Akbar Hashemi Rafsanjani
.jpg)
I Akbar Hashemi Rafsanjani dia mpitondra fivavahana siita, filohan'ny Repoblika Islamika tao Iràna tamin’ny taona 1989 ka hatramin’ny 1997.
Mpiara-miasa akaiky amin' i Ruhollah Khomeini
[hanova | hanova ny fango]Teraka tao Bahreman (faritanin’ i Kerman), tao amin'ny fianakaviana tantsaha mpanankarena i Akbar Hashemi Rafsanjani, nianatra teôlôjia tao Qom tanàna masin' ny siisma. Nanaraka ny fampianaran’ ny ayatollah Ruhollah Khomeini izy ary nahazo ny anaram-boninahitra hoe Hojjat ol-Islam tamin'ny faran'ny taona 1950. Mpikatroka niaraka tamin'i Khomeini nanohitra ny fitondran'i Mohammad Reza Shah izy, ary lasa solontenany tao Iràna izy taorian'ny fanamelohana azy tany an-tsesitany tamin'ny taona 1963.
Nosamborina imbetsaka noho ny hetsika ara-pôlitika nataony izy, nogadraina tamin'ny taona 1975 ka hatramin'ny 1977. Nandritra izany fotoana izany dia nanao asa fandraharahana nahomby tamin'ny fananan-tany sy ny varotra voanjo masaka izy.
Taorian'ny fiobganan'ny shah sy ny fidiran'ny ayatollah Khomeini teo amin’ny fitondrana tamin'ny taona 1979 dia voatendry ho ao amin'ny Filankevitry ny Revôlisiôna i Hashemi Rafsanjani. Mpanolotsaina akaiky ny filoha vaovaon'ny fanjakana iraniana ary mpanao pôlitika mahay, lasa filohan'ny Antoko Repoblikana Islamika izy ary voafidy ho filohan'ny Majlis, Antenimiera iraniana, tamin'ny taona 1980.
Mpitahiry ny mahazatra
[hanova | hanova ny fango]Voatendry ho lehiben'ny tafika tamin'ny taona 1988 i Hashemi Rafsanjani, nampitsahatra ny ady tamin'i Iràka. Mpandala ny nentin-drazana manana hevitra mandanjalanja izy, nametraka ny tenany, taorian'ny nahafatesan'i ayatollah Khomeini, izy nanohitra ny mpikatroka mahery vaika kokoa tao amin'ny sehatra ara-pôlitika sy ara-pivavahana. Tamin'ny taona 1989 izy voafidy ho filohan'ny Repoblika Islamika ary nahazo fahefana mpanatanteraka nitarina tamin'ny alalan'ny fanavaozana ny lalàm-panorenana.
Niezaka ny hanavao ny fifandraisana ara-diplômasia amin'i Etazonia izy, fifandraisana izay tapaka nanomboka tamin'ny nakana takalon'aina tao amin'ny masoivoho amerikana tao Teheran, tamin'ny taona 1980, ary nahazo ny famerenana ny vola mihoatra ny 500 lavitrisa dôlara amin'ny fananan'i Iràna nogiazina tany ivelany. Nandritra ny Ady tao amin' ny Hoala dia nisafidy ny tsy fiandaniana i Iràna, ka afaka nadrava fitokana-monina ara-diplômasia. Ao anatin’ ilay firenena, i Hashemi Rafsanjani dia nanome alalana ny fanalalahana ara-toekarena.
Voafidy indray izy tamin’ny taona 1993 ka tsy maintsy niara-niasa tamin’ ireo mpandala ny hetsika mahery vaika tao amin’ny fitondrana. Nosakanan'ny Lalàm-panorenana tsy hilatsaka hofidiana fanintelony izy ka nandimby azy ny mpitondra fanavaozana Mohammad Khatami (1997-2005). Anisan’ ny mpanolotsaina akaiky ny Mpitarika Faratampony Ali Khamenei izy, voatendry ho filohan'ny Filankevitry ny Fanavahana ny tombontsoa ambonin'ny fitondrana (rantsana-mangaika mandamina ny fifanolanana eo amin'ny andrim-panjakana ara-pôlitika sy ara-pivavahana). Tamin'ity toerana ity izy dia nanohitra ny volavolan-dalàna avy amin'ny Antenimiera izay nanjakazakan’ ny mpandala fanavaozana.
Taorian'ny andrana voalohany nataony mba hiverenany amin-kery teo amin'ny sehatry ny fifidianana tamin'ny taona 2000, izay niafara tamin'ny tsy fahombiazany, dia nirotsaka hofidina tamin'ny fifidianana filoham-pirenena tamin'ny taona 2005 izy. Nisahana ny fisoloan-tenan’ ny mpandanjalanja ara-pôlitika sy ara-tsôsialy ary solon-tenan’ny pragmatika izy ka notohanan’ny olo-manan-kaja teo amin’ny fitondrana sy teo ny tontolon’ny fandraharahana. Lasa tsara toerana izy tao anatin'ny toe-javatra voamariky ny tsy firaisankinan'ny mpandala ny nentin-drazana sy ny fahalemen'ny mpandala fanavaozana.
Nahazo laharana voalohany izy tamin’ny fihodinana voalohany (21,1 %). Tamin’ ny fihodinana faharoa dia nifanandrina tamin’ i Mahmud Ahmadinejad, izay mpitahiry ny nentin-drazana mafana fo izay nahazo ny fanohanan'ny tambajotra islamika maro. Na dia teo aza ny fanohanan'ny antoko mpandala fanavaozana azy dia mafy ny faharesen’ i Hashemi Rafsanjani, izay tsy nahazo afa-tsy 38% amin’ ny vato.