Chìmica
Articulu in logudoresu
Sa chìmica (dae s'arabu "al kimiaa", الكيمياء) est s'iscièntzia chi istùdiat sa cumpositzione, sas propiedades e sas trasformatziones de sa materia.
S'àtomo, est sa parte prus pitica de sa matèria. Sa chímica istùdiat sos síngulos átomos in sas caraterìsticas e propiedades issoro, e in prus comente custos si unin tra issos a frommare sas moléculas. Sa frommatzione o sa truncadura de unu ligàmene tra átomos o tra moléculas sunt a sa base de sa trasformatzione de sa materia.
Sa chímica, est divisa in duas brancas mannas: chìmica inorgànica e chìmica orgànica, e àteras brancas prus piticas, comente chímica física, chímica analítica, chímica de s'istadu sólidu e de sas superfìcies, biochímica, chímica farmacéutica, chímica industriale, chímica de sos alimentos.
Sa chímica inorgánica est sa chi istùdiat totu sos elementos chi cumponent sa matèria e sa creatzione de cumpostos inorgánicos. A partire dae inoghe sa chímica de sos metallos, s'eletrochímica, sa cristallografía, sa geochímica, s'astrochìmica, s'ispetroscopia moleculare, e finas sa metallurgia.
Sa chímica orgánica istùdiat sos cumpostos orgánicos, chi dian éssere sos cumpostos de su Carbòniu. L'aian cramada orgànica ca assoras cussa branca de sa chímica s'interessaiat de cumpostos pròpios de organismos biventes, vegetales o animales chi esserent. Custa definitzione l'aian abandhonada cando aian iscobertu sa síntesi de s'urea partinde da cumpostos inorgánicos, dimostrande chi cumpostos criados in laboratòriu tenian sa matessi cumpositzione e istrutura de cussos produidos dae s'organismu animale o vegetale, cuntrastande sa ipótesi chi sos elementos orgànicos depian tenner pro fortza orígine biològica.
S'atmosfera est fata po su 79 po centu de azoto, pò su bintunu po centu de ossìgenu, e s'atru pagu chi abarrat est fatu de argon, anidride carbònica e atrus gas. In natura s'ossìgenu esistet comente molècula de O2.
