Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού (αγγλικός τίτλος: The Rime of the Ancient Mariner) είναι ποίημα-μπαλάντατου Βρετανού συγγραφέα Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζπου γράφτηκε μεταξύ 1797 και 1798. Τορομαντικόαφηγηματικό ποίημα εξιστορεί τις υπερφυσικές περιπέτειες ενός ναυτικού και σκιαγραφεί τον μύθο του ανθρώπου που περιπλανιέται μέσα σ’ έναν αχανή κενό χώρο, προσπαθώντας να δώσει νόημα στο κενό αλλά καιστη δική του ύπαρξη.[1]
Το ποίημα αρχίζει με έναν ηλικιωμένο ναυτικό που επέστρεψε από ένα μακρύ ταξίδι στη θάλασσα. Σταματάει έναν νεαρό που πηγαίνει σε γαμήλιο γλέντι και αρχίζει νατου διηγείται την ιστορία του. Ο νεαρός αρχικά αντιδρά με εκνευρισμό και ανυπομονησία, αλλά τελικά υποκύπτει στη γοητεία της αφήγησης.[3]
Η αφήγηση ξεκινά μετο πλοίο του γέρου ναυτικού να φεύγει από το λιμάνι καινα κατευθύνεται νότια μέχρι που παρασύρεται, οδηγούμενο από αντίθετους ανέμους και φθάνει στηνΑνταρκτική, όπου βρίσκεται περικυκλωμένο από πάγους και μέσα στην πυκνή ομίχλη. Ένα άλμπατρος, που οδηγεί το πλήρωμα καιτο πλοίο έξω από τα παγωμένα νερά, θεωρείται από τους ναυτικούς ως ένας ουράνιος αγγελιοφόρος, ωστόσο ο γέρος ναυτικός, για άγνωστο λόγο, το σκοτώνει μετηβαλλίστρατου. Οι άλλοι ναυτικοί αρχικά εξέφρασαν την οργή τους γιατί το πουλί τους είχε σώσει από τα απειλητικά νερά της Ανταρκτικής και τους πάγους της. Αλλά, όταν η ομίχλη διαλύθηκε καιη θερμοκρασία έγινε ξανά ήπια, συμφώνησαν μετον ναύτη διαπράττοντας και αυτοί μέρος του εγκλήματος, ένα έγκλημα που έμελλε να εξαπολύσει μια σειρά από υπερφυσικά γεγονότα για εκδίκηση γιατον θάνατο του άλμπατρος.[4]
Οι ναυτικοί αντικρίζουν το άλμπατρος. Από τα ξάρτια κρέμονται πάγοι. Χαρακτικό τουΓκυστάβ Ντορέ (1876).
Στη συνέχεια, εκδικητικά πνεύματα παρασύρουν το πλοίο σε ένα απροσδιόριστο μέρος. Η πλήρης απουσία ανέμου ακινητοποιεί το σκάφος στη μέση του ωκεανού, γεγονός που προκαλεί ξανά την οργή των ναυτικών, καθώς υποφέρουν και από έλλειψη νερού. Αποφασίζουν ότι ο ναυτικός πρέπει να φορέσει το νεκρό άλμπατρος γύρω από το λαιμό του ως τιμωρία γιατη δολοφονία. Ξαφνικά εμφανίζεται ένα πλοίο-φάντασμα με επιβάτες τον Θάνατο και, σε γυναικεία μορφή, τη Ζωή-μέσα-στον-Θάνατο, οι οποίοι παίζουν στα ζάρια το πλήρωμα του πλοίου. Ο Θάνατος κερδίζει το πλήρωμα καιη Ζωή-μέσα-στον-Θάνατο κερδίζει τον γέρο ναυτικό πουτου επιφυλάσσει μια τιμωρία χειρότερη από τον θάνατο γιατη δολοφονία του άλμπατρος. Ο ναυτικός επιζεί αλλά οι σύντροφοί του πεθαίνουν και μέσα στα μάτια τους βλέπει την κατάρα τους μέρα και νύχτα. Γύρω από το πλοίο κολυμπούν τρομερά θαλάσσια πλάσματα πουο γέρος ναυτικός περιφρονητικά αποκαλεί γλοιώδη.[5]
Μετά από επτά μερόνυχτα που πέρασε στη θάλασσα κάτω από το βλέμμα των νεκρών συντρόφων του, καταφέρνει τελικά να καταλάβει την αληθινή ομορφιά των πλασμάτων καιτα ευλογεί μεμια προσευχή. Η κατάρα τότε αίρεται και νιώθει το άλμπατρος να αποσπάται από το λαιμό τουκαινα πέφτει στη θάλασσα. Η βροχή αρχίζει να πέφτει δυνατή: η δοκιμασία τελειώνει. Αγγελικά πνεύματα καταλαμβάνουν τότε τα σώματα των νεκρών ναυτικών, οι οποίοι σηκώνονται και οδηγούν το πλοίο πίσω στο λιμάνι. Όταν πλησιάζουν στην ξηρά, το πλοίο βυθίζεται σεμια γιγαντιαία δίνη, αφήνοντας μόνο τον γέρο ναυτικό ως μοναδικό επιζώντα. Τον σώζουν ο πλοηγός του λιμανιού, ο γιος τουκαι ένας ερημίτης, στον οποίο, ο γέρος ναυτικός, οδηγημένος από «μια θλιβερή αγωνία», εξομολογείται την ιστορία τουκαι ησυχάζει. Κάθε τόσο, αυτή η αγωνία επανεμφανίζεται καιτον βασανίζει σωματικά και ψυχικά. Γι'αυτό, ταξιδεύει από χώρα σε χώρα και διηγείται την ιστορία του, το ηθικό νόημα της οποίας είναι ότι «πρέπει να σεβόμαστε καινα αγαπάμε κάθε πλάσμα που έπλασε ο Θεός».[6]
Αφού τελειώσει την ιστορία του, ο γέρος ναυτικός φεύγει καιο καλεσμένος του γάμου επιστρέφει στο σπίτι του, ξυπνώντας το επόμενο πρωί «ένας πιο κατηφής και σοφότερος άνθρωπος».[7]
Ναυτικοί στα κρύα νερά της Νότιας Θάλασσας κοιτάζουν τα θαλάσσια πλάσματα. Χαρακτικό τουΓκυστάβ Ντορέ (1876).
Η ιδέα γιατην πλοκή καιτα θέματα του ποιήματος προέρχονται από συζητήσεις μεταξύ τουΟυίλιαμ Γουόρντσγουορθ, της αδελφής του ποιήτριας και χρονικογράφου Ντόροθι Γουόρντσγουορθ καιτου Κόλεριτζ σχετικά μετη συγγραφή ενός ποιήματος με θέμα την ιστορία ενός γέρου ναυτικού. Ο Γουόρντσγουορθ πρόσθεσε το μοτίβο τουάλμπατροςγιατο οποίο είχε διαβάσει στοΤαξίδι γύρω από τον κόσμο μέσω της Μεγάλης Νότιας Θάλασσας (1726) του Βρετανού θαλασσοπόρου Τζορτζ Σέλβοκ, όπου αναφέρεται ότι ένας ναυτικός πυροβόλησε ένα μαύρο άλμπατρος, ενώ το πλοίο προσπαθούσε να περιπλεύσει τοΑκρωτήριο Χορν μέσα σε σφοδρή καταιγίδα, επειδή θεώρησε ότι το γιγάντιο θαλάσσιο πουλί ήταν κακός οιωνός και ήλπιζε ότι σκοτώνοντάς τοθα βελτιώνονταν ο καιρός. Ο Κόλεριτζ, ο οποίος ήταν φανατικός αναγνώστης, πιθανότατα γνώριζε το έργο όπως και τις ταξιδιωτικές αφηγήσεις εξερευνητών, όπως οΤζέιμς Κουκ, καθώς και περιγραφές της ΓροιλανδίαςκαιτουΑρχιπελάγους Σβάλμπαρντ. Στο ποίημά του, ο Κόλεριτζ βασίστηκε τόσο στα ταξίδια ανακαλύψεων της εποχής του όσο και στις λογοτεχνικές παραδόσεις όπως τοταξίδι του Οδυσσέακαι τις γοτθικές ιστορίες της εποχής του.[8]
Το κυρίαρχο θέμα του ποιήματος είναι η ενοχή καιη λύτρωση, μετον γέρο ναυτικό να καταφέρνει μόνο εν μέρει να εξιλεωθεί για τις ενοχές τουπου σκότωσε το άλμπατρος. Η λύτρωση είναι μόνο μερική, γιατί μόνο ο ναυτικός, όχι όλο το πλήρωμα του πλοίου, φθάνει στη στεριά στο τέλος του ποιήματος. Μέσα από τις περιπέτειές του, ο ναυτικός έλαβε μαθήματα υπευθυνότητας, αποδοχής, συγχώρεσης και μετάνοιας. [4]
Εκτός από την προφανή ηθική - υπαρξιακή ερμηνεία του ποιήματος, ιδιαίτερα οι μελετητές του έργου από τον 20ό αιώνα έχουν προσθέσει πολλούς άλλους τρόπους κριτικής προσέγγισης, με βιογραφικές, ψυχολογικές, θρησκευτικές και συμβολικές ερμηνείες.[9]
Το ποίημα έχει διασκευαστεί γιατη θεατρική σκηνή[10][11]καιτον κινηματογράφο, από την ομώνυμη βουβή ταινία του 1925 έως αργότερα την ταινία του 1975 σε σκηνοθεσία Ραούλ Ντασίλβα μετονΜάικλ Ρέντγκρεϊβστον ρόλο του γέρου ναυτικού. [12]
Σχετικά πολυμέσα
