(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Costa Rica - Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia Jump to content

Costa Rica

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Nagsasabtan: 10°N 84°W / 10°N 84°W / 10; -84

Republika ti Costa Rica
República de Costa Rica
Wagayway ti Costa Rica
Wagayway
Eskudo ti Costa Rica
Eskudo
Nailian a kanta: "Noble patria, tu hermosa bandera" (Espaniol)
"Natakneng a pagilian, napintas a wagaywaymo"
Lokasion ti Costa Rica
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
San José
9°56′N 84°5′W / 9.933°N 84.083°W / 9.933; -84.083
Opisial a sasaoEspaniol
Mabigbig a rehional a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2011[1])
Relihion
Katolisismo (Kristiano)
Nagan dagiti umili
GobiernoUnitario a presidensial a batay-linteg a republika
Laura Chinchilla
Luis Guillermo Solís
LehislaturaLehislatibo nga Asemblia
Nairangarang ti wayawaya
• manipud iti Espania
Septiembre 15, 1821
• manipud iti Mehikoa
Hulio 1, 1823
Marso 21, 1847
• Binigbig babaen ti Espania
Mayo 10, 1850
• Batay-linteg
Nobiembre 7, 1949[2]
Kalawa
• Dagup
51,100 km2 (19,700 sq mi) (Maika-128)
• Danum (%)
0.7
Populasion
• Senso idi 2011
4.586.353[3]
• Densidad
84[3]/km2 (217.6/sq mi) (Maika-107)
GDP (PPP)Karkulo idi 2013
• Dagup
$61.427 bilion[4]
• Tunggal maysa a tao
$12,874[4]
GDP (nominal)Karkulo idi 2013
• Dagup
$48.505 bilion[4]
• Tunggal maysa a tao
$10,166[4]
Gini (2009)50.7[5]
nangato
HDI (2012)0.773[6]
nangato · Maika-62
KuartaKolon ti Costa Rica (CRC)
Sona ti orasUTC−6 (CST)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+506
Kodigo ti ISO 3166CR
TLD ti internet.cr
  1. Umuna nga Imperio ti Mehiko.

Ti Costa Rica (kaibuksilanna ket "nabaknang nga aplaya" iti Espaniol), opisial a ti Republika ti Costa Rica (Espaniol: Costa Rica wenno República de Costa Rica, panangibalikas: [reˈpuβべーたlika ðe ˈkosta ˈrika]), ket pagilian idiay tengnga nga Amerika, a bineddengan babaen ti Nicaragua iti amianan, ti Panama iti abagatan a daya, ti Taaw Pasipiko iti laud, ken ti Baybay Karibe iti daya.

Ti Costa Rica ket narasay idi a natagtagitao babaen dagitiindihenio a tattao sakbay a tinurayan dagiti Kastila idi maika-16 a siglo. Idi ket maysa a napanglaw ken naisalsalumina a kolonia, ken manipud idi nagbalinen a nawaya manipud idi maika-18 a siglo, ti Costa Rica ket nagbalinen kadagiti maysa a katalinaayan, kabaknangan, ken progresibo a pagpagilian iti Latin nga Amerika. Permanente a winaswasna ti buyotna babaen ti batay-linteg idi 1949, ken nagbalin nga isu ti immuna ken maysa kadagiti naturay a pagpagilian nga awanan iti sitatakder a buyot.[7][8][9] Daytoy ket naibatay iti batay-linteg a republika, daytoy laeng ti pagilian ti Latin nga Amerika a demokrasia manipud idi 1950 wenno nasapsapa.[10] Ti Costa Rica ket kankanayon a nairangranggo a kas dagiti kangatuan ti pannakairanggona a pagilian iti Latin nga Amerika iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan (HDI),ken naipuesto a maika-62 iti lubong manipud idi 2012.

Isu daytoy ket agpayso met, idi 2010 ti Costa Rica ket dinakamat idi babaen ti Programa ti Panarang-ay ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNDP) a kas nakagun-od ti ti nangatngato unay a panagrag-ay ti nagtagitaon ngem ti ania man a pagilian iti kapada nga agpang ti matgedan,[11] bayat nga idi 2011, ti UNDP ket inkeddengna pay a kas nasayaat nga agob-obra iti panagtalinaay iti enbironmento, nga adaan iti nasaysayaat a rekord iti panagrang-ay ti nagtagitaoan ken inekualidad ngem ti kalalainganna iti bukod a rehion.

Ti Costa Rica ket ammo para kadagiti progresibo nga annuroten iti enbironmento, nga is-isu laeng ti pagilian a nakagun-od kadagiti amin a lima a kriteria a naipatakder a mangrukod ti panagtalinaay ti enbironmento.[12] Daytoy ket nairanggo a maikalima iti lubong, ken ti umuna iti Kaamerikaan, kadagiti termino iti Environmental Performance Index idi 2012.[13] Idi 2007, ti gobierno ti Costa Rica ket nangirangarang kadagiti plano tapno ti Costa Rica ket agbalinto ti umuna a karbon neutral a pagilian intono 2021.[14][15][16] Ti Pundasion ti Baro nga Ekonomika (NEF) ket inranggona nga umuna ti Costa Rica iti Happy Planet Index idi 2009, ken idi manen 2012.[17][18] Ti NEF ket inranggona pay ti Costa Rica idi 2009 a kas ti kaberdian a pagilian iti lubong.[19] Idi 2012, ti Costa Rica ket nagbalin nga isu ti immuna a pagilian iti Latin nga Amerika ti nangiparit ti pagliwliwaaan a panaganup kalpasan idi inaprobaran ti lehislatura ti pagilian ti nadayeg a bilin babaen ti adu a paggiddiatan.[20][21]

Dagiti nagibasaran

  1. ^ "Censo Nacional 2011". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-03-27. Naala idi 2014-04-15.
  2. ^ Central Intelligence Agency (2011). "Costa Rica". The World Factbook. Langley, Virginia: Central Intelligence Agency. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-05-13. Naala idi 2011-10-04.
  3. ^ a b El Financiero (2013-03-20). "Costa Rica tiene 4,6 millones de habitantes, según corrección del Censo 2011" (iti Espaniol). El Financiero, Costa Rica. Naala idi 2013-05-23.
  4. ^ a b c d "Costa Rica". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 2014-03-16.
  5. ^ "Gini Idex". World Bank. Naala idi 2011-03-02.
  6. ^ UNDP Human Development Report 2012. "Costa Rica – Country Profile: Human Development Indicators". UNDP. Naala idi 2013-03-15.
  7. ^ El Espíritu del 48. "Abolición del Ejército" (iti Espaniol). Naala idi 2008-03-09.
  8. ^ "Costa Rica". World Desk Reference. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-02-11. Naala idi 2009-06-09.
  9. ^ "Costa Rica". Uppsala University. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-10. Naala idi 2009-06-09.
  10. ^ "Costa Rica's new president: Thriller for Chinchilla". The Economist. 2010-02-11. Naala idi 2010-02-16.
  11. ^ UNDP Human Development Report 2010. Table 1: Human development index 2010 and its components (PDF). pp. 5, 49, 144. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 2010-11-08. Naala idi 2010-11-06.
  12. ^ UNDP Human Development Report 2011. "Table 1: Human Development Index and its components" (PDF). UNDP. Naala idi 2011-11-03. pp. 4, 42 (see Table 2.4 and Box 2.10) and 128.
  13. ^ Yale Center for Environmental Law & Policy / Center for International Earth Science Information Network at Columbia University. "2010 EPI Rankings". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-06-05. Naala idi 2012-01-25. {{cite web}}: Addaan iti sapasap a nagan ti |author= (tulong)
  14. ^ John Burnett (2008-02-18). "Costa Rica Aims to Be a Carbon-Neutral Nation". National Public Radio (NPR.org). Naala idi 2009-04-27.
  15. ^ Alana Herro (2007-03-12). "Costa Rica Aims to Become First "Carbon Neutral" Country". Worldwatch Institute. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-26. Naala idi 2009-04-27.
  16. ^ Alejandro Vargas (2007-02-21). "País quiere ser primera nación con balance neutro de carbono" (iti Espaniol). La Nación. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-02-16. Naala idi 2009-04-27.
  17. ^ Irene Rodríguez (2012-06-14). "Costa Rica es nuevamente el país más feliz del mundo, según índice 'Happy Planet'" [Costa Rica once again the happiest nation of the world, according to the Happy Planet Index]. La Nación (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-05-04. Naala idi 2012-06-14.
  18. ^ Fiona Harvey (2012-06-14). "UK citizens better off than EU counterparts, says happiness index". The Guardian. Naala idi 2012-06-14.
  19. ^ Ashley Seager (2008-07-04). "Costa Rica is the world's happiest and greenest country in the world". London: The Guardian. Naala idi 2009-07-04.
  20. ^ Ti Costa Rica ket nangiyasentar a mangiparit iti panaganup, ti umuna iti Kaamerikaan[permanente a natay a silpo]. The Raw Story (2012-10-03). Naala idi 2013-08-16.
  21. ^ Costa Rica se convierte en primer país del continente en prohibir la cacería deportiva – Diario Digital Nuestro País. Elpais.cr. Naala idi 2013-08-16.

Adu pay a mabasbasa

  • Blake, Beatrice. "The New Key to Costa Rica" Berkeley, California: Ulysses Press, 2009.
  • Edelman, Marc. Peasants Against Globalization: Rural Social Movements in Costa Rica Stanford: Stanford University Press, 1999.
  • Huhn, Sebastian: Contested Cornerstones of Nonviolent National Self-Perception in Costa Rica: A Historical Approach Naiyarkibo 2011-05-14 iti Wayback Machine, 2009.
  • Keller, Marius; Niestroy, Ingeborg; García Schmidt, Armando; Esche, Andreas. "Costa Rica: Pioneering Sustainability"[permanente a natay a silpo]. Excerpt (pp. 81–102) from Bertelsmann Stiftung (ed.). Winning Strategies for a Sustainable Future. Gütersloh, Germany: Verlag Bertelsmann Stiftung, 2013.
  • Lara, Sylvia Lara, Tom Barry, and Peter Simonson. Inside Costa Rica: The Essential Guide to Its Politics, Economy, Society and Environment London: Latin America Bureau, 1995.
  • Lehoucq, Fabrice E. and Ivan Molina. Stuffing the Ballot Box: Fraud, Electoral Reform, and Democratization in Costa Rica Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
  • Lehoucq, Fabrice E. Policymaking, Parties, and Institutions in Democratic Costa Rica Naiyarkibo 2011-03-02 iti Wayback Machine, 2006.
  • Palmer, Steven and Iván Molina. The Costa Rica Reader: History, Culture, Politics Durham and London: Duke University Press, 2004.
  • Sandoval, Carlos. Threatening Others: Nicaraguans and the Formation of National Identities in Costa Rica Athens: Ohio University Press, 2004.
  • Wilson, Bruce M. Costa Rica: Politics, Economics, and Democracy: Politics, Economics and Democracy. Boulder, London: Lynne Rienner Publishers, 1998.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Costa Rica iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Costa Rica manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Gobierno ken administrasion
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Costa_Rica&oldid=401099"