Erb

Erb
	holm ← erb → tul
	Wygląd
	srebrzysty
	; Widmo emisyjne erbu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	erb, Er, 68; (łac. erbium)
Grupa, okres, blok	–, 6, f
Stopień utlenienia	III
Właściwości metaliczne	lantanowiec
Właściwości tlenków	słabo zasadowe
Masa atomowa	167,26 ± 0,01
Stan skupienia	stały
Gęstość	9066 kg/m³
Temperatura topnienia	1529 °C
Temperatura wrzenia	2868 °C
Numer CAS	7440-52-0
PubChem	23980
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy	; 176 (obl. 226) pm
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f126s2
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 30, 8, 2; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,24; 1,11
Potencjały jonizacyjne	I 588,7 kJ/mol; II 1151 kJ/mol; III 2194 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	314 kJ/mol
Ciepło topnienia	17,2 kJ/mol
Konduktywność	1,17×106 S/m
Ciepło właściwe	168 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	14,3 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 2,5
Objętość molowa	18,45×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-04]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H228
Zwroty P	P210
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 3
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Erb (Er, łac. erbium) – pierwiastek chemiczny, lantanowiec.

Jest to jeden z czterech pierwiastków, których nazwy zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (są to: erb, itr, iterb, terb). Pierwiastek został odkryty w 1843 przez Carla Mosandera.

Występowanie

Erb występuje w skorupie ziemskiej w ilości 2,8 ppm (wagowo), w postaci 6 trwałych izotopów (znanych jest ponad 30 izotopów). Najważniejszymi minerałami erbu są:

monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr,Er)PO₄ – tzw. piasek monacytowy;
bastnazyt (Ce,La,Nd,Y,Pr,Er)CO₃F (dużo rzadszy).

Zastosowanie

Erb stosowany jest w telekomunikacji we wzmacniaczach sygnału światłowodowego, tzw. EDFA (ang. erbium-doped fiber amplifier). Wykorzystuje się tu jego zdolność do luminescencji z emisją światła o długości fali 1,55 μみゅーm, która jest wykorzystywana w światłowodach, gdyż przy tej długości fali występują najmniejsze straty transmisji we włóknach ze szkła krzemionkowego^[4]. Wykorzystywany jest także jako dodatek stopowy do wanadu, gdyż obniża jego twardość i ułatwia obróbkę^[5]. Tlenek erbu(III) ma intensywny różowy kolor i używany jest do barwienia szkła i szkliw do porcelany^[5] oraz do barwienia cyrkonii^[6].

Uwagi

↑ Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 167,259 ± 0,003. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

↑ ^a ^b David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-13, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ Erbium (nr 263044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
↑ TsuneoT. Nakahara TsuneoT., ShigeruS. Tanaka ShigeruS., MasayukiM. Nishimura MasayukiM., Fiber Optics, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 4, DOI: 10.1002/14356007.a10_433.pub2 (ang.).
↑ ^a ^b C.R.C.R. Hammond C.R.C.R., The Elements. Erbium, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-13, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
↑ Lantanowce, [w:] JackJ. Challoner JackJ., Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, 2012, s. 91, ISBN 978-83-245-2131-9 .

[3] Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 167,259 ± 0,003. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

[CRC-1] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-13, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[Aldrich-US-2] Erbium (nr 263044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CIAAW-4] ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).

[Ullmann-5] TsuneoT. Nakahara TsuneoT., ShigeruS. Tanaka ShigeruS., MasayukiM. Nishimura MasayukiM., Fiber Optics, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 4, DOI: 10.1002/14356007.a10_433.pub2 (ang.).

[CRC88-6] C.R.C.R. Hammond C.R.C.R., The Elements. Erbium, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-13, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).

[Challoner-7] Lantanowce, [w:] JackJ. Challoner JackJ., Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, 2012, s. 91, ISBN 978-83-245-2131-9 .

[8] Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.

[9] Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.

[a]

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[i]

[ii]