επιστήμη η οποία με βάση την φυσική και πολιτισμική ιστορία μελετάει την επιφάνεια της Γης
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 08/12/2020.
ΗΓεωγραφία είναι η επιστήμη η οποία περιγράφει, αναλύει και προβλέπει την εξέλιξη της Γης στις βασικές πτυχές της, τόσο του ανθρωπογενούς, όσο καιτου φυσικού χώρου.
Η Γεωγραφία, σύμφωνα μετηΔιεθνή Γεωγραφική Ένωση, είναι η συστηματική σπουδή και περιγραφή τόσο της επιφάνειας της Γης όσο καιτων φαινομένων που συμβαίνουν σ΄ αυτή.
Είναι ηεπιστήμηπου μελετά και τις κατ΄ επέκταση σχέσεις τουανθρώπου προς τηΓη. Μελετά το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν, αλλά και διαμορφώνουν τον χώρο μέσα στον οποίο ζουν, καθώς καιτο πώς ηΓη επηρεάζει τον τρόπο πουζουνοι άνθρωποι. Γενικότερα, η Γεωγραφία διαμορφώνει τους γενικούς όρους κατανομής και ζωής των όντων στην επιφάνειά της.
Γεωγραφία
Όπως αναφέρει η Ένωση Γεωγράφων Ελλάδας, η Γεωγραφία είναι η επιστήμη της φύσης καιτου ανθρώπου, του χώρου καιτου χρόνου. Είναι τόσο κοινωνική όσο και φυσική επιστήμη. Δεν έχει σχέση μετην απλή αποστήθιση δεδομένων, αριθμών και ονομάτων, αλλά μετον διαρκή αναστοχασμό καιτην αναζήτηση αιτιών. Έχει σχέση μετην ενδυνάμωση της έλλογης σκέψης αλλά καιτην πυροδότηση της φαντασίας. Μετην αναπαράσταση αλλά καιτα βιώματα. Μετην ανάλυση καιτην ερμηνεία των σχέσεων ανθρώπου και χώρου. Η Γεωγραφία είναι μια επιστήμη που δίνει βάση στον εντοπισμό, την περιγραφή, την ανάλυση και διαχείριση των πολυδιάστατων ζητημάτων της κοινωνίας, της φύσης, της κουλτούρας, της οικονομίας, της τεχνολογίας, κ.α., με έμφαση στις χωρικές τους διαστάσεις, ενώ έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Η Γεωγραφία είναι κατεξοχήν η επιστήμη που αναπτύσσει τη χωρική σκέψη.
Με άλλα λόγια, η Γεωγραφία δεν διερευνά μόνο τι είναι και πού βρίσκεται στηΓη, αλλά επίσης καιτο γιατί βρίσκεται εκεί (και όχι κάπου αλλού) με γνώμονα το εάν η αιτία είναι φυσική ή/και ανθρωπογενής καιμε αναφορά στις συνέπειες.
Όπως οΟυίλιαμ Χιουζ (William Hughes) - που δίδασκε τη γεωγραφία των Ιερών Τόπων στους μαθητές της Θεολογίας στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου (King's College London) - το έθεσε σε μία προσφώνηση το 1863: «Η απλή ονομασία χωρών δεν είναι γεωγραφία. Τονα ξέρεις από στήθους ένα γεωγραφικό λεξικό δεν κάνει κάποιον, από μόνο του, γεωγράφο. Η γεωγραφία έχει υψηλότερες βλέψεις από αυτές: αναζητά την ταξινόμηση φαινομένων (ομοίως του φυσικού και πολιτικού κόσμου στον βαθμό που διερευνά τον δεύτερο) ούτως ώστε να συγκρίνει, να γενικεύσει, να περάσει από τις επιπτώσεις στα αίτια και κάνοντάς το αυτό να ανακαλύψει τους σημαντικούς νόμους της φύσης καινα επισημάνει την επιρροή τους στον άνθρωπο. Μεμια λέξη, η γεωγραφία είναι επιστήμη, όχι απλών ονομάτων, αλλά επιχειρημάτων και λογικής, αιτιών και επιπτώσεων».
Η μελέτη της Γεωγραφίας ξεκίνησε από τις απαρχές του ανθρώπινου πολιτισμού, όμως οι απαρχές της ως ξεχωριστού κλάδου συστηματικής έρευνας και μελέτης τοποθετούνται στην Ελλάδα του 8ου αιώνα π.Χ., την εποχή της ομηρικής περιπλάνησης. Μετον Ποιητή ξεκινά το Ταξίδι, ο Ευρωπαϊκός Λόγος καιη Γεωγραφική Αναζήτηση. Με τις θεότητες ως έμψυχη φύση… καιτο τοπίο να ενσαρκώνεται στον Αίολο, στην Κίρκη, στους Κύκλωπες καιστη θεόμορφη Καλυψώ… καινα αποτυπώνεται, ως χάρτης, στην περίφημη ασπίδα του ήρωα της Ιλιάδας, Αχιλλέα. Μετην Ευρώπη να ταυτίζεται μετη Μεσόγειο, στις γεωγραφικές φαντασίες, στις ουτοπίες και στις τοπογραφικές αναφορές των πρώτων Ευρωπαίων. Μετη Γεωγραφία να συνομιλεί με τις υπόλοιπες επιστήμες.
ΟΌμηρος εισηγήθηκε τη γεωγραφική αναζήτηση (8ος αι. π.Χ), οΕρατοσθένης ο Κυρηναίος (3ος αι. π.Χ.), ως συγγραφέας των "Γεωγραφικών" (τριών βιβλίων που χάθηκαν) την ονομάτισε "Γεωγραφία" προσδιορίζοντας τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της (από τις ελληνικές λέξεις "γη" και "γράφω"), μέτρησε την περίμετρο της Γης και σχεδίασε τον πρώτο χάρτη, ενώ οΣτράβων (1ος αι. π.Χ - 1ος αι. μ.Χ.) διαμόρφωσε την εξέλιξή της με επιστημολογική παρέμβαση μέσα από το έργο του "Γεωγραφικά" πουτη συνέδεε μετη Φιλοσοφία καιτη διαχώριζε από τη Γεωμετρία (Λεοντίδου, 2000), προσπαθώντας να εξηγήσει τις πολιτισμικές διαφορές από τόπο σε τόπο.
Ως προς τον επαγγελματικό τομέα, σύμφωνα μετοΠ.Δ. 147 (Φ.Ε.Κ. 124, 04/06/2002), οι Γεωγράφοι μπορούν:
- Να μελετούν καινα αναλύουν τα γεωγραφικά φαινόμενα στην ολότητα και στις ποικίλες αλληλεπιδράσεις τους, στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική, ιστορική, πολιτισμική και φυσικοπεριβαλλοντική τους διάσταση. Γιατον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές μεθόδους και τεχνικές ανάλυσης και έρευνας βάσει των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων.
- Να αναλαμβάνουν την εκπόνηση πάσης φύσεως γεωγραφικών μελετών καθώς καιτην ανάπτυξη και διαχείριση πληροφορικών συστημάτων απόκτησης, επεξεργασίας, αποθήκευσης και μετάδοσης γεωγραφικών δεδομένων καιμε σύνθεση των οικονομικών, πολιτισμικών, πληθυσμιακών, χωροταξικών, πολεοδομικών και περιβαλλοντικών διαστάσεων, καθώς καιτων θεσμών ανάπτυξης του γεωγραφικού χώρου, συμβάλλουν στη διαμόρφωση αναπτυξιακών πολιτικών και προγραμμάτων, τόσο σε κεντρικό, περιφερειακό όσο καισε τοπικό επίπεδο.
Ο Γεωγράφος ως επιστήμονας καιοι δραστηριότητες των Γεωγράφων
Ο επιστήμονας που ασχολείται με αυτή την επιστήμη ονομάζεται γεωγράφος. Ο γεωγράφος, ανά τον κόσμο, θεωρείται τόσο γεωεπιστήμονας, όσο και κοινωνικός επιστήμονας. Σπουδές στην Ελλάδα παρέχονται από ταδυο ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (Α.Ε.Ι) Πανεπιστήμιο Αιγαίου καιΧαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών από τα τμήματα Γεωγραφίας αντίστοιχα. Η Γεωγραφία υπάρχει και ως Θεματική Ενότητα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ενώ μαθήματα Γεωγραφίας διδάσκονται σε κάποια ακαδημαϊκά τμήματα ανά την Ελλάδα.
Κάποιες από τις βασικές δραστηριότητες των Γεωγράφων είναι οι εξής:
- Παραγωγή αγροτικών, δημογραφικών, πολιτισμικών, ιστορικών, χαρτογραφικών, τουριστικών, χωροταξικών και άλλων πληροφοριών με έμφαση στις χωρικές τους διαστάσεις.
- Διαμόρφωση αναπτυξιακών και κοινωνικών πολιτικών με βάση τον χώρο.
- Σχεδιασμός αναπτυξιακών και κοινωνικών προγραμμάτων.
- Εκπόνηση μελετών/ερευνών διαχείρισης φυσικών και πολιτισμικών πόρων, περιβαλλοντικής προστασίας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μελετών τοπίου.
- Φυσικογεωγραφικές μελέτες και έρευνες (γεωμορφολογικές και κλιματολογικές, βιογεωγραφικές).
- Μελέτες σκοπιμότητας, έρευνες αγοράς και επιχειρηματικά σχέδια.
- Μελέτες διαμόρφωσης πολιτικής σε θέματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτισμικά, δημογραφικά, οικονομικά, χωροταξικά, διεθνών σχέσεων, κ.α., όπως αυτά εξαρτώνται από τις σχέσεις ανθρώπου και χώρου
- Μελέτες και προγράμματα βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης που προϋποθέτουν σύνδεση παραγωγής, μεταποίησης, πολιτισμού και τουρισμού και ενεργοποίηση του ανθρώπινου, πολιτισμικού, φυσικού, κοινωνικού καιτου οικονομικού κεφαλαίου ενός τόπου.
- Βελτίωση και διεύρυνση των σχέσεων μεταξύ γεωργίας-διατροφής και παραγωγού-καταναλωτή στο πλαίσιο της μετα-παραγωγικής και συνεργατικής υπαίθρου (ηθικό εμπόριο, αγορές παραγωγών, άμεσο μάρκετινγκ, προϊόντα κοινωνικής οικονομίας, κλπ).
- Οργάνωση και διαχείριση χώρου, δραστηριοτήτων και χρήσεων γης.
- Διάδοση και προαγωγή της προστασίας, διαχείρισης και σχεδιασμού του τοπίου και ενδυνάμωση της συνείδησης των πολιτών, των οργανισμών καιτων φορέων σε σχέση µετην αξία του τοπίου, τον ρόλο τουκαι τις μεταβολές στις οποίες αυτό υπόκειται.
- Συλλογή, επεξεργασία, ανάλυση και αξιοποίηση γεωγραφικών πληροφοριών με εφαρμογή μεθόδων Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) και Τηλεπισκόπησης.
Οι πρώτες έννοιες της Γεωγραφίας αποκαλύπτονται στηνΕλληνική Μυθολογία όπου οι πολύ πρώιμες παρατηρήσεις των γεωλογικών αναστατώσεων καιτων επακόλουθων διαμορφώσεων, τουλάχιστον του αρχαίου ελλαδικού χώρου, διαμορφώνονται ως μυθολογικές ανθρωπόμορφες έννοιες και μυθικές δραστηριότητες αυτών. Ασφαλώς και από την άποψη αυτή οΌμηροςκαιοΗσίοδοςθα πρέπει να θεωρούνται οι πρώτοι γεωγράφοι. Αλλά καιστην αρχαία ΒαβυλώνακαιτηνΑίγυπτοοι πρώτες γεωγραφικές αναφορές χαρακτηρίζονται ως τοπογραφία περιοχών που εξαφανίζονται από πλημμύρες.
Η Γεωγραφία έφτασε σε πολύ μεγάλη ακμή στον ελληνικό κόσμο καθότι οι Έλληνες είχαν ακριβή εικόνα της περιοχής της Μεσογείου. Ο πρώτος συγγραφέας από τον οποίο έχουμε γεωγραφικές περιγραφές στο έργο του είναι ο ποιητής Όμηρος. Στην Ιλιάδα καιστην Οδύσσεια περιγράφει τόπους, φυσικά φαινόμενα, κοινωνίες και ανθρώπους. Κέντρο του κόσμου του Ομήρου είναι ο Όλυμπος, η κατοικία των θεών. Τα τοπωνύμια που χρησιμοποιεί ο Όμηρος είναι γνωστά αλλά δύσκολα προσδιορίσιμα λόγω των αλλαγών που έχουν επέλθει, μετην πάροδο του χρόνου, στη μορφολογία του εδάφους. Ο Όμηρος υπήρξε ο εισηγητής της Γεωγραφίας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Όμηρος ήταν περισσότερο ποιητής παρά γεωγράφος μετη σημερινή έννοια (Λεοντίδου, 2011).
Ανη γεωγραφία εισήχθη από την εποχή του Ομήρου, αναβαθμίστηκε σε επιστήμη, έναν αιώνα αργότερα, την εποχή των Ιώνων φιλοσόφων, οι οποίοι αποτέλεσαν τη γέφυρα μεταξύ μύθου και έλλογης σκέψης. Αυτοί υπήρξαν οι πρώτοι που αντιλήφθηκαν το σχήμα της Γης καιτη σχέση της μετον ήλιο καιτα άλλα ουράνια σώματα. Οι φιλόσοφοι Θαλής, ΑναξίμανδροςκαιΕκαταίος έδωσαν νόημα στη λέξη "γεωγραφία". Ο πρώτος, σπουδαίος γεωμέτρης, μίλησε γιατη σφαιρικότητα της Γης, παρουσιάζοντάς την ως δίσκο που επιπλέει στον ωκεανό και προβλέποντας την ολική έκλειψη ηλίου το 585 π.Χ αναφερόμενος στον πολικό αστέρα ως μόνιμο σημείο προσανατολισμού, ο δεύτερος υποστήριξε την ιδέα της κίνησης της Γης καιτου σύμπαντος καιτην ισορροπία των φυσικών δυνάμεων έφτιαξε το πρώτο γεωγραφικό πίνακα/χάρτη του τότε γνωστού κόσμου (όπως μας λέει ο Στράβων στα "Γεωγραφικά", βιβλίο Α ΄, Κεφ. 1, παρ. 11), ενώ ο τρίτος συνέγραψε το πρώτο γεωγραφικό έργο γιατην Ευρώπη καιτην Ασία βάσει ναυσιπλοϊκών καταγραφών (αναφέρεται από τον Ηρόδοτο), βελτίωσε τον χάρτη του Αναξίμανδρου και κατέγραψε μύθους πολλών λαών (Λεοντίδου, 2011).
ΟΜέγας Αλέξανδρος επίσης ενδιαφέρθηκε γιατην ανάπτυξη της Γεωγραφίας σαν μέσο γιατην καλύτερη διοίκηση της αυτοκρατορίας του, στο επιτελείο των επιστημόνων πουτον ακολούθησε στις εκστρατείες του περιλαμβάνονταν πολλοί γεωγράφοι και τοπογράφοι οι επονομαζόμενοι «βηματιστές» (Λεοντίδου, 2011). Ο Μέγας Αλέξανδρος διέταξε καιμια σειρά εξερευνητικών αποστολών σε μέρη εντός και εκτός της αυτοκρατορίας του ενώ ίδρυσε και πολλές πόλεις σε κομβικά γεωγραφικά σημεία της επικράτειας του.
Στη Σάμο, πουτην εποχή εκείνη πρέπει να θεωρείται σαν μέρος της Ιωνίας, οΑρίσταρχος (320-250 π.Χ.) ανακάλυψε τοηλιοκεντρικό σύστημα, περίπου δυο χιλιάδες χρόνια πριντον Κοπέρνικο, ο οποίο αρχικά μνημόνευσε τον Αρίσταρχο αλλά μετά το αφαίρεσε, όπως μας λέει οThomas Heath [en]) με αποτέλεσμα η ηλιοκεντρική θεωρία να πάρει το όνομα του Κοπέρνικου. Οεν λόγω φιλόσοφος είχε θητεύσει στη σχολή του Αριστοτέλη στην Αθήνα. Έζησε και δίδαξε στηνΑλεξάνδρεια. Από τα πολλά έργα που είχε συγγράψει διασώζονται ελάχιστα αποσπάσματα, διατύπωσε πάντως με σαφήνεια ότι ηΓη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο. Η έλλειψη μεγάλου μέρους του έργου, παρότι επαναστατικού γιατην εποχή του, δεντου έδωσε την αναγνώριση που πιθανόν νατου ανήκε (Λεοντίδου, 2011).
ΗΑλεξάνδρεια της Αιγύπτου, πόλη που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, ήταν η πόλη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Γεωγραφίας κατά την ύστερη αρχαιότητα. Στην πόλη αυτή, μετη σπουδαία βιβλιοθήκη, έδρασαν πολλοί επιστήμονες που ώθησαν τη Γεωγραφία σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Πρώτος απ΄ όλους οΕρατοσθένης (3ος αι. π.Χ.) ο άνθρωπος στον οποίον οφείλει το όνομα της η επιστήμη της Γεωγραφίας. Ο Ερατοσθένης, ποιητής, μαθηματικός, φιλόσοφος, υπήρξε επικεφαλής στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Συνέγραψε ένα βιβλίο μετον τίτλο "Γεωγραφικά" και υπολόγισε με σχετική ακρίβεια την περίμετρο της Γης (με σφάλμα μικρότερο από 1%), ενώ κατασκεύασε τον πρώτο χάρτη που αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα. Στο σωζόμενο απόσπασμα από το ποίημά του "Ερμής" αναφέρεται στις πέντε γεωγραφικές ζώνες της Γης, σε παλιές μυθικές αφηγήσεις και στις αρχές της αστρονομίας (Λεοντίδου, 2011), συνδέοντας τον ομηρικό κόσμο με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους καιτην ποίηση μετη γεωγραφία, συνεισφέροντας έτσι στη διαπλάτυνση του έμπυρου ομηρικού σύμπαντος καιστην περαιτέρω πυροδότηση της γεωγραφικής φαντασίας.
Τη σκυτάλη πήραν οιΣτράβωνκαιΚλαύδιος Πτολεμαίος. Ο Στράβων στις αρχές της 1ης χιλιετίας μ.Χ. συνέγραψε το έργο τουμε τίτλο Γεωγραφικά (17 τόμοι), το έργο παρότι στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο σε περιγραφές των ταξιδίων τουσε Νείλο, Αλεξάνδρεια, Αιθιοπία, Αρμενία, Σαρδηνία, Ρώμη, και αλλού, εντούτοις προσπάθησε να εξηγήσει τις πολιτισμικές διαφορές των ανθρώπων τα ήθη και έθιμα τους καθώς καιτα συστήματα διακυβέρνησής τους (Λεοντίδου, 2011). Το έργο σώζεται ακέραιο και αποτελεί έναν Παγκόσμιο Άτλα της εποχής του. Ο Πτολεμαίος ο Αλεξανδρεύς ή Κλαύδιος Πτολεμαίος (2ος αι. μ.Χ) θεωρείται ο "πατέρας της Χαρτογραφίας" με κύριο έργο τουτη "Γεωγραφική Υφήγησις".
Ο Ελληνικός πολιτισμός είναι ο πρώτος πολιτισμός που ενεργά εξερεύνησε τη Γεωγραφία ως επιστήμηκαιφιλοσοφία, με κύριους συντελεστές (χρονολογικά από τον 8οαι. π.Χ. έως τον 2οαι. μ.Χ) τονΌμηρο, τονΘαλή τον Μιλήσιο, τονΕκαταίο τον Μιλήσιο, τονΗρόδοτο, τονΙπποκράτη[1], τονΑριστοτέλη, τονΔικαίαρχο τον Μεσσηνό, τονΕρατοσθένη, τονΣτράβωνα, τονΜαρίνο τον Τύριο, τονΠτολεμαίο, τονΑρριανόκαιτονΠαυσανία. Η χαρτογράφηση από τηΡωμαϊκή Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια των εξερευνήσεων τους πρόσθεσε νέες τεχνικές στη Γεωγραφία (π.χ. σειρά διαφόρων ιστορικών βιβλίων που ασχολούνται μετο θέμα, όπως το αξιόλογο «Geographia» του Κλαύδιου Πτολεμαίου). Μία από τις τεχνικές είναι οπερίπλους: η περιγραφή λιμανιών και της στεριάς που ένας ναύτης θα συναντούσε στη διάρκεια του ταξιδιού κατά τη στεριά. Ο πολυγραφότατος Πλίνιος υπήρξε ο κύριος εκπρόσωπος της ρωμαϊκής Γεωγραφίας.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, Άραβες όπως οιΙντρισί (12ος αι.), Ιμπν Μπατούτα (14ος αι.) καιΙμπν Χαλντούν (14ος αι.) διατήρησαν τις ελληνικές και ρωμαϊκές τεχνικές και πάνω σε αυτές βασίστηκαν γιανα δημιουργήσουν δικές τους. Μετην αποικιοκρατία (16ος αι.) το ενδιαφέρον γιατη Γεωγραφία άρχισε να επαναπτύσσεται μέσω της αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντος συστηματικής σπουδής νέων χώρων, εδαφών, τόπων, κοινωνιών, ανθρώπων και τοπίων.
Γερμανοί διανοητές του 18ουκαι 19ου αιώνα βοήθησαν στην ανάδυση της Γεωγραφίας ως σύγχρονης επιστήμης του χώρου καιτου χρόνου.
ΟΙμμάνουελ Καντ (1724-1804) μπορεί να θεωρηθεί ως ο πνευματικός πατέρας της (ανθρωπο)γεωγραφίας. Υπήρξε πανεπιστήμονας στα αρχαιοελληνικά και αναγεννησιακά πρότυπα. Ενίσχυσε τη συνομιλία γεωγραφίας-φιλοσοφίας όπως παλαιότερα έκανε ο Στράβων. Θεωρούσε ότι η γνώση εξαρτάται από την εμπειρία που αποκτάται μέσω των πέντε αισθήσεων (Αριστοτέλης) και ότι ο άνθρωπος δημιουργεί την πραγματικότητα, ο κόσμος αντιμετωπίζεται ως «σύνολο ανθρώπινης εμπειρίας». Δίδαξε γεωγραφία σε επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης. Ανκαιδεν είχε ταξιδέψει, οι περιγραφές του ήταν λεπτομερείς, αναλυτικές και εμπνευσμένες.
ΟΚαρλ Ρίτερ (1779-1859) καθιέρωσε τη διδασκαλία της γεωγραφίας στην ακαδημία (πανεπιστημιακή γεωγραφία). Δίδαξε εφαρμοσμένη (ανθρωπο)γεωγραφία προσαρμοσμένη στους στόχους της διοίκησης, της πολιτικής και διαχείρισης του χώρου. Μαζί μετονΑλεξάντερ φον Χούμπολτ (1769-1859) επηρέασαν τις εξελίξεις στη γεωγραφία. Οφον Χούμπολτ εξερεύνησε τη φύση (σε λατινική Αμερική και Ρωσία) και έγραψε γιατη Φυσική Γεωγραφία. Η συστηματική γεωγραφία τους έθετε τον άνθρωπο μέσα στο φυσικό του περιβάλλον χωρίς σκληρό αιτιοκρατικό πρόταγμα και οδήγησε εμμέσως σε κριτική της αποικιοκρατίας.
ΟΦρίντριχ Ράτσελ (1844-1904) θεωρείται ιδρυτής της Ανθρωπογεωγραφίας (1882 εκπονεί το έργο "Ανθρωπογεωγραφία"). Πρόκειται γιαμια συστηματική αιτιοκρατική προσέγγιση, οι κοινωνικές σχέσεις σαν φυσικές σχέσεις (διακυβερνώνται από τους ίδιους φυσικούς νόμους), όπου ο χώρος μέσα από το κλίμα (π.χ. εύκρατο/τροπικό), τη γεωμορφολογία (βουνά/πεδιάδες), τη θέση, κλπ, καθορίζει την ανάπτυξη πολιτισμών και χαρακτήρων. Ορίζει το κράτος ως ζωντανό οργανισμό που προσαρμόζεται στο γεωγραφικό περιβάλλον και στους νόμους του χώρου, ως «ένα οργανισμό που συνδέεται άμεσα μετηγη», φυσική οντότητα που απαιτεί ζωτικό χώρο (Lebensraum) γιανα αναπτυχθεί (οργανική θεώρηση του κράτους, ανεξάρτητο από έθνος ή κοινωνία). Επηρεάστηκε από την πολιτική γεωγραφία του Αριστοτέλη, που όμως δεν έφτασε σε τόσο βάθος αιτιοκρατίας, αφού προσέδιδε μέτρο και σοφία στην εδαφικότητα. Το 1891 μετον δεύτερο τόμο ο Ράτσελ διαφοροποιεί τον ντετερμινισμό του.
Οι πρώτες προσεγγίσεις της ακαδημαϊκής Γεωγραφίας είναι οι εξής:
Εδώ, κατά τον Κουρλιούρο (2013), ηπρώτη επιστημολογική τομή ήρθε μετην ανάδυση της ποσοτικής επανάστασης και της θετικιστικής προσέγγισης, η οποία ήρθε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που σηματοδότησε νέες κοινωνικές ανάγκες και προτεραιότητες.
Στον σύγχρονο κόσμο, η Γεωγραφία καθιερώθηκε ως επιστημονικός κλάδος στη Δυτική Ευρώπη καιστη Βόρεια Αμερική τον 19ο αιώνα. Αρχικά ανήκε στις Φυσικές Επιστήμες – μελέτη της επιφάνειας, του ανάγλυφου, της βλάστησης καιτου κλίματος της γης. Σταδιακά, εξελίχθηκε καισε κοινωνική επιστήμη – μελέτη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στον χώρο καιτον χρόνο. Η σύγχρονη επιστήμη της Γεωγραφίας κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους και επιχειρεί να τους συνθέσει – τον κόσμο των Φυσικών καιτον κόσμο των Κοινωνικών Επιστημών. Με βάση τη διεπιστημονική, συνθετική και διαχρονική προσέγγιση, η σύγχρονη Γεωγραφία αναλύει και ερμηνεύει τη συγκρότηση και διαφοροποίηση του χώρου έτσι όπως διαμορφώνεται και μεταβάλλεται κάτω από τη διαρκή αλληλεπίδραση φυσικών παραγόντων – όπως το κλίμα, το ανάγλυφο, η βλάστηση – και κοινωνικο-πολιτισμικών, οικονομικών, ιδεολογικών και πολιτικών διεργασιών.
Η εξέλιξη των ιδεών στη Γεωγραφία, συνεχίζεται... όλες οι προσεγγίσεις μαζί συνθέτουν τοπαζλ της κατανόησης της πολυσύνθετης πραγματικότητας, καθότι γιανα κατανοήσουμε τη Γεωγραφία είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την Κοινωνία (Massey, 2001) και μαζί της τις διαστάσεις και τους τρόπους παραγωγής του χώρου σε σχέση μετον χρόνο.
Woodard, K. & Jones, J.P (2009) Postmodernism. In Gregory, D., Johnston, R., Whatmore, S., Pratt, G., Watts, M. The Dictionary of Human Geography. Wiley-Blackwell, Oxford, pp. 566-568.
