(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Shiji - Wikipedia

Shiji

boek van Sima Qian

Shiji (Historische verslagen), ook bekend als Taishigong shu (Optekeningen van de hofhistoriograaf), is het eerste Chinese werk dat de gehele Chinese geschiedenis beschrijft. Het boek heeft een buitengewoon grote invloed gehad op de Chinese literatuur in het algemeen en de Chinese historiografie in het bijzonder. Het werk is begonnen door Sima Tan en is na diens dood voltooid door zijn zoon Sima Qian. Het werk vormt zijn magnum opus. De datum van voltooiing is onbekend, maar ligt na 99 v.Chr. Shiji begint bij de Gele Keizer (Huangdi), de eerste van de mythische Vijf Oerkeizers en loopt door tot in de regering van keizer Wudi (r. 140-87 v.Chr.) van de Han-dynastie en tijdgenoot van Sima Qian. Het gehele werk omvat 130 juan en bevatte volgens Sima Qian 526.500 karakters. Het boek diende als voorbeeld voor alle latere officiële dynastieke geschiedenissen en wordt dan ook beschouwd als het eerste werk van die reeks.

Shiji
Shiji
De eerste pagina van de Shiji
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd ふみ
Traditioneel 史記しき
Pinyin Shǐjì
Wade-Giles Shih-chi
Jyutping (Standaardkantonees) si2 gei3
Standaardkantonees Sǐe Keej
Peng'im (Chaozhouhua) seu6 gi3
Shanghainees [ ? ʨi]
Letterlijke vertaling historische verslagen
Andere benamingen Taishigong shu (ふとしおおやけしょ, Optekeningen van de hofhistoriograaf)

Historiografische vernieuwing

bewerken

Sima Qian paste een historiografische vernieuwing toe. Behalve annalen (benji), tot dan toe de enige vorm van geschiedschrijving, bevat Shiji ook verhandelingen en exemplarische overleveringen (biografieën). Deze vorm van geschiedschrijving werd naar de belangrijkste componenten jizhuanti (紀傳きでんたい, annalen-biografie) genoemd en diende als voorbeeld voor het Boek van de Han en de daarop volgende officiële dynastieke geschiedenissen. Op die manier liep de invloed van de door Sima Qian ontworpen onderverdeling van Shiji door tot aan het begin van de 20e eeuw.

Bronnen gebruikt door Sima Qian

bewerken
 
Portret van Sima Qian.

De door Sima Qian gebruikte bronnen kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën:

  • Voor de pre-Han tijd gebruikte Sima Qian de werken die op dat moment werden beschouwd als de belangrijkste historische bronnen, zoals het Boek der Documenten, het Boek der Liederen, de Lente- en Herfstannalen en het Commentaar van mijnheer Zhuo. Ook heeft hij een tekst gebruikt die moet hebben geleken op de later door Liu Xiang samengestelde Zhanguoce (戰國せんごくさく, "Plannen der Strijdende Staten". Verder had Sima Qian de beschikking over twee nu verloren werken, een annalistische geschiedenis van de staat Qin en de "Lente- en herfstannalen van Chu en Han", (Chu Han Chunqiu, すわえかん春秋しゅんじゅう). Dat was een kroniek van de strijd tussen Chu en Han na de val van de Qin-dynastie, die uiteindelijke leidde tot de vestiging van de Han-dynastie.
  • Voor de Hanperiode heeft Sima Qian gebruikgemaakt van officiële documenten. Als hofastroloog en hofhistoriograaf (Taishigong, ふとしおおやけ, Grand Sribe) had hij toegang tot alle keizerlijke archieven.
  • Ten slotte heeft Sima Qian veelvuldig gebruikgemaakt van mondeling overgeleverde tradities, die hij had verzameld tijdens zijn vele reizen door het land.

Voltooiing van het werk

bewerken
 
Pagina uit Shiji in een druk uit 1598.

In veel geschriften worden Sima Qian en zijn vader Sima Tan als de enige samenstellers van Shiji genoemd. Het is echter niet zeker of Sima Qian zijn werk zelf heeft voltooid. Wel heeft hij rond 99 v.Chr., nadat hij vanwege zijn onwelgevallige stellingname gevangen was gezet en vervolgens gecastreerd, verder gewerkt aan Shiji. Het door hem samengestelde werk stond op dat moment bekend onder de naam Taishigong shu (ふとしおおやけしょ, "Optekeningen van de hofhistoriograaf", de optekeningen van de Grand Sribe). Na zijn dood zijn er door diverse personen onderdelen toegevoegd. Dit geldt zeker voor de beschrijving van gebeurtenissen die na 90 v.Chr. hebben plaatsgevonden. Zo vermeldde de historicus Liu Zhiji (りゅうともいく, 661-721) de namen van in totaal vijftien geleerden die materiaal aan Shiji hadden toegevoegd voor de periode na de dood van Sima Qian. Alleen de toevoegingen door Chu Shaosun (褚少まご, ca. 105 - ca. 30 v.Chr.) zijn duidelijk aangegeven door de toevoeging "Mijnheer Chu zei" (Chu xiansheng yue, 褚先生せんせい曰). Ook werd reeds in de eerste eeuw na Chr. vermeld dat er tien hoofdstukken aan de tekst ontbraken en dat die pas later zijn aangevuld. Een groot aantal hoofdstukken die gaan over de eerste eeuw van de Han-dynastie (dus de 2e eeuw v.Chr.) komt letterlijk overeen met de betreffende hoofdstukken uit de Hanshu. Het is onduidelijk of die hoofdstukken oorspronkelijk uit Shiji dan wel uit Hanshu kwamen. De sinologen Yves Hervouet (1921-1999) en Anthony Hulsewé (1910-1993) namen aan dat de verloren geraakte oorspronkelijke onderdelen van Shiji zijn aangevuld met die uit Hanshu.

Langzame erkenning van het werk

bewerken

Het kritisch commentaar dat Sima Qian aan het hoofdstuk Xiao Jing benji (annalen van keizer Jing, juan 11) had toegevoegd, wekte de woede op van keizer Wu, zoon van Jingdi. Mogelijk verklaart dit waarom Sima Qian zo zwaar werd gestraft na zijn verdediging van Li Ling, een Han-generaal die zich aan de Xiongnu had overgeven. Hoewel Ban Gu schreef dat Shiji na de dood van Sima Qian allengs bekend raakte, bleef de feitelijke toegang tot het werk gedurende de volgende eeuw uiterst moeilijk. Het werk dreigde te worden vergeten. Zo maakte de catalogus van de keizerlijke bibliotheek, samengesteld door Liu Xin en vermeld in juan 30 (het bibliografisch hoofdstuk, yiwenzhi, 藝文げいぶんこころざし) van Hanshu, geen melding van Shiji. Wel is bekend dat Yang Yun (楊惲), kleinzoon van Sima Qian en in bezit van een exemplaar van het manuscript, tijdens de regering van keizer Xuan (r. 73-49 v.Chr.) aan Shiji heeft gewerkt. Mogelijk heeft hij zo het werk van de vergetelheid weten te redden. Uit een verzoek van Liu Yu (りゅう宇), koning van Dongping (r. 52-20) om een exemplaar van Taishi Gongshu blijkt dat het werk onder keizer Cheng (r. 33-7 v.Chr.) voor sommigen beschikbaar was. Pas onder de regering van de keizers Huan (r. 147-167) en Ling (r. 168-189) maakten geschriften voor het eerst melding van Shiji. Waarschijnlijk kon het werk pas vanaf dat moment worden gelezen zonder dat de lezer gevaar liep in verband te worden gebracht met de politieke misstap die Sima Qian had begaan. De eerste vermelding van Shiji als onderdeel van de 'Drie geschiedenissen' stamt uit de tijd van de Drie Koninkrijken. Toen verscheen ook het eerste commentaar op Shiji, de "Studie van de oude geschiedenis" (Gushi kao, 古史こしこう) door Qiao Zhou (譙周, 199-270).

Commentaar van de Drie Geleerden

bewerken

Drie oude commentaren op Shiji worden de 'Commentaren van de drie geleerden' (sanjia zhu, さんいえちゅう) genoemd. Dit zijn:

  • Pei Yin (fl.438), met zijn 'Verzamelde uitleg op Shiji (Shiji Jijie, 史記しきしゅうかい, wordt vaak vermeld in verkorte vorm als Jijie). Dit is het meest uitgebreide van de drie commentaren.
  • Sima Zhen (ca. 656-720), met zijn 'Zoeken naar het obscure in Shiji (Shiji suoyin, 史記しきさくかくれ, wordt vaak vermeld in verkorte vorm als Suoyin). Hij voegde een hoofdstuk over de Drie Verhevenen toe aan het oorspronkelijke werk en plaatste dat voor het hoofdstuk over de Vijf Oerkeizers, waarmee Sima Qian zijn werk liet beginnen.
  • Zhang Shoujie (fl.725-735), met zijn 'Correctie op betekenissen in Shiji (Shiji zhengyi, 史記しき正義まさよし, wordt vaak vermeld in verkorte vorm als Zhengyi).

Aan deze drie commentaren werd groot belang gehecht, zodat ze sinds de 11e eeuw integraal aan Shiji zijn toegevoegd.

Indeling

bewerken

Shiji bestaat uit 130 juan (hoofdstukken), die zijn onderverdeeld in vijf categorieën:

  • annalen
  • tabellen
  • verhandelingen
  • erfelijke geslachten
  • exemplarische overleveringen (biografieën)

Annalen

bewerken

Benji (本紀ほんぎ, annalen), 12 juan. Keizerlijke biografieën in strikt annalistische vorm die een chronologisch overzicht bieden van de belangrijkste gebeurtenissen, gezien vanuit het hof van de heersers. De annalen in Shiji beginnen met de annalen van de mythische Vijf Oerkeizers, gevolgd door een hoofdstuk per dynastie voor Xia, Shang, Zhou en twee voor de Qin-dynastie. Vervolgens hebben de keizers van de Han-dynastie elk een eigen hoofdstuk.

De nominale keizer Yidi (Koning Huai van Chu, すわえふところおう) heeft geen eigen benji, maar staat vermeld onder Xiang Yu, de feitelijke machthebber, die hem in 206 v.Chr tot keizer benoemde en kort daarna liet doden. De opname van Xiang Yu is bijzonder, omdat hij na de val van de Qin een eigen dynastie wilde vestigen door Liu Bang te bestrijden, de latere stichter van de Han-dynastie.

Keizerin Lü heeft daarentegen (als vrouw!) wel een eigen benji, die bevat naast haar activiteiten als regentes ook die van haar zoon, keizer Hui (r. 195-188 v.Chr). Haar activiteiten die niet strikt te maken hadden met het bestuur staan vermeld in haar andere hoofdstuk, juan 49.

Juan 1-12:

juan Titel Vertaling Opmerkingen
1. Wudi benji, みかど本紀ほんぎ Annalen van de Vijf Oerkeizers De Vijf Oerkeizers, beginnend met de Gele Keizer. De commentator Sima Zhen (ca. 656-720) voegde een hoofdstuk over de Drie Verhevenen toe dat hij voor het hoofdstuk over de Vijf Oerkeizers plaatste.
2. Xia benji, なつ本紀ほんぎ Annalen van de Xia Xia-dynastie
3. Yin benji, いん本紀ほんぎ Annalen van de Yin Shang-dynastie
4. Zhou benji, しゅう本紀ほんぎ Annalen van de Zhou Zhou-dynastie
5. Qin benji, はた本紀ほんぎ Annalen van de Qin De (feodale staat) Qin
6. Qinshihuang benji, はたはじめすめらぎ本紀ほんぎ Annalen van de Eerste Keizer van de Qin Qin Shihuangdi, 221-210 v.Chr.
7. Xiang Yu benji, 項羽こうう本紀ほんぎ Annalen van Xiang Yu hegemoon (Ba, 霸) Xiang Yu (in plaats van benji van keizer Yidi, よしみかど).
8. Gaozu benji, 高祖こうそ本紀ほんぎ Annalen van Gaozu keizer Gaozu (Liu Bang), 206-195 v.Chr.
9. Lü Taihou benji, りょふとしきさき本紀ほんぎ Annalen van de keizerin-weduwe Lü keizerin-weduwe Lü (gemalin van Han Huidi, 195-188 v.Chr, regentes 188-180 v.Chr.), haar annalen zijn inclusief die van keizer Hui (195-188 v.Chr.). De twee door Lü aangestelde kindkeizers (Qianshaodi en Houshaodi) zijn genegeerd. Zie ook juan 49.
10. Xiao Wen benji, 孝文たかふみ本紀ほんぎ Annalen van (de kinderlijk gehoorzame) Wen keizer Wen, 179-157 v.Chr.
11. Xiao Jing benji, こうけい本紀ほんぎ Annalen van (de kinderlijk gehoorzame) Jing keizer Jing, 156-141 v.Chr.
12. Xiao Wu benji, こう武本たけもとおさむ Annalen van (de kinderlijk gehoorzame) Wu keizer Wu, 140-87 v.Chr., annalen lopen tot 93 v.Chr.

Tabellen

bewerken

Biao (ひょう, tabellen), 10 juan. Chronologische overzichten van de regeringen van de opeenvolgende heersers van de feodale staten uit de Zhou-tijd en de vroege Han-tijd. Tevens zijn de belangrijkste gebeurtenissen vermeld die tijdens hun regeringen plaatsvonden. Hierna volgen overzichten van de hoogste functionarissen onder de Han-dynastie.

Juan 13-22:

juan Titel Vertaling Opmerkingen
13. sandai shibiao, さんだいひょう genealogische tabel van de Drie Tijdperken Xia-, Shang- en Zhou-dynastie.
14. shier zhuhou nianbiao, じゅう諸侯しょこう年表ねんぴょう jaartabel van de twaalf heersers de vorsten over twaalf feodale staten gedurende de periode van Lente en Herfst. Eigenlijk worden de heersers van dertien staten gegeven: Lu, Qi, Jin, Qin, Chu, Song, Wei, Chen, Cai, Cao, Zheng, Yan en Wu. Sima Qian noemde zijn hoofdstuk de twaalf heersers om zo aan te geven dat hij Wu zag als een barbaarse staat.
15. liuguo nianbiao, ろくこく年表ねんぴょう jaartabel van de zes staten de zes feodale staten gedurende de periode van de Strijdende Staten. Dit waren Qi, Chu, Yan, Han , Wei en Zhao. De staat Qin wordt vanwege het belang ten opzichte van de andere staten niet meegeteld. De annalen van Qin vormen juan 5.
16. qinchuzhiji yuebiao, はたすわえさい月表げっぴょう maandtabel van (de gebeurtenissen) tussen Qin en Chu de oorlogen tussen de feodale staten Qin en Chu.
17. Hanxing yilai zhuhouwang nianbiao, かんきょう以來いらい諸侯しょこうおう年表ねんぴょう jaartabel van de koningen vanaf het begin van de Han Prinsen van de keizerlijke familie die de titel wang (koning) kregen.
18. Gaozu gong chenhouzhe nianbiao, 高祖こうそ功臣こうしんこうしゃ年表ねんぴょう jaartabel van dienaren die tijdens Gaozu markies werden ambtenaren die hoge titels ontvingen tijdens keizer Han Gaozu (206-195 v.Chr.).
19. Hui Jing jian houzhe nianbiao, めぐみけいあいだこうしゃ年表ねんぴょう jaartabel van dienaren die gedurende de regeringen van keizer Hui tot en met keizer Jing markies werden ambtenaren die hoge titels ontvingen gedurende de periode 194 tot en met 141 v.Chr.
20. Jianyuan yilai houzhe nianbiao, たてもと以來いらいこうしゃ年表ねんぴょう jaartabel van dienaren die sinds de Jianyuan periode markies zijn geworden Jianyuan was jaartitel van keizer Han Wudi voor de periode 140 tot en met 135 v.Chr.
21. Jianyuan yilai wangzi houzhe nianbiao, たてもとやめ(=以)らい王子おうじこうしゃ年表ねんぴょう jaartabel van de kinderen van de koningen die sinds de Jianyuan periode markies zijn geworden
22. Hanxing yilai jiangxiang mingchen nianbiao, かんきょう以來いらいはた相名あいなしん年表ねんぴょう Jaartabel van ministers, raadgevers en belangrijke dienaren sinds het begin van de Handynastie

Verhandelingen

bewerken

Shu (しょ, verhandelingen), 8 juan. Elke verhandeling beschrijft één gebied van staatsbemoeienis.

Juan 23-30:

juan Titel Vertaling Opmerkingen
23. li, れい riten
24. yue, らく muziek
25. lü, りつ buisklokken harmonie en meting
26. li, こよみ kalender
27. tianguan, てんかん astronomie
28. fengshan, ふうぜん de offers feng en shan offers aan de Hemel en de Aarde
29. hequ, かわみぞ rivieren en kanalen
30. pingzhun, 平準へいじゅん gelijkmaken volgens norm (William H. Nienhauser Jr. vertaalt pingzhun (平準へいじゅん) met The Balanced Standard) namen van functionarissen die moesten inkopen na een overvloedige oogst en verkopen na een misoogst ('vereffenaars')

Erfelijke geslachten

bewerken

Shijia (, erfelijke geslachten), 30 juan. Beschrijving in kroniekvorm van de geschiedenis van de staten uit de Zhou-tijd en de vroege Han-tijd en van enkele beroemde personen. Bijzonder hierbij is de opname van Confucius in dit onderdeel, in plaats van in de rubriek biografieën. Mogelijk zag Sima Qian hem als rechtmatige erfgenaam van de staat Sung of had eenvoudigweg meer ontzag voor hem dan voor de andere confucianistische geleerden.

Juan 31-60:

juan Titel Vertaling Opmerkingen
31. Wu Taibo shijia, ふとしはく huis van Wu Taibo Kroniek van de staat Wu. Wu Taibo was de zoon van de half-mythische koning Tai (周太しゅうたおう, Zhou Taiwang) en daarmee een oom van de Zhou-koning Wen.
32. Qi Taigong shijia, ひとしふとしおおやけ huis van Qi Taigong Kroniek van de staat Qi. Qi Taigong was een belangrijk militair adviseur van de Zhou-koningen Wen en Wu bij hun omverwerping van de Shang-dynastie. Zie ook juan 46.
33. Lu Zhougong shijia, 魯周こう huis van Lu Zhougong Kroniek van de staat Lu, Lu Zhougong was de beroemde Hertog van Zhou, een broer van de Zhou-koning Wu en regent voor zijn neef, koning Cheng.
34. Yan Shaogong shijia, つばめ召公 huis van Yan Shaogong Kroniek van de staat Yan. Yan Shaogong was een broer van de Zhou-koning Wu.
35. Guan Cai shijia, かん蔡世 huizen van Guan en Cai
  • Kroniek van de staten Guan en Cai. Zowel Guan Shu (かん叔) als Cai Shu Du (蔡叔) waren jongere broers van de Zhou-koning Wu. Na de mislukte opstand volgend op de dood van koning Wu werd de staat Guan opgeheven en werd Cai uiteindelijk voortgezet onder Cai Zhong Hu (蔡仲えびす), zoon van Cai Shu Du.
  • Kroniek van de staat Cao, gevestigd door Cao Shu Zhenduo (曹叔振鐸), een broer van de Zhou-koning Wu.
36. Chen Qi shijia, ちん杞世 huizen van Chen en Qi Kroniek van de staten Chen en Qi.
  • Chen Hugong (ひねえびすこう) was een afstammeling van de laatste Oerkeizer Shun.
  • Qi (杞) werd bestuurd door afstammelingen van de Xia-dynastie en wordt soms getranscribeerd als Qy, als onderscheid met de feodale staat Qi (ひとし).
37. Wei Kangshu shijia, まもるかん叔世 huis van Wei Kangshu Kroniek van de staat Wei. Kang Shu Feng (かん叔封) was een broer van de Zhou-koning Wu. Wei (まもる) wordt soms getranscribeerd als Wey als onderscheid met de staat Wei (たかし).
38. Song Weizi shijia, そうほろ huis van Song Weizi Kroniek van de staat Song, bestuurd door afstammelingen van de Shang-dynastie. Song Weizi was een broer van Di Xin, de laatste Shang-koning.
39. Jin shijia, すすむ huis van Jin Kroniek van de staat Jin
40. Chu shijia, すわえ huis van Chu Kroniek van de staat Chu
41. Yue wang Goujian shijia えつおう踐世 huis van Goujian, koning van Yue Goujian regeerde tussen 495 en 465 v.Chr. over de staat Yue.
42. Zheng shijia, てい huis van Zheng Kroniek van de staat Zheng
43. Zhao shijia, ちょう huis van Zhao Kroniek van de staat Zhao, voortgekomen uit Jin.
44. Wei shijia, huis van Wei Kroniek van de staat Wei, voortgekomen uit Jin.
45. Han shijia, かん huis van Han Kroniek van de staat Han, voortgekomen uit Jin. Han (かん) wordt soms getranscribeerd als Hann als onderscheid met de Han (かん) van de Han-dynastie.
46. Tian Jingzhong Wan shijia, けいなかかん huis van Tian Jingzhong, ook Wan genaamd Tian Jingzhong (750-? v.Chr.) was de stamvader van het huis Tian, dat in 379 v.Chr. in de staat Qi de macht van het huis van Qi Taigong overnam. Tian Jingzhong werd ook wel Chen Wan (ちんかん) genoemd, omdat hij voortkwam uit het huis dat over de staat Chen regeerde. Zie ook juan 32.
47. Kongzi shijia, 孔子こうし huis van Kongzi Bedoeld is Confucius.
48. Chen She shijia, ちんわたる huis van Chen She Chen Sheng (ちんまさる), ook wel Chen She (ちんわたる) genoemd.
49. Waiqi shijia, 外戚がいせき huizen van de keizerinnen De volgende keizerinnen en hun familieleden worden beschreven:
  • Keizerin Lü (Lü Hou, りょきさき, 241 - 180 v.Chr., keizerin van Han Gaozu en moeder van keizer Hui);
  • Keizerin-weduwe Bo (Bo Taihou, うすきふとしきさき, †155 v.Chr., concubine van Han Gaozu en moeder van keizer Wen);
  • Keizerin-weduwe Dou (Dou Taihou, 竇太きさき, †135 v.Chr., keizerin van keizer Wen en moeder van keizer Jing);
  • Keizerin-weduwe Wang (Wang Taihou, おうふとしきさき, †126 v.Chr., keizerin van keizer Jing en moeder van keizer Wu)
  • Keizerin Wei (Wei huanghou, まもる皇后こうごう, †91 v.Chr., tweede keizerin van keizer Wu en moeder van kroonprins Liu Ju);
  • Keizerin Chen (Chen huanghou, ちん皇后こうごう, †110? v.Chr., eerste keizerin van keizer Wu);
  • Dame Wang (Wang Furen, おう夫人ふじん, ?-?, concubine van keizer Wu, moeder van prins Hong);
  • Dame Li (Li Furen, 夫人ふじん, ?-?, concubine van keizer Wu), moeder van prins Bo);
  • Dame Gouyi (Gouyi Furen, かぎ弋夫じん, ?-?, concubine van keizer Wu, ook wel genaamd Dame Zhao (ちょう, Zhao shi), moeder van keizer Zhao).
50. Chu Yuanwang shijia, すわえもとおう huis van prins Chu Yuan Liu Jiao (りゅうつちのえ, †178 v.Chr.) was een jongere broer van keizer Han Gaozu, die hem in 202 v.Chr. tot prins Yuan van Chu (Chu Yuanwang, すわえもとおう) maakte.
51. Jing Yan shijia, 荊燕 huizen van Jing en Yan
  • Liu Jia (りゅう賈) was een neef van keizer Han Gaozu en werd door hem in 202 v.Chr tot prins van Jing (荊) gemaakt.
  • Liu Ze (りゅうさわ) was een achterneef van keizer Gaozu en werd in 180 v.Chr. door keizerin Lü tot prins van Yan (つばめ) gemaakt, zijn postume titel is Prins Jing van Yan (つばめたかしおう, Yan Jingwang)
52. Qi Daohuiwang shijia, ひとし悼惠おう huis van prins Qi Daohui Liu Fei りゅうこえ was een zoon van keizer Han Gaozu, die hem in 201 v.Chr. tot prins Daohui van Qi (ひとし悼惠おう, Qi Daohuiwang) maakte.
53. Xiao xiangguo shijia, しょう相國しょうこく huis van de opperadviseur Xiao Xiao He (しょうなに, †193 v.Chr.) was vanaf 196 v.Chr. opperadviseur (xiangguo, 相國しょうこく) van keizer Han Gaozu.
54. Cao xiangguo shijia, 曹相國世くによ huis van de eerste minister Cao Cao Shen (曹參, †191 v.Chr.) was vanaf 193 v.Chr. opperadviseur (xiangguo, 相國しょうこく) van keizer Han Gaozu.
55. Liuhou shijia, とめこう huis van de markies van Liu Zhang Liang, (ちょうりょう, †186 v.Chr.) was een belangrijk minister van keizer Han Gaozu). In 202 v.Chr werd hij tot markies van Liu (とめこう, Liu Hou) benoemd, met als postume naam markies Wencheng van Liu (とめ文成ふみなりこう, Liu Wencheng hou).
56. Chen chengxiang shijia, ちん丞相じょうしょう huis van hoofdadviseur Chen Chen Ping (陳平ちんぺい, †180? v.Chr) was sinds 189 v.Chr. hoofdaviseur (chengxiang ) van keizer Han Gaozu. Hij werd benoemd tot markies van Huyou (牖侯, Huyou hou) en daarna tot markies van Quni (きょくぎゃくこう, Quni hou).
57. Jianghou Zhou Bo shijia, 絳侯しゅう勃世 huis van Zhou Bo, markies van Jiang Zhou Bo (しゅう勃, †169 v.Chr.) was een belangrijk adviseur van keizer Han Gaozu, die hem tot markies van Jiang (絳侯, Jianghou) maakte.
58. Liang Xiaowang shijia, りょうたかしおう huis van prins Liang Xiao Liu Wu (りゅうたけし, †144 v.Chr.) was een zoon van keizer Wen (en broer van keizer Jing). Hij was sinds 168 v.Chr. prins van Liang met als postume naam prins Xiao van Liang (りょうたかしおう, Liang Xiaowang). Tijdens de Opstand van de zeven prinsen in 154 v.Chr. koos hij de zijde van keizer Jing.
59. Wuzong shijia, むね huizen van de vijf clans Bedoeld zijn de zonen van de vijf vrouwen van keizer Jing. Besproken worden:
  • Liu De りゅういさお (Prins Xian van Hexian かわあいだけんじおう, Hexian Xianwang);
  • Liu E りゅう閼 (Prins Ai van Linjiang 臨江あいおう, Linjiang Aiwang);
  • Liu Rong りゅうさかえ (Prins Min van Linjiang 臨江閔王, Linjiang Minwang);
  • Liu Yu りゅうあまり (Prins Gong van Lu 魯恭おう, Lu Gongwang);
  • Liu Fei りゅう (Prins Yi van Jiangdu えきおう, Jiangdu Yiwang);
  • Liu Duan りゅうはし (Prins Yu van Jiaoxi にかわ西にし于王, Jiaoxi Yuwang);
  • Liu Pengzu りゅう彭祖 (Prins Jingsu van Zhao ちょうたかし肅王, Zhao Jingsuwang);
  • Liu Sheng りゅうまさる (Prins Jing van Zhongshan 中山なかやまやすしおう, Zhongshan Jingwang);
  • Liu Fa りゅうはつ (Prins Ding van Changsha ちょうすなじょうおう, Changsha Dingwang);
  • Liu Yue りゅうこし (Prins Hui van Guangchuan 廣川ひろかわめぐみおう, Guangchuan Huiwang);
  • Liu Ji りゅうよせ (Prins Kang van Jiaodong にかわあずまやすしおう, Jiaodong Kangwang);
  • Liu Qing りゅうけい (Prins Gong van Liu'an ろくやすどもおう), Liu'an Gongwang;
  • Liu Cheng りゅうじょう (Prins Ai van Qinghe 清河きよかわあいおう, Qinghe Aiwang);
  • Liu Shun りゅうしゅん (Prins Xian van Changshan 常山つねやまけんおう, Changshan Xianwang).
60. sanwang shijia, さんおう de huizen van de drie prinsen Drie van de zonen van keizer Wu:
  • Liu Hong りゅう閎 (Prins Huai van Qi ひとしふところおう, Qi Huaiwang);
  • Liu Dan りゅうだん (Prins Ci van Yan つばめ剌王, Yan Ciwang);
  • Liu Xu りゅう胥 (Prins Li van Guangling 廣陵こうりょう厲王, Guangling Liwang).

Exemplarische overleveringen (biografieën)

bewerken

Liezhuan (列傳れつでん, exemplarische overleveringen, vaak aangeduid als biografieën), 70 juan. Biografieën van belangrijke personen. De biografie beperkte zich tot het beschrijven van gebeurtenissen die het exemplarische karakter van de betreffende persoon duidelijk moest maken, maar is in de Shiji vaak aangevuld met legendarisch materiaal. In een hoofdstuk kunnen ook twee of meer personen worden behandeld, als zij tot hetzelfde type persoon behoren. De laatste hoofdstukken beschrijven de betrekkingen tussen China en de verschillende buurvolkeren.

Juan 61-130:

juan Titel Vertaling Opmerkingen
61. Boyi liezhuan, はくえびす列傳れつでん biografieën van Boyi Boyi (はくえびす) en zijn broer Shuqi (叔齊). Zij weigerden na de verovering door de Zhou nog te eten en bleven zo tot hun dood loyaal aan de laatste Shang-koning.
62. Guan Yan liezhuan, かん晏列でん biografieën van Guan en van Yan
  • Guan is Guan Zhong (かんなか), samensteller van de Guanzi.
  • Yan is Yan Ying (晏嬰, †500 v.Chr.), een minister uit Qi.
63. Laozi Han Fei liezhuan, 老子ろうしかん列傳れつでん biografieën van Laozi en van Han Fei
  • Laozi. Onder de biografie van Laozi bevinden zich ook die van Zhuang Zhou (そうしゅう) en Shen Buhai (さるがい).
    • Zhuang Zhou is de samensteller van de Zhuangzi.
    • Shen Buhai is de samensteller van het legalistisch traktaat Shenzi (さる, Meester Shen).
  • Han Fei was een legalistisch filosoof, staatsman en samensteller van het gelijknamige traktaat Han Feizi.
64. Sima Rangju liezhuan, 司馬しばみのる苴列でん biografie van Sima Rangju Sima Rangju (rond 500 v.Chr.) was een generaal uit Qi. Aan hem wordt de samenstelling van een traktaat over oorlogvoering, de Simafa (司馬しばほう, Methoden van Sima of Methoden van de minister van oorlog) toegeschreven.
65. Sunzi Wu Qi liezhuan, 孫子まごこくれおこり列傳れつでん biografieën van Sunzi en van Wu Qi
  • Sunzi is de samensteller van Sunzi bingfa, De kunst van het oorlogvoeren, een traktaat over oorlogvoering.
    • Bevat ook de biografie van zijn nakomeling Sun Bin, samensteller van Sun Bin bingfa (まご臏兵ほう), eveneens een traktaat over oorlogvoering.
  • Wu Qi (rond 400 v.Chr.) was een generaal uit Chu. Aan hem wordt de samenstelling van het militaire traktaat Wuzi () toegeschreven.
66. Wu Zixu liezhuan, 胥列でん biografie van Wu Zixu Wu Zixu (†484 v.Chr.) was adviseur van Helü (闔閭), van 514 tot 496 v.Chr. koning van Wu.
67. Zhongni dizi liezhuan, なか弟子でし列傳れつでん biografieën van leerlingen van Zhongni Bedoeld zijn leerlingen van Confucius.
68. Shanghou liezhuan, しょうくん列傳れつでん biografie van de heer van Shang Shang Yang (390-338 v.Chr.) was een legalistisch staatsman uit Qin.
69. Su Qin liezhuan, はた列傳れつでん biografie van Su Qin Su Qin (eind 4e eeuw v.Chr.) was een politiek adviseur in diverse staten, die hij in een coalitie bijeen bracht tegen de groeiende macht van Qin.
70. Zhang Yi liezhuan, ちょうただし列傳れつでん biografie van Zhang Yi Zhang Yi (†310 v.Chr.) was een politiek adviseur uit Yan.
71. Chulizi Gan Mao liezhuan, ぶな里子さとごあましげる列傳れつでん biografieën van Chulizi en van Gan Mao
  • Chulizi (ぶな里子さとご, †300 v.Chr.) was een politiek en militair adviseur in Qin
  • Gan Mao (あましげる, rond 300 v.Chr.) was een adviseur uit Qin.
    • Onder de biografie van Gan Mao bevindt zich ook die van Gan Luo (あま, rond 250 v.Chr.), kleinzoon van Gan Mao en eveneens adviseur in Qin.
72. Ranghou liezhuan, みのるこう列傳れつでん biografie van de markies van Rang Wei Ran (冉, rond 300 v.Chr.) was een politiek adviseur in Qin.
73. Bai Qi Wang Jian liezhuan, しろおこりおう翦列でん biografieën van Bai Qi en van Wang Jian
  • Bai Qi (しろおこり, †257 v.Chr.) was een generaal uit Qin die vocht tegen Chu en Zhao.
  • Wang Jian (おう翦) was een generaal uit Qin. Onder zijn commando werden de staten Zhao en Yan veroverd.
74. Mengzi Xun Qing liezhuan 孟子もうこ荀卿列傳れつでん, biografieën van Mengzi en Xun Qing
  • Mengzi is Mencius
    • Zou Yan (鄒衍, ca.305-240 v.Chr.), filosoof uit de yin en yangschool. De biografie van Zou Yan is in omvang groter dan die van Mencius en Xunzi samen.
  • Xun Qing is Xunzi.
75. Mengchangjun liezhuan, はじめ嘗君列傳れつでん biografie van heer Mengchang Mengchangjun (heer Mengchang, †ca. 280 v.Chr.), was een minister uit Qi. Hij wist de staten Han, Wei, Zhao en Chu in een alliantie tegen Qin bijeen te brengen.
76. Pingyuanjun Yu Qing liezhuan, 平原ひらはらくんおそれきょう列傳れつでん biografie van heer Pingyuan en van Yu Qing
  • Pingyuanjun (平原ひらはらくん, †251 v.Chr.) was een adviseur voor Zhao
  • Yu Qing (おそれきょう) was een minister uit Zhao.
77. Weigongzi liezhuan, 公子こうし列傳れつでん biografie van de zoon van de hertog van Wei Xinlingjun (しんりょうくん, heer Xinling, †243 v.Chr.) was een minister uit Wei.
78. Chunshenjun liezhuan, はるさるくん列傳れつでん biografie van heer Chunshen Chunshenjun (はるさるくん, heer Chunshen, †238 v.Chr.) was een minister uit Chu.
79. Fan Sui Cai Ze liezhuan, 范睢蔡澤列傳れつでん biografieën van Fan Sui en van Cai Ze
  • Fan Ju (范雎, †255 v.Chr.) was een minister uit Qin
  • Cai Ze (蔡澤), was een adviseur uit Qin. Hij volgde Fan Ju op als hoofdaviseur.
80. Yue Yi liezhuan, らくあつし列傳れつでん biografie van Yue Yi Yue Yi (らくあつし, rond 270 v.Chr.) was een generaal uit Yan.
81. Lian Po Lin Xiangru liezhuan れん頗藺しょう如列でん biografieën van Lian Po en van Lin Xiangru
  • Lian Po (れん頗, rond 275 v.Chr.) was een generaal uit Zhao
  • Lin Xiangru (しょう如, rond 275 v.Chr.) was eveneens een generaal uit Zhao.
82. Tian Dan liezhuan, たん列傳れつでん biografie van Tian Dan Tian Dan たん (vroege 3e eeuw v.Chr.) was een generaal uit Qi. Dan (たん) wordt met een ander karakter geschreven dan bij Tian Dan (儋) van juan 94.
83. Lu Zhonglian Zou Yang liezhuan, 魯仲れん鄒陽列傳れつでん biografieën van Lu Zhonglian en van Zou Yang
  • Lu Zhonglian (魯仲れん, (c. 305-245 v.Chr.) was een politiek adviseur. Hij adviseerde de koning van Zhao niet in te stemmen met het plan de koning van Qin te erkennen als keizer. Daarna diende hij onder generaal Tian Dan (zie: juan 82).
  • Zou Yang 鄒陽, (c. 206-129 v.Chr.) was een politiek adviseur ten tijde van de Han-keizer Jing. De reden dat hij door Sima Qian samen met Lu Zhonglian in dezelfde juan werd behandeld blijft speculatief.
84. Qu Yuan Jiasheng liezhuan, こごめげん賈生列傳れつでん biografieën van Qu Yuan en van meester Jia
  • Qu Yuan (339-278 v.Chr.) was een dichter uit Chu en samensteller van de Chuci, de Zangen van Chu.
  • Meester Jia was Jia Yi (賈誼, 200-168 v.Chr.), geleerde onder de Han-keizer Wen. Hij werd door Sima Qian samen met Qu Yuan behandeld, omdat de veelbelovende carrières van beide geleerden door jaloezie en afgunst van rivalen voortijdig werden beëindigd.
85. Lü Buwei sheng liezhuan, りょ韋生列傳れつでん biografie van meester Lü Buwei Lü Buwei (†235 v.Chr.) was een legalistisch staatsman uit Qin en leidde de samenstelling van Lüshi chunqiu (りょ春秋しゅんじゅう, Lente en Herfst van heer Lü), een reeks kosmologische verhandelingen.
86. Cike liezhuan 刺客しかく列傳れつでん biografieën van moordenaars (Cike betekent letterlijk "neerstekende gasten")
  • Cao Mo (曹沫) uit Lu dwong hertog Huan van Qi (regeerde 685–643 v.Chr.) met het zwaard op zijn keel te beloven de door hem veroverde gebieden aan Lu terug te geven. Omdat hertog Huan deze belofte niet wilde breken kon Cao Mo veilig terugkeren naar Lu.
  • Zhuan Zhu (せんしょ, †515 v.Chr.) uit Wu vermoordde in 515 koning Liao van Wu (regeerde 526-515 v.Chr.) in opdracht van prins Guang, die hem daarna als Helü (闔閭) kon opvolgen als koning van Wu.
  • Yu Rang (ゆずる) uit Jin probeerde twee maal tevergeefs Zhao Wuxu te vermoorden, nadat Zhi Yao, bij wie Yu Rang in dienst was, in 453 v.Chr. door Zhao Wuxu was gedood. Na zijn eerste poging werd Yu Rang vrijgelaten, omdat Zhao Wuxu respect had voor zijn loyaliteit aan Zhi Yao.
  • Nie Zheng (聶政, †397 v.Chr.) uit Han vermoordde in 397 v.Chr. Han Xialei (韩侠るい), kanselier van de staat Han. Om niet herkend te worden verminkte Nie Zheng na het plegen van de moord zijn eigen gezicht alvorens zelfmoord te plegen.
  • Jing Ke (荊軻, †227 v.Chr) uit Wey deed in 227 v.Chr. in opdracht van kroonprins Dan () van de staat Yan een mislukte poging Ying Zheng, koning van Qin (de latere Eerste Keizer) te vermoorden.
87. Li Si liezhuan, 斯列でん biografie van Li Si Li Si (†207 v.Chr.) was eerste minister tijdens de Qin-dynastie
88. Meng Tian liezhuan, こうむ恬列でん biografie van Meng Tian Meng Tian (†210 v.Chr.), generaal in dienst van de Eerste Keizer, versloeg de Xiongnu en hield toezicht op de bouw van de Grote Muur.
89. Zhang Er Chen Yu liezhuan, ちょうみみひねあまり列傳れつでん biografieën van Zhang Er en van Chen Yu
  • Zhang Er (ちょうみみ, †202 v.Chr.), rebelleerde tegen de Qin-dynastie en werd daarvoor door Xiang Yu (234-202 v.Chr.) benoemd tot koning van Changshan (常山つねやま). In 205 koos hij partij voor Liu Bang, stichter van de Han-dynastie en werd door hem benoemd tot koning van Zhao.
  • Chen Yu (ひねあまり, †204 v.Chr.), rebelleerde tegen de Qin-dynastie. Zijn vriendschap met Zhang Er sloeg om in vijandschap. Hij versloeg Zhang Er, benoemde zichzelf tot koning van Dai (だい) en werd in 204 gedood door een generaal in dienst van Liu Bang.
90. Wei Bao Peng Yue liezhuan, ひょう彭越列傳れつでん biografieën van Wei Bao en van Peng Yue
  • Wei Bao (ひょう, †204 v.Chr.) heerser van Westelijk Wei, een van de staten tijdens het interregnum tussen Qin en Han.
  • Peng Yue (えいぬの, †195 v.Chr.), generaal en bondgenoot van Liu Bang in zijn strijd met Chu.
91. Qing Bu liezhuan, 黥布列傳れつでん biografie van Qing Bu Ying Bu (えいぬの, †195 v.Chr.) werd door zijn neef Xiang Yu (en tegenstander van Liu Bang) benoemd tot koning van Jiujiang (きゅう), maar werd later een bondgenoot van Liu Bang. Hij wordt ook Qing Bu (黥布) genoemd, omdat hij als bestraffing een brandmerk (qing, 黥) in zijn gezicht had gekregen.
92. Huaiyinhou liezhuan, 淮陰こう列傳れつでん biografie van de markies van Huaiyin De markies van Huaiyin was Han Xin (かんしん, †196 v.Chr.), een generaal in dienst van Liu Bang. Niet te verwarren met Han Xin, koning van Han uit juan 93.
93. Han Xin Lu Wan liezhuan, かんしんたがね列傳れつでん biografieën van Xin, koning van Han en van Lu Wan Bevat naast de biografieën van Han Xin en van Lu Wan ook die van Chen Xi (ひね豨).
  • Han Xin (かんしん, †196 v.Chr.) werd in 206 door Liu Bang benoemd tot koning van Han (かんおう, Han Wang), maar vluchtte in 202 naar de Xiongnu. Niet te verwarren met Han Xin, de markies van Huaiyin uit juan 92.
  • Lu Wan (247-193 v.Chr.) was een generaal in dienst van Liu Bang, maar sloot zich later aan bij Chen Xi, die een opstand tegen Liu Bang was begonnen en zocht daarbij steun bij de Xiongnu.
  • Chen Xi (ひね豨, †195 v.Chr.) bestreed in dienst van Liu Bang de Xiongnu, maar begon later, met steun van Xiongnu, een opstand tegen hem.
94. Tian Dan liezhuan, 儋列でん biografie van Tian Dan Tian Dan (儋), †208 v.Chr.). Tijdens een opstand tegen de Qin-dynastie verklaarde hij zichzelf koning van Qi, maar sneuvelde tijdens de strijd. Dan (儋) wordt met een ander karakter geschreven dan bij Tian Dan (たん) van juan 82.
95. Fan Li Teng Guan liezhuan, 樊酈滕灌列傳れつでん biografieën van Fan, van Li, van Teng en van Guan Bedoeld zijn:
  • Fan Kuai (樊噲, †189 v.Chr.) was een generaal en trouw bondgenoot van Liu Bang.
  • Li Shang (酈商, †180 v.Chr.), was een minister tijdens het begin van de Han-dynastie.
  • Teng (Xiahou) Ying (滕夏こう嬰, †172 v.Chr.) was een minister tijdens het begin van de Han-dynastie.
  • Guan Ying (灌嬰, †176 v.Chr.) was een bondgenoot van Liu Bang.
96. Zhang chengxiang liezhuan, ちょう丞相じょうしょう列傳れつでん biografie van eerste minister Zhang Bedoeld is Zhang Cang (ちょうあお, ook geschreven als ちょうくら, †152 v.Chr.), hoge functionaris tijdens het begin van de Han-dynastie.
97. Li Sheng Lu Jia liezhuan, 酈生りく賈列でん biografieën van Li Sheng (Meester Li) en van Lu Jia
  • Met Li Sheng wordt Li Yiji (酈食其, †203 v.Chr.) bedoeld, een adviseur van Liu Bang.
  • Lu Jia (りく賈, †170 v.Chr.) was een minister-literaat tijdens het begin van de Han-dynastie. Inclusief de biografie van Zhu Jian (しゅけん, †177 v.Chr.), een hoge functionaris tijdens het begin van de Han-dynastie.
98. Fu Jin Kuaicheng liezhuan, でん靳蒯なり列傳れつでん biografieën van Fu, van Jin en van (de markies van) Kuaicheng Bedoeld zijn:
  • Fu Kuan ( でんひろし, †190 v.Chr.), hoge functionaris tijdens het begin van de Han-dynastie.
  • Jin She (靳歙), †183 v.Chr.), generaal in dienst van Liu Bang
  • Zhou Xie (しゅう緤, †175 v.Chr.), de markies van Kuaicheng (蒯成こう), was een politiek adviseur van Liu Bang.
99. Liu Jing Shusun Tong liezhuan, りゅうたかし叔孫どおり列傳れつでん biografieën van Liu Jing en van Shusun Tong Bedoeld zijn:
  • Liu Jing (りゅうたかし) ook wel Lou Jing (婁敬), was een adviseur van Liu Bang.
  • Shusun Tong (叔孫どおり, †189 v.Chr.), wordt beschouwd als de eerste confucianistische functionaris aan het hof van de Han-dynastie.
100. Ji Bu Luan Bu liezhuan, ぬの欒布列傳れつでん biografieën van Ji Bu en van Luan Bu Bedoeld zijn:
  • Ji Bu (ぬの) was een generaal in dienst van Xiang Yu, maar kwam uiteindelijk in dienst van Liu Bang en keizer Hui.
  • Luan Bu (欒布, †145 v.Chr.) vocht als rebel tegen de Qin, werd driemaal gevangen genomen en kwam uiteindelijk in dienst van Liu Bang en keizer Wen.
101. Yuan Ang Chao Cuo liezhuan, 袁盎あきら錯列でん biografieën van Yuan Ang en van Chao Cuo Bedoeld zijn twee functionarissen die voortdurend in onmin met elkaar leefden:
  • Yuan Ang (袁盎, ook wel 爰盎, †148 v.Chr.), was een hoge functionaris onder keizer Wen
  • Chao Cuo (あきら錯, ook wel 鼂錯, †154 v.Chr.), was een minister die bekend is geworden door zijn bezoek aan de geleerde Fu Sheng.
102. Zhang Shizhi Feng Tang liezhuan, ちょうしゃく馮唐列傳れつでん biografieën van Zhang Shizhi en van Feng Tang Bedoeld zijn twee hoge functionarissen onder de keizers Wen en Jing:
103. Wan Shi Zhang Shu liezhuan, まんせきちょう叔列でん biografieën van Wan Shi en van Zhang Shu Bedoeld zijn:
  • Shi Fen (いし奮, 220-124 v.Chr.), hoge functionaris onder de Han-keizers Wen en Jing. Samen met zijn vier zoons staan zij ook bekend als Wan Shi Jun (まんせきくん), de "Heren van de duizend schepels graan" Onder zijn biografie bevinden zich ook die van drie hoge functionarissen aan het keizerlijk hof:
    • Wei Wan (まもるたがね, †131 v.Chr.), bestreed de Opstand van de Zeven Staten (ななこくみだれ, Qiguo zhi luan) en werd in 143 v.Chr. hoofdadviseur (丞相じょうしょう, chengxiang).
    • Zhi Buyi (ちょくうたぐ, †138 v.Chr.), hoge functionaris onder de keizers Wen en Jing met grote belangstelling voor het Taoïsme.
    • Zhou Ren (しゅうひとし, ook wel Zhou Wen, しゅうぶん), functionaris onder keizer Jing, stond bekend om zijn zuinigheid.
  • Zhang Ou (ちょうおう, ook bekend als Zhang Shu, ちょう叔, vanwege zijn omgangsnaam Shu, 叔), hoge functionaris onder keizer Jing.
104. Tian Shu liezhuan, 叔列でん biografie van Tian Shu Tian Shu (叔) was een hoge functionaris onder de Han-keizer Jin.
105. Pian Que Canggong liezhuan, ひらたかささぎくらこう列傳れつでん biografieën van Pian Que en van Heer Cang Twee geneesheren:
  • Qin Yueren (はた越人えつじん) was een geneesheer uit de Periode van de Strijdende Staten. Hij werd vaak vergeleken met Bian Que ひらたかささぎ, een mythische arts die zou hebben geleefd in de tijd van de Gele Keizer en kreeg daarom de bijnaam Bian Que (ook wel Pian Que).
  • Chunyu Yi (あつし于意, 216-150 v.Chr.) was een geneesheer uit de vroege Han-tijd. Hij staat ook bekend als Chunyu Gong (あつし于公, meester Chunyu). Onder de Qin-dynastie was hij opzichter van de graanschuren, vandaar zijn bijnamen Taicang Gong (ふとしくらこう, Grootmeester van de graanschuren) of Canggong (くらこう, Heer van de graanschuren).
106. Wuwangbi liezhuan, おう濞列でん biografie van Bi, koning van Wu Liu Bi (りゅう濞), broer van Liu Bang, werd door hem in 195 v.Chr. benoemd tot prins van Wu (Wuwang, くれおう), begon in 154 v.Chr. de Opstand van de Zeven Staten (ななこくみだれ, Qiguo zhi luan).
107. Weiqi Wu'anhou liezhuan, 其武やすこうれつ biografieën van de markies van Weiqi en de markies van Wu'an Bedoeld zijn:
  • Dou Ying (竇嬰, †131 v.Chr.), werd na zijn overwinning in de Opstand van de Zeven Staten door keizer Jing benoemd tot markies van Weiqi (其侯, Weiqi hou).
  • Tian Fen (蚡, †131 v.Chr.), was feitelijk regent voor keizer Wu en werd door hem benoemd tot markies van Wu'an (武安たけやすこう, Wu'an hou). Tian Fen zou Dou Ying met behulp van een toverspreuk (sic!) hebben geprobeerd te doden.
108. Han Changru liezhuan, かんちょう孺列でん biografie van Han Changru Bedoeld is Han Anguo (かん安國やすくに, †131 v.Chr.), een hoge functionaris onder keizer Wu. Zijn omgangsnaam was Changru (ちょう孺).
109. Li jiangjun liezhuan, 將軍しょうぐん列傳れつでん biografie van generaal Li Li Guang (ひろ, †119 v.Chr.) was een succesvol generaal onder keizer Wu, maar pleegde na een nederlaag tegen de Xiongnu zelfmoord.
110. Xiongnu liezhuan, 匈奴きょうど列傳れつでん overleveringen over de Xiongnu Xiongnu
111. Wei jiangjun piaoqi liezhuan, まもる將軍しょうぐん驃騎列傳れつでん biografie van de generaal van de cavalerie Wei Wei Qing (まもるあお, †105 v.Chr.), was de eerste legerleider die de Xiongnu op eigen terrein bestreed. Hij heeft in totaal zeven veldtochten tegen hen geleid.
112. Pingjinhou Zhufu liezhuan 平津ひらつこうしゅちち列傳れつでん biografieën van de markies van Pingjin en van Zhufu
  • Gongsun Hong (公孫こうそんひろし, 200-121 v.Chr.) was een boshi (博士はかせ, zeer geleerde) onder keizer Wu, die hem in 126 v.Chr. benoemde tot markies van Pingjin (平津ひらつこう, Pingjin hou).
  • Zhufu Yan (しゅちち偃, †126 v.Chr.) behoorde tot de belangrijkste adviseurs van keizer Wu, maar werd uiteindelijk terechtgesteld, omdat hij verantwoordelijk zou zijn voor de zelfmoord van de prins van Qi (ひとし).
113. Nanyue liezhuan, 南越なんごし列傳れつでん overleveringen over de Zuidelijke Yue De Yue bewoonden het zuidoostelijk kustgebied van China
114. Dongyue liezhuan, ひがしえつ列傳れつでん overleveringen over de Oostelijke Yue Is te beschouwen als het vervolg op juan 41.
115. Chaoxian liezhuan 朝鮮ちょうせん列傳れつでん overleveringen over Chosun Chosun is Korea. In feite wordt hier de militaire campagne tegen Wei Yuchu en zijn rijk in het huidige Liaoning en het noorden van Korea beschreven.
116. Xinanyi liezhuan 西南せいなんえびす列傳れつでん overleveringen over de Yi uit het zuidwesten beschrijft de expansie van het Han-rijk naar het zuidwesten.
117. Sima Xiangru liezhuan 司馬しばしょう如列でん biografie van Sima Xiangru Sima Xiangru (司馬しばしょう如 (179-117 v.Chr.) was een belangrijke literaat, bekend om zijn fu (, rijmproza).
118. Huainan Hengshan liezhuan 淮南ワイナン衡山列傳れつでん biografieën van Huainan en van Hengshan De prinsen (koningen) van Huainan en van Hengshan. Genoemd worden:
  • Liu Chang (†174 v.Chr., りゅうちょう),) Prins Li van Huainan (淮南ワイナン厲王) 196-174 v.Chr., zoon van Liu Bang
  • Liu An (りゅうやすし, 179-122 v.Chr.), zoon van Liu Chang, 164-122 v.Chr. prins van Huainan. Hij is vooral bekend geworden als samensteller van Huainanzi (淮南ワイナン)
  • Liu Ci りゅうたまもの, †122 v.Chr.), zoon van Liu Chang, 153-122 v.Chr. prins van Hengshan.
119. Xunli liezhuan 循吏列傳れつでん biografieën van oprechte beambten Genoemd zijn:
  • Sunshu Ao, (まご叔敖, ca.630 – ca.593 v.Chr.), functionaris uit Chu,
  • Zichan,(さん, †496 v.Chr.), functionaris uit Zheng,
  • Gong Yixiu, (公儀こうぎきゅう), geleerde uit Lu,
  • Shi She, (いしおご), functionaris uit Chu,
  • Li Li, (はなれ), functionaris uit Jin.
120. Ji Zheng liezhuan, 汲鄭列傳れつでん biografieën van Ji en van Zheng Bedoeld zijn:
  • Ji An (汲黯, †112 v.Chr.), functionaris in dienst van keizer Wu, stond bekend als oprecht en was een aanhanger van de Huang-Lao filosofische richting,
  • Zheng Dangshi, (てい當時とうじ), functionaris in dienst van keizer Wen, stond bekend als eerlijk en niet-corrupt. Hij was een aanhanger van de Huang-Lao filosofische richting.
121. Rulin liezhuan, 儒林列傳れつでん biografieën (uit het woud) van confucianistische geleerden Genoemd zijn:
122. Kuli liezhuan 酷吏こくり列傳れつでん biografieën van meedogenloze beambten Genoemd zijn:
  • Hou Feng (ほうふう), functionaris tijdens Liu Bang, werd terechtgesteld in 180 v.Chr. na de dood van Keizerin Lü,
  • Zhi Du (郅都), functionaris onder keizer Wen,
  • Ning Cheng (やすしなり), functionaris onder keizer Jing,
  • Zhou Yangyou (周陽しゅうようよし), functionaris onder de keizers Wen, Jing en Wu,
  • Zhao Yu (ちょう禹), functionaris onder keizer Wu, was met Zhang Tang (ちょう) samensteller van wrede strafwetten uit die tijd,
  • Zhang Tang (ちょう, †115 v.Chr.), functionaris onder keizer Wu, was met Zhao Yu (ちょう禹) samensteller van wrede strafwetten uit die tijd. Zijn biografie vormt de kern van dit hoofdstuk.
  • Yi Zong (よしたて, †117 v.Chr.), functionaris onder keizer Jing,
  • Wang Wenshu (おうあつし舒, †104 v.Chr.), kwam in dienst van Zhang Tang (ちょう) en begon zo zijn ambtelijke loopbaan. Onder hem staan ook de biografieën vermeld van:
    • Yin Qi (いんひとし),
    • Yang Pu (楊僕),
  • Jian Xuan (げんせん, †102 v.Chr.)
  • Du Zhou (もりしゅう, †94 v.Chr.), nam een voorbeeld aan Zhang Tang, wordt omschreven als de wreedste functionaris van de Westelijke Han-dynastie.
123. Dayuan liezhuan だいあて列傳れつでん overleveringen uit Dayuan Dayuan lag in de Vallei van Fergana (Transoxanië). In dit hoofdstuk worden naast Dayuan ook de volgende gebieden beschreven:
  • Wusun (がらすまご), een nomadenvolk, 2000 li ten noordoosten van Dayuan.
  • Kangju (かんきょ), een nomadenvolk, 2000 li ten noordwesten van Dayuan.
  • Yancai (奄蔡), een nomadenvolk, 2000 li ten noordwesten van Kangju. Mogelijk waren dit de oud-Iraanse Aorsi, onderdeel van de Sarmaten en voorlopers van de Alanen.
  • Da Yuezhi (大月おおつき), bevond zich 2000 of 3000 li ten westen van Dayuan. Vanuit Dayuan gezien bevond Kangju zich ten noorden, Anxi ten westen en Daxia ten zuiden daarvan.
  • Anxi (安息あんそく), bevond zich enkele duizenden li ten westen van Da Yuezhi. Mogelijk was dit Parthië.
  • Tiaozhi (じょうえだ), bevond zich enkele duizenden li ten westen van Anxi en lag aan de Xihai (西海にしうみ, Westelijke Zee), waarmee de Perzische Golf, de Middellandse Zee of de Kaspische Zee kan zijn bedoeld.
  • Daxia (だいなつ), bevond zich 2000 li ten zuidwesten van Dayuan. Dit is waarschijnlijk de benaming die de Han-Chinezen gaven aan Tochara, het hoofdbestanddeel van Bactrië (in het huidige noord-Afghanistan en het zuiden van Tadzjikistan en Oezbekistan.
124. Youxia liezhuan ゆう俠列でん biografieën van dolende dapperen (William H. Nienhauser Jr. vertaalt youxia (ゆう俠) met Wandering Gallants) Genoemd zijn:
  • Zhu Jia (しゅ) uit Lu (魯)
  • Tian Zhong (田仲たなか) uit Chu (すわえ). Onder zijn biografie staan ook die van:
    • Ju Meng (げきはじめ) uit Zhou (しゅう)
    • Wang Meng (おうはじめ) uit Fuli (はなれ)
  • Guo Jie (かくかい) uit Zhi (軹)
125. Ningxing liezhuan 佞幸列傳れつでん biografieën van listige gunstelingen (William H. Nienhauser Jr. vertaalt ningxing (佞幸) met Artful Favorites) Genoemd zijn:
  • Ji Ru (せき孺), de "jongen" Ji
  • Hong Ru (閎孺), de "jongen" Hong
  • Deng Tong (鄧通), diende onder keizer Wen en afkomstig uit Nan'an (みなみやす )in de commanderie Shu (しょく). In zijn biografie worden ook genoemd:
    • Zhao Tong (ちょうどう)
    • Beigong Bozu (きた宫伯)
  • Zhou Wenren (しゅうぶんじん), zie ook juan 103.
  • Liu Yan (りゅう嫣) of Han Yan (かん嫣), een achterkleinzoon van koning Xin (しん) van Han (かん) en vertrouweling van keizer Wu.
  • Li Yannian (のべねん), een eunuch uit Zhongshan (中山ちゅうざん) in dienst van keizer Wu.
126. Huaji liezhuan 滑稽こっけい列傳れつでん biografieën van grappenmakers (William H. Nienhauser Jr. vertaalt huaji (滑稽こっけい) met Witty Courtiers) Genoemd worden twee groepen personen:
  • Eerste groep (met uitgebreide biografieën)
    • Chunyu Kun (あつし于髡, ca.385-ca.305 v.Chr.), onder koning Wei van Qi (ひとし烕王, r.356-320 v.Chr.), zie ook juan 74.
    • You Meng (ゆうはじめ), een musicus uit Chu
    • You Zhan (ゆう旃), een dwerg-entertainer uit de Qin-dynastie
  • Tweede groep, bedoeld als aanvulling (おぎなえ, bu) op de anecdotes:
    • Guo Sheren (かく舍人とねり, lid van de hofhouding Guo) onder keizer Wu
    • Dongfang Shuo (東方とうほうついたち), ook wel Dongfang Shi (東方とうほうせい, meester Dongfang)
    • Dongguo xiansheng (ひがしかく先生せんせい, meester Dongguo) uit Qi
    • Wang furen (おう夫人ふじん, mevrouw Wang)
    • Chunyu Kun (あつし于髡)
    • Wang xiansheng (おう先生せんせい, meester Wang)
    • Ximen Bao (西門にしもんひょう)
127. Rizhe liezhuan しゃ列傳れつでん biografieën van waarzeggers (William H. Nienhauser Jr. vertaalt rizhe (にちしゃ) met Those Who Discern Auspicious and Inauspicious Days) Sima Jizhu (司馬しばぬし). Het is onduidelijk of het hier een historisch dan wel een mythisch personage betreft.
128. Guice liezhuan かめさく列傳れつでん biografieën van voorspellers (William H. Nienhauser Jr. vertaalt guice (かめさく) met Turtle (Shell) and Stalk Diviners) Uitleg van voorspellingen met behulp van het verhitten van buikschilden van schildpadden. Zijdelings worden ook voorspellingen met stengels van het duizendblad behandeld (zoals die zijn beschreven in het Boek der Veranderingen) uitgelegd.
129. Huozhi liezhuan 貨殖かしょく列傳れつでん biografieën van personen die zeer rijk zijn geworden (William H. Nienhauser Jr. vertaalt huozhi (貨殖かしょく) met Those Whose Goods Increase)

Dit hoofdstuk bestaat uit vijf onderdelen:

  • Inleiding: het is de beste economische politiek om te erkennen dat mensen voortdurend wensen hebben en dat meer dan genoeg bezitten beter is dan armoede.
  • Voorbeelden van mensen uit de Zhou-tijd die bijzonder rijk zijn geworden door het verstandig benutten van gebeurtenissen die hen overkwamen. Genoemd zijn:
    • Fan Li (范蠡),
    • Zigan (贛), een leerling van Confucius
    • Bai Gui (はくけい)
    • Yidun (猗頓) en Guo Zong (かくたて)
    • Wushi Guo (がらす倮)
  • Een uitgebreide economische beschrijving van de diverse geografische onderdelen van het Han-rijk aan het begin van de dynastie.
  • Uitwerking van de in de inleiding genoemde stelling dat het voor mensen natuurlijk is om wensen te hebben.
  • Voorbeelden van mensen uit de Han-dynastie die bijzonder rijk zijn geworden. Genoemd zijn:
    • Shu Zhuoshi (しょくたく), de familie Zhuo
    • Cheng Zheng (ほどてい),
    • Yuan Kongshi (あてあな), de familie Kong
    • Cao Bingshi (魯邴), de familie Bing
    • Diao Xian (かたなあいだ)
    • Shi Shi ()
    • Xuanqu Renshi (せんきょくつとむ), de familie Ren
    • Qiao Tao (はし姚?) (Yao?)
    • Wuyan shi (しお), de Wuyan familie

(Zie ook juan 30, de verhandeling over economie.

130. Taishigong zixu, ふとしおおやけ自序じじょ autobiografisch nawoord van de hofhistoriograaf autobiografie van Sima Qian, zie hieronder voor nadere uitleg.

Nawoord

bewerken

Juan 130, het laatste hoofdstuk, bevat een nawoord (xu) met daarin een autobiografie van Sima Qian. Hij legt daarin uit waarom hij Shiji heeft geschreven en onder welke omstandigheden hij dit heeft gedaan. Dit hoofdstuk kan worden uitgesplitst in vijf onderdelen:

  1. De voorouders van Sima Qian. De afkomst wordt doorgetrokken tot de tijd van de Gele Keizer. Tijdens de Zhou-dynastie kregen zij Sima als clannaam. Vanaf dat moment waren zij belast met de optekening van historische gebeurtenissen. Verder worden verschillende takken van de Sima-clan vermeld.
  2. Levensbeschrijving van Sima Tan, zijn vader. Dit onderdeel bevat onder meer een letterlijke weergave van zijn "Verhandeling over de essentie van de zes intellectuele stromingen", (liujia zhi yaozhi, ろくいえようゆび). Door dit geschrift op deze manier in zijn nawoord op te nemen, gaf Sima Qian aan die verhandeling tot het belangrijkste werk van zijn vader te rekenen.
  3. De eigenlijke autobiografie van Sima Qian, die begint met "hij [Sima Tan] kreeg een zoon genaamd Qian" (you zi yue Qian, 有子ゆうこ曰遷) en doorloopt tot en met zijn castratie naar aanleiding van de kwestie Li Ling. Sima Qian eindigt met een zelfbeklag dat zijn lichaam nergens meer voor diende en dat hij daar zelf schuld aan was.
  4. Beschouwing over de redenen om Shiji te schrijven. Hier legt Sima Qian uit dat "woede" (fen, いきどお) bij veel personen uit de oude geschiedenis een drijfveer was geweest om grote werken te realiseren. Deze opmerking leidde later tot een kritische reactie van Ban Gu in diens biografie over Sima Qian in de Hanshu.
  5. Inhoudsopgave van Shiji, waarbij Sima Qian voor elk van de 130 hoofdstukken een kort, berijmd voorwoord schreef.

Vertalingen

bewerken

De eerste complete en geannoteerde vertaling in een westerse taal wordt verzorgd door William H. Nienhauser Jr.

  • (en) Ssu-ma Ch'ien, The Grand Scribe's Records, Bloomington [etc.]: Indiana University Press. Van de geplande 12 delen zijn verschenen:
    • Vol. 1: The Basic Annals of Pre-Han China, (1994), ISBN 0-253-34021-7, (vertaling van benji en daarmee ook juan 1 tot en met 7, zonder de toevoeging door Sima Zhen).
    • Vol. 2: The Basic Annals of Han China, (2002), ISBN 0-253-34022-5, (vertaling van benji en daarmee ook juan 8 tot en met 12).
    • (Vol. 3 tabellen, moet nog verschijnen)
    • (Vol. 4 verhandelingen, moet nog verschijnen)
    • Vol. 5.1: The Hereditary Houses of Pre-Han China, Part 1, (2006), ISBN 0-253-34025-X, (vertaling van shijia 1 tot en met 10, dat wil zeggen juan 31-40).
    • (Vol. 5.2 pre-Han erfelijke geslachten 2, moet nog verschijnen. 2024?)
    • Vol. 6: The Hereditary Houses, Part 3, (2022), ISBN 978-0-253-06418-9, (vertaling van shijia 18 tot en met 30, dat wil zeggen juan 48-60).
    • Vol. 7: The Memoirs of Pre-Han China, (1994), ISBN 0-253-34027-6, (vertaling van liezhuan 1 tot en met 28, dat wil zeggen juan 61-88).
    • Vol. 8: The Memoirs of Han China, Part 1, (2008), ISBN 978-0-253-34028-3, (vertaling van liezhuan 29 tot en met 44, dat wil zeggen juan 89-104).
    • Vol. 9: The Memoirs of Han China, Part 2, (2010), ISBN 978-0-253-35590-4, (vertaling van liezhuan 45 tot en met 52, dat wil zeggen juan 105-112).
    • Vol. 10: The Memoirs of Han China, Part 3, (2016), ISBN 978-0-253-01931-8, (vertaling van liezhuan 53 tot en met 61, dat wil zeggen juan 113-121).
    • Vol. 11: The Memoirs of Han China, Part 4, (2019), ISBN 978-0-253-04610-9, (vertaling van liezhuan 54 tot en met 70, dat wil zeggen juan 122-130).

Een gedeeltelijke vertaling is reeds verzorgd door Burton Watson:

Vertaling van de hoofdstukken 7-12, 16-20, 28-30, 48-59, 61, 66, 82, 84-86, 89-104, 106-125, 127, 129.

Een andere vertaling is verzorgd door Yang Xianyi en Gladys Yang:

  • Yang Hsien-yi (Yang Xianyi) en Gladys Yang, Selections from Records of the Historian. Hong Kong (Commercial Press) 1974 en vele herdrukken (waaronder die van de Foreign Languages Press, Peking 1979), ISBN 9787119046808.
Vertaling van 31 hoofdstukken, namelijk 6, 7, 41, 47, 48, 55, 56, 65, 66, 68, 74-77. 79, 81, 82, 85, 86, 92, 100, 102, 106, 107, 109, 118, 120, 122, 124, 126, 129.

Een oude vertaling maar nog steeds goed leesbaar en rijk voorzien van opmerkingen is die van Édouard Chavannes:

  • (fr) Chavannes, Édouard, Les mémoires historiques de Se-ma Ts'ien / traduits et annotés par Édouard Chavannes, Parijs (Leroux) 1895-1905.
    • deel 1 (1895), hoofdstuk 1-4, inclusief de toevoeging door Sima Zhen.
    • deel 2 (1897), hoofdstuk 5-12.
    • deel 3.1 (1898), hoofdstuk 13-22.
    • deel 3.2 (1899), hoofdstuk 23-30.
    • deel 4 (1901), hoofdstuk 31-42,
    • deel 5 (1905), hoofdstuk 43-47,
    • deel 6 (1969), hoofdstuk 48-52, in: Collection U.N.E.S.C.O. d'œuvre représentatives. Série chinoise.
Herdruk delen 1-5 in 1967, Parijs (Librairie d'Amérique et d'Orient).

Een vertaling van de 'annalen' over de Drie Verhevenen, die door Sima Zhen in de 8e eeuw aan het eerste hoofdstuk van Shiji is toegevoegd:

  • (en) Allan, Herbert J., 'Ssŭma Ch‘ien's Historical Records. Introductory Chapter', in: The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland for 1894, p. 269-278. Klik hier voor de vertaling (Original Record of the Three Sovereigns. Preliminary Chapter).

Literatuur

bewerken
bewerken
  • (en) Shiji Samenvattend overzicht door de Duitse sinoloog Ulrich Theobald.
  • (fr) Klik hier voor de inleiding en klik hier voor de vertaling van hoofdstuk 1-52 door Édouard Chavannes (1865-1918).
  • (en) Klik hier voor de toevoeging van Sima Zhen over de Drie Verhevenen.
  • (zh) De Zhonghua-uitgave is beschikbaar via het project Scripta Sinica van de Academia Sinica, Taipei. Klik daar op めん使用しよう om op de site van Scripta Sinica te komen, open vervolgens en open dan 正史せいし. Ga naar 史記しき, het werk kan naar keuze worden geraadpleegd per hoofdstuk, per paragraaf of per pagina.
  • (zh) Klik hier voor de tekst van Shiji in het kader van het Chinese Text Project.
Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina 史記しき (Shiji- Optekeningen van de hofhistoriograaf) op Wikisource.