Vũ Văn Sĩ Cập
Vũ Văn Sĩ Cập (tiếng Trung:
Sinh | Không rõ |
Mất | Ngày 11 tháng 11 năm 642 |
Giản thể | |
Phồn thể | |
Bính âm | Yǔwén Shìjí |
Tự | Nhân Nhân ( |
Thụy hiệu | Dĩnh Túng Công (郢縱 |
Thời Tuỳ Văn Đế
sửaKhông có thông tin chính xác về thời gian Vũ Văn Sĩ Cập được sinh ra. Ông là con trai thứ ba của quan nhà Tuỳ Vũ Văn Thuật, có hai người anh trai là Vũ Văn Hoá Cập và Vũ Văn Trí Cập. Dưới thời của vị vua khai quốc Văn Đế, nhờ những đóng góp của cha ông cho nhà Tuỳ, ông được phong Tân Thành huyện công (
Thời Tuỳ Dạng Đế
sửaNăm 604, Văn Đế băng hà, thái tử Dương Quảng kế vị, tức Tuỳ Dạng Đế. Không có nhiều thông tin về hoạt động quan trường của Sĩ Cập trong thời gian này, ông giữ chức Thượng liễn phụng ngự (
Năm 616, Tuỳ Dạng Đế từ Đông đô Lạc Dương tuần du đến Giang Đô (
Mùa xuân năm 618, Vũ Văn Hóa Cập, Trí Cập cùng thống lĩnh Kiêu Quả quân (驍果军) lập mưu giết Tùy Dạng Đế, lo sợ Sĩ Cập vốn là con rể của Dạng Đế sẽ làm lộ chuyện nên không báo cho Sĩ Cập biết. Hoá Cập sau khi ép Dạng Đế thắt cổ chết đã đưa Tần vương Dương Hạo, cháu gọi Dạng Đế bằng bác, lên làm Hoàng đế.
Dưới trướng Vũ Văn Hóa Cập
sửaVũ Văn Hóa Cập phong cho Sĩ Cập làm Nội sử lệnh.[2] Hóa Cập sau đó rời bỏ Giang Đô, dẫn Kiêu Quả quân về Lạc Dương, giữa đường chạm trán Ngõa Cương quân của Ngụy công Lý Mật và bị đánh bại liên tục nhiều trận. Cùng lúc đó, Lý Uyên đã kiến lập nhà Đường đóng đô ở Trường An, sau phái mật sứ đến Lê Dương (
Về sau, Vũ Văn Hóa Cập bị Hoài An vương Lý Thần Thông[3] của nhà Đường đánh lùi về Liêu Thành (聊城),[phụ 4] Vũ Văn Sĩ Cập cùng Phong Đức Di[4] xin đến Tế Bắc (济北)[phụ 5] để tiếp trợ quân lương. Tuy nhiên, sau đó, Hạ vương Đậu Kiến Đức tấn công và mùa xuân năm 619 đã chiếm được Liêu Thành. Đậu Kiến Đức cho xử tử Vũ Văn Hóa Cập, Vũ Văn Trí Cập, và Vũ Văn Thiện Sư (ban đầu Đậu Kiến Đức muốn miễn tội chết cho Vũ Văn Thiện Sư, nhưng Nam Dương công chúa cho rằng theo luật nhà Tùy cần xử tử cả cháu trai kẻ phản nghịch, và đồng ý cho xử tử con trai). Thuộc hạ của Vũ Văn Sĩ Cập khuyên chủ soái tấn công chiếm Hà Bắc nhưng Sĩ Cập bác đi rồi cùng Phong Đức Di đến Trường An quy phục nhà Đường.
Thời Đường Cao Tổ
sửaĐường Cao Tổ Lý Uyên quở trách sao đến giờ mới hàng Đường, Sĩ Cập thưa rằng thân mang tội khó tha, nhưng khi ở Trác Quận (涿郡) đã cùng Lý Uyên uống trà bàn chuyện thiên hạ và cũng đã tỏ ý muốn quy phục từ trước. Đường Cao Tổ cười to, nhân lúc ấy là em gái Sĩ Cập Vũ Văn chiêu nghi (
Nhờ tham gia thảo phạt Trịnh và Hạ, Vũ Văn Sĩ Cập được phong tước Dĩnh Quốc công (郢国
Thời Đường Thái Tông
sửaNăm 626, Tần Vương Lý Thế Dân e ngại Lý Kiến Thành sẽ gây hại cho mình nên đã phát động sự biến Huyền Vũ môn, phục kích và giết chết Thái tử Lý Kiến Thành cùng Tề vương Lý Nguyên Cát tại Huyền Vũ môn, sau đó ép Đường Cao Tổ phong làm Thái tử. Không lâu sau đó, Lý Thế Dân lên ngôi Hoàng đế, gọi là Đường Thái Tông. Đường Thái Tông phong cho Vũ Văn Sĩ Cập làm Trung thư lệnh.[2]
Năm 627, Vũ Văn Sĩ Cập từ chức Trung thư lệnh, trở thành Đô đốc Lương Châu (
Vũ Văn Sĩ Cập được ca ngợi là người luôn quan tâm và đối xử tử tế với các anh em, con cháu, và rộng lượng với họ hàng, đặc biệt là những người nghèo khó. Tuy vậy, ông cũng được đánh giá là có lối sống rất xa xỉ. Có một lần Đường Thái Tông tán dương vẻ đẹp của một cái cây, Sĩ Cập đã tán thưởng cây đó liên tục và bị Thái Tông quở trách:
“ Ngụy Trưng thường khuyên ta tránh xa kẻ nịnh thần, mà không biết nịnh thần là ai, giờ mới biết là ngươi. ”
Vũ Văn Sĩ Cập mới tạ lỗi rồi phân trần rằng Hoàng đế thường ít khi có được sự đồng tình của người khác, và bảo rằng ông chỉ muốn làm vui lòng Hoàng đế. Thái Tông nghe vậy bèn tha không trách phạt.
Ban đầu, các quan phụ trách đặt thụy hiệu cho Vũ Văn Sĩ Cập đề xuất chữ Cung (
Thông tin gia tộc
sửa- Cha:
- Vũ Văn Thuật (
宇文 述 ), tướng quân nhà Tuỳ
- Vũ Văn Thuật (
- Thê thiếp:
- Nam Dương công chúa, con gái Tuỳ Dạng Đế
- Thọ Quang huyện chủ, em họ Đường Cao Tổ
- Con cháu:
- Vũ Văn Thiện Sư (
宇文 禅 师) (bị Đậu Kiến Đức xử trảm năm 619) - Vũ Văn Sùng Tự (
宇文 崇 嗣), Trung Ngự đại phu (中 御 大夫 ), tước Tập Dĩnh quốc công (袭郢国 公 )- Vũ Văn Mạc (
宇文 邈)- Vũ Văn Đỉnh (
宇文 鼎 )- Vũ Văn Dương (
宇文 杨) - Vũ Văn Tống (
宇文 综)
- Vũ Văn Dương (
- Vũ Văn Đỉnh (
- Vũ Văn Mạc (
- Một người con trai khác, tước Phong Thành huyện công (
封 城 县公) - Một người con trai khác
- Vũ Văn Tu Đa La (
宇文 修多羅 ), phi tử của Triệu vương Lý Phúc (李 福 ), con thứ mười ba của Đường Thái Tông- Lý Dận (
李 胤 ), Kiến Bình Vương (建 平 王 ), chết trẻ - Triệu vương Lý Mục (
李 穆 ), về sau nhận Lý Tư Thuận (李 思 順 )[8] làm kế tự - Lý Trạch (
李 泽), Tín Đô quận công (信 都 郡 公 ) - Lý Cung (
李 恭 ), Hàm Đan công (邯郸公 )
- Lý Dận (
- Vũ Văn Thiện Sư (
- Anh chị em:
- Vũ Văn Hoá Cập (
宇文 化 及), tướng nhà Tuỳ, tự phong Hoàng đế nước Hứa (许) (bị Đậu Kiến Đức xử trảm năm 619) - Vũ Văn Trí Cập (
宇文 智 及), tướng nhà Tuỳ (bị Đậu Kiến Đức xử trảm năm 619) - Vũ Văn Huệ Cập (
宇文 惠 及), tướng nhà Tuỳ, mất sớm. Trong tiểu thuyết Thuyết Đường (说唐), cái chết của ông này được miêu tả là do bị Tần Thúc Bảo giết chết. - Vũ Văn chiêu nghi (
宇文 昭 仪), chiêu nghi[9] của Đường Cao Tổ
- Vũ Văn Hoá Cập (
Phụ chú
sửaChú thích
sửa- ^ a b Thời nhà Đường, Nạp ngôn (纳言), chức quan đứng đầu Môn hạ tỉnh (
門下 省 ), được đổi thành Thị trung (侍 中 ), là một chức quan tương đương với Tể tướng. - ^ a b c Thời nhà Tuỳ, Nội sử lệnh (
中 书令) là chức quan đứng đầu Nội sử tỉnh (内 史 省 ), cũng là một chức quan tương đương với Tể tướng. Đến thời nhà Đường đổi Nội sự tỉnh thành Trung thư tỉnh (中書 省 ), Nội sử lệnh thành Trung thư lệnh (中 书令). - ^ Lý Thần Thông (
李 神通 , 577-630), tên Thọ, là cháu nội của Lý Bính nên là em họ của Đường Cao Tổ. Công thần khai quốc nhà Đường. - ^ Phong Đức Di (
封 德 彝 , 568-627), tướng nhà Tuỳ, về sau đầu quân nhà Đường, được phong Mật quốc công. - ^ Đường Lục Điển, quyển 2 《
唐 六 典 》/卷 02 viết: Thời nhà Đường, con gái của các thân vương được phong là huyện chúa hay huyện công chúa. ......晉 、宋 已 來 ,皇女 皆 封 郡 公主 ,王女 皆 封 縣 主 。 - ^ Trung thư thị lang (
中書 侍 郎 ) là một chức quan trong Trung thư tỉnh, đứng thứ hai ngay sau Trung thư lệnh. - ^ Điện trung giám (
殿中 監 ) là chức quan chủ quản Điện trung tỉnh (殿中 省 ). - ^ Lý Tư Thuận là con trai của Lý Hưu Đạo (
李 休 道 ), tước Kiến Ninh công (建 寧 公 ). Hưu Đạo là con trai của Lý Uẩn (李 恽), tước Tương vương (蒋王) và cũng là con trai của Đường Thái Tông. - ^ Chiêu nghi (
昭 仪) là một bậc phi tần trong hậu cung. Ở thời nhà Đường, chiêu nghi đứng đầu trong cửu tần (九 嫔, chín bậc tần) và đứng sau tứ phi (四 妃 , bốn bậc phi).
Tham khảo
sửa- Tân Đường thư, quyển 100.
- Cựu Đường thư, quyển 63.
- Tư trị thông giám, các quyển 181, 183, 185, 187, 188, 189, 191, 192, 194, 196.