Ο Τζιρόλαμο Φρακαστόρο (Girolamo Fracastoro, 1476/1478 – 6 Αυγούστου 1553) ήταν Ιταλός γιατρός, ποιητής, αστρονόμος και γεωλόγος. Πρότεινε μια θεωρία μικροβίων για τη μετάδοση διαφόρων ασθενειών. Οι ιδέες του είναι ίδιες με αυτές του Λουί Παστέρ και του Ρόμπερτ Κοχ, οι οποίοι έζησαν 3 αιώνες μετά. Το όνομα του Φρακαστόρο φέρει προς τιμή του ο κρατήρας Φρακαστόριους της Σελήνης.
Ο Φρακαστόρο γεννήθηκε στη Βερόνα, που εκείνη την εποχή ανήκε στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, και σπούδασε στην Πάδοβα, όπου σε ηλικία μόλις 19 ετών διορίσθηκε καθηγητής στο εκεί Πανεπιστήμιο. Με δεδομένη την εξαιρετική του επίδοση στην άσκηση της ιατρικής, εκλέχθηκε ως ο ιατρός της Συνόδου του Τριδέντου. Κατόπιν έζησε και εξάσκησε την ιατρική στη γενέτειρα πόλη του. Το 1546 πρότεινε ότι οι λοιμώδεις νόσοι προκαλούνται από μεταφερόμενα μικροσκοπικά σωματίδια ή «σπόρια», που μπορούσαν να μεταδώσουν τη μόλυνση με άμεση ή έμμεση επαφή, ή και με μεταφορά από τον αέρα σε μεγαλύτερες αποστάσεις.
Φαίνεται ότι χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη λατινική λέξη fomes = «προσάναμμα», με την έννοια του μολυσματικού παράγοντα, στο δοκίμιό του επί της μεταδόσεως νόσων De Contagione et Contagiosis Morbis[5], που εκδόθηκε το 1546: «Αποκαλώ fomites αντικείμενα όπως ρούχα, εσώρρουχα κλπ., που αν και δεν είναι τα ίδια μολύσματα, μπορούν να φιλοξενήσουν τα ουσιαστικά σπόρια που μεταδίδουν το μόλυσμα και άρα να προκαλέσουν μόλυνση.».[6] Η θεωρία του άσκησε επίδραση για σχεδόν τρεις αιώνες, μέχρι να αντικατασταθεί από μία πλήρως ανεπτυγμένη θεωρία για τη μετάδοση των νόσων από τα μικρόβια.[7]
Το όνομα για την ασθένεια σύφιλη προήλθε από το μεγάλο ποίημα του Φρακαστόρο Syphilis sive morbus gallicus (= «Σύφιλις ή η γαλλική ασθένεια», 1530), με θέμα ένα βοσκόπουλο που ονομαζόταν Σύφιλις και προσέβαλε τον αρχαίο θεό Απόλλωνα[8], οπότε τιμωρήθηκε από αυτόν με μία τρομερή αρρώστια. Το ποίημα συνιστά και θεραπεία για τη νόσο: υδράργυρο και «αγιόξυλο» (αρωματικό απόσταγμα ξύλου του φυτού Bulnesia sarmientoi). Εξάλλου, το βιβλίο του Φρακαστόρο De contagione (= «Επί της μεταδόσεως ασθενειών», 1546) παρέχει την πρώτη περιγραφή για τον τύφο. Τα άπαντα του Φρακαστόρο εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1555.
Εκτός από το Syphilis, ο Φρακαστόρο έγραψε ένα βιβλικό επικό ποίημα σε δύο βιβλία, το Ιωσήφ, και μια ποιητική συλλογή, την Carmina.
Μια προσωπογραφία του Φρακαστόρο, που βρίσκεται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου από το 1924, ταυτοποιήθηκε πρόσφατα ως αυθεντικό έργο του περίφημου Ιταλού ζωγράφου Τισιανού.[9] Αυτό οδήγησε κάποιους ειδήμονες να εικάσουν ότι ο Τισιανός ίσως να ζωγράφισε το έργο ως αντάλλαγμα για θεραπεία σύφιλης.[9]
Η μνήμη του Φρακαστόρο στη Βερόνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανδριάντας του Φρακαστόρο, έργο του γλύπτη Ντανέζε Καττανέο (ολοκληρώθηκε το 1559), στέκεται πάνω από μία αψίδα (καμάρα) στην κεντρική πλατεία (Piazza dei Signori) της Βερόνας, κοντά στο μνημείο του Δάντη Αλιγκέρι. Στη βάση του φέρει την επιγραφή: «HIER FRACASTORIO \ PAULLI PHILIPPI F \ EX PUBLICA AUCTORITATE \ DICATA \ AN SAL MDLIX». Σύμφωνα με μια λαϊκή παράδοση, η πέτρινη σφαίρα που κρατά ο Φρακαστόρο στο δεξί του χέρι και συμβολίζει την οικουμένη, θα πέσει πάνω στον πρώτο έντιμο άνθρωπο που θα περάσει κάτω από την αψίδα. Πολλοί άνθρωποι περνούν κάθε μέρα κάτω από την αψίδα, αλλά η σφαίρα παραμένει στη θέση της.
- ↑ 1,0 1,1 biography/Girolamo-Fracastoro.
- ↑ «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb120587788. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ CONOR.SI. 167568483.
- ↑ Nutton, Vivian (1990). «The Reception of Fracastoro's Theory of Contagion: The Seed That Fell among Thorns?». Osiris (University of Chicago Press) 2η σειρά, τόμ. 6, Renaissance Medical Learning: Evolution of a Tradition: 196–234. doi:10.1086/368701.
- ↑ Fracastoro, Girolamo (1546): On Contagion, Contagious Diseases and Their Cure.
- ↑ Girolamo Fracastoro Αρχειοθετήθηκε 2006-12-11 στο Wayback Machine.The Columbia Encyclopedia, 6η έκδοση, 2001–2005.
- ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/578770/syphilis/253277/Syphilis-through-history
- ↑ 9,0 9,1 Jones, Jonathan (7 Ιανουαρίου 2013). «Titian painting rediscovered in depths of National Gallery». The Guardian. https://www.theguardian.com/artanddesign/2013/jan/07/titian-painting-rediscovered-national-gallery. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2013.
Σχετικά πολυμέσα
