Βρισκόταν στα όρια της Αττικής, βόρεια τουΚιθαιρώνακαι δυτικά των αρχαίων Ερυθρών. Βρίσκονταν μεταξύ του βουνού καιτου ποταμού Ασωπού, ο οποίος σχημάτιζε φυσικό σύνορο μετηνΘήβα.[1]Τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκονται παρά την σημερινή κοινότητα Πλαταιές Βοιωτίας (πρώην Κόκλα), τουΔήμου Θηβαίων.
Σύμφωνα με τους Θηβαίους (Αιολείς Βοιωτούς) η πόλη κτίστηκε από πολίτες της Θήβας. Ο Παυσανίας αντίθετα αναφέρει ότι οι Πλαταιείς ήταν γηγενείς (Ίωνες), που κατάγονταν κατά τηνΕλληνική Μυθολογία από την κόρη τουΑσωπού Πλαταία εξουκαιη ονομασία της. Οι Πλαταιές καιοι Θεσπιές και γενικά οι κάτοικοι των αρχαίων πόλεων και χωριών παρά τον Ασωπό ποταμό αντιτάχθηκαν με πείσμα να συνενωθούν στη Θηβαϊκή ομοσπονδία λόγω της έμφυτης συμπάθειάς τους προς τους ομοφύλους τους Αθηναίους. Ο αγώνας τους εκείνος εναντίον τωνΘηβών είχε φθάσει σε οξύ σημείο, την ίδια εποχή πουο Βασιλεύς της ΛυδίαςοΚροίσος πολιορκούταν στις Σάρδεις από τον Κύρο (546 π.Χ.) καιοι ελληνικές πόλεις της Ιωνίας ζητούσαν τη βοήθεια των μητροπόλεών τους.
Αργότερα, το519 π.Χ., όταν ηαρχαία Σπάρτη βοηθούσε την Αθήνα καιτην Κόρινθο στον εναντίον της Αίγινας καιτων Θηβών πόλεμο, οι Πλαταιείς, γιαναμην υποταχθούν στους Θηβαίους, ζήτησαν από τον Βασιλέα των Σπαρτιατών Κλεομένη τον Α΄να προσχωρήσουν σ' αυτούς, δηλ. στην Πελοποννησιακή συμμαχία. Τότε ο Κλεομένης εκτιμώντας τις αποστάσεις που χώριζαν την πόλη τους από τη Θήβα καιτην Αθήνα, αλλά καιγιανα τονώσει την μεταξύ Θηβαίων και Αθηναίων έχθρα, συμβούλευσε αυτούς να συμμαχήσουν με τους Αθηναίους. Οι Πλαταιείς τότε απεδέχθηκαν τη συμβουλή που συνέπιπτε μετην επιθυμία των τότε αρχόντων Πεισιστρατιδών της Αθήνας, αποστέλλοντας πρέσβεις που έγιναν αμέσως δεκτοί. Έτσι οι Αθηναίοι δεν δίστασαν πλέον να επέλθουν κατά της Θήβας και μετά την νικηφόρα τους σύγκρουση να επεκτείνουν τα όριά τους μέχρι τον Ασωπό.
Ευγνώμονες τότε οι Πλαταιείς έσπευσαν πρώτοι απ' όλους τους Έλληνες να παράσχουν τη συνδρομή τους με αποστολή 1000 πολεμιστών στο πλευρό των Αθηναίων στηνΜάχη των Πλαταιών, όπου και ανηγέρθη στο πεδίο της μάχης ιδιαίτερος τάφος για τους γενναίους Πλαταιείς. Υπόψη ότι στην εκστρατεία του Ξέρξη κατά του ελλαδικού χώρου μόνο οι Πλαταιές καιοι Θεσπιές, από όλες τις πόλεις της Βοιωτίας, δεν εμήδισαν. Μάλιστα, μετά τη νίκη των Ελλήνων, οι Πλαταιές θεωρήθηκαν "Ιερή Πόλη", απαγορεύθηκε να επιτεθούν εναντίον τους άλλοι Έλληνες και κάθε χρόνο γίνονταν εκδηλώσεις τιμής γιατη μάχη.
Οι Πλαταιείς πολέμησαν επίσης στηνΝαυμαχία του Αρτεμισίου, ενώ δεν πήραν μέρος στηΝαυμαχία της Σαλαμίνας, επειδή αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν γιανα προστατεύσουν την πόλη τους από τους Πέρσες, πουστον ερχομό τους τελικά την πυρπόλησαν. Μετά την νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών, η πόλη ανακαινίστηκε. και κατοικήθηκε μέχρι τονΠελοποννησιακό πόλεμο. Την άνοιξη του431 π.Χ.η πόλη δέχτηκε την αιφνιδιαστική επίθεση από τριακόσιους Θηβαίους, τους οποίους οι Πλαταιείς αμέσως αντέκρουσαν και σκότωσαν 180 από αυτούς.[2]Τον τρίτο χρόνο του πολέμου οι Πελοποννήσιοι με αρχηγό τον Αρχίδαμο περικύκλωσαν και πολιόρκησαν τις Πλαταιές. Οι Πλαταιείς λίγο πιοπριν είχαν στείλει τους γέρους καιτα γυναικόπαιδα στην Αθήνα γιανα γλυτώσουν, αφήνοντας μόνο 400 πολεμιστές μαζί με 80 Αθηναίους και 110 γυναίκες που τους φρόντιζαν. Οι πολιορκημένοι κατόρθωσαν να αντισταθούν, καιγι' αυτό οι Πελοποννήσιοι έσφιξαν τον κλοιό περισσότερο. Δύο χρόνια κράτησε η πολιορκία αυτή. Όταν τελικά οι Πλαταιείς παραδόθηκαν, οι Πελοποννήσιοι τους σκότωσαν όλους. Η πόλη αλώθηκε από τους Θηβαίους, οι οποίοι κατέστρεψαν όλα τα κτίρια και έκτισαν έναν νέο ναό μήκους 100 ποδών (νεώς εκατόμπεδος) στην τιμή της Ήρας. Όσοι Πλαταιείς επέζησαν βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα. Μετά τηνΑνταλκίδειο ειρήνηπου ακολούθησε την λήξη του Κορινθιακού πολέμου, οι Πλαταιείς επέστρεψαν στην πόλη τους (386 π.Χ.). Το 372 π.Χ. όμως οιΘηβαίοι κατέλαβαν πάλι την πόλη καιτην κατέστρεψαν. Οι Πλαταιεις κατέφυγαν πάλι στην Αττική και επέστρεψαν στην πόλη τους μετά την ήττα των Θηβαίων στηνμάχη της Χαιρώνειαςτο 338 π.Χ.
Ας σημειωθεί πως πολυάριθμη αποικία των Πλαταιών ήταν η Σκιώνη στη Χαλκιδική.
Το νόμισμα των Πλαταιών έδειχνε την προτομή της Ήραςσε δεξιό προφίλ. Φοράει στεφάνι, ανθέμιο, περιδέραιο και σκουλαρίκια. Φέρει την επιγραφή [Π]ΛΑκαι έχει διάμετρο 13 χιλιοστά.[3]
↑John Ward (1832-1912) και Sir George Francis Hill (1867-1948), επιμ. (1902). Greek coins and their parent cities (στα Αγγλικά). Λονδίνο: Murray. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2009.
"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.Κ΄, σελ.280-281
Sir William Smith (1813-1893), επιμ. (1854). Dictionary of Greek and Roman geography (στα Αγγλικά). Λονδίνο: Walton & Maberly. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2009.