Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Γιατη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|7|06|2024}}
Το όνομα Ιροκουά, αναφέρεται και ως Ιροκέζοι, δόθηκε σε ένα σύνολο φυλώνιθαγενώνΑμερικανών, μελών μιας συνομοσπονδίας (Ένωση των πέντε, και αργότερα τωνέξι Εθνών). Σήμερα τα μέλη των φυλών αυτών (περ. 50.000) βρίσκονται διασκορπισμένα ανάμεσα στονΚαναδά (Οντάριο, Κεμπέκ) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (Πολιτεία της Νέας Υόρκης, Ουισκόνσιν, Οκλαχόμα). Η ονομασία Ιροκουά, προέρχεται από τη λέξη αλγκονγκίνπου σημαίνει «τα ερπετά». Οι ίδιοι έχουν αμφισβητήσει τη χρήση αυτού του όρου. Ως συλλογικό αυτοπροσδιορισμό χρησιμοποιούν έναν όρο που παραπέμπει στην κοινωνική τους οργάνωση που σημαίνει «το μεγάλο σπίτι».
Η Ένωση των Πέντε Εθνών δημιουργήθηκε το 1570 για να τερματίσει τις συγκρούσεις ανάμεσα στις διάφορες φυλές καιγιανα εξασφαλίσει μια κοινή άμυνα, ιδιαίτερα απέναντι στους Χιούρονκαι στους γάλλους συμμάχους τους. Της Ένωσης ηγούνταν μια επιτροπή από 50 μέλη (sachem). Χάρη στα εισοδήματα που εξασφάλιζε το εμπόριο γούναςκαιστα εφόδια σε πυροβόλα όπλα που κατάφερε να εξασφαλίσει, η Ένωση σε συμμαχία με τους Άγγλους κατάφερε κατά τον 17ο αιώνα να καταστρέψει γειτονικές εχθρικές φυλές όπως τους Χιούρον, Νετρ, ΠετύνκαιΕριέκαινα αντιπαραταχθεί απέναντι στους αποίκους της «Νέας Γαλλίας». Τον 18ο αιώνα εξαιτίας των επιδημιών οι Ιροκουά αποδεκατίζονται καιη Ένωση παρακολουθεί αμέτοχη την γαλλοαγγλική σύγκρουση. Κατά τοναμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίαςοι Ονέιντα καιοι Τυσκαρόρα πήραν το μέρος των εξεγερμένων, ενώ οι Καγιούγκα καιοι Μοχώκ συντάχθηκαν με τους Βρετανούς.
Οι Μοχώκ, οι Ονέιντα, οι Ονοντάγκα, οι Καγιούγκα, οι Σενέκα, και, από το 1712, οι Τυσκαρόρα, ήταν εγκατεστημένοι στα νότια και ανατολικά της λίμνης Οντάριοκαι ασχολούνταν μετην γεωργία (την καλλιέργεια καλαμποκιού, φασολιού, κολοκύθας) σε συνδυασμό μετοψάρεμα, τοκυνήγικαιτην τροφοσυλλογή. Οι φυλές τους ήταν οργανωμένες σε εξωγαμικές μητρογραμμικές ομάδες καταγωγής (κλάν), που τηρούσαν αυστηρά τον κανόνα της μονογαμίας. Οι γυναίκες ασχολούνταν με τις οικιακές υποθέσεις και τις αγροτικές εργασίες, ενώ οι άνδρες κυνηγούσαν και λάμβαναν μέρος σε ένοπλες συγκρούσεις προκειμένου να αποκτήσουν αιχμαλώτους. Οι αιχμάλωτοι στην πλειονότητά τους υιοθετούνταν από τους δεσμώτες τους. Θεωρούνταν ότι οι γυναίκες απαιτούσαν την υιοθεσία και μάλιστα οι μητέρες που έχασαν ένα γιο, καθώς ο υιοθετημένος θεωρούνταν ότι αντικαθιστά το νεκρό. Όσοι δεν υιοθετούνταν, θανατώνονταν μετά από τελετουργικά βασανιστήρια. Οι Ιροκουά ήταν οι μόνοι Αμερινδιανοίτου Βορρά που επιδίδονταν σεανθρωποφαγικές πρακτικές.Τα χωριά τους αποτελούνταν από "μεγάλα σπίτια"- καθένα από αυτά φιλοξενούσε μια οικογένεια.
Οι Ιροκουά πίστευαν στη ύπαρξη δυνάμεων του καλού καιτου κακού μέσα σε κάθε έμψυχο ονκαισε κάθε αντικείμενο του φυσικού κόσμου. Οι τελετουργίες τους είχαν σχέση κυρίως μετην καλλιέργεια της γης και συμπεριλάμβαναν θυσίες (όπως τη θυσία του άσπρου σκύλου).
Οι Ιροκουά έχουν εξέχουσα θέση στην ιστορία της εθνολογίας (αργότερα καικοινωνική ανθρωπολογία). Μελετήθηκαν από τον 18ο αιώνα από τον γάλλο ιησουίτη Λαφιτώ. ΟΛ. Χ. Μόργκαν έγραψε την πρώτη εθνογραφική μονογραφία αφιερωμένη στους Ιροκουά. Μέσα από τη μελέτη της κοινωνικής τους οργάνωσης, ο Μόργκαν ¨ανακάλυψε" το "ιροκέζικο σύστημα συγγένειας" που διακρίνει τα αδέλφια καιτα παραλληλεξάδελφα (παιδιά αδελφών του ίδιου φύλου) από τα σταυρεξάδελφα (παιδιά αδελφών των δύο φύλων).
Οι Ιροκουά υπερασπίστηκαν την ταυτότητα καιτα δικαιώματα τους απέναντι στους αποίκους και κατέφυγαν από πολύ νωρίς στην οργανωμένη διπλωματία. Το 1710 μια επιτροπή από δέκα ηγέτες της συνομοσπονδίας (sachem) συναντήθηκαν μετη βασίλισσα Άννα, στις αρχές του 18ου αιώνα ο ηγέτης από τη φυλή Μοχώκ Τζόζεφ Μπραντ πήγε στο Λονδίνο γιανα διαπραγματευτεί μετη βρετανική κυβέρνηση, κατά τον 20 αιώνα ανέλαβαν δράση σε διεθνείς οργανισμούς όπως οΟΗΕγιατην προστασία των δικαιωμάτων τους. Οι Ιροκουά συμμετέχουν ενεργά στα σημερινά κινήματα των ιθαγενών της Αμερικής.
Σήμερα οι Ιροκουά ζουν κυρίως σεπεριοχές ιθαγενών (reserves), αλλά εργάζονται και έξω από αυτές τις περιοχές, κυρίως σαν εργάτες στον τομέα της οικοδομής. Έχουν εν μέρει εκχριστιανιστεί αλλά ασκούν ακόμη καιτην παραδοσιακή τους λατρεία. Διατηρούν κατά το μάλλον ή ήττον την πολιτική τους οργάνωση. Η γλώσσα τους, η Ιροκουά, που αποτελεί μια ξεχωριστή γλωσσική οικογένεια, απειλείται με εξαφάνιση, παρ' όλες τις προσπάθειες να διατηρηθεί.
Πολυμέσα σχετικά