ئاندرێی تارکۆڤسکی

ئاندرێی تارکۆڤسکی
لەدایکبوون	٤ی نیسانی ١٩٣٢ زاڤراژی، ئۆبلاست ئیڤانۆڤۆ، یەکێتی سۆڤیەت
مەرگ	٢٩ی کانوونی دووەمی ١٩٨٦ (تەمەن ٥٤ ساڵ) نیویلی سور سێین، فەرەنسا
پیشە	دەرهێنەر و وێنەگر و سەرنوسەر.
چالاکبوون	١٩٥٨-١٩٨٦

ئاندرێی ئارسێنیڤیچ تارکۆڤسکی (به ڕووسی: Андрей Арсеньевич Тарковский) (لەدایکبووی ٤ی نیسانی ١٩٣٢ - کۆچی دوایی کردووە لە ٢٩ی کانوونی دووەمی ١٩٨٦) دەرهێنەر و فۆتۆگرافەر و نووسەر و سەرنوسەر و تیۆریستی له دایک بووی یەکێتی سۆڤیەت بووە. پێنج فیلمی سەرەتایی خۆی لە یەکێتی سۆڤیەت دروست کردووە . دوو فیلمی کۆتاییشی بە نۆرە لە ئیتاڵیا و سوید دەرهێناوە. لە پێناسەی فیلمەکانی دەتوانین ئاماژە بکەین بە پاشخانێکی مێتافیزیکی و ئایینی تێکەڵاو بە سروشت و تایبەتمەندی پێکهاتی دراماتیک و بە کارهێنانی کامێرا. دوای مردنی ئەندرێی، دوای سێ ساڵ، ئارسنی تارکۆڤسکی باوکی کە شاعیرێکی بە ناوبانگی ئەو کاتی یەکێتی سۆڤیەت بوو کۆچی دوایی کرد.

ژیان و پیشە

لە ماوەی خوێندنیدا دوو کورتە فیلمی دروستکردووە: 1- ئەمڕۆ پشوودان نییە (1959) و 2- ڕۆڵەر و کەمانچە (1960) کە فیلمی کۆتایینامەی بوو و خەڵاتێکی لە فێستیڤاڵی فیلمی نیویۆرک بەدەستهێناوە.

تارکۆڤسکی لە ساڵی 1960 خوێندنی تەواو کرد و لە کۆمپانیای مۆسفیلم دامەزرا . ڕوانگەی شاعیرانەی تاڵ و عەقڵیەتی ناوازەی ئەو لە یەکەم فیلمی درێژیدا بە ناوی منداڵی ئیڤان (١٩٦٢) دەرکەوتووە. ئیڤان کە کۆلیا بۆرلیاوڤ ڕۆڵی تێدا دەگێڕێت، کوڕێکی بێ باوکە و لە کاتی جەنگی جیهانی دووەمدا بەشداری ئۆپەراسیۆنەکانی گەریلا دەکات.

تارکۆڤسکی خۆی ڕوونی کردۆتەوە کە: "مەبەستی چیرۆکەکە بەهای هەریەکێک لە ڕەفتارەکانمانە و گرنگی هەریەک لە کردارەکانمانە، تەنانەت بێ بایەخترینیش." هیچ کردارێک ناگۆڕدرێت... بێ گەڕانەوە بوونی ئەزموونی مرۆڤە کە مانا و کەسایەتی بە ژیان و کردارەکانمان دەبەخشێت."

دەکرێ بانگەشەی ئەوە بکرێت کە تەوەری ئاوێنە(١٩٧٥)یش هەر یەکە. ئەم فیلمە مشتومڕاوییە وەک ژیاننامەیەک، خودی تارکۆڤسکی لە تەمەنە جیاوازەکاندا تا ئێستا پیشان دەدات، بەڵام زیاتر سەرنج دەخاتە سەر سەردەمی لاویەتی لە پێرێ دێلکینۆ، لە سەردەمی هەراسی ستالینی.

تارکۆڤسکی بە بناغەیەکی کۆمەڵناسی و دەروونناسی بە ستاکێر (١٩٧٩) گەڕایەوە بۆ جیهانی زانستی خەیاڵی، کە وەرگێڕانێکی ئازاد بوو لە ڕۆمانێکی ساڵی ئارکادی و بۆریس سترۆگاتسکی.

تارکۆڤسکی دوایین فیلمی لەخۆبردوویی لە ساڵی ١٩٨٦ لە دوورگەی گۆتلاند لە ژێر دەرهێنانی سۆن نیک ڤیست وێنەگرت. ئیتسار چووە فێستیڤاڵی فیلمی کان و خەڵاتی تایبەتی دەستەی ڕەخنەگرانی فێستیڤاڵەکەی بەدەستهێنا. زۆرێک لە ڕەخنەگران تارکۆڤسکی بە بەناوبانگترین سینەماکاری سینەمای سۆڤیەت لەدوای سێرگی ئایزنشتاین دەزانن و بە سینەماکارێکی نوخبەگەرایی دەزانن.

بەستەری دەرەکی

• لاپەرەی تارکۆڤسکی لە بنکەدراوەی ئینتەرنێتیی فیلمەکان.
• لاپەرەی تارکۆڤسکی لە بنکەدراوەی فیلمی سویدی