είδος της οικογένειας Hominidae, μοναδικό επιζών είδος του γένους Homo
Οάνθρωπος είναι το μόνο σωζόμενο υποείδοςτουHomo sapiens (άνθρωπος ο έμφρων ή ο σοφός), οHomo sapiens sapiens. Το δεύτερο υποείδος τουHomo sapiens είναι οHomo sapiens idaltuπου έχει εξαφανιστεί. ΟHomo sapiens αποτελεί το μόνο επιζών μέλος τουγένουςHomoτωνΑνθρωποειδών, δηλαδή της υπεροικογένειαςτωνΑνθρωπιδών. Περιστασιακά, ο όρος χρησιμοποιείται και ως αναφορά σε κάθε είδος του γένους Homo.
Άνθρωπος[1] Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: Πλειστόκαινο - σήμερα 0.2–0Ma
Ο ιδιαίτερα ανεπτυγμένος εγκέφαλοςτου ανθρώπου, ο οποίος του προσδίδει ανεπτυγμένη διανοητική ικανότητα, σε συνδυασμό μετη δίποδη όρθια στάση του, πουτου απελευθερώνει τα χέρια, καθιστούν τον άνθρωπο το μόνο είδος ικανό να κάνει εκτεταμένη χρήση εργαλείων συγκριτικά μετα άλλα ζώα. Έρευνες στοDNAτου ανθρώπου δείχνουν πως οι πρώτοι άνθρωποι με σύγχρονη ανατομία έζησαν στηνΑφρικήπριν από 400.000 χρόνια.[2]
Όπως καιτα περισσότερα πρωτεύοντα, οι άνθρωποι είναι κοινωνικοί από τη φύση τους. Παρόλα αυτά, είναι το μόνο είδος που έχει αξιοποιήσει συστήματα επικοινωνίαςγια αυτοέκφραση, για ανταλλαγή ιδεών, καιγιατην οργάνωση. Οι άνθρωποι μαθαίνουν να βελτιώνουν πολυσύνθετες βιολογικές πραγματικότητες όπως οικογένειεςκαιέθνη. Η κοινωνική αλληλεπίδραση έχει καθιερώσει μία μεγάλη ποικιλία ηθικών αξιών, κοινωνικών θεσμών, και διαδικασιών, οι οποίες σχηματίζουν τα θεμέλια μίας κοινωνίας.
Οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται γιατην επιθυμία τους να κατανοήσουν καινα επεξεργαστούν τοπεριβάλλον τους, αναζητώντας απαντήσεις σε διάφορα φαινόμενα μέσω της επιστήμης, της φιλοσοφίας, της μυθολογίαςκαι της θρησκείας. Η φυσική περιέργεια έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη εξελιγμένων εργαλείωνκαι δεξιότητα τους να εργάζονται, να ντύνονται καινα χρησιμοποιούν διάφορες τεχνολογίες.
Επί πολλά χρόνια η ακριβής ετυμολογική ανάλυση του όρου έχει αποτελέσει πρόβλημα καιστο παρελθόν διατυπώθηκαν αρκετές μη επιστημονικές (παρετυμολογικές) εικασίες.
Σύμφωνα μετην πιθανότερη εκδοχή, στην οποία συγκλίνουν τα πορίσματα της ιστορικής γλωσσολογίας, η αρχαία λέξη ἄνθρωπος απαντά ήδη μετον μυκηναϊκό τύπο a-to-ro-qo, παρουσιάζοντας παραγωγικό επίθημα το οποίο εμφανίζουν λέξεις που προέρχονται από τοαρχ. ὄψ «πρόσωπο».[3]
Η ανάλυση ἄνδρ-ωπος «αυτός που έχει όψη ή πρόσωπο άνδρα» είναι αυτή που τείνει να γίνει περισσότερο αποδεκτή στη σύγχρονη γλωσσολογία. Το αρχαίο ουσιαστικό ἀνήρ, ἀνδρός σήμαινε συγχρόνως «άνδρας, άνθρωπος», πράγμα που αποτελεί κοινό τόπο για πολλές σύγχρονες γλώσσες (λ.χ. αγγλ.man,γαλ.homme,γερμ.Mann «άνδρας» - man «κάποιος (άνθρωπος)», ισπ.hombre,ιταλ.uomoκ.α.), που όλα συνδυάζουν τις σημασίες «άνδρας, άνθρωπος», αντανακλώντας έτσι το γνωσιακό σύστημα των ομιλητών.
Δημοφιλείς παραμένουν ορισμένες αναγωγές, οι οποίες δεν στηρίζονται σε επιστημονικά κριτήρια. Περισσότερο γνωστή είναι η λανθασμένη αναγωγή σεἄνω + θρώσκω («αναπηδώ») + ὄπωπα (αρχαϊκός παρακείμενος τουὁρῶ, «βλέπω»), βάσει της οποίας ο άνθρωπος είναι τοονπου κοιτάζει και κινείται προς τα εμπρός, άρα είναι γεμάτος αισιοδοξία και στόχους. Η άποψη αυτή προσκρούει στους μορφολογικούς κανόνες της Ελληνικής, διότι παρουσιάζει τονισμό που δείχνει ότι πρόκειται για παράγωγο και όχι για σύνθετο, τοδε ρήμα θρώσκωδεν έχει δώσει παράγωγα επίθετα τέτοιας μορφής. Εξίσου δημοφιλής είναι η παρετυμολογική εκδοχή που αναφέρεται στον πλατωνικό διάλογο «Κρατύλος», ότι η λέξη προέρχεται από συγχώνευση της φράσης ἀναθρῶν ᾰ ὄπωπε «(αυτός που) αναλογίζεται αυτά που βλέπει», παραγωγή που επίσης αντιβαίνει στους μορφολογικούς κανόνες τής Ελληνικής καιδεν συμφωνεί μετον τρόπο λειτουργίας του συμφυρμού.
Η ονομασία Ηomo, που εμφανίστηκε τον 18ο αιώνα στους επιστημονικούς κύκλους ως επιστημονικός όρος αναφοράς στογένος Homo, προέρχεται από τολατινικόhomō «άνθρωπος».
Η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης εξέλιξης περιλαμβάνει τόσο την πορεία εξέλιξης του γένους Homo, όσο καιτη μελέτη άλλων ΑνθρωπίδωνκαιΑνθρωπίνων, όπως τονΑυστραλοπίθηκο. Ως «σύγχρονος άνθρωπος» ορίζεται τοείδοςHomo sapiens, του οποίου το μόνο επιζών υποείδος είναι γνωστό ως Homo sapiens sapiens. ΟHomo sapiens idaltu, το άλλο υποείδος Homo Sapiens έχει εκλείψει.[4]ΟHomo neanderthalensis (Νεάντερταλ), ο οποίος αφανίστηκε 30.000 χρόνια πριν, θεωρείται από μερικούς ως το τρίτο υποείδος Homo Sapiens και ονομάζεται "Homo sapiens neanderthalensis". Σύμφωνα με γενετικές μελέτες ο Νεάντερταλ διαχωρίστηκε από την εξελικτική πορεία τουHomo sapiens περίπου 500.000 χρόνια πριν.[5] Ομοίως, οHomo rhodesiensis αναφέρεται περιστασιακά ως υποείδος του Homo Sapiens, ανκαι αυτός ο ισχυρισμός δεν βρίσκει σύμφωνη την πλειονότητα της επιστημονικής κοινότητας. Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στηνΑφρική περίπου 195.000 χρόνια πριν, και διάφορες έρευνες υποστηρίζουν πως ο τελευταίος κοινός πρόγονος όλων των σύγχρονων ανθρώπων έζησε περίπου 200.000 χρόνια πριν.[6][7][8][9][10]
Η εξελικτική ιστορία όλων τωνπρωτευόντων αρχίζει 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, και αποτελεί μία από τις παλαιότερες εξελικτικές πορείες πλακουντοφόρων θηλαστικών. Το αρχαιότερο πρωτεύον θηλαστικόπου έχει εντοπιστεί, οΠλησιαδάπης, καταγόταν από τηΒόρεια Αμερική, αλλά μετανάστευσε στηνΕυρασίακαιτηνΑφρική κατά τη διάρκεια της ΠαλαιοκαίνουκαιΗωκαίνου εποχής. Μοριακές μελέτες υποστηρίζουν πως ο τελευταίος κοινός πρόγονος μεταξύ ανθρώπων καιμεγάλων πιθήκων έζησε περίπου 8 με 4 εκατομμύρια χρόνια πριν. Πρώτα οιγορίλεςκαι έπειτα οιχιμπαντζήδες διαχωρίστηκαν από την εξελικτική πορεία των ανθρώπων. Το ανθρώπινο DNA είναι 98,4% όμοιο με αυτό τωνπυγμαίων χιμπαντζήδων. Ο στενότερος επιζών συγγενής των ανθρώπων είναι οιγορίλεςκαιοιχιμπαντζήδες. Οι άνθρωποι δεν εξελίχτηκαν από αυτά τα είδη, αλλά μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο μαζί τους.
Η πορεία του ανθρώπινου είδους.
Οι άνθρωποι έχουν στενότερη εξελικτική συγγένεια μετα δύο είδη τωνχιμπαντζήδων: τονΚοινό Χιμπαντζήκαι τους Μπονόμπο (ή Πυγμαίους Χιμπαντζήδες).[11] Διεξοδική έρευνα τουγονιδιώματος έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι «έπειτα από 6,5 εκατομμύρια χρόνια ξεχωριστής εξέλιξης, οι διαφορές μεταξύ χιμπαντζήδων και ανθρώπων είναι δέκα φορές μεγαλύτερες από αυτές μεταξύ δύο τυχαίων ανθρώπων, και δέκα φορές λιγότερες από τις διαφορές μεταξύ αρουραίων και ποντικιών». Οι ομοιότητες του DNA ανθρώπων και χιμπαντζήδων κυμαίνονται μεταξύ 95% και 99%.[12][13][14][15]
Η ανθρώπινη εξέλιξη χαρακτηρίζεται από έναν μεγάλο αριθμό σημαντικών μορφολογικών, εξελικτικών, φυσιολογικών και συμπεριφορικών αλλαγών, οι οποίες συνέβησαν από τότε που διαχωρίστηκε η εξελικτική πορεία του ανθρώπου από τους χιμπαντζήδες. Η πρώτη σημαντική διαφορά είναι η ανάπτυξη της δίποδης όρθιας στάσης[16]η οποία επιφέρει και άλλες ανατομικές αλλαγές.
Έπειτα, οι αρχαϊκοί άνθρωποι ανέπτυξαν έναν πολύ μεγαλύτερο εγκέφαλο, με μέγεθος περίπου 1.400 cm³ - διπλάσιο από αυτόν των χιμπαντζήδων καιτων γορίλων.
Άλλες σημαντικές μορφολογικές αλλαγές αποτελούν η εξέλιξη της δύναμης και τις ακρίβειας στις κινήσεις των άκρων, ένα μικρότερο μασητικό σύστημα, η μείωση των κυνοδόντων, καιη κάθοδος τουλάρυγγαπου έκανε δυνατή την ομιλία.
Οι δυνάμεις της φυσικής επιλογής εξακολουθούν να επηρεάζουν τους ανθρώπινους πληθυσμούς, όπως αποδεικνύεται από γενετικές συγκρίσεις των τελευταίων 15.000 χρόνων.[17]
Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι εξελίχτηκαν από τους αρχαϊκούς Homo sapiens κατά τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο στηνΑφρική, 200.000 χρόνια πριν. Στην αρχή της Ύστερης Παλαιολιθικής περιόδου, πριν από 50.000 χρόνια, είχαν ήδη εμφανιστεί τα σύγχρονα χαρακτηριστικά και επιτεύγματα του ανθρώπου όπως η ομιλία, η μουσική και άλλα.
Η μετακίνηση των πληθυσμών έξω από την Αφρική εκτιμάται πως έγινε πριν από 70.000 χρόνια. Οι σύγχρονοι άνθρωποι σταδιακά εξαπλώθηκαν σε όλες τις ηπείρους, αντικαθιστώντας τις άλλες ανθρωπίδες: έφτασαν στηνΕυρασίακαιτηνΩκεανίαπριν από 40.000 χρόνια καιστην Αμερική τουλάχιστον πριν από 14.500 χρόνια.[18] Μία θεωρία υποστηρίζει πως αντικατέστησαν τους πληθυσμούς τουHomo neanderthalensisκαι άλλων ειδών που καταγόντουσαν από τονHomo erectus (που βρισκόντουσαν ήδη στην Ευρασία για τουλάχιστον 2 εκατομμύρια χρόνια) χάρη στο ιδανικότερο σύστημα αναπαραγωγής καιτη διαρκή αναζήτηση φυσικών πόρων.[19]
Χάρτης των πρώιμων ανθρώπινων πολιτισμών το 2000 π.Χ.Η ανάπτυξη της γεωργίαςκαι της κτηνοτροφίας, οδήγησε στη δημιουργία ανθρώπινων οικισμών.
Μέχρι περίπου 10.000 χρόνια πριν, οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν ως τροφοσυλλέκτεςκαικυνηγοί. Σχημάτιζαν μικρές νομαδικές ομάδες, που αποτελούσαν τις απλούστερες μορφές κοινωνίας. Η ανάπτυξη της γεωργίας οδήγησε στηΝεολιθική επανάσταση, όπου οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά σε μόνιμους οικισμούς, εξημέρωσαν τα ζώα και αξιοποίησαν τη χρήση μεταλλικών εργαλείων. Η γεωργία βοήθησε στην ανάπτυξη του εμπορίου και της συνεργασίας, και συνέβαλε στη δημιουργία πολύπλοκων κοινωνιών.
Περίπου 6.000 χρόνια πριν, τα πρώτα κράτη δημιουργήθηκαν στηΜεσοποταμία, τηνΑίγυπτοκαιστηνπεριοχή του Ινδού ποταμού. Για προστασία δημιουργήθηκαν στρατιωτικές δυνάμεις, καθώς και διοικητικά όργανα γιανα συντονίσουν την κοινωνία. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών γιατην εξασφάλιση σημαντικών πόρων οδηγούσε πολλές φορές στονπόλεμο. Περίπου 2.000-3.000 χρόνια πριν, μερικά κράτη, όπως ηΙνδία, ηΚίνα, ηΡώμηκαιηΕλλάδα, κατόρθωσαν να επεκτείνουν τα εδάφη τους μέσω εκστρατειών. Διάφορες θρησκείες όπως οΙουδαϊσμόςκαιοΙνδουισμόςπου εμφανίστηκαν εκείνη την εποχή επηρέασαν σημαντικά τις κοινωνίες των ανθρώπινων πληθυσμών.
Στα τέλη της Μεσαιωνικής περιόδου εμφανίστηκαν επαναστατικές ιδέες και καινοτομίες. Στην Κίνα οι ανεπτυγμένες και αστικοποιημένες κοινωνίες προωθούσαν την ανάπτυξη της επιστήμης και καινοτομίες όπως οι πρώτες μορφές τυπογραφίας και εξελιγμένες γεωργικές μηχανές δημιουργήθηκαν. Στην Ινδία, σημαντική πρόοδο παρουσίασαν οι μαθηματικές και φιλοσοφικές επιστήμες. ΗΧρυσή Εποχή του Ισλάμ συνέβαλε σημαντικά στην επιστημονική ανάπτυξη τών Μουσουλμανικών κοινωνιών. Στην Ευρώπη, η επανασχόληση με τις κλασσικές επιστήμες οδήγησε στηνΑναγέννησητον 14οκαιτον 15ο αιώνα. Τα επόμενα 500 χρόνια, οιανακαλύψειςκαιηαποικιοκρατία βοήθησαν στην επέκταση μερικών Ευρωπαϊκών κρατών εις βάρος των τοπικών πληθυσμών. ΗΕπιστημονική επανάστασητου 17ου αιώνα καιηΒιομηχανική Επανάστασητον 18οκαιτον 19ο αιώνα συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη της ανθρώπινης τεχνολογίας. ΟΔιαφωτισμόςκαιστη συνέχεια ηΓαλλική Επανάσταση εξύψωσαν το ανθρώπινο πνεύμα, θεμελίωσαν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ενέπνευσαν διάφορες επαναστάσεις για ανεξαρτησία τους τελευταίους τρεις αιώνες.
Η αυγή της Εποχής της πληροφορίαςστα τέλη του 20ού αιώνα, χαρακτηρίζεται από τηνπαγκοσμιοποίησηκαιτη διασύνδεση των ανθρώπων από όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία, το 2010 σχεδόν 2 δισεκατομμύρια άτομα μπορούν να επικοινωνήσουν μέσω τουΔιαδικτύου[20]και 3,3 δισεκατομμύρια μέσω κινητών τηλεφώνων.[21]
Παρόλο πουη διασύνδεση μεταξύ των ανθρώπων συνέβαλε στην πρόοδο της επιστήμης, της τέχνης, της επικοινωνίας, και της τεχνολογίας, οδήγησε επίσης σε πολιτισμικές συγκρούσεις καιστην ανάπτυξη όπλων μαζικής καταστροφής. Ο ανθρώπινος πολιτισμός ευθύνεται γιατην περιβαλλοντική καταστροφή καιτην ρύπανση, καθώς καιγιατον αφανισμό εκατοντάδων οργανισμών,[22] φαινόμενο που μπορεί να χειροτερεύσει περαιτέρω εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη.[23]
Οι άνθρωποι συχνά σχηματίζουν κοινωνικές δομές που βασίζονται στην οικογένεια και δημιουργούν τεχνητά καταφύγια.
Οι πρώτοι ανθρώπινοι οικισμοί ήταν εξαρτημένοι από την απόσταση τους από τονερόκαι, ανάλογα μετον τρόπο ζωής τους, από άλλους πόρους όπως είναι η αρόσιμη γηγιατην καλλιέργεια σιτηρών καιη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, ή το εποχιακό κυνήγι. Παρόλα αυτά οι άνθρωποι κατόρθωσαν να μεταβάλλουν τοπεριβάλλον τους με διάφορες μεθόδους, όπως ήταν η άρδευση, η οργάνωση των οικισμών, οι κατασκευές, η μεταφορά, η παραγωγή προϊόντων, η αποψίλωση δασών καιη ερημοποίηση. Η εσκεμμένη τροποποίηση του περιβάλλοντος γίνεται συχνά γιατην αύξηση του ορυκτού πλούτου, την αξιοποίηση διαφόρων πηγών τροφής, για αισθητικούς λόγους ή γιανα διευκολύνει την πρόσβαση σε ανθρώπινους οικισμούς.
Η τεχνολογία επέτρεψε στους ανθρώπους να δημιουργήσουν αποικίες σε όλες τις ηπείρους καινα προσαρμοστούν σε όλα τα κλίματα. Μέσα στον τελευταίο αιώνα, οι άνθρωποι εξερεύνησαν τηνΑνταρκτική, τα βάθη των ωκεανών, τοδιάστημα, ανκαιη μόνιμη εγκατάσταση μεγάλων πληθυσμών σε αυτά τα μέρη δεν είναι ακόμα δυνατή. Με ένα πληθυσμό έξι δισεκατομμυρίων ατόμων, οι άνθρωποι είναι μεταξύ τωνπιο πολυπληθέστερων θηλαστικών. Οι περισσότεροι άνθρωποι (61%) ζουνστην Ασία. Οι υπόλοιποι ζουνστην Αμερική (14%), την Αφρική (14%), την Ευρώπη (11%) καιτην Ωκεανία (0,5%).
Η κατοίκηση του ανθρώπου σεκλειστά οικολογικά συστήματασε αφιλόξενο περιβάλλον, όπως η Ανταρκτική ή το διάστημα, έχει μεγάλο κόστος, συνήθως μικρή διάρκεια, και μέχρι σήμερα περιορίζεται σε επιστημονικές, στρατιωτικές ή βιομηχανικές μελέτες. Η ζωή στο διάστημα είναι πολύ σποραδική, με λιγότερους από δεκατρείς ανθρώπους να είναι στο διάστημα ανά πάσα χρονική στιγμή.
Από το 1800 μέχρι σήμερα, οανθρώπινος πληθυσμός αυξήθηκε από ένα δισεκατομμύριο σε σχεδόν οκτώ δισεκατομμύρια (7.905.044.000 άνθρωποι ζουνστον πλανήτη, το νούμερο δεν μπορεί να είναι απολύτως ακριβές) το έτος 2021.[24]Το 2057 αναμένεται να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια.[25]Το 2004, περίπου 2,5 δις από τους 6,3 δις ανθρώπους (39,7%) ζούσαν σε αστικές περιοχές, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω στον 21ο αιώνα. Τον Φεβρουάριο του 2008, εκτιμήσεις τουΟ.Η.Ε αναφέρουν πως ο μισός πληθυσμός της γης θα ζούσε σε αστικές περιοχές μέχρι το τέλος του έτους.[26] Βασικά προβλήματα της ζωής στα αστικά κέντρα περιλαμβάνουν διάφορες μορφές ρύπανσηςκαιεγκληματικότητας.[27]
Τα βασικά ανατομικά χαρακτηριστικά των γυναικών και ανδρών.
Ανατομικά οι άνθρωποι μπορεί να διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους. Ανκαιτο μέγεθος του σώματος καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από ταγονίδια, επηρεάζεται εξίσου από δευτερογενείς παράγοντες όπως ηδιατροφήκαιηάσκηση. Το ανθρώπινο ύψος μπορεί να φτάσει περίπου απο 1,5-1,7 μέτρα, ανκαι διαφέρει από τόπο σε τόπο.[28][29]Η μέση ανθρώπινη μάζα είναι περίπου 60–65 κιλά γιατα θυληκά και 82 κιλά γιατα αρσενικά και ανάλογα το υψος.[30]Το ανθρώπινο βάρος μπορεί να ποικίλει εξίσου (π.χ. παχυσαρκία). Σε αντίθεση μετα άλλα πρωτεύοντα, οι άνθρωποι είναι ικανοί να κινούνται στα δύο άκρα (στα δύο πόδια), εντούτοις χρησιμοποιούν τα δύο ελεύθερα άκρα (τα δύο χέρια) γιανα επεξεργάζονται αντικείμενα.
Παρόλο πουοι άνθρωποι μοιάζουν άτριχοι συγκριτικά μετα άλλα πρωτεύοντα, ο μέσος άνθρωπος έχει περισσότερους θύλακες τρίχας και είναι 1.5 φορές δυνατότερος από τον μέσο χιμπαντζή. Η κύρια όμως διαφορά έγκειται στη μορφή της τρίχας, η οποία στον άνθρωπο είναι κοντύτερη, λεπτότερη και λιγότερο έντονη από αυτή του χιμπαντζή.[31]
Το χρώμα του ανθρώπινου δέρματος καθορίζεται από την ύπαρξη μίας οργανικής χρωστικής ουσίας, γνωστής και ως μελανίνη. Οι διάφορες αποχρώσεις του ανθρώπινου δέρματος ποικίλουν από πολύ σκούρο καφέ μέχρι πολύ απαλό ροζ. Το χρώμα των ανθρώπινων μαλλιών μπορεί να είναι λευκό, γκρίζο, ξανθό, καστανό, κόκκινο ή μαύρο.[32] Αυτό εξαρτάται από την ποσότητα μελανίνης που βρίσκεται στο δέρμα, η οποία τείνει να χάσει την ένταση της στις μεγάλες ηλικίες. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν πως η ανάπτυξη του σκούρου δέρματος ήταν αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής γιατην προστασία από τη βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως συγκεκριμένες αποχρώσεις του δέρματος βοηθούν στην εξισορρόπηση των ποσοτήτων τουφολικού οξέως (βιταμίνηΒ9) στον οργανισμό, το οποίο καταστρέφεται από τηνηλιακή ακτινοβολία, καθώς επίσης καιστην παραγωγή βιταμίνης D, η οποία χρειάζεται το ηλιακό φως γιανα παραχθεί.[33]Οι αποχρώσεις του δέρματος είναι γεωγραφικά συσχετισμένες και καθορίζονται κυρίως από τα επίπεδα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Το ανθρώπινο δέρμα έχει επίσης την ικανότητα να σκουραίνει προσωρινά ως συνέπεια της έκθεσης στον ήλιο.[34][35]Οι άνθρωποι είναι δυνατοί , συγκριτικά με άλλα παρόμοια πρωτεύοντα.[36]
Η μορφή της πυέλου (λεκάνης) διαφέρει από τα άλλα πρωτεύοντα, όπως καιτα δάχτυλα των ποδιών. Ως συνέπεια, οι άνθρωποι είναι πιο αργοί σε μικρές αποστάσεις συγκριτικά μετα άλλα ζώα, αλλά είναι μεταξύ των ζώων μετη μεγαλύτερη αντοχή στην κάλυψη μεγάλων αποστάσεων.[37]Το λεπτότερο ανθρώπινο σώμα, καθώς καιοι ιδρωτοποιοί αδένες συμβάλουν στη μείωση της κόπωσης κρατώντας τη θερμοκρασία του σώματος χαμηλή. Αυτός είναι ο λόγος πουτο «επίμονο κυνήγι» ήταν ηπιο αποτελεσματική μέθοδος κυνηγιού στους πρώτους ανθρώπους - σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο, οι άνθρωποι κυνηγούσαν το θήραμα μέχρι να κουραστεί. Το μόνο όμως μεγάλο μειονέκτημα που επέφερε η αλλαγή της ανθρώπινης λεκάνης είναι η δυσκολία στοντοκετό.
Η κατασκευή των ανθρώπινων ώμων, τους επιτρέπει να ρίχνουν όπλα, κάτι που ήταν σχεδόν αδύνατο για τους Νεάντερταλ τα αδέλφια τους .[38]
Συστατικά του ανθρώπινου σώματος Σε ένα άτομο 80 κιλών
Οι άνθρωποι έχουν κανονικό ουρανίσκο αλλα πολύ μικρότερα δόντια σε σχέση μετα άλλα ζώα. Είναι τα μόνα πρωτεύοντα που έχουν τόσο μικρούς, σχεδόν ισεπίπεδους κυνόδοντες. Το ανθρώπινο είδος σταδιακά χάνει τους φρονιμίτες, οι οποίοι είναι ήδη απόντες σε μερικούς ανθρώπους.[40] επίσης μοιάζουν πολύ με τους Νεάντερταλ μίας και είναι οι κοντινοτερους συγγενείς, έρευνες λένε πως οι άνθρωποι που είναι από την Ασία καιτην Ευρώπη έχουν 1%-5% dna Νεάντερταλ.
Η ανθρώπινη φυσιολογία είναι επιστήμη που μελετά τους μηχανικούς, φυσικούς και βιοχημικούς μηχανισμούς που διατηρούν σε καλή κατάσταση την υγεία του ανθρώπου, τα όργανα τουκαιτα κύτταρα από τα οποία συνθέτονται. Η φυσιολογία καιη ανατομία είναι στενά συνδεδεμένα επιστημονικά πεδία: η ανατομία μελετά τη μορφή, καιη φυσιολογία μελετά τους μηχανισμούς που βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα.
Ο άνθρωπος είναι ευκαρυωτικό είδος. Τα ανθρώπινα κύτταρα είναι διπλοειδήκαι έχουν δύο ομάδες 23 χρωμοσωμάτων, τις οποίες έχουν κληρονομήσει από τους δύο γονείς αντίστοιχα. Από αυτά 22 είναι διαφορετικοί τύποι αυτοσωμάτων, και 2 είναι φυλετικά χρωμοσώματα. Κάθε άνθρωπος έχει περίπου 20.000-25.000 γονίδια. Όπως καιστα υπόλοιπα θηλαστικά, ο καθορισμός του φύλου προσδιορίζεται από το σύστημα XY, σύμφωνα μετο οποίο ταθηλυκά έχουν φυλετικά χρωμοσώματα XX καιτααρσενικά έχουν φυλετικά χρωμοσώματα XY. Το χρωμόσωμα Χ περιλαμβάνει αρκετά γονίδια πουδεν υπάρχουν στο χρωμόσωμα Υ, γεγονός που εξηγεί γιατί οικληρονομικές παθήσεις, όπως π.χ. ηαιμοφιλία, επηρεάζουν συχνότερα στους άνδρες, παρά τις γυναίκες.
Ένα 10 χιλιοστών ανθρώπινο έμβρυο στις 5 εβδομάδες.
Ο ανθρώπινος βιολογικός κύκλος ζωήςδεν διαφέρει από αυτόν των άλλων πλακουντοφόρων θηλαστικών. Τοζυγωτό διαιρείται μέσα στη γυναικεία μήτρα ώστε να γίνει έμβρυο για μία περίοδο κύησης διάρκειας 38 εβδομάδων (9 μήνες). Μετά από αυτό το διάστημα το πλήρως ανεπτυγμένο έμβρυο γεννιέται και αναπνέει μόνο του, όντας βρέφος, για πρώτη φορά.
Αδύναμος κατά τη γέννηση, ο άνθρωπος συνεχίζει να αναπτύσσεται για μερικά χρόνια, μέχρι να φτάσει στησεξουαλική ωριμότητα συνήθως κατά τα 15 με 18 ή 20 έτη. Οι γυναίκες συνεχίζουν να αναπτύσσονται σωματικά μέχρι περίπου την ηλικία των 18 ετών, ενώ η ανάπτυξη στους άνδρες συνεχίζεται μέχρι περίπου την ηλικία των 21. Η ανθρώπινη ζωή μπορεί να χωριστεί σε πολλά στάδια: τηβρεφική ηλικία, τηνπαιδική ηλικία, τηνεφηβεία, την ενηλικίωση των νέων, τηνενηλικίωσηκαιτογήρας.
Στα μήκη αυτών των σταδίων, ωστόσο, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών καισε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Σε σύγκριση με άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, οι άνθρωποι παρουσιάζουν μια ασυνήθιστα ταχεία τόνωση των ορμών κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όπου το σώμα αυξάνεται κατά 25% σε μέγεθος. Οι χιμπατζήδες, για παράδειγμα, αυξάνεται μόνο κατά 14%, χωρίς επίμονη ανάπτυξη.[41]Η παρουσία της εκρηκτικής αύξησης είναι ίσως αναγκαία γιανα κρατήσει τα παιδιά σωματικά μικρά μέχρι να ωριμάσουν ψυχολογικά. Ο άνθρωπος είναι ένα από τα λίγα είδη στα οποία οι γυναίκες υφίστανται εμμηνόπαυση. Έχει προταθεί ότι η εμμηνόπαυση αυξάνει συνολικά την αναπαραγωγική επιτυχία της γυναίκας, επιτρέποντας της να επενδύσει περισσότερο χρόνο και πόρους σε υφιστάμενους απογόνους της ή καιστα παιδιά τους (ως γιαγιά), και όχι να εξακολουθούν να φέρνουν παιδιά σε μεγάλη ηλικία.[42][43]
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο προσδόκιμο ζωής σε όλο τον κόσμο. Ο αναπτυγμένος κόσμος είναι γενικά γερασμένος, μετη διάμεση ηλικία να κυμαίνεται περίπου στα 45 χρόνια (υψηλότερη στην Ιταλία, 47,3 χρόνια).[44]Στον αναπτυσσόμενο κόσμο η διάμεση ηλικία είναι μεταξύ 15 και 20 ετών. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στοΧονγκΚονγκ είναι 84,8 χρόνια για γυναίκες και 78,9 για έναν άνδρα, ενώ στοΕσουατίνι, κυρίως λόγω του AIDS, είναι 31,3 χρόνια γιατα δύο φύλα.[45] Μολονότι ένας στους πέντε Ευρωπαίους είναι ηλικίας 60 ετών ή μεγαλύτερος, μόνο ένας στους είκοσι Αφρικανούς είναι ηλικίας 60 ετών και άνω.[46]Ο αριθμός των αιωνόβιων (άνθρωποι ηλικίας 100 ετών και άνω) στον κόσμο, εκτιμήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη σε 210.000 το 2002.[47] Τουλάχιστον ένα άτομο, ηΖαν Καλμάν (Jeanne Calment), είναι γνωστό ότι έφθασε στην ηλικία των 122 χρόνων. Έχουν υποστηριχθεί και μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά δεν είναι καλά τεκμηριωμένες οι αναφορές. Παγκοσμίως, υπάρχουν 81 άνδρες ηλικίας 60 ετών και άνω για κάθε 100 γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας, καθώς και μεταξύ των παλαιότερων, υπάρχουν 53 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο προσδόκιμο ζωής σε όλο τον κόσμο ανάλογα μετην περιοχή καιτον πολιτισμό. Το μέσο προσδόκιμο ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πάνω από 90 χρόνια:[48] Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση αυξήθηκε παγκοσμίως κατά 6,5 χρόνια μεταξύ του 2000 και του 2019, φθάνοντας στα 73,3 χρόνια. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση έφθανε το 2018 τα 90 χρόνια, κατά μέσο όρο, ενώ στην Ελλάδα είναι υψηλότερο, έχοντας αυξηθεί στα 92,9 έτη από 75,3 το 1980.[49]Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο: Το προσδόκιμο ζωής στις περισσότερες χώρες της ΕΕ υπερβαίνει πλέον τα 90 έτη: αυτό προκύπτει από την κοινή έκθεση τουΟΟΣΑκαι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Health at a Glance: Europe 2016» («Η υγεία με μία ματιά: Ευρώπη 2016»)[50]Κατ' άλλη πηγή, «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στηνΕΕ αυξήθηκε κατά 10 έτη, περίπου, τόσο για τους άνδρες όσο καιγια τις γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι ένα βρέφος που γεννήθηκε το 2014 αναμένεται να ζήσει 90,9 έτη, φθάνοντας στην ηλικία των 93,6 χρονών αν είναι κοριτσάκι καιστην ηλικια των 92,1 χρονών αν είναι αγοράκι, ενώ το αντίστοιχο όριο ήταν, περίπου, 20 έτη χαμηλότερο το 1960».[51] H πηγή αυτή αποτυπώνει και κάτι πολύ ενδιαφέρον, που ίσχυε τις τελευταίες δεκαετίες (ίσως πολύ περισσότερο), ότι το προσδόκιμο ζωής των γυναικών είναι μεγαλύτερο από αυτό των ανδρών, με διαφορά 2,7 ετών.
Τοδετο προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων είναι λίγο μεγαλύτερο από των Ευρωπαίων, σύμφωνα με πηγή που δημοσιεύθηκε το 2020: «Την κατάσταση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού και τις ανισότητες που υπάρχουν μεταξύ των χωρών της Ευρώπης παρουσιάζει η νέα έκθεση της Ε.Ε. που ανακοινώθηκε σήμερα στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών από το Ινστιτούτο Prolepsis καιη οποία αποτελεί κοινή προσπάθεια του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) καιτου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου γιατα Συστήματα και τις Πολιτικές Υγείας σε συνεργασία μετην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα μετα στοιχεία, το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων είναι λίγο υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε., δηλαδή στα 93,4 έτη, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν ανισότητες όσον αφορά την υγεία ανάλογα μετο φύλο καθώς καιτην κοινωνική θέση. Οι θάνατοι από ισχαιμική καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό έχουν μειωθεί, αλλά τα ποσοστά κάποιων μορφών καρκίνου, του διαβήτη και της βρεφικής θνησιμότητας έχουν αυξηθεί. Επίσης, τα άτομα άνω των 65 ετών μπορούν να περιμένουν ότι θα ζήσουν περίπου 40% της ζωής τους χωρίς αναπηρίες, ποσοστό που αντιστοιχεί σε δύο λιγότερα έτη υγιούς ζωής από το μέσο όρο της Ε.Ε».[52]
Το προσδόκιμο ζωής θα ανέβει σύμφωνα με τους επιστήμονες: «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι στηΓηθα γιορτάζουν στο μέλλον τα 90ά γενέθλιά τους, καθώς το μέσο προσδόκιμο ζωής αναμένεται να φθάσει ή καινα ξεπεράσει τα 90 χρόνια, σε κάποιες ανεπτυγμένες χώρες έως το 2030, σύμφωνα μεμια νέα μεγάλη διεθνή επιστημονική μελέτη με βασικό ερευνητή έναν Έλληνα επιστήμονα. ΣτηνΕλλάδαθα υπάρχει αύξηση του προσδόκιμου καιγιατα δύο φύλα, αλλά λιγότερο από άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Η χώρα μετο μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στον κόσμο αναμένεται να είναι ηΝότια Κορέακαιοι Νοτιοκορεάτισσες θα είναι μάλλον οι πρώτες στον κόσμο πουθα σπάσουν το φράγμα των 90 ετών. Το μέσο κορίτσι πουθα γεννηθεί εκεί το 2030, αναμένεται να ζήσει 90,8 χρόνια, ενώ το αγόρι 84,1. Στην Ευρώπη, τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής το 2030 προβλέπεται ότι θα έχουν οι γυναίκες στη Γαλλία καιοι άνδρες στην Ελβετία. Αναλυτικότερα, οι πέντε χώρες με τις μεγαλύτερες προβλεπόμενες αυξήσεις στο προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες έως το 2030 είναι: Νότια Κορέα (84,1), Αυστραλία (84), Ελβετία (84), Καναδάς (83,9) και Ολλανδία (83,7). Στις γυναίκες: Νότια Κορέα (90,8), Γαλλία (88,6), Ιαπωνία (88,4), Ισπανία (88,1) και Ελβετία (87,7). Μεταξύ των πλουσιότερων χωρών, το μικρότερο προσδόκιμο ζωής αναμένεται να έχουν οιΗΠΑ (83,3 χρόνια οι γυναίκες και 79,5 οι άνδρες), σε επίπεδα ανάλογα χωρών μεσαίου εισοδήματος όπως το Μεξικό καιη Κροατία. Αυτό οι επιστήμονες το αποδίδουν στην ύπαρξη μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων, στην έλλειψη καθολικής παροχής υπηρεσιών υγείας, μιας σχετικά υψηλής παιδικής θνησιμότητας, ενός πολύ μεγάλου αριθμού δολοφονιών και της διαδεδομένης παχυσαρκίας».[53]
Κατ' άλλη πηγή, δημοσιευμένη το 2017, «Παρά το γεγονός ότι είναι η δεύτερη πιο πλούσια χώρα της Ευρώπης, το προσδόκιμο ζωής στη Βρετανία είναι αρκετά χαμηλό σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Από την άλλη, οιΗΠΑ κατά μέσο όρο έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο από τις χώρες της ΕΕ. Ειδικότερα, ένα μωρό που γεννιέται σήμερα στηνΕΕ αναμένεται να ζήσει, κατά μέσο όρο, μέχρι τα 80 του χρόνια, ενώ στις ΗΠΑ μέχρι τα 78 έτη και 9 μήνες. Αυτοί πουζουνστη Χαβάη έχουν το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στην Αμερική, φτάνοντας μέχρι τα 81,2 χρόνια κατά μέσο όρο. Στην Ευρώπη, οι κάτοικοι της Ισπανίας και της Ελβετίας εμφανίζουν το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής με 83,3 χρόνια μέσο όρο. Καιη Ελλάδα, πάντως, δεντα πάει άσχημα, με μέσο προσδόκιμο μεταξύ 80,4-81,4 χρόνια».[54]
Εμφανίζεται από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι τη γέννηση. Όταν το μωρό είναι έτοιμο, το σώμα της μητέρας τον ωθεί μέσα από τον κόλπο για παράδοση. Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει τρεις περιόδους:
Σύλληψη: το σπέρμα γονιμοποιεί το ωό και σχηματίζει το αυγό ή τοζυγωτό, που αρχίζει να αυτοδιαιρείται μέχρι να σχηματίσει το έμβρυο που εμφυτεύεται στημήτρα.
Έμβρυο: Είναι το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης καιτο στάδιο στο οποίο το έμβρυο βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Είναι η περίοδος που είναι πιο ευαίσθητη σε πιθανές ζημίες που οφείλονται σε διάφορους παράγοντες.
Εμβρυϊκά: Σε αυτό το στάδιο το έμβρυο φτάνει στην τελειότητα του, το έμβρυο έχει ήδη τη μορφή ενός ανθρώπου καιθα συνεχίσει να ωριμάζει για άλλους 7 μήνες μέχρι τη γέννηση.
Νεογνική: Περιλαμβάνει τον πρώτο μήνα της ζωής. Είναι ένα στάδιο ζωτικής σημασίας.
Βρέφος: Περιλαμβάνει το πρώτο έτος της ζωής και υπάρχουν μεγάλες αλλαγές στην ψυχοκινητική ανάπτυξη.
Πρώιμη παιδική ηλικία: Εμφανίζεται μέχρι την ηλικία των 3 ετών, όταν αρχίζει να τελειοποιεί τη γλώσσα. Σε αυτή τη φάση κάποιος μαθαίνει να ελέγχει τους σφιγκτήρες και δείχνει μια έντονη επιθυμία να εξερευνήσει καινα ανακαλύψει τα πράγματα.
Προσχολική περίοδος: Από 3 έως 6 ετών, αυτό είναι το στάδιο της παιδικής ηλικίας στην οποία η ικανότητα αποκτάται γιανα σχετίζεται με τους άλλους. Μπορούν να αναλάβουν πολύπλοκα καθήκοντα καινα αντιμετωπίσουν τη δική τους συμπεριφορά με τους ρόλους των φύλων.
Σε αυτήν την ηλικία, σταματά να είναι παιδί, χωρίς να έχει φτάσει την ωριμότητα καιτην αφοσίωση ενός ατόμου στην ενηλικίωση. Υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια γιανα προσδιοριστεί πότε τελειώνει το στάδιο της εφηβείας και αρχίζει ένα άλλο στάδιο. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποια αποδοχή για αυτές τις φάσεις:
Προ-εφηβεία: Πηγαίνει από 8 έως 11 ετών, ένα στάδιο στο οποίο το ένα περνάει από την παιδική ηλικία στην εφηβεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις συμπίπτει μετην αρχή της εφηβείας. Οι φυσικές αλλαγές σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικές, επηρεάζοντας πολλά μέρη του σώματος, καθιστώντας δύσκολο τον συντονισμό των κινήσεων.
Πρώιμη εφηβεία: Μεταξύ 11 και 15 ετών εμφανίζονται οι κύριες ορμονικές αλλαγές. Μετά από αυτή τη φάση το σώμα είναι αρκετά διαφορετικό από τηνπρο-εφηβεία καιτη γνώμη ότι άλλοι τείνουν να εκτιμούν πολύ.
Ύστερη εφηβεία: Το μεταγενέστερο στάδιο της εφηβείας, εμφανίζεται στα 15 με 19 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης επιτυγχάνεται το αντίστοιχο ανάστημα καιη επιδερμίδα γίνεται εντελώς ενήλικα. Η κοινωνική συνείδηση αναπτύσσεται πλήρως.
Σε αυτό το στάδιο, η προσωπικότητα καιο χαρακτήρας σταθεροποιούνται. Το ώριμο άτομο αναγνωρίζεται από τον έλεγχο που επιτυγχάνει από τη συναισθηματική ζωή καιτα συναισθήματά του.
Τα στάδια της ενηλικίωσης είναι:
Πρώιμη ενηλικίωση: Είναι η αρχή της ενηλικίωσης, περισσότερο ή λιγότερο από 25 έως 47 ετών.
Μέση ενηλικίωση: Στάδιο μεταξύ 48 και 65 ετών, στο οποίο αναμένεται μεγαλύτερη σταθερότητα. Παρόλο που εξακολουθεί να είναι μια περίοδος μεγάλης παραγωγικότητας και εμπειρίας, επιβραδύνεται, οδηγώντας στην παύση της παραγωγικής ζωής και, τελικώς στηγήρανση.
Η γήρανση είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι το θάνατο. Παρά το γεγονός ότι είναι κάτι φυσικό, είναι δύσκολο νατο δεχτεί ως εγγενή πραγματικότητα. Είναι ένα στάδιο στο οποίο είναι απαραίτητο να δοθεί μεγάλη σημασία στην υγειονομική περίθαλψη. Η γήρανση χαρακτηρίζεται από τη μείωση των μεταβολικών λειτουργιών και άλλων λειτουργιών του οργανισμού. Η αισθητηριακή ευαισθησία, ο μυϊκός τόνος καιη ελαστικότητα, η ευκινησία καιη αντιδραστικότητα χάνονται. Υπάρχει επιδείνωση των οστικών δομών, μειωμένη απορρόφηση κολλαγόνου και πρωτεΐνης, εμφάνιση ρυτίδων και προοδευτική απώλεια λίμπιντο. Είναι μια στιγμή προσαρμογών, ειδικά σε αλλαγές στις φυσικές ικανότητες και στις προσωπικές και κοινωνικές καταστάσεις. Αυτό θα ήταν ένας ιδανικός κύκλος ζωής, με φυσιολογική φάση γήρανσης, αλλά το τελικό στάδιο του θανάτου μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του κύκλου. Ο θάνατος είναι το τέλος της ζωής, είναι το τέλος του ζωντανού οργανισμού που είχε δημιουργηθεί από τη γέννηση.[55]
Κλιμακτήριος είναι η περίοδος που προηγείται της εμμηνόπαυσης, δηλαδή της οριστικής παύσης της έμμηνου ρύσης καιτου τέλους της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας. Η περίοδος της κλιμακτηρίου διαρκεί από 2-5 χρόνια πριντην είσοδο στην εμμηνόπαυση. Πρόκειται για μία απόλυτα φυσιολογική βιολογική διαδικασία που ακόμα και χωρίς περίοδο, η γυναίκα είναι σε θέση να απολαμβάνει τη σεξουαλική ζωή για πολλά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου εμφανίζονται όταν τα οιστρογόνα καιη προγεστερόνη αρχίζουν να αλλάζουν επίπεδα καιτο σώμα της γυναίκας πλέον περνάει από ποικίλες φάσεις και πολλά συμπτώματα την περίοδο εκείνη. Η κλιμακτήριος χτυπάει την πόρτα στην γυναίκα περίπου στα 50 της χρόνια. Η γυναίκα μπαίνει στην εμμηνόπαυση όταν από την τελευταία περίοδο έχουν περάσει 12 μήνες. Εκεί σηματοδοτείται καιτο τέλος του κύκλου της περιόδου στην γυναίκα. Ωστόσο τα συμπτώματα κλιμακτηρίου μπορεί να αρχίσουν από την ηλικία των 40-50 μετην οριστική παύση περιόδου στα 48-51. Σε ένα ποσοστό 1% μπορεί μία γυναίκα πριντη συμπλήρωση του 40ου έτους να εκδηλώσει πρόωρη εμμηνόπαυση.[56]
Ητεστοστερόνη είναι η ορμόνη που είναι υπεύθυνη γιατη βαθιά φωνή, τη μυϊκή μάζα, καθώς καιτο ανδρικό πρότυπο τριχοφυίας στο πρόσωπο,στο σώμα καιστα μάτια. Καθώς οι άνδρες γερνούν, το επίπεδο της τεστοστερόνης στο σώμα καιη παραγωγή του σπέρματος γίνονται σταδιακά χαμηλότερα, καιοι άνδρες βιώνουν φυσική και ψυχολογικά συμπτώματα, ως αποτέλεσμα αυτών των χαμηλών επιπέδων. Αυτό είναι μέρος της φυσικής διαδικασίας γήρανσης και εκτιμάται ότι η τεστοστερόνη μειώνεται περίπου 10% κάθε δεκαετία μετά την ηλικία των 30 στους άνδρες. Η ανδρόπαυση είναι μια κατάσταση που σχετίζεται μετη μείωση της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης. Διαφέρει από την εμμηνόπαυση στο ότι η μείωση της τεστοστερόνης καιη ανάπτυξη των συμπτωμάτων είναι πιο σταδιακή από ό, τι συμβαίνει στις γυναίκες. Περίπου το 30% των ανδρών στα 50 τους θα παρουσιάσουν συμπτώματα της ανδρόπαυσης που προκαλείται από τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Ένα άτομο που βιώνει ανδρόπαυση μπορεί να έχει μια σειρά από συμπτώματα που σχετίζονται μετην κατάσταση αυτή καιθα μπορούσε επίσης να είναι σε κίνδυνο για άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως η οστεοπόρωση, ανδεν λάβει την κατάλληλη θεραπεία. Περισσότερες λεπτομέρειες στην παραπομπή:[57]
Οανθρώπινος εγκέφαλος, ο οποίος αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα τουκεντρικού νευρικού συστήματος στους ανθρώπους, ελέγχει τοπεριφερικό νευρικό σύστημα. Εκτός από τον έλεγχο των αυτόνομων διαδικασιών, όπως είναι ηαναπνοήκαιηπέψη, είναι επίσης το κέντρο πιο περίπλοκων διαδικασιών όπως είναι ησκέψη, ηλογικήκαιοιιδέες.[58] Αυτοί οι νοητικοί μηχανισμοί συνιστούν τοννου, και, μαζί με τις συμπεριφορικές επιπτώσεις που προκαλούν, εξετάζονται κυρίως από τον κλάδο της ψυχολογίας.
Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι γενικά αποδεκτός ως οπιο νοήμων εγκέφαλος σε σχέση μετα άλλα ζώα. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα είδη έχουν τις ίδιες νοητικές ικανότητες, αλλά σεπιο πρωτόγονη μορφή. Η σύγχρονη ανθρωπολογία επιβεβαιώνει την πρόταση τουΔαρβίνουπου υποστήριζε πως «η διαφορά του μυαλού μεταξύ του ανθρώπου καιτων ανώτερων ζώων, όσο μεγάλη καιαν είναι, είναι ζήτημα βαθμού και όχι είδους».[59]Η επιφανής νευροεπιστήμονας του Vanderbilt University, Suzana Herculano-Houzel, το επιβεβαιώνει: «Οι άνθρωποι θεωρούν ότι ο εγκέφαλός μας είναι κάτι το εξαιρετικό. Ωστόσο ο εγκέφαλός μας είναι βασικά όπως των πρωτευόντων θηλαστικών. Επειδή ο εγκέφαλός μας είναι ο μεγαλύτερος μεταξύ των πρωτευόντων θηλαστικών, έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: Διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό νευρώνων στον φλοιό συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο πρωτεύον. Οι άνθρωποι έχουν περί των 16 δισεκατομμυρίων νευρώνων συγκρινόμενα μετα περίπου 9 δισεκατομμύρια στους γορίλες και τους ουραγκοτάγκους και τους 6 έως 7 δισεκατομμύρια στους χιμπατζήδες. Διαφορά αξιόλογη, αλλά όχι και εξαιρετική». Οι νευρώνες στους οποίους αναφερόμαστε, είναι τοποθετημένοι κυρίως στον προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος φαίνεται ότι είναι υπεύθυνος γιατην προσωπικότητά μας, την σύνθετη σκέψη μας καιτην δυνατότητά μας, για λήψη νοητικών αποφάσεων.[60]
Οι άνθρωποι είναι μόνο ένα από τα εννέα είδη που περνούν τοτεσττου καθρέφτη, το οποίο εξετάζει εάν ένα ζώο αναγνωρίζει την αντανάκλαση του ως εικόνα του εαυτού του- μαζί με όλους τους άλλους μεγάλους πιθήκους (γορίλες, χιμπαντζήδες, ουραγκοτάγκους), τα Ρινοδέλφινα , τους ασιατικούς ελέφαντες, τις καρακάξεςκαι τις όρκες. Τα περισσότερα ανθρώπινα παιδιά περνούν τη δοκιμή μετον καθρέφτη σε ηλικία 18 μηνών. Εντούτοις, η αξιοπιστία αυτής της δοκιμής έχει αμφισβητηθεί.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον εξωτερικό κόσμο μέσω τωναισθήσεων, και κάθε μεμονωμένος άνθρωπος επηρεάζεται πολύ από τηνεμπειρίατου. Οι άνθρωποι κατέχουν συνείδησηκαιμυαλό, το οποίο αντιστοιχεί στη διανοητική διαδικασία της σκέψης. Επίσης έχουν ικανότητες όπως ηευαισθησία, ησοφία, καιτη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τη σχέση μεταξύ του εαυτού τους καιτου περιβάλλοντός του. Ο βαθμός στον οποίο το μυαλό κατασκευάζει ή δοκιμάζει τον εξωτερικό κόσμο είναι ένα ζήτημα που απασχολεί διαχρονικά.
Οι άνθρωποι μελετούν τις πιο φυσικές πτυχές του μυαλού καιτουεγκεφάλου, καικατ' επέκταση τουνευρικού συστήματος, στον τομέα της νευρολογίας, τη συμπεριφορά στον τομέα της ψυχολογίας. Η ψυχολογία δεν αναφέρεται απαραιτήτως στον εγκέφαλο ή το νευρικό σύστημα και μπορεί να πλαισιωθεί καθαρά από την άποψη ότι η ψυχολογική κατάσταση οφείλεται στην επεξεργασία πληροφοριών από το μυαλό. Όλο και περισσότερο, εντούτοις, η κατανόηση των λειτουργιών του εγκεφάλου περιλαμβάνεται στις ψυχολογικές θεωρίες καιτην πρακτική, ιδιαίτερα σε τομείς όπως ητεχνητή νοημοσύνη, ηνευροψυχολογία, καιηγνωστική νευρολογία.
Η φύση της σκέψης είναι κεντρική στην ψυχολογία και τους σχετικούς τομείς. Η γνωστική ψυχολογία εξετάζει τη διαδικασία της σκέψης, τις διανοητικές διαδικασίες καιτην ελλοχεύουσα συμπεριφορά. Χρησιμοποιεί την επεξεργασία πληροφοριών ως πλαίσιο γιανα εξετάζει το μυαλό. Η αντίληψη, η εκμάθηση, η επίλυση προβλήματος, η μνήμη, η προσοχή, η γλώσσα καιη συγκίνηση είναι όλες καλά εξετασμένες περιοχές επίσης. Η γνωστική ψυχολογία συνδέεται μεμια Σχολή Διαλογισμού γνωστή ως cognitivism, οι υποστηρικτές της οποίας υποστηρίζουν ένα πρότυπο επεξεργασίας πληροφοριών της διανοητικής λειτουργίας, που ενημερώνεται από τον θετικισμό καιτην πειραματική ψυχολογία. Οι τεχνικές καιτα πρότυπα από τη γνωστική ψυχολογία εφαρμόζονται ευρέως και διαμορφώνουν το στήριγμα των ψυχολογικών θεωριών σε πολλούς τομείς και της έρευνας και της εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Κατά ένα μεγάλο μέρος εστιάζοντας στην ανάπτυξη του ανθρώπινου μυαλού μέσω του κύκλου ζωής, η αναπτυξιακή ψυχολογία επιδιώκει να καταλάβει πώς οι άνθρωποι μπορούν να αντιληφθούν, να καταλάβουν καινα ενεργήσουν μέσα στον κόσμο και πώς αυτές οι διαδικασίες αλλάζουν καθώς γερνούν. Αυτό μπορεί να εστιάσει στη διανοητική, γνωστική, νευρική, κοινωνική, ή ηθική ανάπτυξη.
↑«Le mycénien a-to-ro-qo rend quasi-certaine l’existence d’un second terme -okwo- (exprimant l’idée de visage ou d’aspect), cf. ὄψ, πρόσωπον, et apporterait un petit appui par ex. à l’explication par *ἄνδρ-ωπος», σελ. 91, Dictionnaire étymologique du grecτου P. Chantraine (1999, β΄ έκδ.). Εντούτοις, ο R. Beekes θεωρεί ότι πρόκειται για όρο του προελληνικού γλωσσικού υποστρώματος (Etymological dictionary of Greek, Leiden 2010, vol. 1).
↑Human evolution: the fossil evidence in 3D, by Philip L. Walker and Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara, retrieved April 5, 2005.
↑Stoneking, Mark; Soodyall, Himla (1996). «Human evolution and the mitochondrial genome». Current Opinion in Genetics & Development6 (6): 731–6. doi:10.1016/S0959-437X(96)80028-1.
↑de Beer Η (2004). «Observations on the history of Dutch physical stature from the late-Middle Ages to the present». Econ Hum Biol2 (1): 45–55. doi:10.1016/j.ehb.2003.11.001. PMID15463992.
↑Πώς Διαμορφώθηκε η Υγεία της Ανθρωπότητας σε 2 μόλις Αιώνες. «drtsoukalas». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2021.
. σελίδες 208.