Οσπιτοσπουργίτης (Passer domesticus) είναι ένα είδος στρουθιόμορφουπουλιού της οικογένειας Πασσερίδες. Εμφανίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, της Μεσογείου, καισε ένα μεγάλο μέρος της Ασίας. Επίσης, έχει εκούσια ή τυχαία εισαχθεί σε πολλά μέρη του κόσμου, καθιστώντας τοτοπιο διαδεδομένα άγριο πτηνό. Συνδέεται στενά με κατοικημένες περιοχές, αλλά δεν είναι το μόνο είδος σπουργιτιούπου βρίσκεται κοντά σε σπίτια. Είναι ένα μικρό πουλί, κυρίως με σκιές στα φτερά χρώματος ως επί το πλείστον καφέ καιγκρι.
Το σπιτοσπουργίτι είναι ένα μικρόσωμο πουλί, συνήθως με μήκος μεταξύ 14 με 18 εκατοστών. Έχει ένα μεγάλο στρογγυλευμένο κεφάλι καιμια κοντή ουρά. Όσον αφορά το βάρος του σπιτοσπουργιτιού, αυτό κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 24 με 39,5 γραμμαρίων. Το βάρος ποικίλλει ανάλογα μετο φύλο, μετα θηλυκά συνήθως μικρότερα από τα αρσενικά καιτα νεότερα πτηνά να είναι μικρότερα. Τα αρσενικά είναι μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, καιτα θηλυκά μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής. Μεταξύ και εντός των υποειδών, υπάρχει περαιτέρω διαφοροποίηση με βάση το γεωγραφικό πλάτος, το υψόμετρο, το κλίμα, και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, σύμφωνα με βιολογικούς κανόνες, όπως οκανόνας του Μπέργκμαν.
Με σκούρο πράσινο είναι οι περιοχές στις οποίες είναι ιθαγενές καιμε ανοικτό πράσινο αυτές στις οποίες έχει εισαχθεί.
Το σπιτοσπουργίτι προέρχεται από τηΜέση Ανατολήκαι εξαπλώθηκε, μαζί μετη γεωργία, στη περισσότερη Ευρασίακαι μέρη της Βόρειας Αφρικής.[1] Από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, έχει εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος του κόσμου, κυρίως από εκούσιες εισαγωγές αλλά και μέσω της φυσικής διασποράς ή ως επιβάτες στα πλοία που ταξιδεύουν. Ο σπιτοσπουργίτης έχει επίσης επεκταθεί σημαντικά στο βόρειο τμήμα της Ευρασίας από το 1850[2]και συνεχίζει νατο κάνει, όπως φαίνεται από τον αποικισμό της Ισλανδίας.[3]Το πεδίο εισαγωγής του περιλαμβάνει τη περισσότερη Βόρεια Αμερική, την Κεντρική Αμερική, τη νότια Νότια Αμερική, τη Νότια Αφρική, μέρος της Δυτικής Αφρικής, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και νησιά σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας ταπιο διαδεδομένα άγριο πτηνό στον πλανήτη.[4]
Ο σπιτοσπουργίτης είναι στενά συνδεδεμένος με τις ανθρώπινες κατοικίες και καλλιέργειες, δεν είναι όμως υποχρεωτική η συμβίωση με τους ανθρώπους: τα πουλιά της Κεντρικής Ασίας συνήθως αναπαράγονται μακριά από τους ανθρώπους στην ύπαιθρο, καιτα πουλιά αλλού βρίσκονται μακριά από τον άνθρωπο. Το μόνο οικοσύστημα στο οποίο ο σπιτοσπουργίτης δεν βρίσκεται είναι το πυκνό δάσοςκαιητούνδρα. Είναι, όμως, καλά προσαρμοσμένο γιαναζει γύρω από τον άνθρωπο. Συχνά οι σπιτοσπουργίτες ζουν ακόμα καισε εσωτερικούς χώρους, κυρίως σε εργοστάσια, αποθήκες, και ζωολογικούς κήπους. Έχει καταγραφεί αναπαραγωγή σε ένα ανθρακωρυχείο 640 μ. κάτω από το έδαφος, καιη σίτισή τουστο επίπεδο παρατήρησης τουEmpire State Buildingτη νύχτα. Έχει μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα στα αστικά κέντρα, αλλά καιη αναπαραγωγική επιτυχία του είναι μεγαλύτερη στα προάστια, όπου τα έντομα είναι πιο άφθονα. Σε ευρύτερη κλίμακα, είναι πιο διαδεδομένο σε περιοχές καλλιέργειας σιταριού όπως οιμεσο-δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Στη περισσότερη Ανατολική Ασία ο σπιτοσπουργίτης απουσιάζει εντελώς, και έχει αντικατασταθεί από τον ευρωπαϊκό δενδροσπουργίτη. Σε περίπτωση που υπάρχουν καιτα δύο αυτά είδη, οι σπιτοσπουργίτες είναι συνήθως πιο κοινά, αλλά το ένα είδος μπορεί να αντικαταστήσει το άλλο με τρόπο πουη Maud Doria Haviland περιγράφεται ως «τυχαίο, ή ακόμα και ιδιότροπο». Ανέχεται ποικίλα κλίματα, αλλά προτιμά ξηρότερες συνθήκες, ιδίως σε υγρά τροπικά μέρη. Έχει ορισμένες προσαρμογές για ξηρές περιοχές, όπως η υψηλή αντοχή στο αλάτι καιη ικανότητά τουνα επιβιώνει χωρίς νερό μετη λήψη τωνμούρων. Στις περισσότερες περιοχές ο σπιτοσπουργίτης είναι εξαιρετικά κοινός, παρά την κάποια μείωση, αλλά στα περιθωριακά ενδιαιτήματα, όπως τοτροπικό δάσος ή οιοροσειρές, η διανομή του μπορεί να είναι μικρή.
Σπουργίτια που κάνουν μπάνιο Passer domesticus domesticus
Ο σπιτοσπουργίτης είναι ένα πολύ κοινωνικό πουλί. Είναι ομαδικός σε όλες τις εποχές κατά τη σίτιση, και συχνά σχηματίζει σμήνη με άλλα είδη πουλιών.[5] Επίσης φωλιάζει κοινωνικά, καθώς οι φωλιές του συνήθως συγκεντρώνονται σε συστάδες, και δραστηριοποιείται πολλές φορές κοινωνικά, όπως όταν κάνει μπάνιο σε σκόνη και νερό, καθώς καιστο «κοινωνικό τραγούδι», στο οποίο τα πουλιά καλούν μαζί μέσα σε θάμνους.[6][7]Ο σπιτοσπουργίτης τρέφεται κυρίως στο έδαφος, και σχηματίζει κοπάδια σε δέντρα και θάμνους.[6] Είναι κυρίως καθιστικό είδος, σπάνια κινείται περισσότερο από μερικά χιλιόμετρα.[8] Υπάρχει περιορισμένη μετανάστευση στους καθιστικούς πληθυσμούς, μετα πουλιά του βουνού να κινούνται σε χαμηλότερα υψόμετρα και μερικά νεαρά πουλιά μεταναστεύουν σε μεγάλες αποστάσεις, ιδιαίτερα στις ακτές.[6][9] Επιπλέον, δύο υποείδη, τα bactrianus και parkini, είναι κατά κύριο λόγο μεταναστευτικά καισε αντίθεση μετα πουλιά με καθιστικούς πληθυσμούς που μεταναστεύουν, προετοιμάζεται γιατη μετανάστευση μετην αύξηση του σωματικού βάρους.[6]Οι σπιτοσπουργίτες πουδεν αναπαράγονται κουρνιάζουν σε μεγάλες ομάδες στα δέντρα, όπου συγκεντρώνονται πριν αρχίσουν το ομαδικό κάλεσμα.[6] Κατά τη σίτιση σε σταθμούς καιστη φωλιά, το θηλυκό είναι κυρίαρχο, παρά το μικρότερο μέγεθός του.[10][11]
. illustrated by Robert Gillmor. Calton, Staffs, England: T. & A. D. Poyser. ISBN 0-85661-048-8.
