Αυτή είναι μια παλιά έκδοση της σελίδας, όπως διαμορφώθηκε από τονBadseed(συζήτηση | συνεισφορές) στις 16:10, 3 Ιουλίου 2008. Μπορεί να διαφέρει σημαντικά από τηντρέχουσα έκδοση.
Τον Αύγουστο του2000τορωσικό υποβρύχιο Κουρσκ, κλάσης «Όσκαρ ΙΙ», βυθίστηκε στα ανοιχτά της Θάλασσας του Μπάρεντς κατά τη διάρκεια άσκησης. Ηβύθιση τουΚουρσκ, σύμφωνα με τις επίσημες πηγές της Ρωσικής κυβέρνησης, επήλθε όταν προκλήθηκε έκρηξη εξαιτίας διαρροής καυσίμων υπεροξείδιου του υδρογόνου από μια ελαττωματική τορπίληπου έφερε το υποβρύχιο [1][2].
Μία απόπειρα διάσωσης των 118 μελών του πληρώματος που βρισκόταν εγκλωβισμένοι στο υποβρύχιο καιη οποία επιχειρήθηκε από ΝορβηγούςκαιΒρετανούς δύτες λίγες μέρες μετά το συμβάν που οδήγησε στη βύθιση, δεν απέδωσε καρπούς. Δεκατέσσερεις μήνες αργότερα, το Ρωσικό Ναυτικό σε συνεργασία μετηνΟλλανδικήκοινοπραξίαSmit International and Mammoet ανέσυρε την πλειοψηφία των σορών των επιβαινόντων στο υποβρύχιο [3].
Το Κουρσκ πριντο ατύχημα
Το υποβρύχιο
Το υποβρύχιο OMSK (K-186), παρόμοιο μετο Κουρσκ και της ίδιας κλάσης (Oscar II).
Το Κουρσκ ήταν ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο του Βορείου Στόλου του Ρωσικού Ναυτικού. Το όνομά του δόθηκε από τηΜάχη τουΚουρσκπου έγινε κατά τη διάρκεια τουΒ' Παγκοσμίου Πολέμουστην περιοχή τουΚουρσκ της Ρωσίας. Ήταν η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων που έγινε ποτέ και έληξε με νίκη της Ρωσίας πουτην οδήγησε αργότερα στο πέρασμα τουΔνείπερουκαιστην απελευθέρωση τουΚιέβουτο φθινόπωρο του1943. Το υποβρύχιο, που τέθηκε σε υπηρεσία τον Δεκέμβριο του1994, είχε μήκος 154 m, εκτόπισμα 16.400 τόννων, διπλό κύτοςκαι μπορούσε να φέρει 24 πυραύλους Κρουζ P-700 Granit καθώς καιτορπίλες διαμέτρου 533 mm και 650mm. Για τις αποστολές του υποβρυχίου λίγα είναι γνωστά, εκτός από μία αποστολή παρακολούθησης αμερικάνικου στόλου στη Μεσόγειο [4].
Το πλήρωμα
Κυβερνήτης και διοικητής του Κουρσκ ήταν ο Γεναντίι Πέτροβιτς Λγιατσίν (Геннадий Петрович Лячин). Το υποβρύχιο είχε σύμφωνα μετη λίστα των θυμάτων που δόθηκε στη δημοσιότητα 118 επιβαίνοντες [5]. Η αμερικάνικη συντηρητική ιστοσελίδα ειδήσεων WorldNetDaily ανέφερε πως υπήρχαν στο υποβρύχιο Κινέζοι παρατηρητές της άσκησης που εκτελούσε, κάτι που αφενός δεν συμφωνεί μετη λίστα επιβαινόντων που δόθηκε, αφετέρου δεν συμφωνεί μετον αριθμό των πτωμάτων που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο και αναγνωρίστηκαν 14 μήνες αργότερα [6]. Παρόλα αυτά, επιβεβαιώνεται πως ΑμερικάνικεςκαιΝορβηγικές αρχές παρακολουθούσαν την άσκηση του Κουρσκ (από δικά τους θαλάσσια μέσα) [7].
Η τελευταία αποστολή
Το Κουρσκ στις 12 Αυγούστου του 2000 βρισκόταν στηΘάλασσα του Μπάρεντςπου αποτελεί τμήμα τουΑρκτικού Ωκεανού. Η θερμοκρασία στο τμήμα του ωκεανού όπου βρισκόταν το υποβρύχιο, γύρω στα 100 με 135 km ανοιχτά από το ρωσικό λιμάνι Μουρμάνσκ, δεν υπερβαίνει τον Αύγουστο τους 4 βαθμούς Κελσίου [8]. Η αποστολή του Κουρσκ, που ήταν μέρος ασκήσεων, σχετιζόταν μετην δοκιμή νέων οπλικών συστημάτων [9]. Στην αποστολή συμμετείχε καιτο ρωσικό πολεμικό καταδρομικό πλοίο κλάσης Κίροβ, με όνομα Μεγάλος Πέτρος (Петр Великий - Πιότρ Βελίκιι) καθώς και περίπου 30 άλλα πλοία του ρώσικου ναυτικού [10]και θεωρείται από αμερικάνικες πηγές ως η μεγαλύτερη ρωσική άσκηση ναυτικού μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης[11][12]. Η συγκεκριμένη αποστολή περιλάμβανε μεταξύ άλλων την εκτόξευση πυραύλων Κρουζ από το Κουρσκ και αμέσως μετά την συνάντηση τουμε έναν σχηματισμό πλοίων καιτην προσβολή τους με ομοβροντία τορπιλών. Η αναφορά γιατην επίτευξη του δεύτερου τμήματος της αποστολής αναμενόταν στις 18:00, ώρα Μόσχας, αλλά δεν έφτασε στην καθορισμένη ώρα ούτε και αργότερα [13].
Το ατύχημα καιη βύθιση
Οι εκρήξεις
Στις 07:47 ώρα Ρωσίας, σεισμογράφοι στη Νορβηγία καταγράφουν δόνηση έντασης 2,2 Ρίχτερκαι δύο λεπτά αργότερα καταγράφεται, από περισσότερους σεισμογράφους ανά τον κόσμο, δόνηση 4,2 Ρίχτερ [14]. Οι δονήσεις οφείλονται σε εκρήξεις που έχουν σημειωθεί στο Κουρσκ, το οποίο εκείνη την ώρα βρισκόταν στην περιοχή με γεωγραφικές συντεταγμένες 69° 40′ 0″ N 37° 35′ 0″ E, και αντιστοιχούν σε 0,02 με 0,1 τόννους ΤΝΤη πρώτη καισε 5 τόννους TNT η δεύτερη [15]. Ωστόσο ο Βλαντιμίρ Κουρογιέντοβ, επικεφαλής του Ρωσικού Ναυτικού ανέφερε πως το Κουρσκ συγκρούστηκε, χωρίς να αναφέρει μετι[16]. Η επίσημη θέση του Αμερικάνικου Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι παρόλο που παρατηρούσε τις ασκήσεις του Ρωσικού Ναυτικού, κανένα πλοίο ή υποβρύχιό τουδεν συμμετείχε σε σύγκρουση μετοΚουρσκ[16]. Οι εκρήξεις που αναφέρθηκαν προκλήθηκαν, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν αργότερα, στο μπροστινό τμήμα του υποβρυχίου και καθώς το υποβρύχιο ήταν σεβάθος περισκοπίου. Εξαιτίας των εκρήξεων αυτών τα δύο μπροστινά τμήματα πλημμύρισαν, με αποτέλεσμα να πνιγούν όσοι βρίσκονταν εκεί [15]. Άλλα υποβρύχια έσπευσαν στο σημείο του ατυχήματος καιτο βρήκαν να έχει υποστεί βλάβες καινα βρίσκεται με κάποια κλίση στο βυθό της θάλασσας, σε βάθος μεταξύ 100 και 160 μέτρων. Αναφορές που έγιναν μέχρι καιτη Δευτέρα 14 Αυγούστου2000, δήλωναν πως η επικοινωνία μετον κυβερνήτη Γεναντίι Λγιατσίν, επανήλθε μετά από μία ημέρα πλήρους σιγής του ασυρμάτου. Μετέπειτα αναφορές όμως δηλώνουν πως οι αρχικές ήταν πολύ αισιόδοξες και εσφαλμένες [10].
Οι απόπειρες διάσωσης από την πλευρά της Ρωσίας
Ρωσικό Χαμηλού Βάθους Διασωστικό Σκάφος (DSRV) τύπου AS-28. Σκάφος αυτού του τύπου προσπάθησε να πραγματοποιήσει επαφή μετο Κουρσκ.
Στις 14 Αυγούστουο Βλαντιμίρ Κουρογιέντοβ, δηλώνει πως οι πιθανότητες διάσωσης πληρώματος μεταξύ 100 με 130 ανθρώπων "δεν είναι πολύ καλές". Την ίδια μέρα δόθηκε εντολή να κινηθούν τέσσερα πολεμικά πλοία και τρία υποβρύχια στην περιοχή του ατυχήματος. Ένα σωστικό πλοίο κατέβασε σύμφωνα μετον Κουρογιέντοβ, έναν "κώδωνα" που παρείχε Οξυγόνο στο υποβρύχιο. Το Κουρσκ βρισκόταν σε επαφή μέσω ασυρμάτου μετα πλοία στην επιφάνεια καιτο υπουργείο εθνικής άμυνας τόνισε πως δεν υπήρχε άμεσος κίνδυνος αφού το υποβρύχιο μπορεί να μείνει βυθισμένο μέχρι και τέσσερις μήνες. Η τυπική διαδικασία διάσωσης θα ήταν το πλήρωμα να ερχόταν στην επιφάνεια μετον "κώδωνα" ή μεμια "κάψουλα" πουθα κατέβαινε στο υποβρύχιο καιθα προσαρμοζόταν στην καταπακτή του. Εναλλακτική λύση, που θεωρείτο εξαιρετικά δύσκολη, θα ήταν τα μέλη του πληρώματος να εγκατέλειπαν το υποβρύχιο μέσω των σωλήνων τορπιλώνκαινα κολυμπούσαν στην επιφάνεια στα παγωμένα νερά της Θάλασσας του Μπάρεντς. Διευθυντής των επιχειρήσεων διάσωσης ήταν ο ναύαρχος Βγιάτσεσλαβ Ποπόβ [10]. Ο Τζέημς Μπήβερ, ανταποκριτής του δικτύου πληροφοριών Jane's ανέφερε πως το δεύτερο ενδεχόμενο δεν ήταν δυνατόν εφόσον από την έκρηξη είχαν πλημμυρίσει τα τμήματα τωντορπιλών. Πέραν τούτου, ειδικοί επεσήμαναν τον κίνδυνο των ναυτών να πεθάνουν κατά την ανάδυση από το μεγάλο βάθος και τις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες του Αρκτικού Ωκεανού [16]. Κατά συνέπεια, η διάσωση δεν έχει τόσο μεγάλη άνεση χρόνου όσο υποδεικνύεται από τις ρωσικές αρχές [17]. Τελικά την ίδια μέρα καταφθάνουν άλλα τρία πολεμικά πλοία του Ρωσικού Ναυτικού και μαζί τους ένα ρωσικό αεροπλανοφόρο [16]. Οι Ρώσοι, ενώ διέθεταν υποβρύχια κλάσης India, δεν μπορούσαν νατα χρησιμοποιήσουν επειδή τα είχαν αποσύρει για μείωση κόστους του ναυτικού [18]. Στις 15 Αυγούστου2000, η επιχείρηση καθόδου κώδωνα στο Κουρσκ, με σκοπό την ανάκτηση ηλεκτρικού καιτην παροχή Οξυγόνου απέτυχε και μία δεύτερη απόπειρα έγινε αμέσως μετά. Εξαιτίας όμως της πολύ χαμηλής ορατότητας καιτων κυμάτων ύψους σχεδόν τεσσάρων μέτρων καιοι δύο προσπάθειες ήταν ανεπιτυχείς εφόσον οι διασώστες δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν με ρομποτικά τηλεκατευθυνόμενο όχημα, μία καταπακτή κινδύνου του Κουρσκ. Οι Ρωσικές αρχές υπολογίζουν το ενδεχόμενο χρήσης φουσκωτών πλωτήρων γιατη διάσωση των εγκλωβισμένων στο υποβρύχιο, ενώ η επικοινωνία μέσω ασυρμάτου μετο πλοίο που είχε επανακτηθεί τη Δευτέρα 14 Αυγούστου, χάνεται μάλλον εξαιτίας έλλειψης ηλεκτρικού που προήλθε από το κλείσιμο των αντιδραστήρων από μέλη του πληρώματος [19]. Την επόμενη μέρα, ένα βαθυσκάφος κλάσης Bester (Deep Submergence Rescue Vehicle - Χαμηλού Βάθους Διασωστικό Σκάφος), κατόρθωσε να προσεγγίσει το Κουρσκ, αλλά δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει επαφή εξαιτίας καιρού, ισχυρών ρευμάτων και χαμηλής ορατότητας. Την ίδια μέρα ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος βρίσκεται σε διακοπές, χαρακτηρίζει την κατάσταση κρίσιμη. Η Ρωσία συμβουλεύεται με ειδικούς τουΝΑΤΟσε υποβρύχιες διασώσεις και τελικά ζητά τη βοήθεια της Μεγάλης Βρετανίαςκαι της Νορβηγίαςγιατη διάσωση των επιβαινόντων στοΚουρσκ[10].
Η απόπειρα διάσωσης από Βρετανούς και Νορβηγούς
Γενικό πλάνο των επιμέρους διαμερισμάτων του Κουρσκ.
Η Βρετανία στέλνει ένα αεροπλάνο με πλήρωμα και εξοπλισμό καθώς και ένα σκάφος διάσωσης που προσγειώνεται στo Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας αργά το βράδυ της Τετάρτης 16 Αυγούστουτου2000. Το Βρετανικό υποβρύχιο LR5, πρόκειται να μεταφερθεί στη Ρωσία το Σάββατο 19 Αυγούστου. Ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Πούτιν δίνει εντολή αποδοχής οποιασδήποτε βοήθειας από οποιαδήποτε χώρα, που μπορεί να βοηθήσει στη διάσωση του Κουρσκ. Σύμφωνα μετον αντιπλοίαρχο Βλάντισλαβ Ίλγιιν η εντολή δίνεται κατόπιν τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ Πούτινμετον τότε πρόεδρο τωνΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον[20]. Οι ελπίδες διάσωσης επικεντρώνονται τώρα στο Βρετανικό LR5, που μπορεί να φτάσει σε βάθος 457 μέτρων καιστο διμελές πλήρωμα του. Το σχέδιο διάσωσης εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα προσκόλλησης του LR5 στην καταπακτή κινδύνου του βυθισμένου προς διάσωση υποβρυχίου καιτη μεταφορά στην επιφάνεια ομάδων 16 ατόμων κάθε φορά. Το Κουρσκ εντω μεταξύ, λέγεται πως έχει πάρει κλίση που μπορεί να είναι και 60 μοίρες, αλλά αυτό θεωρητικά δεν αποτελεί πρόβλημα γιατο LR5, γιατί μετη βοήθεια σφηνοειδούς κατασκευής που διαθέτει μπορεί να προσκολληθεί σε υποβρύχιο που βρίσκεται σε κλίση. Η κατάσταση όμως θεωρείται δύσκολη γιατί έχει περάσει πολύς χρόνος καιτο Βρετανικό διασωστικό υποβρύχιο βρίσκεται ακόμη στο Τρόντχαϊμ, όπου τοποθετείται ο εξοπλισμός των δυτών, διαδικασία χρονοβόρα [21].
Στις 17 Αυγούστου2000, λαμβάνονται εικόνες του Κουρσκ από τηλεκατευθυνόμενη κάμερα που δείχνουν τις ζημιές που έχει υποστεί το υποβρύχιο. Το Κουρσκ φαίνεται να έχει κλίση γύρω στις 20 μοίρες και όχι 60 όπως θεωρείτο αρχικά. Έχει το περισκόπιο του σηκωμένο, γεγονός που δηλώνει πως το πλήρωμα δεν μπόρεσε να αντιδράσει έγκαιρα στα αίτια της βύθισης, η δεξιά έξοδος τωντορπιλών είναι ανοιχτή όπου και διακρίνονται συντρίμμια. Η επιχείρηση διάσωσης που πρόκειται να λάβει χώρα, περιλαμβάνει συνάντηση Ρώσων δυτών με Βρετανούς και Νορβηγούς διασώστες την Παρασκευή 18 ή το Σάββατο 19 Αυγούστουστην περιοχή όπου βρίσκεται το Κουρσκ. Εκεί θα καταδυθεί το LR5 με διμελές πλήρωμα του (μαζί με 2 Ρώσους τεχνικούς και έναν Ρώσο γιατρό). Αν καταφέρει να προσκολληθεί σε καταπακτή κινδύνου θα ανασύρονται 15 άτομα σε κάθε διαδρομή. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Μιχαήλ Κασυάνοβ περιγράφει την κατάσταση στο Κουρσκ "σχεδόν καταστροφική" εφόσον από την Τετάρτη δεν έχουν δοθεί σημεία ζωής στο υποβρύχιο [22].
Την Παρασκευή οι απόπειρες διάσωσης από πλευράς Ρωσίας συνεχίζονται ανεπιτυχώς. Ρώσοι διασώστες προσεγγίζουν μία καταπακτή ασφαλείας του Κουρσκ, αλλά δεν μπορούν νατην ανοίξουν λόγω ζημιών που έχει υποστεί. Το Πεντάγωνο αναφέρει πως δεν έχει λάβει απάντηση σε προσφορά παροχής στρατιωτικής βοήθειας που έκανε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας τωνΗΠΑ, Γουΐλιαμ Κοέν, την προηγούμενη ημέρα σε Ρωσικές αρχές. Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ρωσίας Ιλία Κλεμπάνοβ αναφέρει πως υπάρχει μία "τρομακτική τρύπα" στην πλευρά του Κουρσκ όπου βρισκόταν το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματος υπονοώντας πως δεν υπήρχαν περιθώρια διαφυγής και πως το υποβρύχιο υπέστη "καταστροφή που εξαπλώθηκε με αστραπιαία ταχύτητα" [23].
Το Σάββατο 19 Αυγούστου2000, μία εβδομάδα μετά τις εκρήξεις στο Κουρσκ, καταφθάνει στο σημείο του συμβάντος το Νορβηγικό ανεφοδιαστικό πλοίο Normand Pioneer, που μεταφέρει το Βρετανικό βαθυσκάφος διάσωσης LR5. Πέντε μίλια μακριά από το σημείο όπου βρίσκεται το Κουρσκ γίνονται διαβουλεύσεις μεταξύ Ρώσων, Βρετανών και Νορβηγών γιατο πως θα εξελιχθεί η επιχείρηση. Εντούτοις, δύο ώρες νωρίτερα, ο Ρώσος επικεφαλής του προσωπικού του Βορείου Στόλου, Μιχαήλ Μοτσάκ, δηλώνει στη Ρωσική τηλεόραση πως κατά πάσα πιθανότητα, όσα μέλη του πληρώματος βρισκόντουσαν στο μπροστινό μέρος του υποβρυχίου τη στιγμή της έκρηξης, σκοτώθηκαν στα πρώτα λεπτά του ατυχήματος. Ο ίδιος θεωρεί πως μπορεί να υπάρχει "αέρας στο υποβρύχιο, αλλά η πίεση του αέρα πρέπει να είναι πολύ, πολύ μεγάλη, γεγονός πουδεν προωθεί την καλή υγεία, καθώς τα επίπεδα του Οξυγόνου θα είναι επικίνδυνα χαμηλά" [24].
Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας οι Ρώσοι διασώστες καταβάλλουν προσπάθειες να προσεγγίσουν το Κουρσκ, αλλά αποτυγχάνουν για άλλη μια φορά. Ενώ έχουν καταφέρει να προσκολληθούν σε καταπακτές κινδύνου, αδυνατούν να σφραγίσουν την επαφή. Ο εκπρόσωπος του Ρωσικού Ναυτικού, Ιβάν Ντιγκάλο, δηλώνει: "Η άφιξη των Βρετανών διασωστών δεν πρέπει να μας φαίνεται σαν πανάκεια, γιατί και αυτοί θα αντιμετωπίσουν τα ίδια προβλήματα". Η ρώσικη κοινή γνώμη αρχίζει να αντιδρά εξαιρετικά έντονα πλέον στα γεγονότα που εξελίσσσονται στη θάλασσα του Μπάρεντς [24].
Την Κυριακή 20 Αυγούστου2000, οι Βρετανοί διασώστες συγκεντρώνονται 8 χιλιόμετρα από τη περιοχή όπου βρίσκεται το Κουρσκ και τρεις ώρες αργότερα εμφανίζονται καιοι Νορβηγοί. Σύμφωνα με τις Ρωσικές αρχές και συγκεκριμένα, σύμφωνα μετον Ιλία Κλεμπάνοβ, "η απόλυτη πλειοψηφία του πληρώματος έχει πεθάνει στα πρώτα δύο λεπτά της καταστροφής... συμπεριλαμβανομένων και αυτών που ήταν υπεύθυνοι γιατον έλεγχο του υποβρυχίου" [...] "Θεωρούμε ότι το Βρετανικό σωστικό βαθυσκάφος, δεθα έχει τη δυνατότητα να προσκολληθεί, αφού θα χρησιμοποιήσει τς ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν από τις Ρωσικές κάψουλες". Στη Ρωσική τηλεόραση, στο δίκτυο RTR, αναφέρεται πως οι διασώστες με ειδικές στολές θα προσπαθήσουν να προσεγγίσουν το Κουρσκ καινα ανοίξουν μετα χέρια, την καταπακτή κινδύνου του υποβρυχίου. Αντα καταφέρουν, θα προχωρήσουν στο θάλαμο καιθα προσπαθήσουν να διαβάσουν τα όργανα που μετρούν την πίεση του νερού στο εσωτερικό του υποβρυχίου. Αν αυτή βρίσκεται σε κανονικά επίπεδα, τα πληρώματα θα ξεκινήσουν να αντλούν το θαλάσσιο νερό που προφανώς θα έχει γεμίσει το σκάφος. Την ίδια μέρα συγκαλείται κατόπιν εντολής του Γουΐλιαμ Κοέν, ομάδα Αμερικανών μηχανικών, γιατρών και δυτών πουθα φτάσουν στο σημείο του ατυχήματος καιθα προσπαθήσουν να συνεισφέρουν στην επιχείρηση. Οι Αμερικάνοι, θα έχουν υπολογιστικούς συνδέσμους με στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ[25].
Οι Νορβηγοί δύτες πλησιάζουν τα συντρίμμια του Κουρσκ και λαμβάνουν βίντεο που επιβεβαιώνει τις αρχικές προβλέψεις Ρώσων αξιωματικών, ότι το μεγαλύτερο τμήμα ή όλο το πλήρωμα είναι νεκροί. Ο Ιλία Κλεμπάνοβ αναφέρει ότι το βίντεο απεικονίζει μαζική φθορά στο Κουρσκ, που επικεντρώνεται στον μπροστινό μέρος καιστον πυργίσκο του υποβρυχίου, ενώ ζημιές σημειώνονται καιστο πίσω μέρος [26]. Νορβηγοί διασώστες αναφέρουν πως η καταπακτή διαφυγής του Κουρσκ μπορεί να αφαιρεθεί, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με παλιότερες προβλέψεις ρωσικών αρχών που υποστήριζαν ότι η καταπακτή είχε υποστεί εκτεταμένες ζημιές. Δύο Νορβηγοί δύτες πετούν με ελικόπτερο στο Βιντγιάεβο γιανα μελετήσουν ένα υποβρύχιο παρόμοιο μετο Κουρσκ, πριν αποφασίσουν γιατο επόμενο στάδιο της διάσωσης. Ο Νορβηγός υποναύαρχος Άιναρ Σκόργκεν που ηγείται της αποστολής, αναφέρει πως θα μελετηθεί από αυτούς τους δύο δύτες, τι βρίσκεται μέσα σεμια καταπακτή κινδύνου, επειδή "πρέπει να ξεκαθαριστούν οι συνέπειες ανοίγματος της καταπακτής". Επίσης δηλώνει πως οι Νορβηγοί διασώστες "έχουν να διανύσουν ακόμη πολύ δρόμο" πριν από οποιαδήποτε προσπάθεια ανοίγματος των καταπακτών. Στο CNN, δήλωσε πως η επιχείρηση προχωρά όσο πιο γρήγορα γίνεται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο υγεία των δυτών [27].
Νωρίς το πρωί της 21ης Αυγούστουτου2000, εννέα μέρες μετά τις εκρήξεις στο Κουρσκ, αναφέρεται πως οι Νορβηγοί δύτες κατάφεραν να ανοίξουν την πίσω καταπακτή του Ρωσικού υποβρυχίου. Σύμφωνα με αυτές τις αναφορές, οι δύτες δεν εντόπισαν σημεία ζωής από το υποβρύχιο. Ωστόσο η αποστολή θα συνεχιστεί καιοι δύτες σκοπεύουν να προχωρήσουν στα ενδότερα διαμερίσματα του Κουρσκ, όπου όμως μπορεί να υπάρχουν επικίνδυνα χημικά που προήλθαν από τις εκρήξεις. Σε αναμονή βρίσκεται καιτο Βρετανικό διασωστικό βαθυσκάφος που βρίσκεται στην περιοχή από το Σάββατο [28].
Τελικά δέκα μέρες μετά τις εκρήξεις (Τρίτη, 22 Αυγούστου2006), οι Νορβηγοί δύτες καταφέρνουν να εισέλθουν στα εσωτερικά διαμερίσματα του Κουρσκ όπου διαπιστώνουν ότι είναι όλα πλημμυρισμένα. Προφανώς επιβεβαιώνεται πως όλοι οι επιβαίνοντες στο Κουρσκ είναι νεκροί. ΟΠουτιν ονομάζει την ημέρα "μέρα πένθους" καιοι σημαίες βρίσκονται μεσίστια σε όλη τη Ρωσία. Ο Νορβηγός υποναύαρχος υπεύθυνος της αποστολής, Άιναρ Σκόργκεν, σε ραδιοφωνική συνέντευξή του δηλώνει πως είναι δύσκολο να ανασυρθούν τα πτώματα γιατί η "ανάσυρση πτωμάτων είναι εντελώς διαφορετικού τύπου επιχείρηση". Νοσοκομειακό πλοίο που μεταφέρει συγγενείς των θυμάτων πρόκειται να καταφτάσει στην περιοχή. Το τελευταίο που απομένει γιατη Ρωσική κυβέρνηση είναι η ανάσυρση του Κουρσκ, εφόσον φέρει μερικά από ταπιο ανεπτυγμένα ρωσικά οπλικά συστήματα και αφετέρου για πρόληψη μόλυνσης του περιβάλλοντος από ενδεχόμενη διαρροή ραδιενέργειας από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες του[29].
Οι Ρωσικές αρχές, ταΜΜΕκαιη κοινή γνώμη
Η τραγωδία του Κουρσκ, υπήρξε η αφορμή έντονων αντιδράσεων και αντιπαραθέσεων. Πέρα από τις οξείες αντιδράσεις συγγενών καιμη, των μελών του πληρώματος του υποβρυχίου, υπήρξαν αντιδράσεις για τις αντικρουόμενες αναφορές μεταξύ ιδιωτικών και κρατικών μέσων μαζικής ενημέρωσης.
ΟΠούτιν, είχε ξεκινήσει από τον Μάιο του2000, "επιχείρηση σκούπα" με σκοπό την πάταξη της διαφθοράς. Στο πλαίσιο των προσπαθειών του προς την επίτευξη των στόχων του, άνοιξε μέτωπο μετη ρωσική εταιρία Media-Most πρόεδρος της οποίας ήταν ο Βλαντιμίρ Γκουζίντσκιι. ΗMedia-Mostπου έκανε οξεία κριτική στην κυβέρνηση Πούτιν, είχε τον έλεγχο του πρώτου ανεξάρτητου ρωσικού τηλεοπτικού σταθμού NTV (ΗΤΒστα κυριλλικά), της εφημερίδας Σεγκόντια καθώς και διαφόρων περιοδικών. Ο πρόεδρος της εταιρίας (που είχε απασχολήσει και τις αστυνομικές αρχές τουΙσραήλγια κατηγορίες ξεπλύματος χρημάτων), συνελήφθη τον Μάιο του 2000 από τη ρωσική αστυνομία για απάτη και αφέθηκε ελεύθερος αφού υπέγραψε την πώληση της Media-Mostστην ρωσική κρατική επιχείρηση Gazprom, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις [30][31].
Aποτέλεσμα αυτών, υπήρξε η διάσταση απόψεων μεταξύ κρατικών και ιδιωτικών ΜΜΕκαιοι αναφορές γιατο ατύχημα του Κουρσκ καιτα αίτια που οδήγησαν σε αυτό, δεν ξέφυγαν από την αντίθεση αυτή. Αρχικά το ημικρατικό Ρωσικό Δημόσιο Τηλεοπτικό Κανάλι καιη κρατική τηλεόραση, περιλάμβαναν στο ειδησεογραφικό πρόγραμμά τους, εκτενείς συνεντεύξεις ναυτικών και κυβερνητικών αρχών, γεγονός που τους παρείχε τη δυνατότητα να εδραιώσουν τα επιχειρήματα των δηλώσεών τους. Από την άλλη πλευρά, τα ιδιωτικά ΜΜΕ, όπως η εφημερίδα Μοσκόβσκιι καιη Ισβεστίγια κατηγορούσαν ανοιχτά τις αρχές για ψεύδη. Η Κομσομόλσκαγια Πράβντα κατάφερε ναβρειμια λίστα μετα ονόματα των επιβαινόντων στο Κουρσκ ενώ οι αρχές δεν είχαν ανακοινώσει τα ονόματά τους. Το NTV εμφάνισε τους ίδιους εκπροσώπους του ναυτικού που εμφανίζονταν στα κρατικά κανάλια, αλλά εμφάνισε και απόστρατους γιανα δώσει μιαπιο πλήρη εικόνα. Όσο συνέβαιναν όλα αυτά, ο Πούτιν βρισκόταν σε διακοπές στο εξοχικό τουστο Σόχι, γεγονός γιατο οποίο δέχτηκε επίσης οξεία κριτική [32].
Εντω μεταξύ, μία σκηνή που εμφανίζεται στις τηλεοράσεις και κάνει το γύρο του κόσμου προκαλεί σάλο και δημιουργεί έντονες αντιδράσεις. Στη σκηνή φαίνεται η Ναντέζντα Τύλικ, μητέρα ενός εκτων υποπλοιάρχων του Κουρσκ, η οποία επιτίθεται φραστικά σε εκπροσώπους των ρωσικών αρχών που βρίσκονται κοντά της. Κατά τη διάρκεια της φραστικής επίθεσης εμφανίζεται από πίσω της μια άλλη γυναίκα που πιέζει μια σύριγγα πάνω από τα ρούχα της Τυλίκ, η οποία μετά από λίγο χάνει την ικανότητα να παραμείνει όρθια και οδηγείται σεμια καρέκλα. Η Τυλίκ δήλωσε πως έχασε άμεσα την ικανότητά της να μιλήσει αμέσως μετά την ένεση. Αργότερα όμως ανέτρεψε την εκδοχή που παρουσίασε αρχικά και δήλωσε πως η ένεση ζητήθηκε από το σύζυγό της, εξαιτίας προβλημάτων μετην καρδιά της. Παρόλα αυτά, οι αξιωματικοί του ρωσικού ναυτικού δήλωσαν πως χορηγούσαν συνέχεια ηρεμηστικά σε συγγενείς των επιβαινόντων στο Κουρσκ, και συμπλήρωσαν πως «δεν είναι τόσο μεγάλη υπόθεση όσο το κάνετε να φαίνεται στη Δύση» [33][34].
Το "Παράσημο του Ήρωα της Ρωσίας" απονεμήθηκε στον κυβερνήτη του Κουρσκ, Γκεναντίι Λγιατσίν.
Η αντιμετώπιση των συμβάντων στη θάλασσα του Μπάρεντς από τις ρωσικές αρχές, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στη ρωσική και παγκόσμια κοινή γνώμη. Συγγενείς των θυμάτων χρησιμοποίησαν βαρείς χαρακτηρισμούς γιατον Πούτιν καιτην κυβέρνησή του. Η Ιρίνα Μπελοζόροβα, σύζυγος πλοιάρχου του Κουρσκ είπε γιατη συνάντηση που επρόκειτο να έχει μετον Πούτιν: «Θατουπω πως είμαι χαρούμενη πουδεντον ψήφισα. Δεν είναι πρόεδρος. Είναι απλά ένα ανδρείκελο». Η Γιεκατερίνα Μπαγκρυάντσεβα είπε πως αντιμετώπισαν ανάλγητη συμπεριφορά από τις αρχές στο Βιντγιάεβο. Επίσης δήλωσε: «Όταν ανακηρύσσουν τη μέρα αυτή ως μέρα πένθους σε αυτό το μέρος, σημαίνει πως την επόμενη θέλουν να μας ξεχάσουν» [35]. Οι πρακτικές του Πούτιν αρχίζουν πλέον να παραλληλίζονται ανοιχτά μεΣοβιετικές από τον τύπο καιο Πούτιν αντιμετωπίζει ακόμη πιο άσχημες κριτικές [36].
Η έντονη κριτική στον Πρόεδρο της Ρωσίας Πούτιν, που είχε το απόγειό της μετη βύθιση του Κουρσκ, οδήγησε στην υιοθέτηση νέας στάσης από τη ρωσική κυβέρνηση τόσο σε επίπεδο επικοινωνίας με τους φορείς των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, όσο καισε επίπεδο δημοσίων σχέσεων [36]. Επιπλέον προκάλεσε μεταστροφή της ρωσικής κυβέρνησης ως προς την αντιμετώπιση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων καιτην τρέχουσα επί δέκα χρόνια «αναμόρφωση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων». Από εκείνη την περίοδο και μετά ξεκίνησε να εφαρμόζεται πολύ εντονότερα η «αναμόρφωση» του Βόρειου Στόλου, το κύρος του οποίου δεν ήταν το απαιτούμενο από τις ρωσικές αρχές [12][37][38]. Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης εντάσσεται καιη ανανέωση του Βόρειου Στόλου ο οποίος είχε μείνει αρκετά πίσω σε άψυχο και έμψυχο υλικό καθώς καισε επιχειρήσεις, εξαιτίας δύο πολέμων μετηνΤσετσενίακαι περιορισμένης χρηματοδότησης του στόλου από πλήθος παραγόντων [39][40]. Δύο εβδομάδες μετά τις εκρήξεις, ο Πούτιν αποφασίζει να απονεμηθούν μετάλλια μετά θάνατον σε όλα τα μέλη του πληρώματος του Κουρσκ. Στον κυβερνήτη του υποβρυχίου, Γκεναντίι Λγιατσίν, απονέμεται το «Παράσημο του Ήρωα της Ρωσίας», μία από τις υψηλότερες τιμητικές διακρίσεις της χώρας, ενώ τα υπόλοιπα μέλη τιμώνται μετο «Παράσημο Ανδρείας». Επίσης δίνεται εντολή ανέγερσης μνημείου για τους επιβαίνοντες στο Κουρσκ, πουθα τοποθετηθεί στο Κεντρικό Στρατιωτικό Μουσείο στηΜόσχα[41]. Τέλος ο Πούτιν ανακοίνωσε πως θα ανελκυστούν τα συντρίμμια του Κουρσκ καιθα παραδοθούν οι σοροί των επιβαινόντων στις οικογένειές τους. Η επιχείρηση ανέλκυσης επρόκειτο να ξεκινήσει, το νωρίτερο, μετά από τοορθόδοξο 40ήμερο πένθους [42].
Η ανάσυρση πτωμάτων από τον βυθό
Μέχρι τις 22 Οκτωβρίουτου2000οι Νορβηγοί δύτες έχουν καταφέρει να ανοίξουν στο κύτος του υποβρυχίου μία τρύπα μήκους 1,5 μέτρουκαι πλάτους 75 εκατοστών. Οι Ρώσοι και Νορβηγοί δύτες βρισκόντουσαν στο μεσοδιάστημα στη Νορβηγία όπου εκπαιδεύονταν γιατο τμήμα της επιχείρησης της ανάσυρσης των σορών που επρόκειτο να διεξαχθεί στα παγωμένα νερά της Θάλασσας Μπάρεντς. Από την τρύπα που ανοίγουν ανασύρονται τα πρώτα τρία πτώματα του πληρώματος τουΚουρσκ[43]. Την επόμενη μέρα ανακαλύπτεται από τους δύτες που συμμετέχουν στην επιχείρηση, ένα σημείωμα από τον Ντμίτρι Κολέσνικοφ, υποπλοίαρχο του Κουρσκ, που γράφει: "Όλο το πλήρωμα από τα τμήματα έξι, επτά και οκτώ ήρθαν στο ένατο. Υπάρχουν 23 άτομα εδώ. Πήραμε αυτή την απόφαση εξαιτίας του ατυχήματος. Κανείς μας δεν μπορεί ναβγειστην επιφάνεια". Το σημείωμα αποδεικνύει την ύπαρξη επιζόντων μετά την έκρηξη [44]. Έως τις 14 Μαΐουτου2001, έχουν ανασυρθεί 12 σοροί μελών του πληρώματος από το Κουρσκ και ξεκινούν οι συζητήσεις γιατην υλοποίηση της ανέλκυσης του υποβρυχίου [45]. Συνολικά ανασύρθηκαν μόνο 12 σοροί από τις 118 [45].
Η ανέλκυση του υποβρυχίου
Οι Ρωσικές αρχές αισθάνθηκαν την υποχρέωση να ανελκύσουν το Κουρσκ αφενός διότι η πλειοψηφία των σορών (106) των επιβαινόντων δεν είχαν ανασυρθεί, αφετέρου διότι η ρωσική κυβέρνηση δεχόταν πιέσεις ως προς την ανέλκυση εξαιτίας του ενδεχομένου μόλυνσης του περιβάλλοντος πουθα προέκυπτε μετά από λίγα χρόνια, από τη φθορά του θαλασσίου νερού στο περίβλημα των πυρηνικών αντιδραστήρων του Κουρσκ. Συγκεκριμένα, από τον Μάρτιο του2001, η Ρωσία δεχόταν πιέσεις, από τηνΕυρωπαϊκή Ένωσηγιανα επιτραπεί η παρατήρηση των ναυτικών βάσεων της Ρωσίας από Ευρωπαϊκές εταιρίες που σχετίζονται μετα προγράμματα της ΕΕγιατα ραδιενεργά απόβλητα στις θάλασσες Βόρεια της Ρωσίας. Αν αυτό δε γινόταν δεκτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση απειλούσε πως θα ακύρωνε την οικονομική βοήθεια που επρόκειτο να παραχωρήσει στη Ρωσία γιατην ανέλκυση του Κουρσκ (ύψους 30 εκατομμυρίων δολλαρίωνκαι 500.000 ρούβλιων). Οι Ρωσικές αρχές από την άλλη δεν επιθυμούσαν την πρόσβαση Ευρωπαίων στις βάσεις τους, γεγονός πουθα μπορούσε να αποκαλύψει απόρρητα του Ρωσικού στόλου και παρόλο πουη Ρωσία είχε τη δυνατότητα να ανελκύσει το Κουρσκ χωρίς οικονομική βοήθεια, αυτό θα ανέβαλλε την επιχείρηση ένα χρόνο αργότερα οπότε καιοι πιέσεις θα γίνονταν εντονότερες [46]. Τελικά η Ρωσική κυβέρνηση, στις 18 Μαΐουτου2001, συμφώνησε να συνεργαστεί μετηνκοινοπραξίατωνΟλλανδικών ναυτιλιακών εταιριών MammoetκαιSmit International, γιατην ανέλκυση του Κουρσκ. Οι ετοιμασίες γιατην επιχείρηση ξεκίνησαν αμέσως και ήταν σχεδιασμένο να ολοκληρωθούν στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2001. Επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν 20 με 24 μονάδες ανέλκυσης προσδεμένες σε έναν τεράστιο πλωτήρα. Οι μονάδες ανέλκυσης έχουν τη δυνατότητα να εξισορροπούν στα ρεύματα και ταυτόχρονα η κάθε μιανα παρέχει τη δική της ισχύ ανέλκυσης ώστε το Κουρσκ να αποκολληθεί από το βυθό. Από εκεί, το Κουρσκ ήταν σχεδιασμένο να προσκολληθεί κάτω από τον πλωτήρα καινα οδηγηθεί στο λιμάνι τουΜουρμάνσκ[47].
Η ανέλκυση του Κουρσκ έγινε σύμφωνα μετο σχεδιασμό της επιχείρησης, την οποία σχεδίασαν το υπουργείο εθνικής άμυνας της Ρωσίας, η κοινοπραξία των Ολλανδικών εταιριών Smit InternationalκαιMammoetκαιη κατασκευάστρια εταιρία του Κουρσκ "Rubin". Συμμετείχαν επίσης, το Ερευνητικό Ινστιτούτο Ναυπηγικής, Κρυλόβκαιη κατασκευάστρια εταιρία των Ρωσικών πυρηνικών σκαφών "Σεβμάς" (ФГУП «ПО «Севмаш») [48]. Ολοκληρώθηκε σε πέντε στάδια:
Έγινε τροποποίηση του πλοίου Giant-4 που θα πρωταγωνιστούσε στην επιχείρηση. Τοποθετήθηκαν 26 μονάδες ανύψωσης, η κάθε μία εκτων οποίων μπορούσε να σηκώσει 900 τόννους. Αφαιρέθηκε επίσης, ένα τμήμα από το Giant 4 για να δημιουργηθεί χώρος γιατον πυργίσκο του Κουρσκ. Οι τροποποιήσεις διήρκεσαν περίπου εφτά εβδομάδες.
Ταυτόχρονα μετην τροποποίηση, δύτες (που εργάζονταν σε θερμοκρασίες μεταξύ 0 και 6 βαθμών Κελσίου) ξεκίνησαν να αφαιρούν τηνπλώρητου Κουρσκ, όπου βρίσκονται καιοι τορπίλες καινα διανοίγουν τρύπες στα υπόλοιπα τμήματα του υποβρυχίου ώστε να περάσουν καλώδια από αυτές γιανα ανυψωθεί το υποβρύχιο. Η διάνοιξη έγινε με χρήση πιδάκων νερού υψηλής πίεσης ενώ η αποκοπή της πλώρης με ένα ειδικά τροποποιημένο γιατην περίσταση αλυσοπρίονο. Η πλώρη, σύμφωνα μετο σχεδιασμό της επιχείρησης, θα παραμείνει στο βυθό.
Όταν το Κουρσκ κατέστη πλήρως προετοιμασμένο, τα ανυψωτικά καλώδια κατέβηκαν από το Giant 4 και πέρασαν από τις τρύπες που διανοίχθησαν στο Κουρσκ.
Το υποβρύχιο ανυψώθηκε σε σημείο ακριβώς κάτω από το Giant 4 με ελεγχόμενη ισχύ σε κάθε μηχανισμό ανύψωσης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η τάση στο σώμα του υποβρυχίου.
Τέλος, το Κουρσκ οδηγήθηκε στο Μουρμάνσκ, όπως ήταν σχεδιασμένο, και μεταφέρθηκε σε μόνιμη δεξαμενή εκεί.
Γιατην επιχείρηση έγιναν προσομοιώσεις των σταδίων της σε υπολογιστές, σε εξειδικευμένα εργαστήρια στηνΑγία Πετρούπολη, γιανα αντιμετωπιστούν προβλήματα που ενδεχομένως θα προέκυπταν από λανθασμένη εφαρμογή θεωρητικών υποθέσεων [49].
Μέχρι τις 28 Αυγούστου2001 είχαν διανοιχθεί όλες οι τρύπες στο Κουρσκ και στις 13 Σεπτεμβρίου, η πλώρη είχε κοπεί από το υπόλοιπο μέρος του υποβρυχίου. Το Giant 4 έφτασε στις 26 Σεπτεμβρίου (2001) στην περιοχή όπου ήταν βυθισμένο το Κουρσκ, εξαιτίας προβλημάτων στο εξειδικευμένο αλυσοπρίονο που έκοψε την πλώρη, κακοκαιρίας και δυσκολιών στην εφαρμογή προσδέσεων των καλωδίων στο υποβρύχιο. Την επόμενη μέρα, το Giant 4 αγκυροβόλησεμε 8 άγκυρεςκαι στις 7 Οκτωβρίου, όλες οι προσδέσεις των καλωδίων στο υποβρύχιο είχαν ολοκληρωθεί επιτυχώς δίνοντας το πράσινο φως γιατην ανύψωσή του από το βυθό της θάλασσας. Την επόμενη μέρα και στις 18:30 UTC, το Κουρσκ είχε ανέβει και είχε προσδεθεί στο κατάλληλο ύψος κάτω από το Giant και δύο ώρες αργότερα ξεκίνησε η μεταφορά τουστο Μουρμάνσκ με μέση ταχύτητα 4 ναυτικά μίλιατην ώρα. Στις 21 Οκτωβρίουτο σύμπλεγμα του Giant μετο Κουρσκ είχε φτάσει στο Μουρμάνσκ και είχε τοποθετηθεί σε δεξαμενή εκεί. Μια μέρα αργότερα, αφαιρέθηκαν όλα τα καλώδια που συγκρατούσαν το Κουρσκ στο Giant 4. Τέλος, την αμέσως επόμενη ημέρα, το Κουρσκ αποτέθηκε μόνο τουσε δεξαμενή καιτο Giant αποχώρησε προς το Κίρκενες της Νορβηγίας από όπου θα ξεκινούσε το ταξίδι τουγιατην Ολλανδία. Η αποστολή θεωρείται πως παρά τη χρονική καθυστέρηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία [50].
Τα μνημεία
Στις 12 Αυγούστουτου2002, έγιναν τα αποκαλυπτήρια δύο μνημείων γιατην τραγωδία του Κουρσκ, ένα στηΜόσχακαι ένα στο Βιντγιάεβο από όπου το Κουρσκ ξεκίνησε το τελευταίο του ταξίδι. Το μνημείο στη Μόσχα απεικονίζει έναν ναυτικό ασκεπή, πάνω από ένα υποβρύχιο που βυθίζεται στον ωκεανό [51]. Ένα άλλο μνημείο έκανε επίσης τα αποκαλυπτήριά τουστηνΑγία Πετρούπολη, στην επέτειο τριών χρόνων από το ατύχημα στο Κουρσκ. Το μνημείο αυτό αποτελείται από έναν κύβο από μαύρο γρανίτη όπου πάνω αναγράφεται: "Στη μνήμη του πληρώματος τουΚουρσκ" και από την άλλη πλευρά αναγράφεται απόσπασμα από το σημείωμα που βρέθηκε από τον Νμίτρι Κολέσνικοβ, μέλος του πληρώματος, με τις λέξεις: "Μην απελπίζεστε" [52]. Πέντε χρόνια μετά το ατύχημα έγιναν τα αποκαλυπτήρια ενός τέταρτου μνημείου, που αποτελείται από θραύσματα του υποβρυχίου, στηνπόλη Κουρσκ από όπου το υποβρύχιο πήρε το όνομά του. [53]
Πηγές και σημειώσεις
↑Ελαττωματική τορπίλη, η αιτία βύθισης του "Κούρσκ" VOAnews.com Ανακτήθηκε 19 Οκτωβρίου2006. Ο τότε Ρώσος υπουργός Βιομηχανίας, Επιστημών και Τεχνολογίας, Ιλία Κλεμπάνωφ, διέταξε έρευνα γιατα αίτια της τραγωδίας.
↑Αντιδράσεις γιατο πόρισμα γιατοΚουρσκ BBC Greek, ανακτήθηκε 19 Οκτωβρίου2006. Σε διαρροή καυσίμων από τορπίλη απέδωσε και επισήμως η ρωσική ηγεσία τα αίτια της έκρηξης στο υποβρύχιο, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο καιτων 118 μελών του πληρώματος.
↑BBC news | US experts: Double blast 'sank Kursk' (Αγγλικά) Ανακτήθηκε 19 Οκτωβρίου2006. "Το Αμερικάνικο Ναυτικό γνώριζε το Κουρσκ αρκετά καλά, αφού το παρατηρούσε το περασμένο καλοκαίρι [1999] στη Μεσόγειο, καθώς αυτό παρακολουθούσε στόλο μάχης αμερικάνικου αεροπλανοφόρου"
↑BBC news | The crew of the Kursk (Αγγλικά) Ανακτήθηκε 19 Οκτωβρίου2006. Η λίστα των θυμάτων του Κουρσκ εκδόθηκε αρχικά στην εφημερίδα Κομσομόλσκαγια Πράβντα (Комсомольская правда) και "λέγεται ότι η εφημερίδα πλήρωσε 18.000 ρούβλια γιανατην αποκτήσει."
↑Forensic seismology Sinking the Kursk (Αγγλικά). Ανακτήθηκε 10 Οκτωβρίου2006. Η πρώτη έκρηξη δημιούργησε σεισμικό γεγονός έντασης 2,2 [...]. Η δεύτερη έκρηξη 250 φορές μεγαλύτερης ισχύος από την πρώτη, δημιούργησε γεγονός έντασης 4,2 που καταγράφηκε σε απόσταση 5.000 χιλιομέτρων σε σταθμούς στηνΑφρική.
↑K-141 Kursk Accident (Αγγλικά). Ανακτήθηκε 20 Οκτωβρίου2006. Τα υποβρύχια κλάσης India αποτελούν τη βάση δύο βαθυσκαφών διάσωσης DSRV (Deep Submergence Rescue Vehicle) που μπορούν να φτάσουν σε βάθος περίπου 700 μέτρων.
↑Time EUROPE: Putin's Media Blitz (Αγγλικά). Ανακτήθηκε 25 Οκτωβρίου2006. Ο πόλεμος του Πούτιν με άλλα ιδιωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είχε οδηγήσει σε έντονο πολιτικό κλίμα στη Ρωσία, σε αλλαγή προεδρείων σε διάφορα ΜΜΕκαισε αντιδράσεις από τον ρωσικό λαό.
