Το κύριο ενδιαφέρον τουστην μάλλον εκλεκτική περιγραφή του ήταν τα μνημεία (ειδικά τα γλυπτά καιηζωγραφική) της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου, μαζί μετα ιστορικά πλαίσιά τους καιτοιερό τους υπόβαθρο, (λατρείες, τελετουργικά, πεποιθήσεις), γιατα οποία είχε μια βαθιά αίσθηση. Το έργο του είναι οργανωμένο βάσει των περιηγήσεών τουσε πόλεις καιστα εκτός άστεως ιερά της Αχαΐας, με κάποιο ενδιαφέρον γιατην τοπογραφία. Το ενδιαφέρον τουγια αντικείμενα μετά από 150 π.Χ. είναι μικρό, ανκαιτα σύγχρονα μνημεία έλκυσαν την προσοχή του, ειδικά τα έργα του Αδριανού. Ανκαιη προσέγγισή του ήταν προσωπική, ο θαυμασμός τουγιατηναρχαία Ελλάδα (Αθήνα, Σπάρτη, ΔελφοίκαιΟλυμπία κυρίως) και τους μεγάλους πατριώτες της (βλ.8.52) υπήρξε μεγάλος.[5]
Ήταν πιθανώς γηγενής της Λυδίαςκαι γνώριζε τη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, αλλά τα ταξίδια του επεκτάθηκαν αρκετά πέρα από τα όρια της Ιωνίας. Πριν επισκεφθεί τηνΕλλάδα φαίνεται πως επισκέφθηκε τηνΑντιόχειακαιτηνΙερουσαλήμ, καθώς και τις όχθες του ποταμού Ιορδάνη. ΣτηνΑίγυπτο είδε τις πυραμίδες, ενώ στον ναό τουΆμμωνατου επιδείχθηκε ο ύμνος που έστειλε κάποτε οΠίνδαρος. ΣτηΜακεδονία είναι σχεδόν βέβαιο ότι είχε δειτον παραδοσιακό τάφο τουΟρφέα. Διασχίζοντας τηνΙταλία, είδε την Καμπανία καιτα θαύματα της Ρώμης. Ήταν ένας από τους πρώτους που είδε ή έγραψε γιατα ερείπια της Τροίας, τωνΜυκηνώνκαι της Αλεξάνδρειας Τρωάδος.
Το έργο Ελλάδος περιήγησις έχει τη μορφή περιήγησης στηνΠελοπόννησοκαισε ένα τμήμα της βόρειας Ελλάδας. Περιγράφει διαρκώς ιεροτελεστίες ή δεισιδαιμονικά έθιμα και εισάγει συχνά αφηγήσεις από την επικράτεια της ιστορίας, του θρύλου και της λαογραφίας. Όντας αρκετά παρατηρητικός, ο Παυσανίας παρατηρεί τα πεύκα στην αμμώδη ακτή της Ήλιδας και άλλες τοπογραφικές λεπτομέρειες, που αποκτούν σημασία σεμια συγκριτική παρουσίαση της τοπογραφίας του παρελθόντος καιτου παρόντος. Κυρίως, στο τελευταίο τμήμα των αφηγήσεών του αγγίζει τα προϊόντα της φύσης, τις άγριες φράουλες του Ελικώνα, τις χουρμαδιές της Αυλίδας ή τοελαιόλαδο της Τιθορέαςκαι τις χελώνες της Αρκαδίας ή τα λευκά μαυροπούλια της Κυλλήνης.
Το δυνατότερο σημείο του είναι η περιγραφή της θρησκευτικήςτέχνηςκαι της αρχιτεκτονικής της Ολυμπίας καιτων Δελφών. Αλλά, ακόμη και όταν περιηγείται τις πλέον απομονωμένες περιοχές της Ελλάδας, συναρπάζεται από όλα τα είδη περίεργων και πρωτόγονων εικόνων των θεών, από τα ιερά λείψανα και πολλά άλλα ιερά και μυστήρια πράγματα. Στη Θήβα βλέπει τις ασπίδες εκείνων που πέθαναν στη μάχη των Λεύκτρων καιτα ερείπια του σπιτιού τουΠινδάρου. Βλέπει επίσης τα αγάλματα τουΗσιόδουκαιτουΑρίωνακαιτο πορτραίτο τουΠολυβίου στις πόλεις της Αρκαδίας.
Στο τοπογραφικό μέρος του έργου του φαίνεται να ελκύεται από τις παρεκκλίσεις της φύσης, τα σημάδια που ανακοινώνουν την έλευση ενός σεισμού, τα φαινόμενα των παλιρροιών, τις παγωμένες θάλασσεςτου Βορρά καιτον μεσημβρινό ήλιοπουστοθερινό ηλιοστάσιοδεν παράγει σκιά στηΣυήνη. Ενώ δεν αμφιβάλλει ποτέ γιατην ύπαρξη των θεών καιτων ηρώων, επικρίνει μερικές φορές τους μύθους και τους θρύλους που σχετίζονται μαζί τους. Οι περιγραφές τουτων μνημείων τέχνης είναι σαφείς και δίχως περιττά στολίδια. Η λεπτομέρειά τους είναι εντυπωσιακή καιη ακρίβειά τους επιβεβαιώνεται από τα υπάρχοντα υπολείμματα. Επίσης, είναι αφοπλιστικά ειλικρινής, όταν ομολογεί την άγνοιά του. Όταν αναφέρει κάποια δευτερογενή μαρτυρία, μπαίνει στον κόπο νατην εντοπίσει.[6]
ΟΤζέιμς Φρέιζερ, ο οποίος έκανε μια από τις διάφορες αγγλικές μεταφράσεις του έργου (6 τομ., 1898), παρατηρεί γιατον Παυσανία ότι: «χωρίς αυτόν τα ερείπια της Ελλάδας θα ήταν ως επί το πλείστον ένας λαβύρινθος χωρίς ενδείξεις, ένα αίνιγμα χωρίς απάντηση.»
Το έργο του παραδοσιακά χωρίζεται σε 10 βιβλία:[7][8][9][5]
Στα νέα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει, μεταξύ των άλλων, από την Εκδοτική Αθηνών, με σχόλια σε μορφή αρχαιολογικού οδηγού, από το Νίκο Παπαχατζή.
Οι Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ έχουν εκδώσει το πλήρες έργο μετο πρωτότυπο αρχαίο κείμενο καιτην απόδοση στα νέα ελληνικά, με απόδοση και σχολιασμό από τον Πάνο Θεοδωρίδη.
Antony J. S. Spawforth "Pausanias the Periegete" στοWho's Who in the Classical World. Simon Hornblower and Tony Spawforth. (Eds.) Oxford University Press, 2000.
Frazer, J. G. Pausanias' Description of Greece: Translated with a commentary by J. G. Frazer, 6 vols. New York: Biblio and Tannen, 1913.
Habicht, Christian, Pausanias' Guide to Ancient Greece. Sather Classical Lectures. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1985. 50: xv+205.
.jpg)
Σχετικά πολυμέσα