Яраслаў Гашак
| Яраслаў Гашак | |
| Jaroslav Hašek | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 30 красавіка 1883 Прага, Аўстра-Вугоршчына |
| Памёр | 3 студзеня 1923 Ліпніцы-над-Сазаву, Чэхаславаччына |
| Пахаваны | |
| Бацькі | Ёзэф Гашак[d] |
| Сужэнец | Ярміла Гашкава[d][1] і Alexandra Lvova[d] |
| Дзеці | Рыхард Гашак[d] |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьнік |
| Гады творчасьці | з 1900 |
| Жанр | сатыра |
| Мова | чэская мова[2][3][4] і расейская мова |
| Значныя творы | «Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка» |
| Подпіс | 
|
 Пераклады на беларускую ў Вікікрыніцах
| |
Я́раслаў Га́шак (па-чэску: Jaroslav Hašek; 30 красавіка 1883, Прага — 3 студзеня 1923, Ліпніцы) — чэскі пісьменьнік-сатырык.
Біяграфія
Сын настаўніка. Адукацыю атрымаў у камэрцыйнай акадэміі. Літаратурную дзейнасьць пачаў з 18 гадоў у газэтах і гумарыстычных часопісах кароткімі апавяданьнямі чэхаўскага тыпу, якія ён называў «гумарэскамі». Ужо ў гэтых апавяданьнях высьмейваюцца рэлігійныя забабоны, сямейны побыт дробнага буржуа, парлямэнт і іншыя зьявы ў тагачасным чэхаславацкім грамадзтве.
Мабілізацыя перапыніла літаратурную дзейнасьць Яраслава Гашака. У час Першай сусьветнай вайны яго накіравалі на фронт. Празь некаторы час Гашак трапляе ў Расею як палонны. Тут ён удзельнічае ў кастрычніцкім перавароце, уступае ў камуністычную партыю і працуе ва Ўфе падчас грамадзянскай вайны. Па сканчэньні вайны вяртаецца ў Прагу і з гэтага часу займаецца выключна літаратурай.
Раман пра бравага салдата Швэйка
Вайна і рэвалюцыя вызначылі другі пэрыяд ягонай творчасьці. Ад дробных побытавых апавяданьняў Гашак перайшоў да эпапэі. Ягоныя «Прыгоды бравага салдата Швэйка ў часе сусьветнай вайны» (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války, 1921—1923) прынесьлі Гашаку сусьветную славу. Раман быў перакладзены на мноства моваў. Твор Гашака, напісаны сакавітай мовай, з прымесьсю салдацкага жаргону і праскага арго, пабудаваны на чаргаваньні падзеяў у салдацкім жыцьці галоўнага героя, якое перарываецца характэрнымі адступленьнямі — успамінамі Швэйка, анэгдотамі, прыкладамі зь ягонага жыцьцёвага досьведу. Самі чэхі апраўдана называюць раман самай сьмешнай кніжкай у сьвеце.
Заўчасная сьмерць на сухоты ў 1923 годзе пакінула раман Швэйка няскончаным. Зь імем Гашака злучана мноства легендаў. Піварня, дзе любіў бавіць час пісьменьнік — самае прыцягальнае месца для турыстаў, якія прыяжджаюць у Прагу. Яраслаў Гашак — самы вядомы чэскі пісьменьнік мінулага стагодзьдзя.
Сучасным перакладчыкам «Швэйка» зьяўляецца Аляксандар Мажэйка.
Беларускія пераклады
- Цвёрдая скура: Апавяданні для дзяцей сярэд. і ст. узроста: Пер. з рус. мовы / Я.Гашэк. — Мн. : Белдзяржвыд, 1931. — 35 с.
- Госць у хату: Апавядані: Пер. з чэш. / Уклад. А. Мажэйкі. — Мн.: Мастац.літ., 1984. — 279 с. — (Бібліятэка замежнай прозы).
- Яраслаў Гашак. Прыгоды бравага салдата Швэйка. Пераклад А.Мажэйкі. — Менск: Ураджай, 1998. 5000. (Сэрыя «Школьная бібліятэка»).
- Дваццаць гадоў таму // Бабілёнская бібліятэка. Мн., 2007.
Крыніцы
- ^ Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
- ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Hašek, Jaroslav, 1883-1923 // CONOR.SI
- ^ Гашек Ярослав // ПроДетЛит (рас.) — 2019.