ, sadə. 东晋, pinyin: Döng-Jìn: 317–420

Sıma Yan hökmranlığı 265 — 290

Çzin dövlətinin - “Qəbi Çzinin” (çin. 西にし晉すすむ) əsası Sıma Yan tərəfindən qoyulmuşdur. Ölkədə bir çox reformlar apararaq onun qüdrətini artıra bilmişdir. Çzin səltənətinə 270-ci ildə Qaşqardan və Fərqanədən, 284 cüildə Romadan elçilər təşrif gətirmişdilər. 290 cı ildə taxta Huey-di oturmuş olur. Bu zaman dövlət işlərinə fikir vermədiyindən hakimiyyəti onun arvadı əlinə almış olur. Bu zaman ölkə ərazisinə köçəri tayfaların soxulmasının qarşısını Çzin sülaləsi kəsə bilmir. 311 ci ildə ölkə daxili 8 şahzadə arasındakı çəkişmələr nəticəsində paytaxt Loyana köçürülür. İmperator Huey-di Şimali Han sülaləsinə əsir düşdükdən sonra imperator Min-di daha 5 il Çanyanda hökmranlıq edir. 316 cı ildı Şimali Han sülaləsi sonradan o da fəth edilir.

Şərqi Çzin 316 — 420

Çanyanda hakimiyyə devrildikdən sonra Çzin sülaləsi qalıqları cənuba üz tutaraq özlərinə Loyandan və Çanyandan cənub-şərqdə indiki Nankin yaxınlığında şahzadə Lanye-van tərəfindən yeni paytaxt Çzyankanı salmış olurlar. Yerli zadəgan Çju, Han, Lu, Hu və Çjou ailələri şahzadə Lanye-vanı Şərqi Çzin dövlətinin (çin. 東あずま晉すすむ, 317—420), imperatoru elan edirlər. Beləliklə Şərqi Çzin imperatorları Lanye-van qolundan başlanğıc götürmüş olurlar.

Çzin hökmdarları

Ölümündən sonra (諡號しごう shìhào)	Şəxsi adı	Hökmranlıq illəri	Tax-tac adı (年號ねんごう niánhào) və ili
Tarixdə istifadə olunan forma: “Çzin” + ölümündən sonrakı ad
Qərbi Çzin sülaləsi (265-420) (西にし晉すすむ) 265—317
U-di 武たけ帝みかど Wǔdì	Sıma Yan 司馬しば炎えん Sīmǎ Yán	265—290	Tayşi (泰やすし始はじめ Tàishǐ) 265—274 Syannin (咸寧 Xiánníng)275-280 Taykan (太ふとし康かん Tàikāng) 280—289 Taysi (太ふとし熙 Tàixī) 290
Hey-di 惠めぐみ帝みかど Hùidì	Sıma Çjun 司馬しば衷 Sīmǎ Zhōng	290—306	Yunsi (永えい熙 Yǒngxī) 290 Yunpin (永えい平ひら Yǒngping) 291 Yuankan (元康もとやす Yuánkāng) 291—299 Yunkan (永えい康やすし Yǒngkāng) 300—301 Yunnin (永えい寧やすし Yǒngníng) 301—302 Tayan (太ふとし安やす Tàiān) 302—303 Yunyan (永安えいあん Yǒngān) 304 Çzyanu (建たて武たけし Jiànwǔ) 304 Yunyan (永安えいあん Yǒngān) 304 Yunsin (永興りょうご Yǒngxīng) 304—306 Quansi (光ひかり熙 Gūangxī) 306
Hey-di 懷ふところ帝みかど Huáidì	Sıma Çji 司馬しば熾おき Sīmǎ Chì	307—311	Yunçzya (永えい嘉よしみ Yǒngjīa) 307—313
Min-di 愍帝 Mǐndì	Sıma Е 司馬しば鄴 Sīmǎ Yè	311—316	Çzyansin (建けん興おき Jiànxīng) 313—317
Şərqi Çzin sülaləsi (265-420) (東あずま晉すすむ) 317—420
Yuan-di 元もと帝みかど Yuándì	Sıma Juy 司馬しば睿 Sīmǎ Rùi	317—322	Çzyanu (建たて武たけし Jiànwǔ) 317—318 Dasin (大だい興きょう Dàxīng) 318—321 Yunçan (永昌えいしょう Yǒngchǎng) 321—322
Min-di 愍帝 Mǐndì	Sıma Şao 司馬しば紹 Sīmǎ Shào	322—325	Yunçan (永昌えいしょう Yǒngchǎng) 322—323 Taynin (太ふとし寧やすし Tàiníng) 323—325
Çen-di 成なり帝みかど Chéngdì	Sıma Yan 司馬しば衍 Sīmǎ Yǎn	325—342	Taynin (太ふとし寧やすし Tàiníng) 325 Syanxe (咸和 Xiánhé) 326—334 Syankan (咸康 Xiánkāng) 335—342
Kan-di 康かん帝みかど Kāngdì	Sıma Yuz 司馬しば岳たけし Sīmǎ Yuè	342—344	Çzyanyuan (建たて元もと Jiànyuán) 343—344
Mu-di 穆きよし帝みかど Mùdì	Sıma Dan 司馬しば聃 Sīmǎ Dān	345—361	Yunxe (永和えいわ Yǒnghé) 345—356 Şenpion (升平ますへい Shēngpíng) 357—361
Ay-di 哀あい帝みかど Āidì	Sıma Pi 司馬しば丕 Sīmǎ Pī	361—365	Lunxe (隆和たかかず Lónghé) 362—363 Sinnin (興きょう寧やすし Xīngníng) 363—365
Fy-di 海うみ西にし公こう Hǎixīgōng	Sıma İ 司馬しば奕 Sīmǎ Yì	365—371	Tayxe (太ふとし和わ Tàihé) 365—371
Çzyanven-di 簡文帝みかど Jiǎnwéndì	Sıma Yuy 司馬しば昱 Sīmǎ Yù	371—372	Syanyan (咸安 Xiánān) 371—372
Syao U-di 孝こう武たけ帝みかど Xiàowǔdì	Sıma Yao 司馬しば曜 Sīmǎ Yào	372—396	Ninkan (寧やすし康かん Níngkāng) 373—375 Tayyuan (太ふとし元もと Tàiyuán) 376—396
An-di 安やす帝みかど Āndì	Sıma Deçzun 司馬しば德いさお宗そう Sīmǎ Dézōng	396—418	Lunyan (隆りゅう安やすし Lóngān) 397—401 Yuansin (元もと興きょう Yuánxīng) 402—404 İsi (義よし熙 Yìxī) 405—418
Qun-di 恭きょう帝みかど Gōngdì	Sıma Deven 司馬しば德いさお文ぶん Sīmǎ Déwén	419—420	Yuansi (元もと熙 Yuánxī) 419—420