"Hun-koân" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng
~ bot ka-thiam: sw:Mgawanyo wa madaraka |
|||
| (Dài-dŏng ô 14 ciáh ê̤ṳng-hô gì 22 huòi siŭ-gāi dŭ ké̤ṳk káung-kī kó̤) | |||
| Tē 15 chōa: | Tē 15 chōa: | ||
[[Category:Chèng-tī]] |
[[Category:Chèng-tī]] |
||
[[Category:Chèng-tī-ha̍k]] |
[[Category:Chèng-tī-ha̍k]] |
||
[[Lūi-pia̍t:Hiàn-chè-sèng hoat-lu̍t]] |
|||
[[an:Debisión de Poders]] |
|||
[[ar:فصل السلطات]] |
|||
[[ast:Separtación de poderes]] |
|||
[[be-x-old:Падзяленьне ўлады]] |
|||
[[bg:Разделение на властите]] |
|||
[[ca:Separació de poders]] |
|||
[[cs:Dělba moci]] |
|||
[[da:Magtadskillelse]] |
|||
[[de:Gewaltenteilung]] |
|||
[[el:Διάκριση |
|||
[[en:Separation of powers]] |
|||
[[eo:Disigo de povoj]] |
|||
[[es:Separación de poderes]] |
|||
[[et:Võimude lahusus]] |
|||
[[fa:اصل تفکیک قوا]] |
|||
[[fi:Vallan kolmijako -oppi]] |
|||
[[fr:Séparation des pouvoirs]] |
|||
[[he:הפרדת הרשויות]] |
|||
[[hr:Dioba vlasti]] |
|||
[[hu:Hatalmi ágak szétválasztása]] |
|||
[[id:Pemisahan kekuasaan]] |
|||
[[is:Þrískipting ríkisvaldsins]] |
|||
[[it:Separazione dei poteri]] |
|||
[[ja: |
|||
[[jv:Pamisahan kakuwasan]] |
|||
[[ko:권력 분립]] |
|||
[[la:Trias politica]] |
|||
[[lt:Valdžių padalijimo principas]] |
|||
[[lv:Varas dalīšana]] |
|||
[[mk:Поделба на власта]] |
|||
[[ms:Pembahagian kuasa]] |
|||
[[nds:Scheden vun de Mächt]] |
|||
[[nl:Scheiding der machten]] |
|||
[[nn:Maktfordelingsprinsippet]] |
|||
[[no:Maktfordelingsprinsippet]] |
|||
[[pl:Trójpodział władzy]] |
|||
[[pt:Teoria da separação dos poderes]] |
|||
[[qu:Kimsantin atiy]] |
|||
[[ro:Separarea puterilor]] |
|||
[[ru:Разделение властей]] |
|||
[[sh:Podjela vlasti]] |
|||
[[simple:Separation of powers]] |
|||
[[sk:Deľba moci]] |
|||
[[sl:Ločitev oblasti]] |
|||
[[sv:Maktdelningsprincipen]] |
|||
[[sw:Mgawanyo wa madaraka]] |
|||
[[th:การแบ่งแยกอำนาจ]] |
|||
[[tr:Kuvvetler ayrılığı]] |
|||
[[uk:Розділення влади]] |
|||
[[vi:Tam quyền phân lập]] |
|||
[[yi:רעגירונגס מאכט אבטייל]] |
|||
[[zh: |
|||
Hiān-chú-sî (2022-nî 5-goe̍h 22-ji̍t (lé-pài) 05:21) ê siu-tēng-pún
Hun-koân sù-siông sī kā chèng-hú hun-thiah chò 3 ê pō͘-mn̂g ê ì-sù.
Chit 3 ê pō͘-mn̂g sī:
- Li̍p-hoat - chè-tēng hoat-lu̍t ê pō͘-mn̂g
- Hêng-chèng - chip-hêng hoat-lu̍t, chiàu hoat-lu̍t koán-lí kok-ka ê pō͘-mn̂g kap
- Su-hoat - phoàⁿ-toàn hoat-lu̍t sī m̄-sī hông î-hoán kap koat-tēng beh án-choáⁿ chhú-lí ê hoat-īⁿ téng-téng.
Hun-koân ē-tàng pó-chiong kok-ka--ni̍h ê jîn-bîn ê koân-lī, chhin-chhiūⁿ hêng-chèng pō͘-mn̂g tō kan-taⁿ thang chip-hêng hoat-lu̍t, bē-sái koh kāng-sî chè-tēng hoat-lu̍t lâi hùn-toā pún-sin ê koân, koh su-hoat ê to̍k-li̍p, mā ē-ēng-tit khak-tēng hoān-choē ê lâng siū-tio̍h chhù-hoa̍t, án-ne chèng-hú (pau-koat li̍p-hoat ki-koan) lāi-té ê lâng tō bē tāi-tāi-tián-tián m̄ chiàu hoat-lu̍t lâi kiâⁿ.
Hun-koân mā kóng-chò sī khe-cha kap pîⁿ-pāng ê hē-thóng (a system of checks and balances), in-ūi nā 3 ê pō͘-mn̂g ē-tàng hō͘-siong khe-cha, nā ū jīm-hô 1 ê ê koân giâ--khí-lâi ê sī, pa̍t-ê koân tō ū hō͘ chèng-hú ê koân pîⁿ-pāng ê lō͘-iōng tī leh.
Tī Tiong-hoa Bîn-kok ê hiàn-hoat lāi-tè, m̄-nā ū thâu-chêng chit 3 ê pō͘-mn̂g ê hun-koân, koh lēng-goā siat kàm-chhat kap khó-chhì 2 ê pō͘-mn̂g. Lēng-goā kí Bí-kok lâi kóng, sui-jiân sī hun-chò 3 ê pō͘-mn̂g hun kah chin bêng, m̄-koh hù chóng-thóng ū tam-jim̄ Chham-gī-īⁿ ê thâu-lâng (i pêng-siông-sî bô leh chhap gī-sū, kan-tann tâu-phiò pêⁿ-chhiú ê sî, chiah ē tâu 1 phiò hun su-iânⁿ). Koh nā chhú Eng-kok chò lē, chèng-hú ê 3 ê pō͘-mn̂g pēng bô bêng-bêng kā thiah-hun, koân-le̍k ê khe-cha kap pîⁿ-pāng sī khò le̍k-sú kap koàn-lē (thàn chêng-lâi kú-tn̂g só͘ lâi kiâⁿ ê lē só͘ sán-seng ê kui-chek). Eng-kok lú-ông (iah kok-ông) kāng-sî-chūn sī kok-ka ê thâu-lâng (hêng-chèng koân), m̄-koh mā sī kok-hoē (li̍p-hoat pō͘-mn̂g) kap su-hoat pō͘-mn̂g ê thâu (the Fountain of Justice). Chóng--sī lú-ông (iah kok-ông) àn koàn-lē tû-khì lāi-koh ê tāi-sêng iau-kiû í-goā, pēng bē khì chhap-sū, mā m̄-bat kū-choa̍t kok-hoē chè-tēng ê hoat-lu̍t, iā-chī-sī i ê koân sui-bóng chin toā, m̄-koh beh kiâⁿ--chhut-lāi sī siū-tio̍h chè-hān--ê, mā kan-taⁿ thang tī te̍k-sû ê sî-kan chiah ē-sái kiâⁿ.