Italy (義大利) masakaputay kapulungan a kanatal “Italy a kamu, Repubblica Italiana, ngangan Italy “Italia”, nu Europe misakakuay a kanatal, angangan uyni i nutimulan a Ou-cu masakucuay a Ya-pin-nin (亞平寧) pankiw subal “Italy pangkiw subal” atu tusaay a Mediterranean (地中海) subal Si-si-li (西西里) a subal atu Sa-tin-ni-ya a subal a nisakaput, kitakit a mangngu IT.
Italy nuwamisan Alps a buyu' (阿爾卑斯山) a kakitizaan nu France (法國), Switzerland (瑞士), Austria (奧地利) atu Slovenia (斯洛維尼亞) matatiles ku lala’, nu zumaan a lala’ mitaliyuk tu tusaay a kasaadidi'ay a kanatal San Marino (聖馬利諾) atu Vatican (梵蒂岡), i Switzerland (瑞士) izaw ku tizaay i Lu-cya-nuw (盧加諾) a taku tapiingan nu taku u Italy Kan-pou-ney (坎波內) kuynian i likutay a lala’.
u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Sergio Mattarella (Sayelciyaw.Matalyela 塞爾焦·馬塔雷拉), 1941 a mihca 7 a bulad 23 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Italy (義大利) ayza, micakat a demiad sa i 2015 a mihca 2 bulad 3 demiad.
Italy a laylay, anu makay lalangawan atu syakay u nipalahadan piazih i Ti-cung-Hay amin a kakitizaan macalap ku kahenulan a singangan. maka Italy labu nu kanatal katuud ku mikawaway micekiway tu kasumamadan a tuud i kawaw a matineng tu tiniay a kakitizaan a laylay taneng taayaw mikilim katukuh pakalal tu 2000,000 a mihcaan ayaw nu malumanay nu ba’tuay a ziday. Italy mutesek kibetu ku tineng tu lalangawan, Italy a kanatal yadah ku kakitizaan u kahenulan micekiw tu kasumamadan nisubelidan a tuud, mahiniay u La-tin-mu (拉丁姆), Tu-s-ka-na (托斯卡納), Un-pu-li-ya (溫布利亞) atu Pa-si-li-ka-ta (巴西利卡塔) a kakitizaan.
Greece a tademaw (希臘人) i ayaw nu waluay katukuh pituay tu kasumamadan a mihcaan hawsa na i Sicily a subal (西西里島) atu Italy pankiw (義大利半島) a subal nutimulan a kakitizaan mikawaw tu micumuday a tademaw, sisa uynian kasumamadan Greece a tademaw i Italy pangkiw a suba nutmulan patizeng tu mucumuday a tuse sakaput pangangan han tu tabakiay a Greece (大希臘). kasumamadan a Roma (古羅馬) i ayaw waluay kasumamadan a mihcaan u adidi’ay malukay nu syahuy haymaw sa malahad masataliyuk tu ku Ti-cung-hay u satabakiay hungti a kanatal.
Italy hekal a lala’ u angangan namay Ou-cu-talu mulalad micumud tu Ti-cung-hay masaamingucuay a Ya-pin-nin pangkiw a subal, atu tusaay angangan a subal-Sa-tin a subal atu Si-si-li-taw a nisakaput “palasic i Mediterranean (地中海) u saayaway atu sakatusa a subal” uyni tuluay a kalasic i Italy a liwliw nu nanum malalasic, nuwalian nuwamisan a Ya-te-li-ya a bayu, nuwalian nutimulanu I-aw-ni-ya a bayu (伊奧尼亞海), satipan nutimulan u Ti-le-ni-an a bayu (第勒尼安海), satipan nuwamisan u Li-ku-li-ya a bayu (利古里亞海).
Italy ayzaay a hulic i 1947 a mihcaan sabaw tusa a bulad tusa a bataay izaw ku tusa a demiad patizengan tu hulic malaku’t tu nikayngian. hulic nilekecan Italy u cacay patizangay i misakakawaway u angangan u binawlanay masakaputay kapulungan a kanatal. Italy a tatengilan tu kawaw u satalakaway patizengay tu hulic atu miazihay mikuwanay a sakaput, auuyzan tusa huing a lekec tatengilal tu kawaw nu kanatal, u masakaputay kapulungan a kanatal u tusaay a pahulican a giing a nisakaput. tusaay a pahuingang malecad situngu tu sakuwan, taneng misakaku makaawas tu nipaketunan tu kawawa, nika tusaay a huing paketun tu kawaw masalitin tu.
duduc tu kitakit u salaliyun tu kalisiw tu GDP a nisulitan, Italy i 2008 a mihcaan i kitakit u saka pitu nu tabakiay a sakikalisiwan, kina cacay dada’ i Amilika, China, Japan, Germany, United Kingdom atu France. Italy nu Europe sepatay tabakiay a sakikalisiwan tu cacay, uyzaan aca nusiwaay a kanatal saupu a sakaput atu Europe makakadumay sakaput a tademaw.
i sakatusa a ngangayaw nu kitakit mapahezek hawsa, Italy angangan makay malukay a kawaw malawacu’ ku sakikalisiw, satu mala u talakaway tu nu kikayay a kusi nu kanatal atu kitakit paliwalay nipatahkalay tu tuud a kalisiw i kitakit u saayaway singanganay a kanatal. caay ka hini dada’, Italy a sakikalisiw atu United Kingdom kayadah ku nikacunus tu sakakikalisiw.
Italy a tademaw i 2008 a mihcaan mahezek hawsa malakui’ tu 6,000 a mang ku tademaw, i mahini i Europe a malasacabayay (Europe Union 歐盟) kasiluc nu ngangan sakasepat, uyza aca i kitakitay a tademaw saka 23 a nu katuud a kanatal. Italy kazeke nu tademaw paypinbang kungli 199.2 ku tademaw, u sakalima nu Europe a malasacabayay (Europe Union 歐盟). Italy nuwamisan u satalakaway mazeketay, u ahebal macalap hamin nu kanatal tu 2/3, u tademaw hamin i kanatal 50%.
sakatusa a ngangayaw nu kitakit hawsa, Italy zayhan matenes malawacu ku sakikalisiw, sisa niyazu’ay a tademaw katuud ku mabulaw tayza i tuse. namahini hawsa, katuud ku nu zumaay a kanatalmabulaway a tademaw katuud satu ku mabulaway muenengay tayza i Italy. satalakaw ku nilecuh tulin katuku i 1970 a mihcaan amasatezep, namahini haymaw satu maselep, sisa katukuh i 2008 a mihcaan, izaw ku lima tu cacay i Italy a tademaw macaliway ku 65 a mihcaan ku nikauzip.
Italy a cen-bu caay pisatatenga’ u Roma a tingsikiw panutekan u kiwkay nu kanatal, Roma a tingsikiw nu Italy saayaway u tabakiay a singcu. pakala tu 87.8% nu Italy a tademaw u singku sa u tingsukiw, iteban izaw tu ku 1/3 ku tademaw “36.8%” u mililulay sinziya. duduc tu Eurobarometer i 2005 a mihcaan malingatu patahkal tu nikisnaan.
Italy katukuh i 1861 a mihcaan mapapulung zikuzan kya mala u cacayay tu a kanatal, satu i laylay naizaw tu i Italy a kumay (義大利半島) a cence, kasumamadan a lalangawan tu tineng nalimaan dadiw a kawaw mahamin mapanukas tungusay tu nu Italy. kanahatu uynian a kakitizaan cence atu syakay likec misateked a mikawaw, Italy i laylay atu lalangawan kasumamadan nisubelidan a zaysang mahiza tu kasatabaki yadah. Italy imahini izaw ku 53 a kakitizaan kitakit kasumamadan nisubelidan a zaysang, i kitakit aca u sayadahay kasumamadan nisubelidan a zaysang a kanatal i kitakit. Italy mahamin i kanatal pulung nisulitan izaw ku 1000,000 ku mahicahicaay a wayway nu sakiningan a tuud “ pisupedad piazihan tu tuud,pienengan nu huti a luma’, nisangaan tu luma’, mituktukay misengiay tu tademaw, kiwkay, nalimaan mikulitan tu salining, u tabakiay salunganay a luma’, mabuwahay a nemnem, laylay misangaan tu luma’ atu micekiway tu kasumamada nazipaan.
義大利的國家鐵路網路是由Ferrovie dello Stato所管理的,2003年的總長為16,287公里,其中69%為電氣化鐵路,而火車頭則有4,937輛。國家水路網路(包括運河及河道在內)在2002年時則有1,477公里長。在2004年,義大利的主要機場大約有30座(包括米蘭的米蘭-馬爾彭薩機場及羅馬的羅馬-菲烏米奇諾機場這2座樞紐機場)及43座主要港口,包括熱內亞海港在內(它是義大利最大的港口,也是地中海第2大港,僅次於法國馬賽)。在2005年,義大利民間船隻有389,000艘,而商船則有581艘。
Italy a kanatal silamalay a zazan wanglu nu Ferrovie dello Stato a nikuwanan, 2003 a mihcaan pulung a katanaya’ 16,287 kungli, uyza 69% nu dingkiay silamalay a zazan, u silamalay a tangah izaw ku 4.937 a tangah. kanatalay nanumay a zazan wanglu “pasu miculu’ay i sauwac atu saculil nu sauwac” i 2002 a mihcaan hawsa izaw ku 1,477 kungli katanaya’ i 2004 a mihcaan, Italy angangan a pahikukian pakala tu 30 a pahikukian, “pasu Milano (Mi-lan 米蘭) a Mi-lan-Ma-al-pung-sa a pahikukian (米蘭-馬爾彭薩機場) atu Roma (羅馬) a Roma-Fiumicino a pahikukian (羅馬-菲烏米奇機場) uyni tusaay Ci-niw a pahikukian” atu 43 a pahikukian u angangan a minatu, pasu Genoa bayuay a minatu (熱內亞海港) “ Italy u satabakiay a minatu ciniza, nu Ti-cung hay aca u saka tusa tabakiay a minatu, kina cacay dada’ i France pidademecan tu subayu”. i 2005 a mihcaan, Italy nu binawlanay a balunga izaw ku 389,000 a malungaan, nu misiwbayay a balunga’ izaw ku 581 a balungaan.