Din Wolgiri Yɛlimaŋli Mini Ʒiri Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	الفرقان
Japan zuliya (yuli kana) sabbu ni	しきべつ
Be lɛbigili zuliya nima ni	25. The Discrimination, Q31204681
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/25
Nahingbaŋ	Meccan surah

Din Wolgiri Yɛlimaŋli Mini Ʒiri Suurili (Al-Furqan ٱلْفُرْقَان)^[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirila bɛ ni boondi ninsalinima n-zaŋ chaŋ Naawuni gaŋsibu polo shεいぷしろんm, ka lahi kariti zilsigu n-zaŋ chaŋ Annabi Muhammadu tuuntali polo, ni Alkur’aani yεいぷしろんlimaŋli tibu.

Aaya nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Aaya nima:^[2]

1. 1. Duuma so Ŋun siɣisi litaafi (Alkur’aani) shɛli din wolgiri yɛlimaŋli mini ʒiri sunsuuni na n-ti ti O dabli (Annabi Muhammadu) domin o leei varsigulana n-zaŋ ti binnamda maa nam tibgiya.
2. Ŋuna n-nyɛŊun su sagbana mini tiŋgbani yiko. Yaha! O ka bia, O mi ka nyintaa O nam puuni, ka O lahi nam binshɛɣu kam, ka chɛ ka di saɣisi di ni tu kamaata ni shεいぷしろんm.
3. Ka bɛ (chεいぷしろんfurnim’) gbibi duma shεいぷしろんba ka di pa ni Ŋuna (Naawuni), bɛ ku tooi nam shɛli, kadinyɛla bi namdi ba mi, bɛ mi ku tooi niŋ bɛ maŋ’ chuuta bee anfaani shεいぷしろんli. Yaha! Bɛ ka kpibu bee nyɛvuli yiko, lala ka bɛ ku lahi tooi yiɣisi kpiimba.
4. Ka ninvuɣu shεいぷしろんba ban niŋ chεいぷしろんfuritali maa naan yεいぷしろんli: “Ŋɔ (Alkur’aani) maa pa shɛli m-pahila ʒiri ka o (Muhammadu) kpiri, ka ninvuɣu shεいぷしろんba mi sɔŋ o.” Achiika! Bɛ (Maka chεいぷしろんfurinim’) tahi zualinsi mini ʒiri na.
5. Ka bɛ naan yεいぷしろんli: “Di (Alkur’aani) nyɛla Kurumbuninim’ salima, ka o (Muhammadu) sabi li, ka bɛ karindi li n-tiri o Asiba mini Zaawuni.”
6. (Yaa nyini Annabi)! Yεいぷしろんlima: “Ŋun’ mi ashili din sɔɣi sagbana ni tiŋgbani ni n-siɣisi li, achiika! O (Naawuni) nyɛla Chεいぷしろんmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
7. Ka bɛ (chεいぷしろんfurnim’ maa yεいぷしろんli): “Ka wula ka Naawuni tumo ŋɔ maa diri bindirgu, ka chani gindi dahi puuni, ka bozuɣuka bɛ bi siɣisi Malaaika so na o sani ka o ti leei varsigulana m-pahi o zuɣu?”
8. Bee kabɛ zaŋ arzichi shɛli n-labi o na zuɣusaa, bee ka o mali pu’ shɛli o ni diri di puuni. Yaha! Ka zualindiriba maa yεいぷしろんli: “Yi bi dola naɣila ninvuɣu so shirku ni gbaai?”
9. (Yaa nyini Annabi)! Yulimi bɛ ni zaŋ a n-tiri ŋmahinli shεいぷしろんŋa, dinzuɣubɛ bɔrgi ya, ka ku lahi tooi labi sochibga zuɣu.
10. Duuma so Ŋun yibɔra, ka O ti a alheeri shɛli din gari lala maa nam tibgiya, dina n-nyɛ puri ka kulibɔna zɔri gindi di gbinni ni, ka lahi chɛ ka a mali nam yiya.
11. Chɛli gba! Bɛ labsila Chiyaama yiɣisibu ʒiri, ka Ti (Tinim’ Naawuni) mali Sa’iri buɣum shili n-guli ban labsi Chiyaama ʒiri maa.
12. Di yi tiniŋ ka di (buɣum maa) nya ba katiŋa, bɛ ni wum di ni je suli ka tahira.
13. Yaha! Bɛ yi ti zaŋ ba n-labi luɣushεいぷしろんli polo din mirsi di (buɣum maa) ni, ka bɛ nyɛla bɛ ni ga shɛba ni bandi, nimaa ni ka bɛ yɛn ti kuhiri bɛ daa hallaka.
14. (Ka Malaaikanim’ yεいぷしろんli ba): “Zuŋɔ, miri ya ka yi kuhiri yi hallaka zaɣiyini, ka kuhi ya hallaka zaɣibobgu.”
15. (Yaa nyini Annabi)! Yεいぷしろんlima: “Di ni bɔŋɔ, dina (buɣum maa) n-nyɛ din gari bee kpaliŋkpaa Daalizanda shεいぷしろんli bɛ ni niŋ wuntizɔriba di daalikauli maa? Di nyɛla sanyoo ni labbu shee n-ti ba.
16. Bɛ (wuntizɔriba maa) yɛn ti malila bɛ ni bɔri shɛli di (Alizanda maa) puuni, ka nyɛlaban yɛn ti kpalim di puuni. Di nyɛla alikauli n-ti a Duuma (Naawuni), ka di nyɛla bɛ ni yɛn ti bɔhi shɛli yɛla.
17. Yaha! Dabsi’ shεいぷしろんli O (Naawuni) ni yɛn ti laɣim ba (chεいぷしろんfurnim’ maa), n-ti pahi binyεいぷしろんr’ shεいぷしろんŋabɛ ni daa jεいぷしろんmdi ka di pa ni Naawuni maa (kamani Malaaikanima, ni Annabi Issa), ka yεいぷしろんli: “Di ni-bɔŋɔ, yinima n-daa birgi N daba ŋɔ maa bee bana n-daa bɔrgi ka chɛ sochibga?”
18. Ka bɛ (chɛfurinim’) yεいぷしろんli: “(Yaa ti Duuma Naawuni)! A nam niŋ kasi! Di bi tu kamaata ni ti gbibi shεいぷしろんba kabɛ nyɛ sɔŋdiba ka pa ni nyini. Amaa! A daa chɛ mi ka bɛ mini bɛ banim’ wum (Dunia) nyɛɣisim hali ka bɛ titam Ayɛla teebu, ka leei ninvuɣu shεいぷしろんba ban niŋ hallaka.”
19. (Ka Naawuni yɛli chɛfurinim’ maa) “Achiika! Bɛ (yi buɣa maa) labsi ʒiri niŋ yinolini, ni yini yεいぷしろんri shεいぷしろんli maa, dinzuɣu yi ku tooi ŋmalgi (azaaba ka chɛ yi maŋa), somiku tooisɔŋ ya. Yaha! Ŋun di zualinsi yi puuni, Ti (Tinim’ Naawuni) ni chɛ ka o lam azaaba shεいぷしろんli din bara.
20. (Yaa nyim Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) bi tim tuun’ so na poi ni nyini naɣila bɛ nyɛla ban diri bindirigu, ka chani dahi puuni. Yaha! Ti zaŋ la yi shεいぷしろんba leei dahimbu n-ti taba (ni Ti nya). Di ni bɔŋɔ, yi ni niŋ suɣulo? Yaha! A Duuma nyɛla Nyara.
21. Ka ninvuɣu shεいぷしろんba ban ka tamaha ni Ti (Tinim’ Naawuni) laɣimbu maa yεいぷしろんli: “Bozuɣu ka bɛ bi siɣisi Malaaikanim’ n-ti ti na, bee ka ti nya ti Duuma?” Achiika! Bɛ tibgi bɛ maŋ’bɛ yɛltɔɣa ni, ka kpahi yɛɣi, ka di nyɛla kpahi yɛɣi din galsi.
22. Dabsi’ shεいぷしろんli bɛ ni yɛn ti nya Malaaikanima, dindali maa suhupiɛlli ti kani ti bibiɛhi, ka bɛ (Malaaikanim’) naan yεいぷしろんra: “Suhupiɛlli nyɛla din chihira n-tin ya.”
23. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daŋsi yuli bɛ (chεいぷしろんfurnim’) ni daa tum tuun’ shɛŋa, kazaŋ li leei taŋkpagbilgu din yaɣili.
24. Alizanda bihi yɛn ti bela ʒishesuŋ’ shee dindali, ka mali wuntaŋgom shee din gahim.
25. Yaha! Dabsi’ shεいぷしろんli zuɣusaa ni yɛn ti tahibɔɣi ni sagbaŋ, ka bɛ chεいぷしろん ka Malaaikanim’ sheei na, ka di nyɛla sheebu ni yɛlimaŋli.
26. Sulinsi (bee nam) ni yɛlimaŋli yɛn ti nyɛla Naawuni ko dini dindalii. Yaha! Di yɛn ti nyɛla dabsikpeeni n-zaŋ ti chεいぷしろんfurnima.
27. Yaha! Dabsi’ shεいぷしろんli zualindira ni yɛn ti dim o nubihi ka yεいぷしろんli: “Mbaye, di yi daa kuli niŋ ka n-gbibi sochibga m-pahi tumo ŋɔ maa (Annabi Muhammadu) zuɣu.”
28. “Yaa ni n daashaara! Di yi daa kuli bi niŋ ka m-gbibi zaɣila (shintaŋ) kao nyɛ n yura.”
29. “Achiika! O daa birgi ma ka chɛ Naawuni yɛla teebu saha shεいぷしろんli di ni daa kama na. Yaha! Shintaŋ nyɛla bilkɔŋsilana ni ninsala.”
30. Ka Naawuni tumo yεいぷしろんli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! N niriba gbibila Alkur’aani ŋɔ maa ka di nyɛ bɛ ni ŋmalgi bεいぷしろん nyaaŋa biri ka chɛ shɛli.”
31. Yaha! Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) zali Annabi kam (ka o mali) dim bibɛhi puuni. Yaha! A Duuma (Naawuni) nam saɣi Dolsira, ni Sɔŋda.
32. Ka ninvuɣu shɛba ban niŋ chɛfuritali maa yεいぷしろんli: “Di yi di niŋ ka bi siɣisi Alkur’aani n-ti o (Muhammadu) na yim zuɣu?” Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisi li na (ka di aayanim’ sheeri na zaɣigaŋ gaŋ), domin Ti zaŋ li n-kpaŋsi a suhi. Ka Ti lahi pe di karimbu ka di nyɛ karimbu ni yɛlimaŋli.
33. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɛ (chɛfurinim’) na ʒin tahi a ŋmahinli shɛli na, naɣila Ti (Tinim’ Naawuni) tahi a la di yεいぷしろんlimaŋli na, ni fasara din gahim.
34. Ninvuɣu shεいぷしろんba bɛ ni yɛn ti laɣim n-ti kpεいぷしろんhi ʒahannama buɣum ni, ka bɛ nina ba tiŋgbani ni, tɔ! Bannim’ maa labbu shee shiri niŋ din be, ka lahi nyɛ din birgi ka chɛ sochibga.
35. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi (Attaura bee Old Testament), ka zaŋ o mabia Haruna m-pahi o zuɣu ni o nyɛŋun sɔŋdi o.
36. KaTi yεいぷしろんli: “Yi niriba ayi maa cham ninvuɣu shεいぷしろんba ban labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri maa sani,” ka Ti wurim ba wurimbu ni yɛlimaŋli.
37. Ni Annabi Nuhu niriba, saha shεいぷしろんli bɛ ni daa labsi Naawuni tuumba ʒirinima, ka Ti chɛ kakom diba, kachɛ ka bɛ leei kpahimbu n-ti ninsalnima. Ka Ti lahi mali azaabakpeeni shili n-guli zualindiriba.
38. Ni Aadu mini Samuudunima (Annabi Hudu mini Annabi Sɔlihu niriba), n-ti pahi Rassinima, ni tiŋgbana pam din be di sunsuuni.
39. Yaha! Bɛ zaɣiyino kam, Ti (Tinim’ Naawuni) ti o la ŋmahinli, ka Ti lahi niŋ bɛ zaɣiyino kam hallaka, ka di nyɛla hallaka ni yɛlimaŋli.
40. Yaha! Achiika! Bɛ (Maka chεいぷしろんfurinim’ maa) go n-gari tiŋgbani shɛli Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa mi sakurli daazaaba m-bahi bɛ zuɣu. Di ni bɔŋɔ,bɛ pala ban nyari li? Chɛli gba! Bɛ pala ban tεいぷしろんhiri Chiyaama yiɣisibu.
41. Yaha! (Yaa nyin Annabi)! Bɛ (Maka chεいぷしろんfurinim’ maa) yi nya a, bɛ bi gbibi a ni shεいぷしろんli naɣila ni ansarsi, (ka naan yεいぷしろんra): “Di ni bɔŋɔ, ŋumbɔŋɔ ka Naawuni tim na ka o ti nyɛ tumo?”
42. “Achiika! O di chɛ biɛla nio birgi ti ka chɛ ti duumanima, di yi di pala ti ni niŋ suɣulo zuɣu.” Yaha! Ni baalim, bɛ ni tibaŋ saha shɛli bɛ ni yɛn ti nya azaaba kadama ŋun n-leei bɔrgi ka chɛ sochibga.”
43. (Yaa nyini Anaabi)! Di ni bɔŋɔ, a nya ninvuɣu so ŋun zaŋ o suhuyurlim leegi o duuma? Di ni bɔŋɔ, nyini n-yɛn leei bɛ ni zaŋ bɛ yɛla n-dalim so?
44. Beeatεいぷしろんhirimi ni bɛ (chεいぷしろんfurinim’) pam wumdi mi bee bɛ niŋdila haŋkali? Bɛ pa shɛli naɣila kamani biŋkobri. Chɛli gba! Bana n-nyɛ ban bɔrgi ka chɛ sochibga n-gari biŋkobri maa.
45. Di ni bɔŋɔ, a bi nya a Duuma ni teei shilinshiya m-bahi shεいぷしろんm? Yaha! O yi di bɔra, O naan chɛ ka di ʒe luɣuyini. Din nyaaŋa ka Ti (Tinim’ Naawuni) lahi zaŋ wuntaŋ’ ka di nyɛ daliri shεいぷしろんli n-zaŋ ti li.
46. Di nyaaŋa, ka Ti gbaai li gbaari shεいぷしろんli din nyɛ soochi.
47. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun zaŋ yuŋ ka di nyɛ sitira n-zaŋ tin ya, ka gom mi nyɛ vuhim, ka o (Naawuni) zaŋ wuntaŋ’ ka di nyɛ yi gom ni yiɣisibu saha.
48. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-tim pɔhim na, ka di nyɛla suhupiεいぷしろんlli lahibali din daŋdi O nambɔzɔbo (sakom) na. Yaha! Ka Ti siɣisi kom din niŋ kasi zuɣusaa na.
49. Domin Ti zaŋ li neei tiŋgbani shɛli din kpi, ka mali li nyuhiri biŋkobri mini ninvuɣu shɛba Ti ni nam puuni pam.
50. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) wolgi li (Alkur’aani) mi bɛ wa’azulana tiŋgbani kam nim’ sani.
51. Yaha! Ti (Tinim' Naawuni) yi di bɔra, Ti naam tim wa'azulana tiŋgbani kam nim' sani.
52. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Miri ka a doli chɛfurinima, ka zaŋ li (Alkur'aani) n- tuhi ba tuhibu zaɣititali.
53. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun gabi kulkara ayi kom, ka ŋɔ maa nyɛ ko’nyεいぷしろんɣisili din paai targa, ka ŋɔ maa gba mi nyɛ yεいぷしろんlimkom din chibgi. Yaha! Ka O (Naawuni) zaŋ gooni niŋ di sunsuuni, ni saɣili din nyɛ saɣilini yɛlimaŋli.
54. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun nam ninsala ka o yi kom puuni na, ka zaŋ o zali daŋ ni deeni. Yaha! Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Toora.
55. Ka bɛ (Maka chεいぷしろんfurinim’) jεいぷしろんmdi binyεいぷしろんr’ shεいぷしろんŋa din pa Naawuni, ka mi ku tooi niŋ ba anfaani bee chuuta shεいぷしろんli. Yaha! Chεいぷしろんfura nyɛla ŋun sɔŋdi (shintaŋ) o Duuma zuɣu.
56. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) bi tim a na naɣila a ti nyɛla ŋun tiri suhupiεいぷしろんlli lahibali (ni Alizanda), ka nyɛ valsira (ni buɣum daazaaba).
57. (Yaa nyini Annabi)! Yεいぷしろんlima: “Mani bi bɔhiri ya sanyoo shεいぷしろんli, naɣila ninvuɣu so ŋun bɔra ni o gbibi sovɛlli n-zaŋ chaŋ o Duuma (Naawuni) sani.
58. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Dalimmi (Duuma so) Ŋun kuli ne ka bi kpiri zuɣu, ka niŋ kasi ni O paɣibu. Yaha! O (Naawuni) nam saɣiya niO mi din sɔɣi O daba taya puuni.
59. Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun nam sagbana mini tiŋgbani ni din be di sunsuuni dabsa ayɔbu puuni, din nyaaŋa, ka O du m-ba Al’arshi (O nam kuɣu), Ŋuna n-nyɛ Dunia Nambɔnaa, dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Bɔhimi (Duuma so) Ŋun mi din sɔɣidi yɛla.
60. Yaha! Bɛ yiti yεいぷしろんli ba (chεいぷしろんfurinim’ maa): “Niŋmi ya suzuuda ti Dunia Nambɔnaa (Naawuni), ka bɛ yεいぷしろんli: “Ŋuna n-leei nyɛ Dunia Nambɔnaa? Di ni bɔŋɔ, ti yɛn niŋla suzuuda n-ti a ni puhiri ti shɛli ŋɔ maa? Ka di pahi ba zobu (ka chɛ yɛlimaŋli).
61. Duuma so Ŋun zaŋ saŋmar’ kara niŋ sagbana ni, ka zaŋ furila (wuntaŋa) niŋ di puuni, n-ti pahi goli din neeri pam.
62. Yaha! Ŋuna n-zali yuŋ ni wuntaŋa ka di nyɛ din taɣiri taba, domin ninvuɣu so ŋun bɔri ni o teei Naawuni yɛla, bee ŋun bɔri nio paɣi (Naawuni) zuɣu.
63. Yaha! Dunia Nambɔzobonaa (Naawuni) daba n-nyɛ ninvuɣu shεいぷしろんba ban chana tiŋgbani yaaŋa zuɣu ni maŋ filimbu. Yaha! Di yi ti niŋ ka ban ʒiyεいぷしろんli ba (yεいぷしろんltɔɣa yoya), ka bɛ labsi ba yɛltɔɣa ni suhudoo.
64. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban gaandi goma ka nyɛla ban niŋdi suzuuda, ka puhiri jiŋli domin bɛ Duuma (Naawuni) zuɣu.
65. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban yεいぷしろんra: “Yaa ti Duuma Naawuni! Ŋmalgim ʒahannama buɣum daazaaba ka chɛ ti. Achiika! Di daazaaba nyɛla din kuli beni sahakam.”
66. Achiika! Di shiri be pam ni di nyɛ (ninsala) tablibu shee ni bɛhigu shee.
67. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban yi ti yɛn dihi ni bɛ daarzichi, ka bi niŋdi barina, bɛ mi bi lahi niŋdi bɛ maŋ’ fukumsi, ka nyɛla banbedi sunsuuni.
68. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban bijεいぷしろんmdi duuma so m-pahi Naawuni zuɣu, bɛ mi bi kuri nyɛvuli shεいぷしろんli Naawuni (ni mɔŋ di kubu) naɣila ni di soli, bɛ mibi niŋdi zina. Dinzuɣu, ŋun ti niŋ lala ŋɔ maa, to o ni laɣim ni tibli dargibu.
69. Bɛ yɛn ti nabgila azaaba n-ti o Zaadali, ka o kpalim di (azaaba maa) puuni ka nyɛla ŋun filiŋ.
70. Naɣila ninvuɣu so ŋun niŋ tuuba, ka ti Naawuni yεいぷしろんlimaŋli, ka lahi tum tuunviεいぷしろんlli, tɔ! Bannim’ maa, Naawuni yɛn ti taɣila bɛ taya din nyεいぷしろん zaɣibihi, ka di leei tuunsuma. Yaha! Naawuni nyɛla Chεいぷしろんmpaŋlana, Dunia Nambɔzobonaa.
71. Yaha! Ninvuɣu so ŋun niŋ tuuba, ka tum tuunvεいぷしろんlli, tɔ! Achiika! O shiri niŋ tuuba zaɣimaŋli n-labi Naawuni sani.
72. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban bi diri ʒiri shɛhira, bɛ mi yi ti gari luɣushεいぷしろんli bɛ ni yεいぷしろんri yεいぷしろんltɔɣa yoya, ka bɛ gari nimaa ni, ka nyɛla ban mali jilma.
73. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba bɛ yititeeibani bɛ Duuma (Naawuni) aayanima, bɛ bi lebri biriti li ka nyɛla tikpiranim’ mini zoomba.
74. Ni ninvuɣu shεいぷしろんba ban yεいぷしろんra: “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Tim ti suhudoo ti paɣaba mini ti zuliyanim’ puuni, ka chɛ ka ti nyɛla toondannima n-zaŋ ti wuntizɔriba.”
75. Bannim’ maa, bɛ ni yo ba samli ni yilitamdili (Alizanda puuni), domin suɣulo shεいぷしろんli bɛ ni niŋ maa zuɣu. Yaha! Ka bɛ tuhi ba soli (Alizanda maa puuni), ni puhigu mini suhudoo.
76. Ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di (Alizanda maa) puuni. Di tablibu shee mini biɛhigu shee maa nyɛla din niŋ viεいぷしろんnyɛlaŋga.
77. (Yaa nyini Annabi)! Yεいぷしろんlima: “Di yi di pala yi suhigu zuɣu, tɔ! N Duuma (Naawuni) gba baɣa di ka yi ni. Achiika! Yi labsila (Alkur’aani) ʒiri, tɔ! Ni baalim, di (Azaaba maa) ti yɛn bemi ni yinim’ ka bi ŋmaara.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]