Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 14/02/2011.
ΟΑναξίμανδρος ο Μιλήσιος (αρχ. Ἀναξίμανδρος ὁ Μιλήσιος 611 π.Χ. - 547 π.Χ.) ήταν ο δεύτερος από τους φυσικούς φιλόσοφους ή φυσιολόγους της Ιωνίας, πολίτης της Μιλήτου, όπως οΘαλής, του οποίου άλλωστε υπήρξε μαθητής, σύντροφος και διάδοχός τουστηΣχολή της Ιωνίας. Λίγα είναι γνωστά γιατη ζωή καιτο έργο του. ΟΑιλιανόςτον αναφέρει ως αρχηγό της αποικίας της ΜιλήτουστηνΑμφίπολη. Οι υπολογισμοί τουΑπολλόδωρου υποδεικνύουν ως ημερομηνία γέννησής τουτο 610 π.Χ. καιτο θάνατό του λίγο μετά το 547 π.Χ.
Οι πηγές τον αναφέρουν ενίοτε ως επιτυχημένο σπουδαστή της Αστρονομίαςκαι της Γεωγραφίαςκαι πρώιμο υπέρμαχο της ακριβούς επιστήμης. Λέγεται, επίσης, ότι εισήγαγε τη χρήση του γνώμονα στηναρχαία Ελλάδακαι ότι κατασκεύασε χάρτη του τότε γνωστού κόσμου.
Ο Αναξίμανδρος, σύμφωνα μετονΨευδοπλούταρχο (Στρωματείς 2), εξήγησε την δημιουργία του κόσμου εκκινώντας από το άπειρο. Από το άπειρο ξεχώρισε μια φλόγα καιο νεφελώδης αέρας. Στον πυρήνα του νεφελώματος συμπυκνώθηκε ηΓη, ενώ φλόγα έζωνε τον αέρα. Κατόπιν η πύρινη σφαίρα εξερράγη και διαλύθηκε σε κύκλους τυλιγμένους από νεφελώδη αέρα. Οι κύκλοι απλώθηκαν και σχημάτισαν τα ουράνια σώματα.
Σύμφωνα μετονΑέτιο, ο Αναξίμανδρος θεωρεί πως ταάστρα είναι συμπυκνώσεις αερίωνκαι πυρός, που δημιουργήθηκαν από περιδινήσεις. Ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος όρισε το άπειρο ως ουσία χωρίς όρια, μορφή ή ιδιότητες
Ο Αναξίμανδρος αποδίδει μια εικόνα της Γης, σύμφωνα μετην οποία ηγη είναι κυλινδρική με πλάτος τριπλάσιο από το μήκος καιοι άνθρωποι κατοικούν στην επάνω επιφάνειά της[6]. Δε στηρίζεται πουθενά και βρίσκεται στο κέντρο τουσύμπαντος, απέχοντας ίσα από όλα τα σημεία του (Ψευδοπλούταρχος, Στρωματείς 2).
Τελευταίο στάδιο της κοσμογονίας του φιλόσοφου, όπως παραδίδεται από τονΑριστοτέλη (Μετεωρολογικά 67), είναι η αποξήρανση τμημάτων της Γης υπό την επίδραση τουΉλιου. Ό,τι απέμεινε από αυτή την αρχική αποξήρανση διαμόρφωσε τηθάλασσα. Τούτη η βαθμιαία αποξήρανση είναι τμήμα μιας κυκλικής διαδικασίας πουδεν οδηγεί, όμως, στην επαναπορρόφηση της γης από το άπειρο.
Ο Αναξίμανδρος διατύπωσε επίσης καιμια πρώιμη εξελικτική θεωρία, βάσει της οποίας η ζωή εμφανίστηκε -μέσω προφανώς της αυτόματης γένεσης εξαιτίας της ηλιακής θερμότητας- στον πηλό ή τη λάσπη. Τα πρώτα πλάσματα που παρουσιάστηκαν ήταν ιχθυόμορφα καιτα περιέκλειαν κελύφη. Αποβάλλοντας τα κελύφη τα πλάσματα αυτά προσαρμόστηκαν βαθμιαία στο αέριο περιβάλλον. Ο άνθρωπος εμφανίζεται στο τέλος αυτής της εξελικτικής βαθμίδας, γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι ο φιλόσοφος είδε την γένεση του κόσμου και της ζωής ως μια ενιαία εξελικτική διαδικασία, πουδεν απέχει πολύ από τη σύγχρονη εξελικτική θεωρία.
Ο Αναξίμανδρος, ακόμη, πίστευε ότι κανένα από τατέσσερα βασικά στοιχείαδεν υπερτερεί στον Κόσμο σε σχέση μετα άλλα, και πως υπάρχει μια "κοσμική δικαιοσύνη" η οποία εξασφαλίζει την ισορροπία αυτή.
Όπως αναφέρει ο Ιππόλυτος, ο Αναξίμανδρος πίστευε πως οάνεμος είναι αέρας σε κίνηση, πως οιβροχές προέρχονταν από τους ατμούς της Γης, οι οποίοι δημιουργούνταν από την εξάτμιση των υδάτων λόγω της θερμότητας του Ήλιου. Έλεγε πως όταν ο αέρας φυλακίζεται μέσα σε πυκνά σύννεφα, σκίζει τα σύννεφα γιανα διαφύγει, προκαλώντας έντονο θόρυβο, τηβροντή, ενώ, όταν ο αέρας συγκρούεται μετα σύννεφα, δημιουργούνται οιαστραπές.
Επίκεντρο της φιλοσοφίαςτου Αναξίμανδρου είναι τοάπειρον, ένα άπειρο όμως που πιθανώς προσλαμβάνει δύο ερμηνείες:
άπειρον α+πέρας = χωρίς τέλος
άπειρον α+περάω =αδιαπέραστο
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως εννοούσε μια πρωταρχική αιτία δίχως όρια στον χώρο. Το άπειρον είναι απεριόριστο στον χώρο και ποιοτικά ακαθόριστο, καθώς δεν προσδιορίζεται μορφικά ως ένα από τα τέσσερα στοιχεία. Στοάπειροο Αναξίμανδρος δεν είδε μόνον την πρωταρχική ύλη καιτην αρχική κατάσταση του κόσμου αλλά καιτην αιτία της κοσμικής τάξης. Σε αυτή την πρωταρχική ουσία απέδωσε θεϊκές ιδιότητες, χαρακτηρίζοντας το άπειρο ως αθάνατον, ανώλεθρονκαιθείον, σύμφωνα μετον Σιμπλίκιο (Εις τα Φυσικά 24,13). Η αδυναμία της ανθρώπινης διάνοιας να καθορίσει το άπειρο ποσοτικά και ποιοτικά το καθιστά απεριόριστη πηγή και κατευθυντήρια δύναμη του κόσμου.
Δυστυχώς κανένα έργο των προσωκρατικών φιλοσόφων δεν σώζεται ακέραιο. Έχουμε πληροφορίες γι' αυτούς σταΑΜΕΣΑ ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ, σε αρχαίους συγγραφείς από τονΠλάτωνα μέχρι και τους όψιμους Βυζαντινούς και στις ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, τις έμμεσες δηλαδή αναφορές. Η πρώτη εκτενής δοξογραφική αναφορά απαντά σταΜετά τα Φυσικά 1, 3-10 τουΑριστοτέλη, όπου και τίθεται το πρόβλημα των πρώτων αρχών. Αυτού του είδους η συστηματική ιστορία της φιλοσοφίας συνεχίστηκε στο χαμένο έργο τουΘεόφραστουΦυσικῶν δόξαι. Εκείνος που ανασύνθεσε το έργο του Θεοφράστου και κατηγοριοποίησε πρώτος όλα τα αποσπάσματα των προσωκρατικών, ήταν οHermann Dielsστο έργο τουDie Fragmente der Vorsokratikerτο 1903. Οι εκδόσεις του συγγράμματος ανανεώνονταν, σημαντικότερη εκτων οποίων είναι αυτή του φιλολόγου Walter Kranzτο 1952. [7]
Περί της Φύσεως, το οποίο είναι το πρώτο σωζόμενο κείμενο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και μας το παραθέτει σε απόσπασμά τουοΣιμπλίκιος. Βέβαια είναι αμφίβολο αν αυτός ήταν ο πραγματικός τίτλος του έργου, μιακαι συνηθιζόταν στην αρχαιότητα σε ανάλογα έργα να αποδίδεται ο συγκεκριμένος τίτλος.
Χάρτης του γνωστού κόσμου (χαμένος)
Ορισμένες από τις ιδέες του Αναξίμανδρου διατηρήθηκαν στην (χαμένη) ιστορία της φιλοσοφίας τουΘεόφραστου, οι οποίες μάλιστα αναφέρονται και από ύστερους συγγραφείς.
↑H. Diels - W. Kranz (εκδ.), Die Fragmente der Vorsokratiker, griech.-dt. (Berlin), τόμος 1 1951, τόμος 2 & 3 1952 (=VS), ελληνικό κείμενο, αγγλική μετάφραση και σχόλια G.S. Kirk - J.E. Raven - M. Schofield, Thw Presocratic Philosophers. A critical history with a selection of texts στοΕισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, Τόμος Α' - Αρχαία Ελλάδα, σελ. 512-1.2: Η προσωκρατική φιλοσοφία, Heinz- Günther Nesselrath, Επιμ: Ιακώβ, Ρεγκακος, Εκδ. Παπαδήμα
Windelband W. - Heimsoeth H., Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Τομ. Α΄, Μ.Ι.Ε.Τ. (Αθήνα 2001 δ΄), ISBN 960-250-051-4.
Καλογεράκος Ι. - Θανασάς Π. "Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι", στοΕλληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη από την Αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα, Ε.Α.Π. (Πάτρα, 2000), ISBN 960-538-290-3.
Μαυράκης Νίκος, Ανατολικές επιρροές στην ελληνική σκέψη καιτον δυτικό πολιτισμό. Σοκόλης, (Αθήνα 2016), σσ. 260-266, ISBN 978-618-5139-32-2.
G. S. Kirk / J. E. Raven / Malcolm Schofield, Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1988, 2006 (4η έκδοση), σελ. 110-151
Heinz-Günther Nesselrath, Εισαγωγή στην αρχαιογνωσία, τόμ, Α΄, Αρχαία Ελλάδα, επιμ. Ιακώβ-Ρεγκάκος, Εκδ. Παπαδήμα (Αθήνα 2008 δ΄), ISBN 978-960-206-468-9
Σχετικά πολυμέσα