 Φθορίτης επί σιδηροπυρίτη. Προέλευση: Μαρόκο |
| Γενικά |
|---|
| Κατηγορία | Αλογονίδια |
|---|
| Χημικός τύπος | CaF2 |
|---|
| Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά |
|---|
| Πυκνότητα | 3,2 gr/cm3 |
|---|
| Χρώμα | Ποικίλλει. Άχρωμο, λευκό, πορφυρό, μπλε, πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο, καστανό, ιώδες, συχνά σε ζώνες. |
|---|
| Σύστημα κρυστάλλωσης | Κυβικό |
|---|
| Κρύσταλλοι | Κυβικοί, οκταεδρικοί, σπάνια δωδεκαεδρικοί |
|---|
| Υφή | Συμπαγής ή κοκκώδης, ενίοτε βοτρυοειδής, σπανίως ινώδης |
|---|
| Διδυμία | {111} συνδιαβλαστάνουσα |
|---|
| Σκληρότητα | 4 |
|---|
| Σχισμός | Τέλειος κατά {111} σε τέλεια οκτάεδρα |
|---|
| Θραύση | Υποκογχοειδής έως ακανόνιστη |
|---|
| Λάμψη | Υαλώδης |
|---|
| Γραμμή κόνεως | Λευκή |
|---|
| Πλεοχρωισμός | - |
|---|
| Διαφάνεια | Διαφανής έως ημιδιαφανής |
|---|
| Παρατηρήσεις | Εμφανίζει φθορισμό σε υπεριώδη ακτινοβολία |
|---|
Ο φθορίτης (αγγλ. fluorite) ή αργυροδάμας είναι ορυκτό του ασβεστίου με χημικό τύπο CaF2. Οφείλει το όνομά του στο συστατικό του, φθόριο, το δε αγγλικό όνομα προέρχεται από τα λατινικά (fluor = ρέω) και σχετίζεται με την ικανότητά του να χαμηλώνει το σημείο τήξεως όταν προστίθεται σε άλλα ορυκτά (συλλίπασμα).
Εμφανίζει ποικιλία χρωμάτων, συχνά σε ζώνες. Η ιώδης ποικιλία του συγχέεται συχνά με αμέθυστο, από τον οποίο διακρίνεται λόγω χαμηλότερης σκληρότητας. Συχνά οι κρύσταλλοί του παρουσιάζουν φθορισμό κάτω από υπεριώδη ακτινοβολία σε ποικιλία χρωμάτων. Τυπικό χρώμα φθορισμού είναι το μπλε, εμφανίζει, όμως, φθορισμό σε κίτρινο, πράσινο, κόκκινο, λευκό και πορφυρό, ενώ το χρώμα φθορισμού μπορεί να αλλάζει ανάλογα με το μήκος κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας. Ορισμένοι κρύσταλλοι, που περιέχουν το στοιχείο Ευρώπιο (Eu) εμφανίζουν ασθενή φωσφορισμό. Η (σπάνια) παραλλαγή του χλωροφανής, που απαντά στην Βιρτζίνια και στην Αριζόνα των ΗΠΑ παρουσιάζει το φαινόμενο του θερμοφθορισμού, φθορίζει, δηλαδή σε πρασινογάλαζο χρώμα, όταν θερμανθεί. Μετά την ψύξη, το φαινόμενο αυτό εξαφανίζεται από το συγκεκριμένο δείγμα.
Η μεγάλη χρωματική του ποικιλία έχει ως συνέπεια να είναι από τα πλέον περιζήτητα από συλλέκτες ορυκτά, ενώ, λόγω της ποικιλοχρωμίας του και της εμφάνισης ζωνώδους χρωματισμού, χρησιμοποιείται και ως ημιπολύτιμος λίθος, παρά την χαμηλή του σκληρότητα. Η βασική του χρήση είναι ως συλλίπασμα, δηλαδή πρόσθετο στην βιομηχανική παρασκευή χαλύβων και αργιλίου, όπου αφενός μεν καταβιβάζει την θερμοκρασία τήξεως των πρώτων υλών (ιδιαίτερα της αλουμίνας) αφετέρου σχηματίζει επιπλέουσα σκωρία η οποία απομακρύνει προσμίξεις. Η χρήση του έχει ως συνέπεια την έκλυση φθορίου, η οποία, στην βιομηχανία παραγωγής αργιλίου, αντιμετωπίζεται με την χρήση ειδικών καλυμμάτων στις λεκάνες ηλεκτρόλυσης.
Ανευρίσκεται ως συνοδό ορυκτό σε γρανίτες, γρανιτικούς πηγματίτες και συηνίτες, καθώς και σε φουμαρόλες. Οι οικονομικά εκμεταλλεύσιμες εμφανίσεις του είναι σε μέσης και χαμηλής θερμοκρασίας υδροθερμικές φλέβες και στρωματοειδείς αποθέσεις. Συχνά αποτελεί το υλικό διασύνδεσης στους ψαμμίτες.
Συνδέεται με χαλαζία, μικτά θειούχα, ασβεστίτη, βαρύτη, κασσιτερίτη, βολφραμίτη, απατίτη, σεελίτη και τοπάζιο. Απαντά σε πολλά σημεία του πλανήτη.
Παραλλαγές του, εκτός από τον χλωροφανή, είναι ο Υττριοφθορίτης ( (Ca,Y)F2, ο Υττριοδημητρίτης ((Ca,Ce,Y)F2) και ο Αντοζωνίτης, ο οποίος, όταν θραυσθεί ή κονιοποιηθεί, αναδίδει περίεργη οσμή.
Πηγές
Βιβλιογραφία
- James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
- Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
- Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372
Σημειώσεις
.jpg)