Den gamle norske fylkesstaten var demokratisk i organisasjon og forfatning, fordi tinget var midtpunktet i stats- og samfunnslivet. Men makta låg eigentleg hos eit aristokrati av høvdingar og storætta, rike godseigarar. Dette gamle norske aristokratiet fekk knekken sin ved borgarkrigane på 1100- og 1200-talet, og etter kvart mista det mykje av betydninga si, dels på grunn av svartedauden, og dels fordi dei hanseatiske kjøpmennene og andre byborgarar gradvis fekk større økonomisk makt.
Statsrettsleg spelte aristokratiet likevel ei rolle fram til innføringa av eineveldet i 1660, idet det utgjorde rekrutteringsgrunnlaget for riksrådet (sjå riksrådskonstitusjonalisme).
Både Sverige og Danmark har hatt ei aristokratisk statsform, då adelen via riksrådet hadde mykje av den politiske makta. Blomstringstida til aristokratiet var i begge land på 1200-talet og strekte seg til siste halvdel av 1600-talet, då kongemakta blei eineveldig: i Danmark og Noreg i 1660, i Sverige i 1680. I Sverige finst framleis eit fødselsaristokrati med ein viss sosial innflytelse, men det same gjeld i mindre grad i Danmark.
I Noreg blei adelskapet avskaffa ved lov av 1821, men adelskapet hadde då lenge vore utan reell politisk eller økonomisk makt. Derimot hadde det byråkratiske styret, som utvikla seg under eineveldet, ført fram eit utprega embetsaristokrati. Men innflytelsen denne samfunnsklassen utøvde, var likevel meir av faktisk enn privilegert art, og innflytelsen forsvann etter kvart som dei andre samfunnsklassane fekk auka politisk innflytelse utover på 1800- og 1900-talet.
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.