Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 20/04/2022.
Τοχρώμα είναι μια αίσθηση που δημιουργείται στονεγκέφαλο από μέρος της αλληλουχίας τωνηλεκτρικών ώσεων που φθάνουν σε αυτόν μέσω τουοπτικού νεύρου. Η πληροφορία γιατο χρώμα αφορά τις συχνότητες της προσπίπτουσας ακτινοβολίαςπου μπορεί να ανιχνευθεί στους κατάλληλους υποδοχείς και κωδικοποιείται μέσα στα ηλεκτρικά αυτά σήματα. Οι ηλεκτρικές ώσεις που αφορούν πληροφορία χρώματος προέρχονται από εξειδικευμένους φωτοευαίσθητους υποδοχείς τουματιού, τακωνία, που αντιδρούν το καθένα στην ανίχνευση φωτός συγκεκριμένου εύρουςμήκους κύματος. Ένα χρώμα που παίρνει μορφή στον εγκέφαλο μπορεί να προέρχεται από μία συχνότητα ή συνδυασμό περισσότερων συχνοτήτωντουορατού φάσματος. Για παράδειγμα το κίτρινο χρώμα είναι αποτέλεσμα της επεξεργασίας του σήματος που προέρχεται από την ανίχνευση φωτός από από δύο κυρίως είδη κωνίων, τα κωνία που είναι ευαίσθητα σε συχνότητες που αντιστοιχούν στην περιοχή του κόκκινου χρώματος καιτα κωνία που είναι ευαίσθητα στις συχνότητες που αντιστοιχούν στην περιοχή του πράσινου.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνθέτει μεγάλο εύρος χρωμάτων από τους συνδυασμούς της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που ανιχνεύει το μάτι. Το χρώμα στην περίπτωση αυτή είναι μια σύμβαση που αφορά τη μορφή που λαμβάνει στον εγκέφαλο (στονοπτικό φλοιό) ο συνδυασμός των συχνοτήτων που ανιχνεύονται από το μάτι. Έτσι μπορεί να βλέπουμε κίτρινο χρώμα ενώ στην πραγματικότητα οι συχνότητες που ανιχνεύουμε αντιστοιχούν αποκλειστικά στην περιοχή του πράσινου καιτου κόκκινου, δηλαδή η ακτινοβολία που φθάνει στο μάτι μας δεν βρίσκεται στην περιοχή του κίτρινου. Φυσικά είναι δυνατό να βλέπουμε καιτοαπ' ευθείας κίτρινο χρώμα, όταν η ακτινοβολία είναι μονοχρωματική, όταν δηλαδή το χρώμα αντιστοιχεί πράγματι σε μία μόνο συχνότητα. Παρόλα αυτά, το μονοχρωματικό κίτρινο συλλαμβάνεται εν μέρει και από τους υποδοχείς του κόκκινου και από του πράσινου και μόνο μέσω της όρασής μας δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν πράγματι πρόκειται για μονοχρωματική ακτινοβολία ή όχι.
Πέραν του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την ακτινοβολία από πολλές συχνότητες ως μονοχρωματική, παραπλανούμενοι μέσω της αίσθησης της όρασης, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στη φύση μπορεί πράγματι να αντιστοιχεί σε διαφορετικά, διακριτά μήκη κύματος που αντιστοιχούν το καθένα σε διαφορετικό χρώμα. Σε αυτή τη φυσική παλέτα του ορατού φάσματος, τοη «κόκκινη» ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει το μεγαλύτερο μήκος κύματος καιη «ιώδης» το μικρότερο.
Τα αντικείμενα εμφανίζονται «χρωματιστά» για πολλούς λόγους: Μπορεί ναεκπέμπουν ακτινοβολία διαφόρων μηκών κύματος, νααπορροφούν ακτινοβολία που περνά από μέσα τουςπου αλλοιώνεται έτσι πριν φτάσει σε αυτόν πουτην παρατηρεί, ναανακλούν (σκεδάζουν) μέρος μόνο της προσπίπτουσας ακτινοβολίας ή και συνδυασμό όλων των παραπάνω. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η ανάμειξη διαφόρων συχνοτήτων και εντάσεων ανά συχνότητα και δίνει την αίσθηση του χρώματος. Για παράδειγμα ένα πράσινο φύλλο απορροφά συνήθως το κόκκινο καιτομπλε χρώμα που προέρχεται από μια πηγή φωτός πλήρους φάσματος όπως οήλιος, είτε ανακλώντας μόνο το πράσινο είτε αφήνοντας να διέλθει μόνο το πράσινο από μέσα του όταν φωτίζεται από πίσω καιαν είναι αρκετά διαφανές. Μιαπυγολαμπίδαπαράγει πράσινο φως, είναι δηλαδή αυτόφωτη. Ολευκός φωσφόρος παράγει επίσης πράσινο φως, φωσφορίζοντας, όταν πέφτει πάνω του φως ίσης ή μεγαλύτερης συχνότητας από του πράσινου. Ένα υλικό πουφθορίζει μπορεί να επανεκπέμπει άμεσα (χωρίς υστερολαμπή όπως στο φωσφορισμό) σε ίδια ή μικρότερη συχνότητα ή καισε εύρος συχνοτήτων, όπως το γαλακτερό επίστρωμα στους λαμπτήρες φθορισμού που μετατρέπει το (άχρωμο για τους ανθρώπους) υπεριώδεςτων ατμών υδραργύρουσε λευκό.
Τοουράνιο τόξο[1] είναι ένα πολύχρωμο οπτικό και μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο εμφανίζεται τοφάσματων χρωμάτων που συνθέτουν το ορατό φως, στον ουρανό
Από ψυχο-φυσιολογική άποψη θεωρείται ως το αίτιο που διεγείρει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού. Υπό την άποψη αυτή η έννοια του χρώματος είναι καθαρά υποκειμενική που συνδέεται με ιδιάζοντα χαρακτηριστικά αισθημάτων που προέρχονται από φωτεινά ερεθίσματα, χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι η επιλογή του χρώματος ή χρωμάτων στις σημαίες των Χωρών.
Παρά τη γνώμη φιλοσόφων κατά τηναρχαιότητατο χρώμα δεν αποτελεί ειδική και βασική ιδιότητα των σωμάτων. Συγκεκριμένα οΕπίκουρος είναι από τους πρώτους που διαπίστωσε ότι ο χρωματισμός των αντικειμένων ποικίλλει ανάλογα μετην ένταση του φωτός που φωτίζει αυτά, όπου και συμπέρανε πως τα σώματα δεν έχουν το ίδιο πάντα χρώμα. Στην άποψη αυτή συντάχθηκαν αργότερα οΚαρτέσιοςκαιοΜπόυλ. Παρά ταύτα την πρώτη βασική θεωρία περί των χρωμάτων εξέθεσε οΝεύτωναςστο περίφημο έργο του "Οπτική". ΟΆγγλος αυτός φυσικός απέδειξε πως το λευκό φως (ηλιακό) μπορεί ν΄ αναλυθεί σε στοιχειώδεις φωτεινές ακτίνες που περιέχουν διάφορα χρώματα. Πέτυχε αυτό με διαβάθμιση δέσμης ηλιακού φωτός δια μέσου γυάλινου πρίσματος όπου και έλαβε επί πετάσματος επίμηκες φωτεινό είδωλο που έφερε τα χρώματα της ίριδας κατά σειρά: ερυθρό, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, κυανούν, βαθύ κυανούν και ιώδες. Το πολύχρωμο αυτό είδωλο ονομάσθηκε ηλιακό φάσμακαιτα επτά χρώματά του "φασματικά" ή "χρώματα του φάσματος". Στη πραγματικότητα το ηλιακό φως δεν περιλαμβάνει μόνο τα επτά κύρια χρώματα αλλά και άπειρα άλλα, ενδιάμεσα χρώματα, πουη μετάβαση από το ένα στο άλλο γίνεται βαθμιαία. Ήδη από το1865ο Όμπερτ υπολόγισε τις αποχρώσεις του φάσματος σε χιλιες.
Γενικά τα χρώματα του φάσματος είναι απλά καθόσον καθένα απ΄ αυτά δεν μπορεί ν΄ αναλυθεί σε άλλα χρώματα. Ο Νεύτων υποστήριξε πως η ανάλυση του λευκού φωτός πρεοέρχεται από την διαφορετική εκτροπή του κάθε χρώματος, ανάλογα μετην τιμή τουδείκτη διάθλασης. Συνεπώς, υπάρχουν τόσα χρώματα στο ηλιακό φάσμα όσες καιοι τιμές διάθλασης, άρα άπειρα.
Βασικό χρώμα, χαρακτηρίζεται εκείνο πουδεν προκύπτει από ανάμειξη άλλων. Δείτε ίδιο άρθρο Βασικά χρώματα.
Δευτερεύον χρώμα, χαρακτηρίζεται εκείνο που δημιουργείται από την ανάμειξη δύο βασικών χρωμάτων.
Συμπληρωματικό χρώμα, χαρακτηρίζεται εκείνο που όταν συνδυασθεί με έτερο όμοιό τουστημεν προσθετική διαδικασία δίνουν λευκό, στηδε αφαιρετική διαδικασία δίνουν μαύρο.
Γιατη δημιουργία χρωμάτων ακολουθούνται δύο διαδικασίες ηπροσθετική διαδικασίακαιηαφαιρετική διαδικασία. Ημεν πρώτη αφορά δημιουργία χρωμάτων με ανάμειξη έγχρωμων φωτεινών ακτίνων ή δε δεύτερη δημιουργία χρωμάτων με ανάμειξη βαφών.
Προσθετική διαδικασία: Χαρακτηρίζεται η ανάμειξη φωτεινών ακτίνων των τριών βασικών χρωμάτων κόκκινου, πράσινουκαιμπλεεκ της οποίας παράγονται άλλα χρώματα, π.χ. ακτίνες κόκκινες και πράσινες δίνουν κίτρινο χρώμα, ενώ ανοι ακτίνες καιτων τριών παραπάνω βασικών χρωμάτων αναμιχθούν, σε ίσες αναλογίες, δίνουν χρώμα λευκό. Οι οθόνες των εγχρώμων τηλεοράσεων φέρουν χιλιάδες κουκκίδες ή λωρίδες που εκπέμπουν τα τρία αυτά βασικά χρώματα τα οποία συνδυαζόμενα παρατηρούνται (από τον οφθαλμό) ως έγχρωμη εικόνα.
Αφαιρετική διαδικασία: Χαρακτηρίζεται η ανάμειξη χρωστικών για δημιουργία χρωμάτων. Οι μπογιές, οι διάφορες βαφές καιτα έγχρωμα μελάνια απορροφούν κάποια χρώματα από το λευκό φως, ενώ το δικό τους χρώμα, δηλ. αυτό που βλέπει ο παρατηρητής, είναι ο συνδυασμός των χρωμάτων πουδεν απορροφήθηκαν. Τα τρία βασικά χρώματα στη περίπτωση της αφαιρετικής διαδικασίας είναι: τοκίτρινο, τοκυανόκαιτοματζέντα (μαγεντιανό ερυθρό, απόχρωση του κόκκινου προς το ιώδες). Για παράδειγμα το κίτρινο καιτο ματζέντα δίνουν κόκκινο. Μια κίτρινη βαφή απορροφά ταμπλε μήκη κύματος ενώ διαχέει τα κόκκινα καιτα πράσινα που συνδυαζόμενα δίνουν το κίτρινο χρώμα. Ανσε αυτό το χρώμα προστεθεί ματζέντα χρωστική θα απορροφηθούν καιτα πράσινα μήκη κύματος με συνέπεια να φαίνεται μόνο το κόκκινο.
Τόσο στηΧημεία όσο καιστη χημική τεχνολογία ο όρος «χρώμα» χρησιμοποιείται ευρύτατα για δύο μεγάλες κατηγορίες σωμάτων τελείως διαφορετικών από χημκής άποψης, δηλαδή γιατα:
Η σύγχυση δε αυτή επιτείνεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι στη φυσική ο όρος «χρώμα» πολλές φορές αποδίδεται καιμετην έννοια της χροιάς ή της χρώσης ενός σώματος. Έτσι επιτυχέστερη φαίνεται η χρήση του όρου "χρώμα" γιατα μεταλλικά χρώματα καιη χρήση του όρου "χρωστική ύλη" γιατα οργανικά χρώματα, ανκαι αυτή η ονοματολογία έχει το μειονέκτημα της χρησιμοποίησης του όρου χρωστική ουσία ή απλά "χρωστική" ιδιαίτερα στηΒιολογίαγια άλλη όμως κατηγορία σωμάτων.
↑Πρώτος οΑναξιμένης (585-527 π.Χ.) διατύπωσε την άποψη, ότι «το ουράνιο τόξο δεν είναι αποτέλεσμα θεϊκής ενέργειας αλλά μετατροπή των ακτίνων του Ηλίου σε συμπυκνωμένο αέρα»
Yfantis, V.: The Commercial Exploitation Of Color As A Consumer Stimulus, CreateSpace, 2013. Βιβλίο γραμμένο στην Ελληνική γλώσσα σχετικά μετην εμπορική χρήση του χρώματος.
