(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Giang Tây – Wikipedia tiếng Việt Bước tới nội dung

Giang Tây

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Đối với các định nghĩa khác, xem Giang Tây (định hướng).
Giang Tây
江西えにし省しょう
Giang Tây tỉnh
—  Tỉnh  —
Chuyển tự tên
Giang Tây trên bản đồ Thế giới
Giang Tây
Giang Tây
Quốc gia Trung Quốc
Thủ phủNam Xương sửa dữ liệu
Chính quyền
 • Bí thư Tỉnh ủyDoãn Hoằng
 • Tỉnh trưởngDiệp Kiến Xuân
Diện tích
 • Tổng cộng166,900 km2 (64,400 mi2)
Thứ hạng diện tíchthứ 18
Dân số (2018)
 • Tổng cộng46,476,000
 • Mật độ267/km2 (690/mi2)
Múi giờUTC+8 sửa dữ liệu
Mã ISO 3166CN-JX sửa dữ liệu
Thành phố kết nghĩaGifu, Okayama sửa dữ liệu
GDP (2018)
 - trên đầu người		2.198 tỉ (332,2 tỉ USD) NDT (thứ 16)
45.564 (7.064 USD) NDT (thứ 25)
HDI (2014)0,726 (thứ 22) — trung bình
Các dân tộc chínhHán - 99,7%
Xa - 0,2%
Ngôn ngữ và phương ngôntiếng Cám, tiếng Khách Gia, Quan thoại Giang Hoài, Quan thoại Tây Nam, tiếng Ngô, tiếng Huy
Trang webhttp://www.jiangxi.gov.cn/
(bằng chữ Hán giản thể)
Nguồn lấy dữ liệu dân số và GDP:
《中国ちゅうごく统计年ねん鉴—2005》/ Niên giám thống kê Trung Quốc 2005 ISBN 7503747382
Nguồn lấy dữ liệu dân tộc:
《2000年ねん人口じんこう普ひろし查中国ちゅうごく民族みんぞく人口じんこう资料》/ Tư liệu nhân khẩu dân tộc dựa trên điều tra dân số năm 2000 của Trung Quốc ISBN 7105054255

Giang Tây (tiếng Trung: 江こう西にし; bính âm: Jiāngxīⓘ; Wade–Giles: Chiang1-hsi1; tiếng Cám: Kongsi) là một tỉnh nằm ở đông nam Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Năm 2018, Giang Tây là tỉnh đông thứ mười ba về số dân, đứng thứ mười sáu về kinh tế Trung Quốc với 46,4 triệu dân[1], tương đương với Tây Ban Nha[2] và GDP đạt 2.198 tỉ NDT (332,2 tỉ USD) tương ứng với Colombia hay Philippines.[3]

Giang Tây trải dài từ bờ Trường Giang ở phía bắc đến các khu vực cao hơn ở phía nam và phía đông, tỉnh có ranh giới giáp với An Huy ở phía bắc, Chiết Giang ở phía đông bắc, Phúc Kiến ở phía đông, Quảng Đông ở phía nam, Hồ Nam ở phía tây, và Hồ Bắc ở phía tây bắc. Tên gọi "Giang Tây" bắt nguồn từ tên một đạo dưới thời Nhà Đường được lập vào năm 733, Giang Nam Tây đạo (江こう南みなみ西にし道みち, đạo phía tây Giang Nam).[4] Giản xưng của Giang Tây là Cám (赣), theo tên sông Cám chảy từ phía nam lên phía bắc tỉnh rồi đổ vào Trường Giang. Giang Tây cũng được gọi là "Cám Bà đại địa" (贛鄱大地だいち) nghĩa là "vùng đất lớn của sông Cám và hồ Bà Dương".

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Vào thời kỳ nhà Hạ và nhà Thương ở Trung Nguyên, địa bàn Giang Tây thuộc văn minh Trường Giang cổ đại, độc lập với văn minh Hoàng Hà cổ đại, đây là một nền văn minh nông nghiệp và phát triển về đồng điếu, là vùng bắt đầu có nền văn minh lúa gạo đầu tiên trên thế giới (huyện Vạn Niên ở Giang Tây đã có lịch sử trồng lúa khoảng 12.000 năm).[5]. Cư dân tại Giang Tây khi đó là người Bách Việt.

Vào thời Xuân Thu, phần phía bắc của tỉnh Giang Tây ngày nay nằm trên biên giới phía tây của nước Ngô. Trong thời kỳ này, sử sách có ghi lại hai điểm định cư tại Giang Tây là Ngải (艾もぐさ) và Phan 番ばん, sau viết là 潘はん). Sau khi nước Việt chinh phạt nước Ngô vào năm 477 TCN, nước Sở đã nắm quyền kiểm soát bắc bộ Giang Tây. Nước Sở chinh phục nước Việt vào năm 333 TCN, song bản thân nó lại bị nước Tần thôn tính vào năm 223 TCN.

Sau khi thống nhất Trung Quốc, triều đình Nhà Tần đã lập nên Cửu Giang quận bao trùm phần lớn Giang Tây, trị sở của quận này nay thuộc Thọ huyện tại tỉnh An Huy, bảy huyện thuộc quận này được thiết lập tại vùng thuộc Giang Tây ngày nay. Tuy nhiên, Cửu Giang quận hoạt động không hiệu quả và đã chấm dứt tồn tại ngay sau khi Nhà Tần sụp đổ.

Khoảng năm 202 TCN, thời Hán Cao Tổ, triều đình Nhà Hán đã thiết lập Dự Chương quận (sông Cám trước đây gọi là sông Dự Chương), trị sở của quận này đặt tại Nam Xương (ý là "Xương đại nam cường" và "Nam phương xương thịnh"), đây cũng là quận đầu tiên mà các triều đại Trung Quốc thiết lập riêng cho Giang Tây. Dự Chương quản lý 18 huyện, cương vực đại thể tương đương với Hồ Nam ngày nay. Các thành phố lớn tại Giang Tây hiện nay là Nam Xương, Cống Châu, Cát An đã được phát triển từ các huyện thành vào thời gian đó. Dưới thời Hán Vũ Đế, toàn quốc được chia thành 13 châu, Dự Chương quận được quy thuộc Dương châu. Thời Tam Quốc, Giang Tây thuộc quyền quản lý của Đông Ngô. Năm 291 SCN, vào thời Tây Tấn, Giang Tây được nâng thành một châu riêng là Giang châu (江え州しゅう). Thời Nam-Bắc triều, Giang Tây nằm dưới quyền kiểm soát của các Nam triều.

Thời nhà Tùy, triều đỉnh sửa đổi chế độ châu huyện thành chế độ châu quận huyện, trên địa phận Giang Tây lúc đó có bảy quận và 24 huyện. Dưới thời Nhà Đường, các quận bị bãi bỏ và đều trở thành "châu", Giang Tây khi đó có 8 châu (Hồng châu, Nhiêu châu, Kiền châu, Cát châu, Giang châu, Viên châu, Phủ châu, Tín châu) và 37 huyện. Năm Trinh Quán thứ nhất thời Đường Thái Tông, toàn quốc được chia thành 10 đạo, Giang Tây thuộc Giang Nam đạo. Đến năm 733, Đường Huyền Tông điều chỉnh thành 15 đạo, tám châu trên địa phận Giang Tây lệ thuộc Giang Nam Tây đạo. Tên gọi "Giang Tây" cũng bắt nguồn từ đạo này

Tự Hán Thiên Sư phủ (嗣汉天てん师府), hình thành từ thời Bắc Tống

Sau khi Nhà Đường sụp đổ vào năm 907, Trung Quốc bị phân liệt trong thời Ngũ Đại Thập Quốc. Đầu tiên, Giang Tây thuộc nước Ngô, sau đó thuộc nước Nam Đường. Cả hai nước đều đặt quốc đô ở Nam Kinh ngày nay, ở xa về phía hạ lưu Trường Giang. Năm Giao Thái thứ nhất, Nam Đường Nguyên Tông Lý Cảnh quyết định thiết lập nam đô tại Hồng châu, vì thế đã thăng Hồng châu thành Nam Xương phủ.

Đến thời Nhà Tống, đơn vị trên cấp châu được chuyển thành lộ, khu vực Giang Tây có 9 châu, 4 quân, 68 huyện, đại bộ phận lệ thuộc Giang Nam Tây lộ, song có một bộ phận lệ thuộc Giang Nam Đông lộ.

Vào thời Nhà Nguyên, triều đình thiết lập Giang Tây đẳng xứ hành trung thư tỉnh (江西えにし等とう处行中ちゅう书省), địa hạt bao trùm tuyệt đại bộ phận Giang Tây ngày nay (một bộ phận phía đông bắc lệ thuộc Giang Chiết đẳng xứ hành trung thư tỉnh) và phần lớn tỉnh Quảng Đông hiện nay. Các hành tỉnh thời Nguyên được chia thành các lộ, trực lệ châu, châu và huyện. Tại Giang Tây, có 13 lộ là Long Hưng, Cát An, Nam Khang, Cống Châu, Kiến Xương, Giang Châu, Bam An, Thụy Châu, Viên Châu, Lâm Giang, Phủ Châu, Nhiêu Châu, Tín Châu cùng hai trực lệ châu là Nam Phong và Duyên Sơn, cùng với 48 huyện, 16 huyện cấp châu. Từ thời Trung Đường trở đi, Giang Tây đã có bước phát triển lớn về kinh tế và văn hóa. Vào thời ba triều Tống, Nguyên, Minh, Giang Tây là một trong các tỉnh phồn vinh nhất Trung Quốc. Điều này thể hiện trong nông nghiệp như sản xuất lương thực hay thủ công nghiệp như đồ sứ và các khía cạnh kinh tế khác.[6]

Buôn bán đồ sứ tại Cảnh Đức Trấn thời Nhà Thanh
Bản đồ các khu Xô viết tại Trung Quốc cùng cuộc Vạn lý Trường chinh (1934-1935)

Đến thời Nhà Minh, về cơ bản vẫn giữ lại chế độ hành chính thời Nguyên, song đổi hành trung thư tỉnh thành bố chính sứ ti, đổi lộ thành phủ và đổi châu thành huyện. Giang Tây bố chính sử ti về cơ bản tương đương với Giang Tây ngày nay, có thẩm quyền đối với 13 phủ là Nam Xương, Thụy Châu, Nhiêu Châu. Nam Khang, Cửu Giang, Quảng Tín, Phủ Châu, Kiến Xương, Cát An, Viên Châu, Lâm Giang, Cống Châu, Nam An; các phủ được chia tiếp thành 78 huyện. Sau khi Quảng Đông tách thành một bố chính sứ ti riêng, ranh giới của Giang Tây từ đó có rất ít thay đổi. Khi đó, các cơ quan hành chính tối cao là Thừa tuyên bố chính sứ ti, đề hình án sát sứ ti, dô chỉ huy sứ ti, tam ti phân biệt do triều đình trung ương trực tiếp kiểm soát, phân quyền cai trị. Ngoài ra, còn có ba địa vị phiên vương (Ninh vương, Hoài vương và Ích vương) phân phong tại Giang Tây, lần lượt tại Nam Xương phủ, Nhiêu Châu phủ (Bà Dương), và Kiến Xương phủ (Nam Thành).

Đến thời Nhà Thanh, triều đình đổi Giang Tây bố chính sứ ti thành Giang Tây tỉnh, cơ bản vẫn thi hành chế độ hành chính của Nhà Minh. Tăng thêm ba huyện cấp thính là Liên Hoa tại Cát An phủ, Đồng Cổ tại Nam Xương phủ, Kiền Nam tại Cám Châu phủ đồng thời thăng Ninh Đô huyện thành châu trực thuộc tỉnh. Người đứng đầu các tỉnh thời Thanh là tuần phủ, bên dưới là các chức vụ thừa tuyên bố chính sứ ti và đề hình án sát sứ ti, phụ trách các vấn đề về dân chính, tài chính và giám sát tư pháp.

Thời kỳ Minh Thanh, Giang Tây nằm trên tuyến giao lộ nam-bắc rất phồn thịnh giữa Quảng Đông và lưu vực Trường Giang, khiến các thành thị của Giang Tây dọc theo tuyến đường này cũng có được sự phồn vinh. Đồng thời, do chính sách "Giang Tây điền Hồ Quảng" và "Hồ Quảng điền Tứ Xuyên", cư dân Giang Tây đã di cư đến các tỉnh có mật độ dân số thấp như Hồ Nam, Hồ Bắc, Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam và Quý Châu. Trong thời gian này, hình thành thương bang "Giang Hữu", đứng thứ 3 trong thập đại thương bang trên toàn quốc. Đồng thời, Cảnh Đức trấn là một trong tứ đại danh trấn trên toàn quốc.

Thời kỳ Trung Hoa Dân Quốc, các phủ, châu và thính đều được chuyển thành huyện, Giang Tây khi đó có tổng cộng 81 huyện. Đến năm 1926, quân Bắc phạt tiến đến và đồn trú tại Nam Xương, chính thức thành lập thành phố Nam Xương. Năm 1934, huyện Vụ Nguyên của An Huy được sáp nhập vào Giang Tây, đến năm 1947 lại trả cho An Huy, đến năm 1949 lại nhập vào Giang Tây. Ngay 1 tháng 8 năm 1927, tại Giang Tây nổ ra khởi nghĩa Nam Xương, khởi đầu Nội chiến Trung Quốc. Sau đó, trên địa phận Giang Tây và các tỉnh lân cận, Cộng sản đảng đã thiết lập căn cứ địa cách mạng Tĩnh Cương Sơn, căn cứ địa cách mạng Tương-Việt-Cám, căn cứ địa cách mạng Mân-Chiết-Cám, căn cứ địa cách mạng Tương-Ngạc-Cám và căn cứ địa cách mạng Trung ương.

Năm 1931, Cộng sản đảng đã tuyên bố thành lập Cộng hòa Xô viết Trung Hoa tại Thụy Kim, đổi tên Thụy Kim thành Thụy Kinh, đây là thủ đô của chính phủ trung ương, được gọi là "Hồng sắc thủ đô" hoặc "Hồng đô". Trong thời gian chế độ này hoạt động, chính phủ trung ương đã ban hành hiến pháp, phát hành tiền tệ, thiết kế quốc kỳ, và gọi các khu vực do mình kiểm soát là khu Xô viết (苏区, Tô khu). Do Quốc Dân đảng giành được thắng lợi trong cuộc đàn áp cộng sản lần thứ 5, chính phủ trung ương của Cộng hòa Xô viết Trung Hoa đã buộc phải sơ tán khỏi khu Xô viết Trung ương Giang Tây từ tháng 10 năm 1934. Năm 1933, chính phủ Quốc dân tại Nam Xương của Quốc Dân đảng đã phát động Tân sinh hoạt vận động, về sau lan rộng trên toàn quốc. Năm 1936, sau khi thông tuyến đường sắt Việt-Hán đi từ Quảng Đông đến Hồ Nam, Giang Tây đã mất vị thế quan trọng là nằm trên trục giao thông bắc-nam. Năm 1937, khi tuyến đường sắt Chiết-Cám thông xe, Giang Tây đã có sự thay đổi lớn về bố trí giao thông và thành thị.

Năm 2005, tuyến đường sắt Kinh-Cửu từ Bắc Kinh đến Hồng Kông đã khai thông kết nối nam-bắc Giang Tây, đẩy nhanh sự phát triển của khu vực đồi núi phía nam tỉnh. Năm 2005, việc thông xe tuyến đường sắt Cám-Long-Hạ đã chấm dứt tình trạng "hồng sắc cố đô" Thụy Kim không có đường sắt, thực hiện nguyện vọng trong phương lược kiến quốc của Tôn Trung Sơn trong việc xây dựng tuyến đường sắt nối giữa Phúc Kiến và Giang Tây.

Địa lý

[sửa | sửa mã nguồn]
Ảnh vệ tinh hồ Bà Dương, hồ nước ngọt lớn nhất Trung Quốc[7]

Giang Tây có núi bao quanh ba mặt, ở phía tây là các dãy núi Mạc Phụ (幕まく阜山), Cửu Lĩnh (九きゅう岭山), và La Tiên (罗霄山さん); ở phía đông là các dãy núi Hoài Ngọc (怀玉山さん) và Vũ Di; còn ở phía nam là các dãy núi Cửu Liên (九きゅう连山) và Đại Dữu Lĩnh (大だい庾岭). Phần trung bộ và nam bộ của Giang Tây là các gò đồi và thung lũng nằm rải rác, núi và gò đồi chiếm tới 60% diện tích của tỉnh; trong khi bắc bộ thì bằng phẳng và có cao độ thấp, gọi là đồng bằng hồ Bà Dương. Đỉnh cao nhất Giang Tây là Hoàng Cương Sơn (黄き岗山) thuộc dãy núi Vũ Di, trên vùng giáp giới với Phúc Kiến, với cao độ 2.157 mét (7.077 ft).

Sông Cám là sông chính tại Giang Tây, sông dài 991 km và chảy từ nam lên bắc. Sông Cám đổ vào hồ Bà Dương, hồ nước ngọt lớn nhất tại Trung Quốc; nước trong hồ này lại đổ vào Trường Giang, con sông tạo thành ranh giới phía bắc của Giang Tây. Các sông quan trọng khác đổ vào hồ Bà Dương là sông Phủ (抚河, 312 km), sông Tín (信江のぶえ, 329 km), sông Bà (鄱江) và sông Tu (修おさむ水すい). Các hồ chứa nhân tạo trọng yếu của Giang Tây là hồ chứa Chá Lâm (柘林水すい库) trên sông Tu ở phía tây bắc và hồ chứa Vạn An (万まん安やす水すい库) ở thượng du sông Cám.

Giang Tây có khí hậu cận nhiệt đới ẩm (Cfa theo phân loại khí hậu Köppen), với mùa đông ngắn, mát và ẩm cùng mùa hè rất nóng và ẩm ướt. Nhiệt độ không khí trung bình là 3 đến 9 °C (37 đến 48 °F) vào tháng 1 và 27 đến 30 °C (81 đến 86 °F) vào tháng 7. Lượng giáng thủy hàng năm là 1.200 đến 1.900 milimét (47 đến 75 in), phần lớn bắt nguồn từ các cơn mưa lớn vào cuối mùa xuân và mùa hè.

Tính đến năm 2007, Giang Tây đã thành lập được 137 khu bảo tồn thiên nhiên, bao gồm 6 khu bảo tồn cấp quốc gia, tổng diện tích là 9.852,3 km², chiếm 5,9% diện tích của tỉnh.

Các đơn vị hành chính

[sửa | sửa mã nguồn]

Xem chi tiết: Danh sách các đơn vị hành chính Giang Tây

Giang Tây được chia ra làm 11 địa cấp thị (11 thành phố):

Bản đồ # Tên Thủ phủ Chữ Hán
Bính âm 		Dân số (2010)
— Địa cấp thị —
1 Nam Xương Đông Hồ 南みなみ昌あきら市し
Nánchāng Shì 		5.042.565
2 Phủ Châu Lâm Xuyên 抚州市し
Fǔzhōu Shì 		3.912.312
3 Cám Châu Chương Cống 赣州市し
Gànzhōu Shì 		8.368.440
4 Cát An Cát Châu 吉安きちやす市し
Jí'ān Shì 		4.810.340
5 Cảnh Đức Trấn Châu Sơn 景けい德とく镇市
Jǐngdézhèn Shì 		1.587.477
6 Cửu Giang Tầm Dương 九きゅう江え市し
Jiǔjiāng Shì 		4.728.763
7 Bình Hương An Nguyên 萍乡市し
Píngxiāng Shì 		1.854.510
8 Thượng Nhiêu Tín Châu 上うえ饶市
Shàngráo Shì 		6.579.714
9 Tân Dư Du Thủy 新しん余市よいち
Xīnyú Shì 		1.138.873
10 Nghi Xuân Viên Châu 宜むべ春市はるいち
Yíchūn Shì 		5.419.575
11 Ưng Đàm Nguyệt Hồ 鹰潭市し
Yīngtán Shì 		1.124.906

Kinh tế

[sửa | sửa mã nguồn]
Gốm sứ Cảnh Đức Trấn thời Nguyên

Theo kết quả sơ bộ, năm 2010, tổng GDP của Giang Tây đạt 943,5 tỉ NDT, đứng thứ 19 cả nước, tính theo giá cả thì tăng 14% so với năm trước. Trong đó, khu vực một của nền kinh tế đạt giá trị 106,04 tỉ NDT, tăng trưởng 4,8%, chiếm tỷ trọng 16,4% trong GDP; khu vực hai của nền kinh tế đạt giá trị 341,49 tỉ NDT, tăng trưởng 16,6%, chiếm tỷ trọng 52,7% trong GDP; khu vực ba của nền kinh tế đạt giá trị 200,5 tỉ NDT, tăng trưởng 10,1%, chiếm tỉ trọng 30,9%. Thu nhập bình quân của cư dân đô thị là 15.481 NDT, tăng trưởng 10,4%; thu nhập thuần của nông dân là 5.789 NDT, tăng trưởng 14,1%.

Trong số các tỉnh thị, tốc độ phát triển kinh tế của Giang Tây ở mức trung bình, song tổng giá trị kinh tế thì tương đối nhỏ. Nông nghiệp chiếm một tỷ trọng lớn trong nền kinh tế quốc dân của tỉnh Giang Tây. Trong 29 năm từ 1979-2007, tổng GDP của Giang Tây đã tăng lên 62,86 lần, còn theo giá cả so sánh, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hành năm là 9,4%, thấp hơn mức bình quân 9,8% của cả nước. So với các tỉnh ven biển lân cận là Chiết Giang, Phúc Kiến và Quảng Đông, thì Giang Tây là một tỉnh nghèo.

Lúa là cây trồng chủ đạo tại Giang Tây, các loại cây thường trồng khác là bông và cải dầu, chè, mao trúc, thông sam. Giang Tây dẫn đầu về sản xuất kim quất tại Trung Quốc, đặc biệt là ở huyện Toại Xuyên.[8] Giang Tây giàu tài nguyên khoáng sản, dẫn đầu trong số các tỉnh của Trung Quốc về trữ lượng đồng, wolfram, vàng, bạc, urani, thori, tantali, niobi. Các trung tâm khai mỏ đáng chú ý là Đức Hưng (đồng) và Đại Dư (wolfram). Gốm sứ Cảnh Đức Trấn nổi tiếng toàn quốc.

Đầu thế kỷ XXI, Giang Tây không đạt được tốt độ phát triển kinh tế tốt, là tỉnh nghèo trong những tỉnh cạnh như Chiết Giang, Phúc Kiến, Quảng Đông.

Tập tin:Honggutan scenery.jpg
Tỉnh[liên kết hỏng] lỵ Nam Xương của Giang Tây. Tại 2018 với 5,4 triệu người, GDP đạt 70 tỷ USD, bình quân 13.000 USD/người. Ảnh chụp năm 2017.

Tuy nhiên tình hình dần thay đổi chóng mặt. Năm 2018, Giang Tây là tỉnh đông thứ mười ba về số dân, đứng thứ mười sáu về kinh tế Trung Quốc với 46,4 triệu dân[9], tương đương với Tây Ban Nha[10] và GDP đạt 2.198 tỉ NDT (332,2 tỉ USD) tương ứng với Colombia hay Philippines.[11] Đối với kinh tế, nông nghiệp có vị trí ở Giang Tây, khi mà giá trị gia tăng nông nghiệp đạt 30 tỷ USD[12] (tương đương nông nghiệp Việt Nam đạt 32 tỷ USD năm 2018), chiếm tới 8,54% kinh tế Giang Tây năm 2018 (nhưng Nông nghiệp Việt Nam chiếm tới 13,55% năm 2018). Trong nông nghiệp, nổi bật là trồng trọt lúa, bông, cam quất và hạt cải dầu tập hợp công nghệ. Khu nông nghiệp ưu thế nằm ở thị Cát An, với trồng quả Toại Xuyên. Giang Tây là nơi giàu tài nguyên khoáng sản, dẫn đầu các tỉnh của Trung Quốc khai thác đồng, wolfram, vàng, bạc, uranium, thorium, tantalum, niobium, với các trung tâm khai thác đặt ở Đức Hưng (đồng) và Đại Dư (wolfram). Giang Tây có vị trí địa lý nằm cạnh Quảng Đông, Chiết Giang, và Phúc Kiến, ba tỉnh mạnh mẽ về kinh tế vùng ven biển. Một phần nhân lực và vốn đầu tư từ Giang Tây đã được chuyển sang ba tỉnh, khiến Giang Tây gặp nhiều khó khăn. Nhân vụ, lãnh đạo Giang Tây được đưa thử thách về phát triển kinh tế tỉnh. Trong những năm gần đây, đặc biệt là thời kỳ 2019 – 2020, Giang Tây đạt được nhiều thành tích về phát triển, tốc độ tăng trưởng hiện tại vẫn đang tiệm cận 9%, dự đoán GDP bình quân đầu người sẽ đạt 10.000 USD/người, trung bình toàn quốc năm 2019 tại năm 2021.[13]

Thống kê kinh tế Giang Tây, thành tựu đạt được khi đạt tốc độ cao
2025 2024 2023 2022 2021 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 Năm
332,227 296,31 278,50 268,51 255,82 232,68 205,13 181,19 139,62 GDP (tỷ USD)
8.7 8.8 9.0 9.1 9.7 10.1 11.0 12.5 14.0 Tốc độ %

Nhân khẩu

[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn giáo ở Giang Tây[14]

  Tín ngưỡng truyền thống Trung Hoa (24.05%)
  Kitô giáo (2.31%)
  Tôn giáo khác và không tôn giáo (73.64%)

Tuyệt đại đa số cư dân Giang Tây là người Hán, chiếm trên 99,7% dân số, các phân nhóm Hán chính tại Giang Tây là người Cám và người Khách Gia. Các nhóm thiểu số có số lượng đáng kể là người Hồi, người Xa và người Choang. Hồ Nam và Giang Tây là hai tỉnh mất cân bằng giới tính lớn nhất tại Trung Quốc, theo nghiên cứu của BMJ dựa theo số liệu năm 2005, tỷ lệ bé trai/bé gái trong nhóm tuổi từ 1-4 tại Giang Tây là trên 140/100.[15]

Cư dân Giang Tây chủ yếu nói tiếng Cám, một bộ phận nói tiếng Khách Gia, tiếng Huy, tiếng Ngô và Quan thoại. Tiếng Cám là một trong các phương ngữ lớn, số người sử dụng ước đạt 51 triệu, ngôn ngữ này được nói tại trên 60 huyện thị tại Giang Tây, phạm vi bao trùm Nam Xương, Cảnh Đức Trấn (khu thành thị), Bình Hương, Nghi Xuân, Phủ Châu và Cát An. Tiếng Khách Gia được nói ở Cám Châu.

Giao thông

[sửa | sửa mã nguồn]

Hàng không

[sửa | sửa mã nguồn]

Đường sắt

[sửa | sửa mã nguồn]

Đường bộ

[sửa | sửa mã nguồn]
Cao tốc liên tỉnh
Quốc lộ
  • G105 Quốc lộ 105, từ Bắc Kinh đến Chu Hải (Quảng Đông), trên đất Giang Tây đi qua Cửu Giang, Nam Xương, Nghi Xuân, Cát An, Cám Châu
  • G206 Quốc lộ 206, từ Yên Đài (Sơn Đông) đến Sán Đầu (Quảng Đông), trên đất Giang Tây đi qua Cảnh Đức Trấn, Thượng Nhiêu, Ưng Đàm, Phủ Châu, Cám Châu
  • G316 Quốc lộ 316, từ Phúc Châu (Phúc Kiến) đến Lan Châu (Cam Túc). Trên đất Giang Tây đi qua Cửu Giang, Nam Xương, Phủ Châu
  • G319 Quốc lộ 319, từ Hạ Môn (Phúc Kiến) đến Thành Đô (Tứ Xuyên), trên đất Giang Tây đi qua Cám Châu, Cát An, Bình Hương
  • G320 Quốc lộ 320, từ Thượng Hải đến Thụy Lệ (Vân Nam) trên đất Giang Tây đi qua Thượng Nhiêu, Ưng Đàm, Phủ Châu, Nam Xương, Nghi Xuân, Bình Hương
  • G323 Quốc lộ 323, từ Thụy Kim của Cám Châu đến Lâm Thương (Vân Nam. Tại Giang Tô chỉ đi qua Cám Châu (Thụy Kim, Vu Đô, Cám huyện, Chương Cống, Nam Khang, Đại Dư)

Đường thủy

[sửa | sửa mã nguồn]

Cửu Giang là một cảng sông nội địa trọng yếu, có cả các tuyến chiều dọc nội tỉnh theo sông Cám và sông Tín, có các tuyến liên tỉnh chiều ngang theo Trường Giang và sông Xương Giang (một phân lưu của Trường Giang), toàn tỉnh có 4.937 km đường thủy có thể thông hành. Nam Xương và Thượng Nhiêu cũng có các cảng sông lớn, phục vụ cả việc chuyên chở hàng hóa lẫn hành khách.

Giáo dục

[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ “Thống kê dân số Giang Tây năm 2018”. http://jx.sina.com.cn/news/b/2019-03-21/detail-ihsxncvh4267484.shtml. Truy cập Ngày 30 tháng 9 năm 2019. Liên kết ngoài trong |website= (trợ giúp)
  2. ^ “Dân số thế giới”. https://www.worldometers.info/world-population/. Truy cập Ngày 26 tháng 9 năm 2019. Liên kết ngoài trong |website= (trợ giúp)
  3. ^ “GDP thế giới năm 2018” (PDF). Ngân hàng Thế giới. Truy cập Ngày 26 tháng 9 năm 2019.
  4. ^ “趣味しゅみ文字もじ：中国ちゅうごく各省かくしょう及自治ち区く名称めいしょう历史由来ゆらい和わ变化”. 人ひと 民みん 网. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2012.
  5. ^ “万年仙人洞人种出世界首棵水稻　赣鄱是ぜ世界せかい的てき稻作いなさく起源きげん中心ちゅうしん区く”. 新しん华网. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2012.
  6. ^ 張ちょう正田しょうだ，〈淺あさ談だん宋そう代だい江西えにし健けん訟風氣き與あずか客きゃく家か、江西えにし先さき民みん的てき移民いみん潮しお〉，《客きゃく家か雜誌ざっし》，256(臺北たいぺい)，2011.10，頁ぺーじ68
  7. ^ “Spring Fishing Ban on China's Largest Freshwater Lake”. People's Daily. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2012.
  8. ^ Zhonghua quan guo min zhu fu nü lian he hui (1988). Chung-kuo fu nü. Foreign Language Press. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2011.
  9. ^ “Thống kê dân số Giang Tây năm 2018”. Sina Giang Tây. Truy cập Ngày 30 tháng 9 năm 2019.
  10. ^ “Dân số thế giới”. Worldometers. Truy cập Ngày 26 tháng 9 năm 2019.
  11. ^ “GDP thế giới năm 2018” (PDF). Ngân hàng Thế giới. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2019.
  12. ^ “GDP Jiangxi (Kinh tế Giang Tây 2018)”. NBS – Tổng cục Thống kê Trung Quốc. Bản gốc lưu trữ ngày 31 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2020.
  13. ^ “(Jiangxi Province) Tình hình Giang Tây”. China Perspective. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2020.
  14. ^ China General Social Survey 2009, Chinese Spiritual Life Survey (CSLS) 2007. Report by: Xiuhua Wang (2015, p. 15) Lưu trữ 2015-09-25 tại Wayback Machine
  15. ^ “China's excess males, sex selective abortion, and one child policy: analysis of data from 2005 national intercensus survey”. BMJ.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Giang Tây.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Giang Tây.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Giang_Tây&oldid=69825443”