Księga Koheleta
Księga Koheleta [Koh], Księga Eklezjastesa [Ekl], Księga Kaznodziei Salomona [Kazn] - (hebr. קהלת Kohelet) księga należąca do pism dydaktycznych Starego Testamentu (w Biblii Hebrajskiej zaliczana do ketuwim - pisma). Kohelet (gr. Ekklesiastes) - to nazwa urzędu osoby uprawnionej do przemawiania podczas zebrań. Autor podaje się za syna króla Dawida, a pewne informacje wskazują na osobę króla Salomona - co jednak stanowi prawdopodobnie fikcję literacką. Datowanie księgi nie jest pewne; tematyka i styl wskazują na III w. p.n.e. Księga zawiera świadectwo zainteresowań filozoficznych oraz eschatologicznych starożytnych Izraelitów.
Treść księgi
Księga Koheleta zawiera rozważania nad sensem życia ludzkiego. Wynika z nich, że nic nie ma absolutnej wartości, nie jest trwałe, nie potrafi w pełni uszczęśliwiać. Ani bogactwa, ani władza, sława, nawet mądrość nie czynią człowieka pewnym i zadowolonym. Tę myśl wyrażają słowa: „vanitas vanitatum, et omnia vanitas" - „marność nad marnościami i wszystko marność".
Przekonanie o tym, że wszystko jest marnością dotyczy zjawisk przyrody, zabiegów człowieka zmierzających do osiągnięcia bogactwa i sławy, używania przyjemności i mądrości. Kohelet mówi o zachłanności ludzi, marnotrawstwie, traceniu i omijaniu tego, co piękne, chęci korzystania z jak największych przyjemności.
Człowiek poddany jest prawom przemijania i zapomnienia. Powinniśmy czerpać z życia pełnymi garściami wszystko to, co sprawia nam radość – tak można odczytać treść zapisaną w księdze Koheleta. Autor podkreśla, że nie należy wyczekiwać jakiegokolwiek końca, a jedynie cieszyć się z tego, co mamy i to bez względu na wszystko. W życiu jest czas na radość i na smutek, i powinniśmy zachować odpowiedni dystans do życia. Należy utrzymywać umiar i rozsądek nie tylko w szczęściu, ale także przy niepowodzeniach.
Właśnie stwierdzenie o niezbędnej równowadze między cierpieniem a szczęściem jest tezą „Ody do Rozpaczy”. W niej możemy przeczytać, iż cierpienie i rozpacz jest dopełnieniem człowieczeństwa, bez niego nie doświadczymy pełni życia, a także nie docenimy szczęścia.
Podsumowując: powinniśmy żyć według prawa Bożego, gdyż Bóg nie przemija, jego mądrość jest wieczna, niezmienna. Wszystko, co posiadamy jest od Boga i On będzie sądził człowieka. Konkluzja Księgi Koheleta zawiera się w ostatnich wersach (12,13-14): „Koniec mowy. Wszystkiego tego wysłuchawszy: Boga się bój i przykazań jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek! Bóg bowiem każdy czyn wezwie przed sąd dotyczący wszystkiego, co ukryte: czy dobre było, czy złe." (Biblia Tysiąclecia)
Marność
Słowo marność (łac. vanitas), pochodzi z łacińskiego przekładu drugiego wersetu księgi (vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami i wszystko marność) (Koh 1,2). Motyw marności najbardziej widoczny jest w epoce średniowiecza i baroku (fascynacja śmiercią przejawiała się w sztuce i literaturze). W innych epokach pojawiały się również związane z przemijaniem świata przemyślenia na tle egzystencjalnym.
W wersji hebrajskiej do czynienia mamy ze słowem hewel, którego najlepszym tłumaczeniem jest (przemijanie). Parafraza więc brzmiałaby przemijanie nad przemijaniem; wszystko przemija. Tłumaczenie tych słów w Przekładzie Ekumenicznym brzmi: ulotne, jakże ulotne, wszystko jest takie ulotne. Przyjęcie tej nie utartej w mowie potocznej wersji często pomaga spojrzeć na całość księgi nie tylko, jako tekst o tym, iż wszystko jest pozbawione sensu, na co wskazywać by mógł słynny aforyzm vanitas vanitatum (...).
W literaturze i kulturze
Księga Koheleta a literatura polska
Do Księgi Koheleta nawiązuje Jan Kochanowski we fraszce O Żywocie ludzkim: Na koniec niefortuna albo śmierć przypadnie. W tym utworze można zauważyć związek z prawdami głoszonymi się coś innego, a w pewnym momencie, nagle wszystko się skończy - „śmierć przypadnie". W „Piosence” Czesława Miłosza także odnajdujemy prawdy o przemijalności rzeczy ludzkich i potrzebie zachowania dystansu do życia. Wpływ Księgi Koheleta na budowę i strukturę swojej powieści „Pod słońcem" (Wydawnictwo Literackie, 2020) podkreśla Julia Fiedorczuk, cytaty z Księgi Koheleta pojawiają się także w powieści wprost.
W literaturze obcej
- Powieść Bracia Aszkenazy, napisana przez Israela Joszuę Singera, podsumowana jest cytatem z tej księgi: „marność nad marnościami, wszystko marność".
- Życiowym mottem Kurta Wallandera, bohatera szwedzkiej serii powieści kryminalnych Henninga Mankella, są słowa: Jest czas rodzenia i czas umierania (Koh 3, 2).
W kulturze popularnej
- W 1965 roku amerykańska grupa The Byrds zdobyła rozgłos, nagrywając własne opracowanie ballady Petera Seegera pt. Turn! Turn! Turn! (To Everything There Is a Season) do tekstu zaczerpniętego z biblijnej księgi Koheleta (Koh 3, 1-8)[1].
- Swoją interpretację fragmentu Księgi Koheleta (Koh 3, 1-15) stworzyła polska grupa 2Tm2,3 w utworze „Każda rzecz ma swój czas" z albumu dementi (2008).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wiesław Weiss, Rock encyklopedia, Warszawa 1991, s. 99. ISBN 83-207-1374-9
Linki zewnętrzne
- VIAF: 316620548, 224729743, 6678159477810427990008, 7711167807421818130009
- LCCN: n80008490
- GND: 4047084-2
- NDL: 01081478
- BnF: 12008337j
- SUDOC: 028199847
- BNE: XX3589687
- BIBSYS: 90201244
- PLWABN: 9810684822705606
- NUKAT: t 93125146
- J9U: 987007258756905171
- BNA: 000046544
Ε Β Ε : 280067- BLBNB: 000631540
- LIH: LNB:V*18702;=BE