Boek van de Han
Het Boek van de Han of Hanshu is een van de boeken uit de Vierentwintig Geschiedenissen, de verzameling officiële geschiedenissen van Chinese keizerlijke dynastieën. Toen in 92 na Chr. de belangrijkste samensteller, Ban Gu (32-92) in de gevangenis overleed, was het grootste deel van het werk voltooid. De afronding heeft vermoedelijk plaatsgevonden rond het jaar 111. Dit gebeurde door zijn zus, Ban Zhao (48?-116?).
Boek van de Han (Hanshu) | ||||
---|---|---|---|---|
fragment van juan 30 (de catalogus van de keizerlijke bibliotheek) uit het Boek van de Han. | ||||
Naam (taalvarianten) | ||||
Vereenvoudigd | 汉书 | |||
Traditioneel | ||||
Pinyin | Hànshū | |||
Wade-Giles | Han shu | |||
|
Hanshu beschrijft de geschiedenis van de Westelijke Han-dynastie en de regeerperiode van Wang Mang, dat wil zeggen de periode 206 v.Chr. - 24 na Chr. In Hanshu werd de structuur van de Shiji voor het eerst toegepast op de geschiedenis van één dynastie. In de Chinese historiografie vormt zij zo, nog meer dan Shiji, hét voorbeeld voor alle latere dynastieke geschiedenissen.
Ontstaan
bewerkenHet werk is grotendeels geschreven door Ban Gu. Hij werd geïnspireerd door zijn vader, Ban Biao (3-54). Die was ontevreden over de manier waarop de geschiedenis van de Han-dynastie in Shiji was beschreven. Rond het jaar 36 heeft hij een werk van mogelijk 65 pian samengesteld, onder de titel Houzhuan (
Ban Gu begon aan Hanshu kort na de dood van zijn vader. Hij werkte er de rest van zijn leven aan, met uitzondering van de periode 62-74, toen hij opdracht kreeg om een geschiedenis samen te stellen over de stichting van de Oostelijke Han-dynastie. Dit werd het eerste gedeelte van Dongguan Hanji. In 92 overleed Ban Gu in de gevangenis. Zijn werk was toen gereed, met uitzondering van de acht tabellen en een verhandeling over astronomie. Deze onderdelen werden voltooid door zijn zus Ban Zhao, mogelijk met hulp van de wiskundige Ma Xu (
De commentaren die tussen de tweede en zesde eeuw op Hanshu zijn geschreven, zijn door Yan Shigu (
Samenstelling
bewerkenHanshu bevatte oorspronkelijk 100 juan. Sommige hoofdstukken zijn later gesplitst, zodat het werk feitelijk uit 120 juan bestaat. Hanshu volgt de indeling van Shiji:
dynastieke geschiedenis |
benji (annalen) |
shijia (erfelijke geslachten) |
biao (tabellen) |
shu (verhandelingen) |
liezhuan (biografieën) |
Totaal aantal juan |
---|---|---|---|---|---|---|
Hanshu | 12 (13) | - | 8 (10) | 10 (18) | 70 (79) | 100 (120) |
Ban Gu volgde de indeling van Shiji, met uitzondering van de categorie erfelijke geslachten. Het proza van Hanshu bleef dicht bij het gebruikte bronnenmateriaal en is daardoor droger van stijl dan dat van Shiji.
Vergeleken met Shiji zijn er in Hanshu verhandelingen over vijf nieuwe onderwerpen toegevoegd:
- juan 19: overheidsfuncties (baiguan,
百官 ), de organisatie van het bestuur in de vorm van een tabel. - juan 23: wetgeving en bestraffing (xingfa,
刑法 ). - juan 27: vijf elementen (wuxing,
五 行 志 ). - juan 28: politieke geografie (dili,
地理 ). - juan 30: de catalogus van de keizerlijke bibliotheek (yiwen, 艺文), gebaseerd op de Zeven samenvattingen door Liu Xin.
Annalen
bewerkenJi (
Juan 1-12:
juan | (120) | Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
1 | 1A. 1B. | Gaodi ji ( |
annalen van keizer Gao | keizer Gao (Liu Bang), 206-195 v.Chr. |
2. | Huidi ji ( |
annalen van keizer Hui | keizer Hui, 195-188 v.Chr. | |
3. | Gaohou ji ( |
annalen van keizerin Gao | keizerin-weduwe Lü (regentes, 188-180 v.Chr.) | |
4. | Wendi ji ( |
annalen van keizer Wen | keizer Wen, 180-157 v.Chr. | |
5. | Jingdi ji ( |
annalen van keizer Jing | keizer Jing, 157-141 v.Chr. | |
6. | Wudi ji ( |
annalen van keizer Wu | keizer Wu, 141-87 v.Chr. | |
7. | Zhaodi ji ( |
annalen van keizer Zhao | keizer Zhao, 87-74 v.Chr. | |
8. | Xuandi ji ( |
annalen van keizer Xuan | keizer Xuan, 74-49 v.Chr. | |
9. | Yuandi ji ( |
annalen van keizer Yuan | keizer Yuan, 49-33 v.Chr. | |
10. | Chengdi ji ( |
annalen van keizer Cheng | keizer Cheng, 33-7 v.Chr. | |
11. | Aidi ji ( |
annalen van keizer Ai | keizer Ai, 7-1 v.Chr. | |
12. | Pingdi ji ( |
annalen van keizer Ping | keizer Ping, 1 v.Chr. - 6 na Chr. |
Tabellen
bewerkenBiao (
Juan 13-20:
juan | (120) | Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
13. | yixing zhuhouwang biao ( |
tabel met koningen, niet verwant (aan het keizerlijk huis) | ||
14. | zhuhouwang biao ( |
tabel met koningen (verwant aan het keizerlijk huis) | ||
15. | 15A. 15B. | wangzihou biao ( |
tabel met edellieden (verwant aan het keizerlijk huis) | |
16. | gao hui gaohou wen gongchen biao ( |
tabel met hoge functionarissen onder Gao, Hui, Gaohou en Wen | van keizer Gaozu tot en met keizer Wen (inclusief keizerin Lü) | |
17. | jing wu zhao xuan yuan cheng gongchen biao ( |
tabel met hoge functionarissen onder Jing Wu, Zhao, Xuan, Yuan en Cheng | Van keizer Jing tot en met keizer Cheng | |
18. | waiqi enzehou biao ( |
tabel met edellieden uit de families van de keizerlijke gemalinnen | ||
19. | 19A. 19B. | shang baiguan gongqing biao ( |
tabel met de hoogste overheidsfuncties | de organisatie van het bestuur in de vorm van een tabel. |
20. | gujinren biao ( |
belangrijke personen uit verleden en heden |
Verhandelingen
bewerkenZhi (
Juan 21-30:
juan | (120) | Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
21. | 21A+B | lüli zhi ( |
verhandeling over buisklokken en de kalender | harmonie (en meting) en kalender |
22. | liyue zhi ( |
verhandeling over riten en muziek | ||
23. | xingfa zhi ( |
verhandeling over strafwetgeving | ||
24. | 24A. 24B. | shihuo zhi ( |
verhandeling over voedsel en grondstoffen | economie |
25. | 25A. 25B. | jiaosi zhi (郊祀 |
verhandeling over offers | |
26. | tianwen zhi ( |
verhandeling over astronomie | astrologie en astronomie | |
27. | 27A. 27B. 27C. 27D. 27E. | wuxing zhi ( |
verhandeling over de vijf elementen | Wu Xing |
28. | 28A. 28B. | dili zhi ( |
verhandeling over geografie | lokaal bestuur |
29. | gouxu zhi ( |
verhandeling over rivieren en kanalen | waterwegen | |
30. | yiwen zhi ( |
verhandeling over literatuur | bewerking van de Zeven samenvattingen, de door Liu Xin samengestelde catalogus van de keizerlijke bibliotheek. |
Exemplarische overleveringen
bewerkenZhuan (
Juan 31-100:
juan | (120) | Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|---|
31. | Chen Sheng Xiang Ji zhuan ( |
biografieën van Chen Sheng en Xiang Ji |
| |
32. | Zhang Er Chen Yu zhuan ( |
biografieën van Zhang Er en Chen Yu | ||
33. | Wei Bao Tian Dan Xinwang Han( |
biografieën van Wei Bao, Tian Dan en Xinwang Han (koning Xin van Han) |
| |
34. | Han Peng Ying Lu Wu zhuan ( |
biografieën van Han, Peng, Ying, Lu en Wu | Bedoeld zijn:
| |
35. | Jing Yan Wu zhuan (荊燕 |
biografieën van Jing, Yan en Wu | biografieën van de volgende prinsen:
| |
36. | Chu Yuanwang zhuan ( |
biografie van Yuan, prins van Chu |
| |
37. | Ji Bu Luan Bu Tian Shu zhuan ( |
biografieën van Ji Bu, Luan Bu en Tian Shu |
| |
38. | Gao wuwang zhuan ( |
biografieën van de vijf zonen van Gao | Bedoeld zijn vijf zonen van keizer Gao (Liu Bang): | |
39. | Xiao He Cao Shen zhuan ( |
biografieën van Xiao He en Cao Shen | ||
40. | Zhang Chen Wang Zhou zhuan ( |
biografieën van Zhang, Chen, Wang en Zhou | Bedoeld zijn:
| |
41. | Fan Li Teng Guan Fu Jin Zhou zhuan (樊酈滕灌 |
biografieën van Fan, Li, Teng, Guan, Fu, Jin en Zhou | Bedoeld zijn:
| |
42. | Zhang Zhou Zhao Ren Shentu zhuan ( |
biografieën van Zhang, Zhou, Zhao, Ren en Shentu | Bedoeld zijn:
| |
43. | Li Lu Zhu Liu Shusun zhuan (酈陸 |
biografieën van Li, Lu, Zhu, Liu en Shusun | Bedoeld zijn:
| |
44. | Huainan Hengshan Jibei wang zhuan ( |
biografieën van de prinsen van Huainan, Hengshan en Jibei | De prinsen (koningen) van Huainan, Hengshan en Jibei:
| |
45. | Kuai Wu Jiang Xifu zhuan (蒯伍 |
biografieën van Kuai, Wu, Jiang en Xifu | Bedoeld zijn:
| |
46. | Wanshi Wei Zhi Zhou Zhang zhuan (萬石衛直周張傳) | biografieën van de heer van Wan, Wei, Zhi, Zhou en Zhang | Bedoeld zijn:
| |
47. | Wen sanwang zhuan ( |
biografieën van drie zoons van Wen | Bedoeld zijn drie zonen van keizer Wen: | |
48. | Jia Yi zhuan (賈誼 |
biografie van Jia Yi | Jia Yi (賈誼, 200-168 v.Chr.), belangrijk minister en literaat | |
49. | Yuan Ang Chao Cuo zhuan (爰盎 |
biografieën van Yuan Ang en Chao Cuo | Bedoeld zijn twee functionarissen die voortdurend in onmin met elkaar leefden:
| |
50. | Zhang Feng Ji Zheng zhuan ( |
biografieën van Zhang, Feng, Ji en Zheng | Bedoeld zijn:
| |
51. | Jia Zou Mei Lu zhuan (賈鄒 |
biografieën van Jia, Zou, Mei en Lu | Bedoeld zijn:
| |
52. | Dou Tian Guan Han zhuan (竇田灌韓 |
biografieën van Dou, Tian, Guan en Han | Bedoeld zijn:
| |
53. | Jing shisanwang zhuan ( |
biografieën van dertien zoons van Jing | Bedoeld zijn zonen van keizer Jing:
| |
54. | Li Guang Su Jian zhuan ( |
biografieën van Li Guang en Su Jian |
| |
55. | Wei Qing Huo Qubing zhuan ( |
biografieën van Wei Qing en Huo Qubing. |
| |
56. | Dong Zhongshu zhuan ( |
biografie van Dong Zhongshu | Dong Zhongshu ( | |
57. | 57A. 57B. | Sima Xiangru zhuan ( |
biografie van Sima Xiangru | Sima Xiangru ( |
58. | Gongsun Hong Bu Shi Er Kuan zhuan ( |
biografieën van Gongsun Hong, Bu Shi en Er Kuan |
| |
59. | Zhang Tang zhuan ( |
biografie van Zhang Tang | Zhang Tang ( | |
60. | Du Zhou zhuan ( |
biografie van Du Zhou | Du Zhou ( | |
61. | Zhang Jian Li Guangli zhuan ( |
biografieën van Zhang Jian en Li Guangli |
| |
62. | Sima Qian zhuan ( |
biografie van Sima Qian | Sima Qian was de samensteller van Shiji.
| |
63. | wu wuzhi zhuan ( |
biografieën van vijf zonen van Wu | Bedoeld zijn zonen van keizer Wu:
| |
64. | 64A. 64B. | Yan Zhu Wuqiu Zhufu Xu Yan Zhong Wang Jia zhuan ( |
biografieën van Yan, Zhu, Wuqiu, Zhufu, Xu, Yan, Zhong, Wang en Jia | Bedoeld zijn:
|
65. | Dongfang Shuo zhuan ( |
biografie van Dongfang Shuo | Dongfang Shuo ( | |
66. | Gongsun Liu Tian Wang Yang Cai Chen Zheng zhuan ( |
biografieën van Gongsun, Liu, Tian, Wang, Yang, Cai, Chen en Zheng | Bedoeld zijn:
| |
67. | Yang Hu Zhu Mei Yun zhuan (楊胡 |
biografieën van Yang, Hu, Zhu, Mei en Yun | Bedoeld zijn:
| |
68. | Huo Guang Jin Midi zhuan (霍光 |
biografieën van Huo Guang en Jin Midi | ||
69. | Zhao Chongguo Xin Qingji zhuan ( |
biografieën van Zhao Chongguo en Xin Qingji | ||
70. | Fu Chang Zheng Gan Chen Duan zhuan ( |
biografieën van Fu, Chang, Zheng, Gan, Chen en Duan | Bedoeld zijn:
| |
71. | Jun Shu Yu Xue Ping Peng zhuan [(雋疏于薛 |
biografieën van Jun, Shu, Yu, Xue, Ping en Peng | Bedoeld zijn:
| |
72. | Wang Gong liang Gong Bao zhuan ( |
biografieën van Wang, Gong, de beide Gong en Bao | Bedoeld zijn:
| |
73. | Wei Xian zhuan (韋賢 |
biografie van Wei Xian | Wei Xian (韋賢, 147-66 v.Chr.) | |
74. | Wei Xiang Bing Ji zhuan ( |
biografieën van Wei Xiang en Bing Ji | ||
75. | Sui liangxiahou Jing Ji Li zhuan (眭兩 |
biografieën van Sui, de beide markiezen van Xia, Jing, Ji en Li | Bedoeld zijn:
| |
76. | Zhao Yin Han Zhang liang Wang zhuan ( |
biografieën van Zhao, Yin, Han, Zhang en de beide Wang | Bedoeld zijn:
| |
77. | Gai Zhuge Liu Zheng Sun Wujiang He zhuan ( |
biografieën van Gai, Zhuge, Liu, Zheng, Sun, Wujiang en He | Bedoeld zijn:
| |
78. | Xiao Wangzhi zhuan ( |
biografie van Xiao Wangzhi | Xiao Wangzhi ( | |
79. | Feng Fengshi zhuan (馮奉 |
biografie van Feng Fengshi | Feng Fengshi (馮奉 | |
80. | Xuan Yuan liuwang zhuan ( |
biografieën van de zes zonen van Xuan en Yuan | Bedoeld zijn de zonen van: | |
81. | Kuang Zhang Kong Ma zhuan ( |
biografieën van Kuang, Zhang, Kong en Ma | Bedoeld zijn: | |
82. | Wang Shang Shi Dan Fu Xi zhuan ( |
biografieën van Wang Shang, Shi Dan en Fu Xi |
| |
83. | Xue Xuan Zhu Bo zhuan (薛宣 |
biografieën van Xue Xuan en Zhu Bo |
| |
84. | Zhai Fangjin zhuan (翟方 |
biografie van Zhai Fangjin | Zhai Fangjin (翟方 | |
85. | Gu Yong Du Ye zhuan ( |
biografieën van Gu Yong en Du Ye |
| |
86. | He Wu Wang Jia Shi Dan zhuan ( |
biografieën van He Wu, Wang Jia en Shi Dan |
| |
87. | 87A. 87B. | Yang Xiong zhuan ( |
biografie van Yang Xiong | Yang Xiong ( |
88. | Rulin zhuan (儒林 |
biografieën (uit het woud) van confucianistische geleerden | Genoemd worden:
| |
89. | Xunli zhuan (循吏 |
biografieën van oprechte beambten | Genoemd worden:
| |
90. | Kuli zhuan ( |
biografieën van meedogenloze beambten | Genoemd worden:
| |
91. | Huozhi zhuan ( |
biografieën van personen die zeer rijk zijn geworden | Genoemd worden:
| |
92. | Youxia zhuan ( |
biografieën van dolende dapperen | Genoemd zijn:
| |
93. | Ningxing zhuan (佞幸 |
biografieën van listige gunstelingen | Genoemd zijn:
| |
94. | 94A. 94B. | Xiongnu zhuan ( |
overleveringen over de Xiongnu | Xiongnu. |
95. | Xinanyi liangyue Chaoxian zhuan ( |
overleveringen over de Yi uit het zuidwesten, over de beide Yue en over Korea | Met de beide Yue worden bedoeld de Zuidelijke Yue en de Min Yue. | |
96. | 96A. 96B. | Xiyu zhuan ( |
overleveringen uit de westelijke gebieden | Bedoeld zijn de Zesendertig Rijken van de Westelijke Gebieden |
97. | 97A. 97B. | Waiqi zhuan ( |
biografieën van de keizerinnen en hun familieleden | Genoemd worden:
|
98. | Yuanhou zhuan ( |
biografie van de keizerin van Yuan | Bedoeld is Wang Zhengjun. | |
99. | 99A. 99B. 99C. | Wang Mang zhuan ( |
biografie van Wang Mang | Wang Mang. |
100. | 100A. 100B. | Xuzhuan (敘傳) | Nawoord en biografie | Nawoord (xu) door Ban Gu. Bevat tevens zijn autobiografie. |
Door Ban Gu gebruikte bronnen
bewerkenDe hoofdstukken over de oudste geschiedenis van de Han-dynastie zijn afkomstig van Shiji. Het is echter ook mogelijk dat sommige later verdwenen hoofdstukken uit Shiji zijn aangevuld met die van de Hanshu. Ban Gu baseert zich verder vooral op officiële documenten, zowel keizerlijke edicten als memoranda gericht aan de keizer. De tabellen over de Han-prinsen ("koningen") en de aristocratie (juan 13-18) zijn overgenomen van officiële genealogische lijsten. Ook juan 19, een gedetailleerd overzicht van de organisatie van het bestuur, moet overgenomen zijn uit officiële stukken.
Ban Gu maakte ook gebruik van andere auteurs. Zo zijn juan 21 (muziektheorie en de kalender) en juan 30 (de catalogus van de keizerlijke bibliotheek) gebaseerd op werken van Liu Xin. Het hoofdstuk over astronomie (juan 26) is geschreven door Ma Xu. De gegevens voor juan 96 over de westelijke regio's, zijn gebaseerd op officiële rapporten van Chinese functionarissen die waren gestationeerd in het Tarimbekken. Tevens werd gebruikgemaakt van het reisverslag van Zhang Qian (
Chinese tekst
bewerken班 固 ,漢書 (100卷 ),北京 (中華 書 局 ), 1975 (Ban Gu, Hanshu (100 juan), Beijing (Zhonghua shu ju), 1975), 8 delen, 4273 pp.
- Herdrukt 1999, ISBN 9787101021288. De 'Zhonghua' uitgave van de Vierentwintig Geschiedenissen is de meest gebruikte uitgave. De teksten zijn voorzien van leestekens, ingedeeld in paragrafen en geschreven in traditionele karakters. Ook digitaal te raadplegen via het project Scripta Sinica (zie externe links).
Vertalingen
bewerkenEr is geen volledige vertaling van de Hanshu in westerse talen. Wel is er een groot aantal vertalingen van losse hoofdstukken. De belangrijkste zijn:
- Dubs, Homer H., History of the Former Han Dynasty, Baltimore (Waverly Press), 1938-1955.
- deel 1 (1938), vertaling juan 1-5,
- deel 2 (1944), vertaling juan 6-10,
- deel 3 (1955), vertaling juan 11-12 en 99.
- Klik hier voor een online versie van de vertaling van Dubs. Voor de (niet gepubliceerde) vertaling van juan 19A onder de titel Introduction to the Tables of the Hundred Officials in the Ch'ien Han-shu klik hier. Voor glossaria voor de andere door hem vertaalde hoofdstukken klik hier voor 1-5 en hier voor 6.
- Watson, Burton, Courtier and Commoner in Ancient China. Selections from the History of the Former Han by Pan Ku, New York (Columbia University Press) 1974, ISBN 0-231-03765-1.
- vertaling van juan 54, 63, 65, 67, 68, 71, 74, 78, 92, 97.
- Hulsewé, A.F.P., Remnants of Han Law, Leiden (Brill) 1955.
- vertaling van juan 22 en 23.
- Swann, Nancy Lee, Food and Money in Ancient China. The Earliest Economic History of China to A.D. 25. Han Shu 24, with related texts Han Shu 91 and Shih Chi 129, Princeton (Princeton University Press) 1950.
- Eberhard, Wolfram, Beiträge zur kosmologischen Spekulation der Chinesen der Han-Zeit, Berlijn 1933 (Bässler Archiv, 16).
- vertaling van juan 26.
- De zhuan over Centraal-Azië zijn vertaald door:
- Hulsewé, A.F.P. en Loewe, M.A.N., China in Central Asia. The early stage: 125 B.C.-A.D.23. An Annotated Translation of Chapters 61 en 96 of the History of the Former Han Dynasty, Leiden (Brill) 1979, ISBN 90-04-05884-2.
- Groot, J.J.M. de, Chinesische Urkunden zur Geschichte Asiens.
- deel 1. Die Hunnen der vorchristlichen Zeit, Berlijn/Leipzig (de Gruyter) 1926. Vertaling van juan 94.
- deel 2. Die Westlande Chinas in der vorchristlichen Zeit, Berlijn/Leipzig (Walter de Gruyter) 1926. Vertaling van juan 96.
- De zhuan over Wang Mang (juan 99) is vertaald door:
- Stange, Hans O.H., Die Monographie über Wang Mang (Tsʹien-Han-shu Kap. 99) kritisch bearbeitet, übersetzt und erklärt, Leipzig (Deutsche Morgenländische Gesellschaft) 1939, (Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes, 23).
- Sargent, Clyde Bailey, Wang Mang. A Translation of the Official Account of his Rise to Power as given in the History of the Former Han Dynasty, Westport, Conn. (Hyperion Press) 1977, ISBN 0-88355-386-4 (oorspronkelijke druk Shanghai (Graphic Art Book), 1950). Dissertation submitted to Columbia University, 1947.
Literatuur
bewerken- Durrant, Stephen W., "The Han Histories" in: Woolf, Daniel (ed.), The Oxford History of Historical Writing, volume 1 (Beginning to AD 600), pp. 485-508, Oxford (Oxford University Press) 2011, ISBN 978-0-19-921815-8, .
- "Han Shu
漢書 (History of the Former Han)", in: Knechtges, David R en Taiping Chang (eds.), Ancient and Early Medieval Chinese Literature. A Reference Guide, Part One, pp. 339-345, Leiden (Brill) 2010, (Handbuch der Orientalistik, 4. Abt., China; vol.25/1), ISBN 978-9-00-419127-3. - Hulsewé, A.F.P., "Han Shu" in: Loewe, Michael (ed.), Early Chinese Texts. A Bibliographical Guide, pp. 129-137, Berkeley (Society for the Study of Early China) 1993, (Early China Special Monograph Series No. 2), ISBN 1-557-29043-1.
Externe links
bewerken- (en) Hanshu Samenvattend overzicht door de Duitse sinoloog Ulrich Theobald.
- (zh) De Zhonghua-uitgave is digitaal beschikbaar via het project Scripta Sinica van de Academia Sinica, Taipei. Klik daar op
免 費 使用 om op de site van Scripta Sinica te komen, open vervolgens史 en open dan正史 . Ga naar漢書 , het werk kan naar keuze worden geraadpleegd per hoofdstuk, per paragraaf of per pagina.