Zamek Świętego Anioła
 Zamek Świętego Anioła i most św. Anioła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy |
139 |
Położenie na mapie Rzymu  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
Położenie na mapie Lacjum  | |
 41°54′11,03″N 12°27′58,88″E/41,903064 12,466356
| |
| Strona internetowa | |
Zamek Świętego Anioła[1] (wł. Castel Sant’Angelo), Mauzoleum Hadriana – grobowiec cesarza Hadriana, jego rodziny oraz następców, znajdujący się na prawym brzegu Tybru w Rzymie, w pobliżu Watykanu.
Budowę mauzoleum rozpoczęto za życia Hadriana, ukończono je jednak dopiero za panowania jego następcy Antoninusa Piusa w 139 roku[2][3]. Usytuowano je na terenie ogrodów Domicji (horti Domitiae)[3]. Aby ułatwić komunikację, na wysokości Pola Marsowego przerzucono ośmioprzęsłowy most Pons Aelius[2]. Grobowiec wybudowany został na obłożonej z zewnątrz płytami z marmuru paryjskiego podstawie w kształcie kwadratu o boku 85 m i wysokości ok. 10 m[2]. Na niej posadowiono wzniesione z betonu i wyłożone z zewnątrz trawertynowymi płytami cylindryczne mauzoleum, o średnicy 64 m i oryginalnej wysokości ok. 21 m[2][3], nakryte kopułą na której na warstwie ziemi posadzono drzewka cyprysowe. Kopuła ozdobiona była ustawionym na podwyższeniu, wykonanym z brązu posągiem cesarza powożącego kwadrygą[2][3]. Na krawędzi ścian mauzoleum ustawiono posągi z marmuru[2]. Ściany podstawy ozdobiono fryzem z bukranionów i inskrypcjami wymieniającymi pochowanych w mauzoleum członków rodziny cesarskiej. W mauzoleum pochowano Hadriana i jego żonę Sabinę, Antonina Piusa z żoną Faustyną Starszą, Lucjusza Aeliusza, Lucjusza Werusa, Marka Aureliusza, Septymiusza Sewera, Julię Domnę, Getę i Karakallę[3].
Wejście do mauzoleum prowadziło przez dromos i rampę zakończoną kwadratowym pomieszczeniem, w niszy którego umieszczono posąg cesarza. Z tego pomieszczenia spiralny korytarz prowadził do komory grobowej o wymiarach 8×8 m. Ściany tego pomieszczenia wyłożono marmurem, a jego nisze przeznaczone były na urny z prochami zmarłych[3].
Budowla funkcję mauzoleum pełniła do 271 roku, kiedy została włączona w system murów obronnych Rzymu. W czasach Teodoryka zamieniono ją na więzienie. Na początku V wieku, za panowania Honoriusza, została przebudowana na fortecę[2]. Podczas oblężenia Rzymu przez Gotów w 537 roku zniszczone zostały marmurowe rzeźby wieńczące mauzoleum (obrońcy obrzucali nimi szturmujących wrogów)[2].
Pod koniec VI wieku papież Grzegorz I Wielki przemianował budowlę na Zamek św. Anioła, aby upamiętnić ukazanie się podczas zarazy, nad mauzoleum anioła chowającego miecz na znak końca epidemii, którą interpretowano jako gniew Boży[4]. W 608 roku papież Bonifacy IV na szczycie budynku wzniósł kaplicę Świętego Anioła w Niebie.
W X wieku zamek stał się własnością rodziny Krescencjuszy, którzy ufortyfikowali go i wybudowali na szczycie wieżę[3]. W okresie średniowiecza i renesansu Zamek św. Anioła służył papieżom jako więzienie i twierdza, co wiązało się z licznymi przebudowami. W 1277 roku papież Mikołaj III połączył zamek z Watykanem za pomocą korytarza Passetto di Borgo, istniejącego do dziś[2][3]. W 1453 roku na jego murach powieszony został Stefano Porcari, zaś podczas Sacco di Roma w 1527 roku schronił się w nim papież Klemens VII[2].
Od 1752 roku budynek zdobi rzeźba przedstawiająca anioła z mieczem. Od 1933 roku do czasów obecnych znajduje się w nim watykańskie muzeum średniowiecznej broni.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.
- ↑ a b c d e f g h i j Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. Edited by Nancy Thomson de Grummond. London: Routledge, 1996, s. 253–255. ISBN 1-884964-80-X.
- ↑ a b c d e f g h L. Richardson jr: A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1992, s. 249–250. ISBN 0-8018-4300-6.
- ↑ Jan Gordziałkowski: Historia Państwa Kościelnego. Kraków: WAM, 2007, s. 9. ISBN 978-83-7318-865-5.