Απελλής ή η Τέχνη της ζωγραφικής, λεπτομέρεια από το ανάγλυφο του Νίνο Πιζάνο (Nino Pisano, 1334-1336) στο κωδωνοστάσιο τουΤζόττο (Giotto's Campanile) στη Φλωρεντία.
Χαρακτική είναι η τέχνη της εγχάραξης μιας σκληρής επίπεδης, κυλινδρικής ή άλλου είδους επιφάνειας με σκοπό τη δημιουργία διακοσμητικών σχεδίων σ' αυτή την επιφάνεια. Οι αρχαίοι σφραγιδόλιθοικαιοι αρχαίες επιγραφές σε στήλες αποτελούν τα πρώτα χαρακτικά έργα της ανθρωπότητας.
Σήμερα, συνήθως μετον όρο χαρακτική αναφερόμαστε στην εγχάραξη σχεδίων και συμβόλων σεμια επιφάνεια, η οποία κατόπιν θα χρησιμεύσει ως πλάκαγιατην παραγωγή αντιτύπων σε χαρτί. Το έργο (αντίτυπο σε χαρτί ή άλλο μέσο) που δημιουργείται κατ' αυτόν τον τρόπο αποκαλείται χαρακτικό.
Ανάλογα μετο υλικό της πλάκας, γίνεται λόγος γιαξυλογραφία (χαρακτική στο ξύλο), γιαχαλκογραφία (χαρακτική στονχαλκό ή και άλλο μέταλλο), λιθογραφία (χαρακτική στην πέτρα), κ.λπ. Ηγαλλικής προέλευσης λέξη γκραβούρα είναι ένας άλλος κοινός όρος για χαρακτικά έργα (συνήθως χαλκογραφίες).
Η τέχνη της χαρακτικής σε χαλκό (χαλκογραφία) από τηνΕγκυκλοπαίδειατου Ντιντερό (Diderot) του 1760.
Η ξυλογραφία αποτελεί την αρχαιότερη τεχνική χαρακτικής και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους Κινέζουςγιατην εκτύπωση σχεδίων σε υφάσματα και, από τον 6οαι. μ.Χ., γιατην εκτύπωση σχεδίων στο χαρτί. Η ξυλογραφία χρησιμοποιήθηκε πολύ αργότερα (τον 14οαι. μ.Χ.) στηνΕυρώπηγιατην εκτύπωση θρησκευτικών εικόνων. Μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίαςμε κινητά στοιχεία από τονΓουτεμβέργιο, η ξυλογραφία χρησιμοποιήθηκε γιατην ένθεση εικόνων σε βιβλία.
Τον 15ο αιώνα ανακαλύφθηκε ηχαλκογραφίακαιτον 18οαι. ηλιθογραφία. Μετη λιθογραφία είναι δυνατή η ανατύπωση ολόκληρων ζωγραφικών έργων καιη χρήση της εξαπλώθηκε κατά τον 20ό αι., καθώς αυξήθηκε η ζήτηση για ζωγραφικά έργα υπογεγραμμένα από διάσημους καλλιτέχνες. Ο κίνδυνος να εκφυλιστεί η τέχνη της χαρακτικής σε συστηματική εξαπάτηση του κοινού, οδήγησε τους Γάλλους χαράκτες να δώσουν το1964, τον ακόλουθο ορισμό τουχαρακτικού:
«Ως χαρακτικά θεωρούνται οι πρωτότυπες εστάμπες και λιθογραφίες που έχουν τυπωθεί από μια ή περισσότερες πλάκες, με οποιαδήποτε τεχνική, εκτός από τις μηχανικές και φωτομηχανικές μεθόδους, εφόσον το σχέδιο, η χάραξη καιη εκτύπωση αποτελούν έργο του ίδιου καλλιτέχνη. Μόνο τα χαρακτικά που πληρούν αυτούς τους όρους έχουν το δικαίωμα να ονομάζονται πρωτότυπα.»[1]
Ηοξυγραφία είναι μέθοδος χαρακτικής, σύμφωνα μετην οποία ένα ισχυρό οξύ κόβει ταμη προστατευμένα μέρη μιας επιφάνειας μετάλλων γιανα δημιουργήσει ένα σχέδιο στο μέταλλο. Μαζί μετη χάραξη είναι η σημαντικότερη τεχνική για τις παλαιές κύριες τυπωμένες ύλες και παραμένει ευρέως χρησιμοποιημένο σήμερα. Άλλες τεχνικές χαρακτικής είναι ητσιγκογραφία (εγχάραξη σε πλάκα ψευδαργύρουμετην βοήθεια χημικών μέσων) καιηφωτοτσιγκογραφία (φωτογραφική προσβολή πλάκας ψευδαργύρου· χρησιμοποιήθηκε πολύ γιατην αναπαραγωγή εικόνων σε έντυπα ευρείας κυκλοφορίας, π.χ. εφημερίδες).
Μέχρι την ανακάλυψη της φωτογραφίας και της εκτύπωσης offset, μετην χαρακτική στο χέρι γίνονταν η δημιουργία πλακών γιατην αναπαραγωγή εικόνων σε βιβλία, γραμματόσημα, κ.λπ. Σήμερα, η χαρακτική στο χέρι έχει περιοριστεί στην παραγωγή εικαστικών έργων, την διακόσμηση καλλιτεχνικών βιβλίων, που συνήθως κυκλοφορούν σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, καθώς καιτην παραγωγή μητρών γιατην εκτύπωση χαρτονομισμάτων.
ΣτηνΕλλάδα, η σύγχρονη χαρακτική έκανε την εμφάνισή της στα μέσα του 19ουαι., αλλά έλαβε τον χαρακτήρα καλλιτεχνικής δημιουργίας αργότερα, στα χρόνια του Μεσοπολέμου, από τους πολύ γνωστούς χαράκτες Δημήτρη ΓαλάνηκαιΓιάννη Κεφαλληνό.
↑Βλ. Βασίλης Χάρος, «Η χαρακτική καιη τεχνική της», κείμενο που δημοσιεύθηκε μετην ευκαιρία της έκθεσης «Η χαρακτική στην Ελλάδα σήμερα» στο Καλλιτεχνικό και Πνευματικό Κέντρο Ώρα (Αθήνα) τον Φεβρουάριο του 1980.
