Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Gesù (mosàich ant la cesa ëd Santa Sofìa, Istanbul)
Gesù ëd Nàsaret a l'é 'l fondator dël cristianésim.
La cronologìa dla vita ëd Gesù a l'é pa sigura.
A dovrìa esse nàit a Betlem al temp dël censiment anandià da l'imperator roman August ant l'8 aGC e ch'a l'é dësrolasse antra l'8 aGC e ël 6 aGC. La Cesa cristiana a celebra soa nàscita ant ël dì 'd Natal, ch'a l'é precedù ant ël calendari litùrgich dla cristianità dl'ocident da la stagion dl'Advent.
Quant a la mòrt, avnùita a Gerusalem, tute le dàite antra 'l 28 e ël 34 a peulo esse acetà, peul desse la pì probàbil a l'é l'ann 30.
Ij sò dissìpoj a l'han ciamalo Crist (χριστός an lenga greca) o Mëssìa (משיה an lenga ebréa), ch'a veul dì óit, conforma a la costuma dj'ebreo ëd consacré con euli ij re e ij profeta.
A l'era ël tìtol che j'ebreo a dasìo a coj ch'a consideravo portavos o arpresentant ëd Dé.
A-i é gnun ëscrit ëd Gesù ëd Nàsaret ch'a sia rivane e le notissie chi l'oma dzora ëd chiel an ven-o da 'd document ëd sò contemporani o 'd gent vivùa pòch apress, për la pì part sò dissìpoj.
Ij sò dissìpoj a conto che Gesù a l'é presentasse coma portator ëd n'arvelassion divin-a e che coma garansìa për soe paròle a l'ha dàit soa arsuression; a fortisso che Gesù a l'é arsussità për da bon e ch'a l'han vëddulo torna viv dòp ch'a l'era mòrt.
Document dël I e dlë II sécol ch'a parlo ëd Gesù ëd Nàsaret
(105-107) Epistolari d'Ignassi d'Antiòchia - set litre adressà da 's vësco aj cristian ëd vàire Cese ch'a l'avrìa rëncontrà antramentre ch'a l'era mnà a Roma për esse martirisà antorn al 110
