Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 19/12/2016.
Τέσσερις συσκευές μέτρησης διαφορετικών μεγεθών, όλες με βάση τοΔιεθνές σύστημα μονάδων, γνωστό και ως Μετρικό σύστημα.
Ο όρος μέτρηση μπορεί να σημαίνει είτε απαρίθμησημε χρήση τωνφυσικών αριθμών, είτε σύγκριση της ποσότητας κάποιου φυσικού μεγέθουςμε ένα πρότυπο, δηλαδή σύγκριση με κάποια σταθερή ποσότητα του ίδιου φυσικού μεγέθους που αυθαίρετα έχει συμφωνηθεί (κατά «σύμβαση», δηλαδή κατά κοινή συμφωνία) να χρησιμοποιείται ως μονάδα μέτρησης. Το άρθρο αυτό κυρίως αναφέρεται στη μέτρηση φυσικών μεγεθών.
Οι μετρήσεις είναι εξαιρετικά σημαντικές στις φυσικές επιστήμες, τηντεχνολογίακαιτηβιομηχανία. Η ανάπτυξη τεχνικών γιατην ακριβή μέτρηση μεγεθών όπως ημάζακαιοχρόνος αποτέλεσε προϋπόθεση γιατη λεπτομερή και προσεκτική παρατήρηση της φύσης καιτην ανάπτυξη της επιστήμης της φυσικής.
Ταμεγέθη είναι ποσότητες που αντιστοιχούν σεφυσικά φαινόμενα. Τα μεγέθη χωρίζονται σεμονόμετρακαιδιανυσματικά. Τα μονόμετρα είναι τα μεγέθη πουγιανα οριστούν χρειάζονται μόνο ένα αριθμό καιμια μονάδα μέτρησης. Τα διανυσματικά απαιτούν κατεύθυνση (διεύθυνση και φορά), μέτρο και σημείο εφαρμογής. Για παράδειγμα ορισμένα μονόμετρα μεγέθη είναι ημάζα, οχρόνος, ηθερμοκρασία, τοηλεκτρικό φορτίο, ενώ ορισμένα διανυσματικά είναι ηταχύτητα, ηεπιτάχυνση, ημετατόπιση.
Επιπρόσθετα τα μεγέθη μπορούν να χωριστούν σεσυνεχήκαιδιάκριτα.
Η έννοια του μεγέθους, δηλαδή οποιαδήποτε φυσική ή τεχνητή ή άλλου είδους μεταβλητή που μπορεί να είναι αντικείμενο μέτρησης, δεν είναι ανάγκη να ορίζεται μετον «απόλυτο» τρόπο μετον οποίο την ορίζει ηφυσική, που εξετάζει καταρχήν τα λεγόμενα θεμελιώδη μεγέθη. Για παράδειγμα ηθερμοκρασία είναι συνεχές θεμελιώδες μέγεθος της φυσικής. Ενώ, για παράδειγμα, οισφυγμοί ανά λεπτό ενός ανθρώπου είναι διακριτό μέγεθος, το οποίο θα μπορούσαμε να πούμε ότι «δεν υπάρχει» γιατη φυσική, η οποία αναγνωρίζει ως φυσικό μέγεθος μόνο το αντίστοιχο μέγεθος της συχνότητας. Εκτός από τα θεμελιώδη καιτα παράγωγα μεγέθη της φυσικής, υπάρχουν λοιπόν και πολλά άλλα μεγέθη που μπορούν να είναι αντικείμενο «επιστημονικής μέτρησης», όπως για παράδειγμα διάφορα μεγέθη που μπορεί να εξετάζει ηστατιστική ως προς κάποιον πληθυσμό, ως προς κοινωνικά φαινόμενα, οικονομικά φαινόμενα και ούτω καθ εξής.
Τα θεμελιώδη φυσικά μεγέθη είναι ένα ελάχιστο σύνολο από φυσικά μεγέθη τα οποία θεωρούνται εντελώς ανεξάρτητα μεταξύ τους καιτα οποία είναι ικανά να ορίσουν όλα τα υπόλοιπα (παράγωγα) μεγέθη που μπορεί να χρειαστούν και χρησιμοποιούνται από τηφυσικήγιατην περιγραφή οποιουδήποτε φυσικού φαινομένου. Για παράδειγμα, τομήκοςκαιοχρόνος είναι δύο θεμελιώδη μεγέθη τα οποία χρησιμοποιούνται γιανα οριστεί το παράγωγο μέγεθος της ταχύτητας ως διανυθέν μήκος ανά μονάδα χρόνου. Σήμερα τα θεμελιώδη μεγέθη θεωρείται ότι είναι ταεπτά μεγέθη που δίνονται στον πίνακα παρακάτω.
Ιστορικά οι άνθρωποι δημιούργησαν και χρησιμοποίησαν πολλά διαφορετικά συστήματα μονάδων μέτρησης, αρχικά γιατη μέτρηση των αποστάσεων καιγιατη μέτρηση ποσοτήτων όπως ημάζα (τοβάρος) καιοόγκοςγια εμπορικούς και παρόμοιους σκοπούς. Κατά καιρούς στηνιστορία της ανθρωπότητας υπήρξαν το βαβυλωνιακό σύστημα, το αιγυπτιακό σύστημα, το ελληνικό, το ρωμαϊκό, το κινέζικο, το βρετανικό και άλλα συστήματα. Γιανα αποφεύγεται η σύγχυση από τα πολλά, συχνά αντιφατικά και χωρίς αρκετή ακρίβεια συστήματα μονάδων μέτρησης, από το 1960 έχει καθιερωθεί και ισχύει παγκοσμίως το σύστημα SI (Systeme Internationale) ή Διεθνές σύστημα μονάδων, γνωστό και ως Μετρικό σύστημα (Metric system), το οποίο περιλαμβάνει επτά θεμελιώδεις μονάδες (δείτε πίνακα παρακάτω). Ωστόσο, διάφορα άλλα συστήματα μονάδων εξακολουθούν να βρίσκονται σε χρήση.
Γιανα αποφύγουμε τους πολύ μεγάλους ή πολύ μικρούς αριθμούς χρησιμοποιούμε προθέματα. Το πρόθεμα μπαίνει πάντα μπροστά από τη μονάδα μέτρησης του μεγέθους και πολλαπλασιάζει ή υποπολλαπλασιάζει τη μονάδα. Για παράδειγμα δεν χρειάζεται να γράψουμε ότι ο σκληρός δίσκος έχει χωρητικότητα 100.000.000.000 Bytes αλλά λέμε ότι έχει 100 GBytes.
Jean Hladik, Unités de mesure : étalons et symboles des grandeurs physiques, Paris, Masson, coll. «Mesures physiques», 1992.
Albert Pérard, Les mesures physiques, Paris, PUF, coll. « Que sais-je ? » (no 244), 1968, 4e éd. (1re éd. 1947).
Gérard Prieur (coord.), Mustapha Nadi (dir.), Long-Den Nguyen (dir.) et Gérard Tsalkovitch (dir.), La mesure et l'instrumentation : état de l'art et perspectives, Paris, Masson, coll. «Mesures physiques», 1995 préface de Georges Charpak.
Jean Perdijon, La mesure, Paris, Flammarion, coll. «Dominos», 2012 (1re éd. 1998).
