Grekçe

Grekçe
Grekçe
Ελληνικὴ Hellēnikḕ
Ana dili olanlar	Antik Yunanistan, Doğu Akdeniz
Ölü dil	MÖ 9. yüzyıl - MS 6. yüzyıl
Dil ailesi	Hint-Avrupa Helenik diller Grekçe; ;
Yazı sistemi	Yunan alfabesi
Dil kodları
ISO 639-1	Yok
ISO 639-2	grc
ISO 639-3	grc

Grekçe (Grekçe: Ἑλληνικὴ, romanize: Hellēnikḕ) veya Antik Yunan dili (Grekçe: ἀρχαῖαあるふぁ ἑλληνικὴ γがんまλらむだῶσしぐまσしぐまαあるふぁ, romanize: archaîa hellēnikḕ glôssa), Antik Yunanistan'da ve Doğu Akdeniz havzasında MÖ 9. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar konuşulmuş olan ölü bir dildir.^[1] Arkaik, Klasik ve Helenistik dönemleri vardır. Antik Yunanca olarak da bilinir.

Bugünkü Yunancanın atası sayılmakla beraber gerek farklı harfler kullanması gerek telaffuz farkları gerekse dil bilgisi ve oldukça gelişmiş bir vurgu sistemi ile bugünkü Yunancadan oldukça farklıdır.^[2]

Grekçe Dilbilgisi

Fiiller

Grekçede fiiller mastar, emir, dilek - şart ve istek kipi olmak üzere dört farklı forma sahiptir.

Mastar

Çekimlenmemiş fiiller -σしぐまαあるふぁιいおた, -εいぷしろんιいおたνにゅー, -σθαι, -νにゅーαあるふぁιいおた eklerinden mutlaka birisine sahiptirler ve bu ekler fiillerin hangi zamana ait olduklarını da bildirirler. Bütün mastarlar ön eksiz olmakla birlikte, edilgen yapıdaki bütün fiiller -σθαι ekiyle bitmektedir.

Emir kipi

Emir kipi, komuta verirken kullanılan bir fiil formudur. Sıklıkla ikinci tekil ve çoğul şahıslarda kullanılır. Olumsuz bir komuta verilmek istendiğinde, cümleye μή negasyonu eklenir.

Dilek - Şart kipi (Konjunktiv ya da Subjonktiv)

Dilek - Şart kipi ile çekimlenen fiillerin eklerinde mutlaka ωおめが (ō) ya da ηいーた (ē) harfi bulunur. Nadiren bazı durumlarda ikinci ve üçüncü tekil şahısta bu harfler görünmez. Dilek - şart kipi yalnızca geniş zaman, aorist ve geçmiş zaman'da olsa da, geçmiş zamanda dilek - şart kipi oldukça nadir kullanılmaktadır. Aşağıda geniş zamanda dilek - şart kipiyle çekimlenen bazı fiiller listelenmiştir

Dilek - Şart kipi	Geniş zaman
Dilek - Şart kipi	λらむだῡ́ωおめが	ποιέω	τたうῑμάω	δηλόω	εいぷしろんἰμί	εいぷしろんἶμみゅーιいおた	φημί	δίδωμι	οおみくろんἶδでるたαあるふぁ
Etken	λらむだῡ́ωおめが λらむだῡ́ῃς λらむだῡ́ῃ λらむだῡ́ωおめがμみゅーεいぷしろんνにゅー λらむだῡ́ηいーたτたうεいぷしろん λらむだῡ́ωおめがσしぐまιいおた(νにゅー)	πぱいοおみくろんιいおたῶ πぱいοおみくろんιいおたῇς πぱいοおみくろんιいおたῇ πぱいοおみくろんιいおたῶμみゅーεいぷしろんνにゅー πぱいοおみくろんιいおたῆτたうεいぷしろん πぱいοおみくろんιいおたῶσしぐまιいおた(νにゅー)	τたうῑμみゅーῶ τたうῑμみゅーᾷς τたうῑμみゅーᾷ τたうῑμみゅーῶμみゅーεいぷしろんνにゅー τたうῑμみゅーᾶτたうεいぷしろん τたうῑμみゅーῶσしぐまιいおた(νにゅー)	δでるたηいーたλらむだῶ δでるたηいーたλらむだοおみくろんῖς δでるたηいーたλらむだοおみくろんῖ δでるたηいーたλらむだῶμみゅーεいぷしろんνにゅー δでるたηいーたλらむだῶτたうεいぷしろん δでるたηいーたλらむだῶσしぐまιいおた(νにゅー)	ὦ ᾖς ᾖ ὦμみゅーεいぷしろんνにゅー ἦτたうεいぷしろん ὦσしぐまιいおた(νにゅー)	ἴωおめが ἴῃς ἴῃ ἴωおめがμみゅーεいぷしろんνにゅー ἴηいーたτたうεいぷしろん ἴωおめがσしぐまιいおた(νにゅー)	φふぁいῶ φふぁいῇς φふぁいῇ φふぁいῶμみゅーεいぷしろんνにゅー φふぁいῆτたうεいぷしろん φふぁいῶσしぐまιいおた(νにゅー)	δでるたιいおたδでるたῶ δでるたιいおたδでるたῷς δでるたιいおたδでるたῷ δでるたιいおたδでるたῶμみゅーεいぷしろんνにゅー δでるたιいおたδでるたῶτたうεいぷしろん δでるたιいおたδでるたῶσしぐまιいおた(νにゅー)	εいぷしろんἰδでるたῶ εいぷしろんἰδでるたῷς εいぷしろんἰδでるたῷ εいぷしろんἰδでるたῶμみゅーεいぷしろんνにゅー εいぷしろんἰδでるたῶτたうεいぷしろん εいぷしろんἰδでるたῶσしぐまιいおた(νにゅー)

Bu fiil türü ana cümlede kullanıldığından, çevirisinde 3 farklı duruma dikkat etmek gerekmektedir.

Adhortativ: şiddetli tavsiye ve öneri, genellikle birinci çoğul şahıs ile birlikte kullanılır. Örnek: ἄγがんまεいぷしろん νにゅーῡνにゅー, ἴωμεν (áge nūn, íōmen): Hadi gel, gidelim.
Dubitativ: şüpheli, ihtiyatlı, onay bekleyen, genellikle fiilin soru olarak formüle edildiği cümlelerde görülür. Örnek: εいぷしろんἴπωμεν ἢ σしぐまῑγがんまῶμみゅーεいぷしろんνにゅー (eípōmen ḕ sīgômen?): Konuşmalı mıyız?
Prohibitiv: yasaklayıcı ifadeler, olumsuz buyruklar. Örnek: μみゅーὴ θαυμάσῃς (mḕ thaumásēis): Şaşırma!.

Bu fiil türü yan cümle olarak kullanıldığında genellikle tam olarak belirli olmayan gelecek bir zamana ya da mevcut zaman içerisinde tekrarlayan bir olaya işaret etmektedir. Aşağıda listelenen üç farklı duruma dikkat etmek gerekir.

Cümle içerisinde ἄνにゅー (án) ya da ἐάν (eán) kelimecikleri varsa, çeviri "şayet, ise, -inde" gibi şartlı kip ile yapılmalıdır. Bu çeviriler genellikle sürekli tekrar eden olaylara işaret ettiğinden geniş zaman ya da tek seferlik gelecek bir olaya işaret ettiğinden gelecek zaman dahilinde yapılır. Geçmiş zamanın ifade edilmesi gerektiği durumlarda bu kelimecikler olmaksızın optativ kullanılır. Örnek: ἢνにゅー μみゅーὲνにゅー ἀνάγκη ᾖ, πολεμήσομεν (ḕn mèn anánkē êi, polemḗsomen): Eğer gerekliyse, savaşacağız.
Cümle içerisinde ιいおたνにゅーαあるふぁ, ως, οπως kelimecikleri varsa, bu cümleler belirli bir amaç bildirir. Örnek: δίδαξον κかっぱαあるふぁὶ ἐμέ, ἵνにゅーαあるふぁ σοφώτερος γένωμαι (dídaxon kaì emé, hína sophṓteros génōmai): Bana da öğret ki, daha bilge olabileyim.
Bir şeyin bilinmediği ifade edildiğinde ve korku ya da şüphe bildiren fiiller ile başlayan cümlelerde yan cümlede görülür. Örnek: φふぁいοおみくろんβべーたεいぷしろんῖτたうαあるふぁιいおた μみゅーὴ πολιορκώμεθα (phobeîtai mḕ poliorkṓmetha): Kaybetmiş olmaktan korkuyor.

Latincede "olurdu" ya da "olmuş olurdu" gibi cümleleri ifade etmek için bu kip kullanılmasına karşın, Grekçede bunun gibi ifadeler için aorist ya da imperfekt kullanılır.

İstek kipi (Optativ)

Kaynakça

^ Stwertka, Albert (2018). A guide to the elements (4. bas.). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190682347.
^ Keridis, Dimitris (2009). Historical Dictionary of Modern Greece. Scarecrow Press. ISBN 978-0810859982.

[Elementler-1] Stwertka, Albert (2018). A guide to the elements (4. bas.). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0190682347.

[ÇağdaşYunanSözlüğü-2] Keridis, Dimitris (2009). Historical Dictionary of Modern Greece. Scarecrow Press. ISBN 978-0810859982.

[1]

[2]

Grekçe
Ελληνικὴ Hellēnikḕ

Ana dili olanlar	Antik Yunanistan, Doğu Akdeniz
Ölü dil	MÖ 9. yüzyıl - MS 6. yüzyıl
Dil ailesi	Hint-Avrupa Helenik diller Grekçe
Yazı sistemi	Yunan alfabesi
Dil kodları
ISO 639-1	`Yok`
ISO 639-2	`grc`
ISO 639-3	`grc`