Ένας χάρτης της Μείζονος Πολωνίας κατά την περίοδο τωνΠιαστ από τοCodex diplomaticus Maioris Poloniae, βάσει δεδομένων από ιστορικά έγγραφα
ΗΜείζων Πολωνία (πολωνικά: Wielkopolska, γερμανικά: Großpolen, λατινικά: Polonia Maior) είναι ιστορική περιοχή της δυτικής-κεντρικής Πολωνίας. Η κύρια και μεγαλύτερη πόλη της είναι τοΠόζνανκαι ακολουθεί τοΚάλις, η παλαιότερη πόλη της Πολωνίας.
Όπως καιοι ιστορικές περιοχές της Πομερανίας, της Σιλεσίας, της Μασοβίας ή της Ελάσσονος Πολωνίας, η περιοχή της Μείζονος Πολωνίας διαθέτει τις δικές της ξεχωριστές λαϊκές φορεσιές, αρχιτεκτονική, κουζίνα, διάλεκτο και άλλες παραδόσεις που διαφέρουν από άλλα μέρη της Πολωνίας.
Ένας χάρτης των πολωνικών διαλέκτων. Η περιοχή όπου ομιλείται η διάλεκτος της Μείζονος Πολωνίας επισημαίνεται με βιολετί χρώμα.
Επειδή η Μείζων Πολωνία ήταν η περιοχή του οικισμού τωνΠολάνωνκαιο πυρήνας τουπρώιμου πολωνικού κράτους, η περιοχή μερικές φορές ονομαζόταν απλά «Πολωνία» (λατινικά: Polonia). Τοπιο συγκεκριμένο όνομα καταγράφεται για πρώτη φορά στη λατινική μορφή Polonia Maiorτο 1257, καιστα πολωνικά w Wielkej Polszczeτο 1449. Η αρχική της έννοια ήταν ηΠαλαιότερη Πολωνία, σε αντίθεση μετην Ελάσσων Πολωνία (πολωνικά: Małopolska, λατινικά: Polonia Minor), μια περιοχή στη νοτιοανατολική Πολωνία με πρωτεύουσα τηνΚρακοβία, η οποία αργότερα έγινε το κύριο κέντρο του κράτους.
Η Μείζων Πολωνία περιλαμβάνει μεγάλο μέρος της περιοχής που αποστραγγίζεται από τον ποταμό Βάρτακαι τους παραποτάμους του, συμπεριλαμβανομένου του ποταμού Νότετς. Η περιοχή διακρίνεται από την Ελάσσων Πολωνία από τις πεδιάδες και από την Ελάσσων Πολωνία καιτηΜασοβία από τις πολλές λίμνες της. Μετην αυστηρή έννοια, καλύπτει μια έκταση περίπου 33.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και έχει πληθυσμό 3,5 εκατομμυρίων κατοίκων. Μετην ευρύτερη έννοια, καλύπτει μια έκταση περίπου 60.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και έχει πληθυσμό 7 εκατομμυρίων κατοίκων.
Η κύρια μητρόπολη της περιοχής είναι τοΠόζναν, κοντά στο κέντρο της περιοχής, στον Βάρτα. Άλλες πόλεις είναι τοΚάλιςστα νοτιοανατολικά, τοΚόνινστα ανατολικά, ηΠίουαστα βόρεια, τοΌστρουφ Βιελκοπόλσκιστα νοτιοανατολικά, τοΓκνιέζνο (η πρώτη πρωτεύουσα της Πολωνίας) στα βορειοανατολικά καιτοΛέσνοστα νοτιοδυτικά.
Μία έκταση 75,84 τετραγωνικών χιλιομέτρων μεδάσηκαιλίμνες νότια του Πόζναν, χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο Μείζονος Πολωνίας (Wielkopolski Park Narodowy), το οποίο ιδρύθηκε το 1957. Η περιοχή περιέχει επίσης μέρος τουΕθνικού Πάρκου Ντράβακαι πολλά καθορισμένα προστατευόμενα πάρκα τοπίου. Για παράδειγμα, τοΠάρκο Τοπίου Ρογκάλιν φημίζεται για τις περίπου 2000 μεγαλειώδης βελανιδιέςπου αναπτύσσονται στην πλημμυρική πεδιάδα του ποταμού Βάρτα, ανάμεσα σε πολλές λίμνες.
Η Μείζων Πολωνία αποτελούσε την καρδιά του πολωνικού κράτους του 10ου αιώνα, μερικές φορές αποκαλούμενη «λίκνο της Πολωνίας». ΤοΠόζνανκαιτοΓκνιέζνο ήταν πρώιμα κέντρα βασιλικής εξουσίας, αλλά μετά την καταστροφή της περιοχής από παγανιστική εξέγερση στη δεκαετία του 1030 και την εισβολή τουΜπρετίσλαφ Α΄ της Βοημίαςτο 1038, η πρωτεύουσα μετακινήθηκε από τονΚαζίμιρ Α΄ τον Αποκαταστάτη από το Γκνιέζνο στηνΚρακοβία.
ΣτηνΔιαθήκη του Μπολέσλαφ Γ΄ του Στραβόστομου, η οποία ξεκίνησε την περίοδο κατακερματισμού της Πολωνίας (1138-1320), το δυτικό τμήμα της Μείζονος Πολωνίας (συμπεριλαμβανομένου του Πόζναν) παραχωρήθηκε στονΜιέσκο Γ΄ τον Γηραιό. Το ανατολικό τμήμα, με τις Γκνιέζνο και Κάλις, ήταν μέρος του Δουκάτου της Κρακοβίας, που παραχωρήθηκε στονΒλάντισλαφ Β΄ τον Εξόριστο. Ωστόσο, γιατο μεγαλύτερο μέρος της περιόδου, τα δύο μέρη βρίσκονταν υπό την κυριαρχία ενός μόνο κυβερνήτη, και ήταν γνωστά ως τοΔουκάτο της Μείζονος Πολωνίας (ανκαι κατά καιρούς υπήρχαν χωριστές κυβερνήσεις των Πόζναν, Γκνιέζνο, Κάλις καιΟύιστσε). Η περιοχή τέθηκε υπό τον έλεγχο τουΒλαντίσλαφ Α΄ του Βραχύτο 1314, και έτσι έγινε μέρος της επανενωμένης Πολωνίας, της οποίας ο Βλαντίσλαφ στέφθηκε βασιλιάς το 1320.
Στο επανενωμένο βασίλειο, και αργότερα στηνΠολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, η χώρα διαιρέθηκε σε διοικητικές μονάδες που ονομάζονταν βοεβοδάτα. Στην περίπτωση της περιοχής της Μείζονος Πολωνίας, αυτά ήταν τα βοεβοδάτα ΠόζνανκαιΚάλις. Η Κοινοπολιτεία είχε επίσης μεγαλύτερες υποδιαιρέσεις γνωστές ως prowincja («προβίντσια»), ένα από τα οποία ονομάστηκε Μείζων Πολωνία. Ωστόσο, αυτό τοπροβίντσια κάλυψε μια ευρύτερη περιοχή από την ίδια την περιοχή της Μείζονος Πολωνίας, περιλαμβάνοντας επίσης τηΜασοβίακαιτηΒασιλική Πρωσία.
Το 1768 δημιουργήθηκε ένα νέο Βοεβοδάτο Γκνιέζνο από το βόρειο τμήμα του Βοεβοδάτου Κάλις. Ωστόσο, πιο εκτεταμένες αλλαγές θα έρθουν με τους διαμελισμούς της Πολωνίας. Στον πρώτο διαμελισμό (1772), βόρεια τμήματα της Μείζονος Πολωνίας κατά μήκος του ποταμού Νότετς (γερμανικά: Netze) καταλήφθηκαν από τοΒασίλειο της Πρωσίας, που έγινε η Περιοχή Νέτσε. Στον δεύτερο διαμελισμό (1793) ολόκληρη η Μείζων Πολωνία απορροφήθηκε από την Πρωσία, όπου έγινε μέρος της επαρχίας της Νότιας Πρωσίας. Παρέμεινε έτσι παρά την πρώτη εξέγερση της Μείζονος Πολωνίας (1794), μέρος της αποτυχημένης Εξέγερσης του Κοστσιούσκοπου κατευθυνόταν κυρίως εναντίον της Ρωσίας.
Πιο επιτυχημένη ήταν η εξέγερση της Μείζονος Πολωνίας του 1806, η οποία οδήγησε στην περιοχή να γίνει μέρος του Ναπολεόντειου Δουκάτου της Βαρσοβίας (σχηματίζοντας το Τμήμα Πόζναν και μέρη των Τμημάτων Κάλις και Μπίντγκοστς). Ωστόσο, μετά τοΣυνέδριο της Βιέννηςτο 1815, η Μείζων Πολωνία διαμελίστηκε και πάλι, μετο δυτικό τμήμα (συμπεριλαμβανομένου του Πόζναν) να πηγαίνει στην Πρωσία. Το ανατολικό τμήμα (συμπεριλαμβανομένου του Κάλις) προσχώρησε στο ρωσικό Βασίλειο της Πολωνίας, όπου δημιούργησε τοΒοεβοδάτο Κάλις έως το 1837, έπειτα τοΚυβερνείο Κάλις (συγχωνεύτηκε στοΚυβερνείο Βαρσοβίας μεταξύ 1844 και 1867).
Μέσα στην Πρωσική Αυτοκρατορία, η δυτική Μείζων Πολωνία έγινε τοΜεγάλο Δουκάτο του Πόζεν (Πόζναν), το οποίο θεωρητικά είχε κάποια αυτονομία. Μετά από μια απραγματοποίητη εξέγερση το 1846, καιτηνπιο ουσιαστική αλλά επίσης ανεπιτυχής εξέγερση του 1848 (κατά τηνΆνοιξη των Εθνών), το Μεγάλο Δουκάτο αντικαταστάθηκε από τηνΕπαρχία του Πόζεν. Οι αρχές κατέβαλαν προσπάθειες γιαναγερμανοποιήσουντην περιοχή, ιδίως μετά την ίδρυση της Γερμανίαςτο 1871, και από το 1886 και μετά, η Πρωσική Επιτροπή Διακανονισμού ήταν ενεργή στην αύξηση της γερμανικής ιδιοκτησίας γης σε πρώην πολωνικές περιοχές.
Μετά τηγερμανική εισβολήτου 1939, η Μείζων Πολωνία ενσωματώθηκε στηΝαζιστική Γερμανία, και έγινε η επαρχία που ονομάστηκε Ράιχσγκαου Πόζεν, αργότερα Ράιχσγκαου Βάρτελαντ (Warthe είναι το γερμανικό όνομα γιατον ποταμό Βάρτα). Ο πολωνικός καιεβραϊκός πληθυσμός χαρακτηρίστηκε από τους Ναζί ως υπο-ανθρώπινος και υπέστη οργανωμένη γενοκτονία,[1]με μαζική δολοφονία και εθνοκάθαρση, με πολλούς πρώην αξιωματούχους και άλλους να θεωρούνται πιθανοί εχθροί από τους Ναζί και φυλακίστηκα ή εκτελέστηκαν.[2]Το Πόζναν ανακηρύχθηκε προπύργιο της πόλης στα στάδια ολοκλήρωσης του πολέμου, όπου καταλήφθηκε από τονΚόκκινο ΣτρατόστηΜάχη του Πόζναν, η οποία έληξε στις 22 Φεβρουαρίου 1945.
↑Od socjaldemokracji do "Solidarności": organizacje robotnicze w Wielkopolsce w XIX i XX wieku, do roku 1990 Edmund Makowski
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, σελ. 155,1991
↑"Kraj Warty" 1934-1945: studium historyczno-gospodarcze okupacji hitlerowskiej
Czesław Łuczak Wydawnictwo Poznańskie, 1972
Πόζναν
Πόζναν
Μείζονος Πολωνίας
Κάλις
Κάλις
Κόνιν
Πίουα
Όστρουφ Βιελκοπόλσκι
Γκνιέζνο
Λέσνο
Σφάζεντς
Λούμπον
Βζέσνια
Κροτόσιν
Γιαρότσιν
Βάουτς
Δυτικής Πομερανίας
Βονγκρόβιετς
Καθεδρικός Ναός
Δημαρχείο
.jpg)
.jpg)
